Zwierzęta w środowisku

 

Propozycja zajęć przeprowadzonych na polu uprawnym i łące

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne

Termin lekcji:  maj – czerwiec

Klasa VI

Zakres treści:

-         przegląd systematyczny zwierząt

-          zwierzęta żyjące na łące i polu uprawnym

-          zależności pokarmowe między organizmami zamieszkującymi określone środowisko

 

Cele lekcji :

Wiadomości:

-         poznanie różnorodności zwierząt

-          poznanie budowy i czynności życiowych obserwowanych organizmów

-          zrozumienie zależności pokarmowych występujących w przyrodzie

 

Umiejętności:

-         rozpoznawanie zwierząt występujących w najbliższym środowisku i właściwe przyporządkowanie ich do wyższych jednostek systematycznych pokarmowych

 

Postawy

-         kształtowanie więzi emocjonalnej z przyrodą

-         przekonanie o konieczności ochrony środowiska przyrodniczego

-         przekonanie o ścisłej zależności organizmów w ekosystemach

 

Środki dydaktyczne:

karty pracy, lupy, atlasy zwierząt

 

Metody:

obserwacja, pogadanka, gry dydaktyczne

 

 

 

Przebieg zajęć:

N: Po przybyciu na miejsce zajęć, poleca uczniom obserwacje terenu i zwierząt tam występujących.

U: Wymieniają zauważone na łące i na polu zwierzęta.

N: Prosi uczniów o przypomnienie  poznanych grup systematycznych zwierząt. Podzieleni na grupy uczniowie uzupełniają kartę pracy nr I.

U: Po wykonaniu  i sprawdzeniu kart pracy każda grupa szuka zwierząt i przy pomocy atlasów identyfikują je, ustalają nazwy, obserwują zachowanie, budowę, ubarwienie, rodzaj pobieranego pokarmu (uzupełniają kartę nr II).

N: Kontroluje pracę uczniów, pomaga, gdy pojawią się trudności.

U: Grupy przedstawiają wyniki swoich obserwacji. Odczytują informacje zapisane w kartach pracy. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań.

N: Słuchając wypowiedzi uczniów, zwraca uwagę na  poprawną charakterystykę poszczególnych organizmów. Uzupełnia informacje dotyczące ubarwienia, które często upodabnia się do otoczenia (mimikra), sposobu odżywiania i rodzaju pobieranego pokarmu, jak również przystosowania aparatów gębowych do rodzaju pokarmu. Zwraca uwagę na stadia rozwojowe zwierząt (gąsienice – larwy motyli) i uzupełnia informacje dotyczące sposobu rozmnażania (pojęcia rozwój prosty                                i złożony).

Na podstawie wniosków z obserwacji dotyczących odżywiania, nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się, czy organizmy żyjące na określonym terenie są od siebie zależne.

U: Na podstawie obserwacji i dyskusji stwierdzają, że występują ścisłe zależności pokarmowe pomiędzy zwierzętami zamieszkującymi łąką.

N: Wyjaśnia, że takie zależności występujące w przyrodzie mają swoją nazwę, a jaką dowiecie się rozwiązując krzyżówkę (karta pracy III)

U: Rozwiązują krzyżówkę i podają hasło: łańcuch pokarmowy.

N: Przypomina wiadomości dotyczące łańcucha pokarmowego.

Na początku łańcucha pokarmowego znajdują się rośliny, które same produkują sobie pokarm, korzystając z dwutlenku węgla (jest go pod dostatkiem w powietrzu), wody z substancjami mineralnymi (pobierają z gleby) i światła słonecznego. Rośliny nazywamy producentami. Dalej w łańcuchu pokarmowym są zwierzęta   roślinożerne, które są zjadane  przez inne zwierzęta nazywane mięsożernymi lub 

drapieżnikami. Na końcu łańcucha pokarmowego znajdują się bakterie i grzyby, które rozkładają martwe szczątki zwierząt drapieżnych  przez  co pełnią funkcję sanitarną w środowisku. Nauczyciel zwraca uwagę na różnice pomiędzy biocenozą łąki i pola uprawnego. Proponuje, aby każda grupa ułożyła łańcuch pokarmowy ze zwierząt spotkanych na łące lub polu, wykorzystując do tego informacje zebrane podczas obserwacji i dyskusji.

U: Wykonują polecenie (karta pracy IV).

N: Sprawdza poprawność wykonanego zadania. Podkreśla znaczenie każdego z ogniw łańcucha pokarmowego i prosi o zastanowienie się, co by się stało w środowisku, gdyby wyeliminowano jedno z nich.

U: Stwierdzają, że wtedy życie zwierząt tworzących kolejne ogniwa łańcucha byłoby zagrożone.

N: Wyjaśnia, że wszystkie zwierzęta występujące w określonym środowisku są niezbędne do prawidłowego jego funkcjonowania, dlatego w przyrodzie nie można dzielić organizmów na pożyteczne i szkodniki. Taki podział istnieje tylko wtedy, gdy rozpatrujemy je w odniesieniu do gospodarki człowieka. Prosi o zastanowienie się, czy wśród obserwowanych zwierząt są pożyteczne i szkodliwe dla człowieka.

U: Wymieniają, np. stonka, bielinek kapustnik – szkodniki; bażant, biedronka – pożyteczne i określają ich rolę w gospodarce człowieka oraz porównują ze znaczeniem w przyrodzie. 

N: Prosi o zastanowienie, jak człowiek walczy ze szkodnikami i jakie są tego skutki.

U: Dyskutują na temat skutków stosowania chemicznych środków ochrony roślin, walki biologicznej i ogromnej odpowiedzialności człowieka za utrzymanie równowagi biologicznej w przyrodzie.

N: Zadaje pytanie: Czy człowiek też mieści się w łańcuchu pokarmowym?

U: Tak jak wszystkie inne organizmy jest on częścią środowiska przyrodniczego i jest także ogniwem pokarmowym.

N: Odczytuje humorystyczny wierszyk (karta pracy V) i prosi, aby wypisali zwierzęta występujące w nim i tworzące kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego.

U: Uczniowie wykonują polecenie.

N: Pyta jakie błędy zauważyli w wierszu.

U: Pojęcie „robak” jest tu niewłaściwe użyte. Brak tu  pierwszego ogniwa – producentów i również ostatniego ogniwa – reducentów.

 

 

 

 

KARTA PRACY NA WYCIECZCE NR 1

TEMAT: ..................................................................................

GRUPA NR: ............................................................................

UCZNIOWIE:..........................................................................

Wypełnij tabelkę

 

TYP	GROMADA	PRZEDSTAWICIEL
JAMOCHŁONY
PŁAZIŃCE
PIERŚCIENICE
STAWONOGI	SKORUPIAKI
	OWADY
	PAJĘCZAKI
MIĘCZAKI	ŚLIMAKI
	MAŁŻE
STRUNOWCE	RYBY
	PŁAZY
	GADY
	PTAKI
	SSAKI

 

KARTA  PRACY  NR 2

Wyniki obserwacji wpisz w tabelę:

 

OBSERWO-WANE ZWIERZĘ	BUDOWA ZEWNĘTRZNA UBARWIENIE	ZAOBSERWOWANE CZYNNOŚCI	RODZAJ POBIERANEGO POKARMU

KARTA  PRACY  NR 3

 

Aby poznać nazwę zależności pokarmowych w przyrodzie rozwiąż krzyżówkę:

            1. Wspólna nazwa żab, ropuch, kumaków, traszek

                2. Przysmak bociana

                3. Zwierzę pociągowe

                4. Pospolity gad

                5. Jamochłon żyjący w wodach słodkich

                6. Larwa motyla

                7. Owad najczęściej spotykany w naszych domach

                8. Buduje pajęczynę

                9. Drobny skorupiak

                10. Owad - szkodnik ziemniaków

                11. Skorupiaki, owady i pajęczaki należą do typu...

                12. Jaja płazów    

                13.  Bardzo pracowity owad

                14. Jedno ze stadiów rozwojowych owadów z przeobrażeniem

                               zupełnym

                15. Owad wydający dźwięki

                16. Kręgowce wodne

					1
					2
				3
		4
				5
			7
						8
						9
		10
				11
				12
						13
					14
					15
			16

KARTA  PRACY  NR 4

Ułóż  2 dowolne łańcuchy pokarmowe ze zwierząt spotkanych na wycieczce.

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................

KARTA  PRACY  NR 5

Przeczytaj wiersz i wypisz zwierzęta tworzące kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego, zaznaczając strzałkami kolejność. Zastanów się czy w wierszu jest mowa o wszystkich ogniwach pokarmowych.

       „Idylla maleńka taka:

       Wróbel połyka robaka

       Wróbla kot dusi niecnota,

       Pies chytrze rozdziera kota

       Psa wilk z lubością pożera,

       Wilka załatwia pantera

       Panterę lew rwie na ćwierci,

       Lwa – człowiek, a sam po śmierci,

       Staje się łupem robaka,

       Idylla maleńka taka ...”

ŁAŃCUCH  POKARMOWY