23. teoria komunikacja literackiej

funkcjonowanie dzieła literackiego jako komunikatu; całość relacji, jakie zachodzą pomiędzy nadawcą a odbiorcą za pośrednictwem utworu literackiego.

Tekst literacki jest komunikatem, posługuje się określonym kodem (systemem znaków literackich: środków językowych, sposobów kształtowania świata przedstawionego, postaci bohaterów, konwencji gatunkowych itp.) i poprzez odwołanie się do pewnego kontekstu dociera do odbiorcy. Warunkiem porozumienia jest przynajmniej częściowa wspólność kodu nadawcy i odbiorcy. W ramach badań nad komunikacją literacką zwraca się uwagę na społeczne warunki odbioru dzieła, zajmuje się czytelnictwem, sposobami czytania, sytuacją odbioru. W kategoriach komunikacji literackiej ujmowane są również wielopoziomowe relacje wewnątrztekstowe (bohater mówiący - bohater słuchający). Relacje zewnątrztekstowe przebiegają na poziomie: autor osoba konkretna - czytelnik konkretny; autor podmiot - odbiorca idealny; autor - czytelnik zbiorowy itd. Materiału do badań nad komunikacją literacką dostarczają przede wszystkim wypowiedzi naukowe i krytyczne. Wszelkie procesy komunikacji literackiej przebiegają w scenerii określonego życia literackiego i są przez nie warunkowane. Charakter tych procesów zależy od obiegu literatury, od istnienia grupy ekspertów, kształtujących standardy kompetencji literackiej, od form upowszechniania kultury i sposobów krążenia utworów wśród publiczności.

Podmiot literacki - kluczowa osoba występująca w dziele literackim, nadrzędna wobec reszty przedstawianych w nim treści, określająca i scalająca utwór.

W epice podmiotem literackim jest narrator, w liryce jest nim podmiot liryczny.

Komunikacja literacka, zajmuje się nią teoria dzieła literackiego; specyficzny sposób organizowania znaczeń literackich w utworach, którego istota tkwi w zrozumieniu, że dzieło literackie jest specyficznym komunikatem językowym, kierowanym przez autora do potencjalnego czytelnika, spełnia się w tym momencie, kiedy tekst dzieła odbiera czytelnik konkretny, rzeczywisty, rozumiejący zasady literackiej organizacji znaczeń, próbujący odpowiedzieć na pytanie o znaczenie znaków literackich, sformułować sens utworu, bez czego lektura dzieła jest czynnością nieefektywną.

O skuteczności komunikacji literackiej ze strony czytelnika decyduje umiejętność przekodowywania znaków specyficznie literackich na język pojęciowy, rozwija ją np. uczeń dzięki systematycznej lekturze dzieł literackich.