Mediacje w resocjalizacji

,,Powiedz mi, a może posłucham.

Naucz mnie, a może zapamiętam.

Zaangażuj mnie, a zrobię.”

Przysłowie chińskie

Mediacja jako sposób rozwiązywania konfliktów- idea, procedury, możliwości.

Mediacja – pośredniczenie w sporze, mające na celu pomoc dwóm lub więcej stronom, w osiągnięciu wspólnego porozumienia.

Mediator- osoba pośrednicząca w sporze, nie ma jednak autorytatywnej władzy, pozwalającej na podjęcie decyzji rozstrzygającej spór (nie zachowuje się jak sędzia).

Arbitraż- Przez pojęcie arbitraż rozumie się polubowne, pozasądowe rozstrzyganie sporów. Polega na rozstrzyganiu spraw cywilnych (głównie gospodarczych) przez specjalnie do tego powołane osoby (arbitrów) i według szczególnych zasad proceduralnych i materialnych. Zasadą arbitrażu jest to, że strony postępowania mają bezpośredni lub pośredni wpływ na wybór arbitrów oraz zasady rozstrzygania sporów.

IDEA MEDIACJI:

• Sprawiedliwość naprawcza (zadośćuczynienie ofierze)

• Sprawiedliwość odwetowa (nie zapewnia nic ofierze)

W sprawiedliwości karnej najważniejszy jest efekt. W sprawiedliwości naprawczej proces (psychologiczny) jaki zachodzi między stronami (zadośćuczynienie i zrozumienie sprawcy).

ROLA MEDIATORA:

1. Osoba dokonująca diagnozy konfliktu.

2. Bezstronny organizator.

3. Aktywny słuchacz.

4. Osoba sprawdzająca realność i wykonalność propozycji.

5. Osoba zachęcająca poszukiwanie alternatywnych rozwiązań sporu (mediacja nie jest terapią, doradztwem prawnym, nastawiona na wychowanie).

6. Osoba poszerzająca informacje.

MEDJACJA to interwencja w spór lub negocjacje, dokonywana przez akceptowalną, bezstronną, neutralną trzecią stronę, czyli mediatora. Nie ma on władzy do podejmowania decyzji merytorycznych. Celem mediacji jest pomoc zwaśnionym stronom w dobrowolnym osiągnięciu ich własnego, wzajemnie akceptowanego porozumienia w spornych kwestiach. Mediacja jest procesem dobrowolnym i poufnym.

M 1 N + - 2

1. 2 Negocjator nie jest osobą bezstronną,

musi wynegocjować najlepiej dla reprezentowanej strony 2

Mediator musi być bezstronny

ZASADY MEDIACJI:

• Akceptowalność- oznacza zgodę obu stron konfliktu na określonego mediatora.

• Bezstronność- oznacza, że mediator nie preferuje żadnej ze stron, nie narzuca w żaden sposób swojej opinii, a jedynie dba o przestrzeganie reguł ustalonych na początku.

• Neutralność- oznacza, że mediator nie zajmuje stanowiska względem rezultatu czy rozwiązania konfliktu i nie ponosi odpowiedzialności za rozwiązanie sporu. Musi starać się, by jego osobista wartość czy uprzedzenie nie wpływały na proces mediacji.

• Dobrowolność- oznacza, że strony uczestniczące w mediacji, z własnej woli zgodziły się na mediacje i że mogą, w każdej dowolnej chwili zrezygnować z udziału w tym procesie.

• Poufność- oznacz, że informacje i wiadomości uzyskane podczas rozmów, nie zostaną przekazane na zewnątrz osobą trzecim. Mediator, może przekazać jedynie to, na co uzyskuje wyraźną zgodę od stron konfliktu.

• Szacunku- zasada ta odnosi się do wzajemnych relacji między stronami podczas mediacji i polega na możliwości zaprezentowania swojego stanowiska i wysłuchania stanowiska strony drugiej- przeciwnej.

MEDJACJA

FUNKCJE

Forma doraźnej pomocy przy Mediacja jako forma psychoprofilaktyki, np.

Rozwiązywaniu konfliktów - higiena psychiczna

- higiena emocjonalna

KIEDY MOŻEMY ZDECYDOWAĆ SIĘ NA MEDIACJE?:

• Prawie zawsze, ale:

- nie każdy problem nadaje się do mediacji,

- wszystkie sprawy, które mogą być rozstrzygane w drodze ugody przed sądem

-należy określić cel mediacji

Problem rozstrzygania spraw w drodze postępowania sądowego:

• Binarna struktura rozstrzygnięć sądowych= wygrany- przegrany

• Kontradyktoryjny charakter postępowania- walka stron procesowych (nie chce porozumienia, strony nastawione na walkę)

• Ograniczony wpływ stron na zasady postępowania i rozstrzygania sporu

• Niska skuteczność postępowania egzekucyjnego

ZALETY MEDIACJI:

• Szybkie rozstrzygnięcie sporu

• Oszczędność kosztów (mediacje dla stron są za darmo)

• Strony określają wynik

• Poprawiona komunikacja między stronami

• Przeciwdziała nieracjonalnym roszczeniom i oczekiwaniom.

• Minimalizuje stres

• Pozwala wyrazić swoje oczekiwania i uczucia

• Uczy wzajemnego szacunku

Kiedy nie prowadzimy mediacji?:

• Brak zgody stron

• Brak zachowania bezstronności

• Nieznajomość tematu

• Choroba psychiczna strony lub ubezwłasnowolnienie (nie każda choroba psychiczna od razu wyłącza nas z mediacji- depresja)

• Uzależnienie (? – czynne uzależnienie, które przeszkadza w mediacji)

• Ciężkie przestępstwa ( wtórna wiktymizacja- ponowne stawanie się ofiarą)

• Gdy zachodzi ryzyko wyrządzenia krzywdy (np. ofiara przemocy domowej z oprawcą)

• Brak neutralności mediatora

RODZAJE MEDIACJI:

Mediacje sądowe Mediacje prywatne

(prowadzone na zlecenie sądu, (wnioskują prywatne strony)

na podstawie wydanego postępowania)

MEDIACJE SĄDOWE:

1. Karne (postępowanie mediacyjne w sprawach karnych)

2. Z nieletnimi (postępowanie mediacyjne w sprawie z nieletnimi)

3. Cywilne (KPC – Kodeks Postępowania Cywilnego)

4. Rodzinne (około rozwodowe) – (przed rozwodowe, w trakcie (mediowane w sprawach kwestii opieki nad dziećmi, wysokości alimentów, podziału majątku) i po rozwodowe)

5. Gospodarcze

MEDIACJE PRYWATNE (wniosek prywatnej osoby lub instytucji)

1. Cywilne (przynależne postępowaniu cywilnemu)

2. Rodzinne

3. Społeczne

4. Szkolne (mogą być tzw. mediacje rówieśnicze, pomiędzy samymi uczniami)

INNE FORMY MEDIACJI:

- Mediacje po wyroku (spotkanie między sprawcą a ofiarą lub jej rodziną)

- Konferencja naprawcza (dotyczy nieletniego)

- Mediacje konsumenckie

- Mediacje w sprawach zbiorowych

- Mediacje biznesowe

MAŁOLETNI – poszkodowany lub świadek przed 18 r. ż.

NIELETNI- sprawca przed 18 r. ż.

LISTY MEDIATORÓW – spisy mediatorów uprawnionych do prowadzenia poszczególnych mediacji (prowadzi sąd)

1. Lista mediatorów w sprawach karnych – sąd

2. Lista mediatorów w sprawach nieletnich – sąd

3. Lista stałych mediatorów – sprawy cywilne, rodzinne, gospodarcze (rekomendują instytucje zewnętrzne).

RODK- Rodzinny Ośrodek Diagnostyczno- konsultacyjny.

ŚCIEŻKI MEDIACYJNE:

• Ścieżka sądowa

• Ścieżka prywatna

	1.POZEW
8. POSIEDZENIE SĄDU		2. POSIEDZENIE SĄDU
7. UGODA+ PROTOKÓŁ (w przypadku braku ugody tylko protokół)	MEDIACJA	3. POSTANOWIENIE SĄDU (o skierowaniu na mediacje)
6. SESJE MEDJACYJNE	SĄDOWA	4. LIST MEDIACYJNY (list informacyjny mediatora do stron)
	5. SPOTKANIE WSTĘPNE (podpisywana umowa o przeprowadzenie mediacji lub oświadczenie przystąpienie do mediacji – strony podejmują wolę przystąpienia lub nie)

7. DECYZJA SĄDU	1. WNIOSEK O MEDIACJE
6.WNIOSEK O UPRAWOMOCNIENIE	MEDIACJA	2. LIST MEDIACYJNY (mediator zaprasza strony na mediacje)
5. UGODA + PROTOKÓŁ	PRYWATNA	3. SPOTKANIA WSTĘPNE (podpisanie umowy)
	4. SESJE MEDIACYJNE

4 MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ MEDIACJI 21.10.2011

MEDIACJA W POLSCE

• 1995 r. – Grupa Inicjatywna ds. Wprowadzania Mediacji w Polsce

• 1996 r. eksperymentalny program mediacji pomiędzy nieletnim sprawcą przestępstwa a jego ofiarą.

• 2000 r. – opracowanie Kodeksu Etyki Mediatora

• Społeczna Rada do spraw Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze sprawiedliwości.

ADR- alternatywne metody rozwiązywania sporów

MEDIACJE W POLSCE (dziś)

• Są w stanie rozwoju

• Są wykonywane ,,przy okazji”

• Mała świadomość społeczna

• Trudność w specjalizowaniu się profesjonalistów

• Słabe usankcjonowanie prawne

• Niejasne umiejscowienie mediacji w systemie sądowym (niejasny status)

• Finansowe aspekty mediacji

MEDIACJE- WAŻNE OSOBY

• CHRISOPHER MOOR (USA)

(,, Mediacje. Praktyczne podejście do rozwiązywania konfliktów”)

• MARTIN WRIGHT (W. Brytania)

(,,Przywracając szacunek sprawiedliwości”)

• HOWARD ZEHR (USA)

(,,Changing lenses: A New Focus for..”)

• JIM CONSEDINE (Nowa Zelandia)

(,,Sprawiedliwość naprawcza – przywracanie ładu społecznego”)

• Dr JANINA WALUK – pierwszy mediator w Polsce.

PROCEDURY MEDIACJI – słabe i mocne strony.

KORZYŚCI:

• Oparte na modelu współdziałania

• Brak orientacji wygrane- przegrane

• Bezpośrednie i aktywne poszukiwanie rozwiązania

• Zaangażowanie w ustanowione rozwiązanie

• Uwzględnienie potrzeb i uwarunkowań stron

Czego mediacja nie zmienia?:

• Długotrwałych, głęboko zakorzenionych i negatywnych wzorów zachowań.

MEDIACJE ZAKONTRAKTOWANE A SPONTANICZNE:

MEDIACJE ZAKONTRAKTOWANE:

• Mediator= osoba z zewnątrz (naturalny, obcy)

• Zakończenie związku z mediatorem po rozwiązaniu konfliktu

• Mediator jest osobą neutralną i bezstronnym moderatorem poziomu procesu.

MEDIACJE SPONTANICZNE:

• Mediator i strony są częścią jakiegoś trwałego układu

• Spontaniczna mediacja pojawia się w : rodzinach, grupach towarzyskich, organizacjach, zakładach pracy, itp.

• Może występować osobisty interes mediatora w rozstrzygnięciu sporu

• Po zakończeniu mediacji- utrzymywanie więzi między mediatorem i stronami

ZACHOWANIE MEDIATORA

1. Interwencja diagnostyczna (wiedzieć)

2. Interwencja kontekstowa (informować)

3. Interwencja właściwa (pomagać)

1. INTERWANCJA DIAGNOSTYCZNA:

• Zdobycie orientacji co do natury sporu

• Stworzenie podstaw do dalszych zadań i aktywności stron

• Tworzenie dobrych relacji ze stronami:

- wyjaśnienie procesu mediacji

- budowanie wiarygodności

-zaangażowanie stron w rozwiązywanie sporu

2. INTERWENCJA KONTEKSTOWA:

• Jest to próba w kierunku stworzenia klimatu w kierunku konstruktywnego dialogu:

- doskonalenie porozumiewania się

-tworzenie norm spotkania

- panowanie nad złością

- podtrzymywanie prywatności mediacji

- kontynuowanie klimatu spotkania

3. INTERWENCJA WŁAŚCIWA:

• Obejmuje te zachowania mediatora, które są bezpośrednio związane ze sporną kwestią:

-zrozumienie istoty sporu

-wskazanie kierunku rozmów

- łamanie barier i pokonywanie przeszkód podczas procesu mediacji

- rozładowywanie napięcia

- klasyfikacja rozwiązań i porozumiewanie

MODEL MEDIACJI Coleman- Raider (1992)

FAZA 1. USTANOWIENIE MEDIACJI:

1. Ustalenie miejsca

2. Przygotowanie wstępnego wystąpienia (monolog mediatora)

M

Strona Strona

FAZA 2. ROZPOZNANIE PROBLEMÓW

1. Wysłuchanie każdej ze stron

2. Tworzenie nowego układu odniesienia

3. Ustalenie priorytetów

M

Strona Strona

FAZA 3. TWORZENIE ODPOWIEDNICH WARUNKÓW DO POJAWIENIA SIĘ ZACHOWAŃ TYPU INFORMOWANIE, OTWIERANIE

1. Ułatwianie bezpośredniej negocjacji

2. Przekształcenie układu odniesienia

3. Burza mózgów – tworzenie alternatywnych rozwiązań

M (kontrola)

Strona Strona

FAZA 4. OSIĄGANIE POROZUMIENIA

1. Potwierdzanie zrozumienia problemów przez uczestników

2. Potwierdzanie zaangażowania w ich rozwiązanie

3. Spisanie osiągnięć porozumienia

4. Zamkniecie mediacji

M

Strona Strona

Aktywny udział w mediacji = korzystne rezultaty:

• Porozumienie

• Lepszy wgląd w siebie

• Zrozumienie sytuacji

• Poznanie perspektywy partnera

• Uświadomienie celów i interesów

• Rozpoznanie możliwości

• Satysfakcja zaangażowania w szukaniu rozwiązania

OPŁATY MEDIACYJNE

• MEDIACJE KARNE:

-reguluje sąd

-120 zł

- 20 zł ryczał na powiadomienie stron

- niezależnie od wyniku

• MEDIACJE Z NIELETNIMI:

- reguluje sąd

- 160 zł

- 20 zł na ryczał na powiadomienie stron

- niezależnie od wyniku

• MEDIACJE CYWILNE (rodzinne)

-regulują strony

- sąd nie może zwolnić z opłat za mediację

- dwa sposoby naliczania opłat:

*Nie znamy wartości sporu:

- 60 zł za pierwsze spotkanie

- 25 zł za każde następne

*Znamy wartość sporu:

- 1 % wartości sporu ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 1000zł

• MEDIACJE ,,PRYWATNE”

- opłaty wg ustaleń z klientem