Rozliczenia krajowe i międzynarodowe 13.11.2011 r.

Wykład 2

Systemy finansowe państwa:

1. System bankowy;

2. Finansowe instytucje nie bankowe.

Na system bankowy składają się instytucje bankowe i kredytowe:

1. NBP;

2. Banki komercyjne i inne;

3. Urząd Nadzoru Bankowego;

4. Krajowa Izba Rozliczeniowa.

Na państwowe instytucje niebankowe składają się

1. Instytucje Rynku Kapitałowego:

• Giełda Papierów Wartościowych;

• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych;

• Komisja Papierów Wartościowych;

• Centrala Tabela Ofert.

1. Pośrednicy Rynku Kapitałowego:

• Domy maklerskie;

• Firmy Zarządzające Aktywami;

• Fundusze Future Capital.

1. Ogólnopolskie i Regionalne Fundusze Rozwoju:

• Agencja Rynku Rolnego;

• Agencja Przemysłu;

• Agencja Rynku Przemysłowego.

1. Przedsiębiorstwa Leasingowe;

2. Firmy Ubezpieczeniowe (obejmują sektor ubezpieczeń majątkowych, osobowych i ubezpieczeń na życie;

3. Instytucje sektora ubezpieczeniowego:

• Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny;

• Polska Izba Ubezpieczeniowa;

• Komisja Nadzoru Ubezpieczeń Funduszy Emerytalnych.

W 1945 r. powstał NBP, który wprowadził walutę krajową.

Aktualnie funkcjonujący system bankowy jest efektem trzech procesów:

1. Zmian ustawodawstwo bankowego w 1989r. (podstawa systemu dwuszczeblowego);

2. System rynkowej transformacji gospodarki;

3. Dostosowanie się do nowych warunków funkcjonowania europejskiego sektora finansowego.

Bank (z punktu widzenia klienta) to instytucja usługowa, której działalność polega na pozyskaniu kredytu, kapitału i oferowaniu innych usług.

Instytucja bankowa powinna obejmować warunki wewnętrzne (pracowników, system zarządzania) oraz zewnętrzne (składniki otoczenia: klient, właściciele banku, inne banki, polityka pieniężna państwa, interes społeczny).

Bank (z punktu widzenia ogólnogospodarczego) to podmiot dokonujący akumulacji i dystrybucji kapitału pieniężnego a także jest pośrednikiem, który dzięki transformacji wielkości terminu i ryzyka doprowadza do wzajemnego uzgodnienia struktury podaży i popytu na pieniądze.

Bank (z punktu widzenia prawnego) poprzez wyodrębnieni czynności:

1. Banki depozytowo-kredytowe (przyjmowanie wkładów oraz udzielanie kredytów);

2. Banki inwestycyjne (obsługa operacji papierami wartościowymi);

3. Banki uniwersalne wykonujące czynności wyżej wymienionych banków.

Rola banku w gospodarce:

1. Udział w kreacji pieniądza przez banki komercyjne (następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki a także przez zwiększenie zakupu walut obcych);

2. Udział w społecznym podziale pracy (bank to instytucja, która prowadzi działalność polegającą na przejęciu od jednostek gospodarczych i osób fizycznych czynności finansowych, a także jest instytucją dokonującą transformacji terminów, wielkości i ryzyka w stosunkach pieniężnych między pożyczkobiorcą a pożyczkodawcą);

3. Dokonywanie alokacji i transformacji środków (banki pośredniczą w doprowadzaniu do wzajemnego uzgodnienia różniących się struktur podaży i popytu i odnosi się to do transformacji informacji, wielkości zapotrzebowania, transformacji terminu, transformacji ryzyka.

System bankowy obejmuje całokształt instytucji bankowych a także normy określające wzajemne powiązania i warunki z otoczniem. O systemie bankowym można powiedzieć z chwilą powstania systemu wieloszczeblowego.

Funkcje systemu bankowego:

1. Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia;

2. Zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami;

3. Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym;

4. Zapewnienie odpowiedniej oferty produktowej, informacji cenowej, co stwarza możliwość podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze;

5. Stworzenie warunków do transformacji środków co do czasu, wielkości, ryzyka.

Czynniki rozwoju systemu bankowego:

1. Ustrój społeczno – gospodarczy;

2. Struktura i wielkość popytu na usługi bankowe;

3. Regulacje prawne działań bankowych;

4. Skłonność banków do innowacji.

Bank centralny ma kluczowe znaczenie w realizacji polityki pieniężnej kraju.

Funkcje banku centralnego:

1. Bank państwa;

2. Bank emisyjny (emituje znaki pieniężne, pieniądz gotówkowy, obieg pieniężny, regulacja podaży pieniądza);

3. Bank banków (na rachunkach w tym banku utrzymują rezerwy pieniężne inne banki, jest n dla tych banków źródłem rezerwy kredytowej).

Obszary działalności banku centralnego:

1. Polityka refinansowania (oznacza, że bank centralny udzielając bankom komercyjnym kredytu finansowego zwiększa ich możliwości w sferze prowadzenia akcji kredytowej);

2. Polityka otwartego rynku (operacje otwartego rynku, polega na kupnie i sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny, celem tej operacji jest oddziaływanie banku centralnego na wielkość płynnych rezerw banków);

3. Polityka obowiązkowych rezerw (bank oddziaływuje na zwiększenie lub zmniejszenie rezerw);

4. Polityka kursowa (interwencje dewizowe stosowane w celu obrony stabilności kursu danej waluty).

Rola banku centralnego w gospodarce – musi charakteryzować się dużą autonomią. Bank centralny prowadzi działalność:

1. Licencyjną;

2. Regulacyjną;

3. Kontrolną;

4. Sanacyjna (polegająca na prowadzeniu działalności zapobiegawczej, naprawczej).

Drugi szczebel to:

1. Banki specjalne (sfera działania ma specjalny charakter pod względem zakresu i formy działania oraz klienteli):

• Banki ogólnokrajowe;

• Banki regionalne;

• Banki przemysłowe;

• Banki rolne;

• Banki handlu zagranicznego;

• Banki budowlane;

• Banki hipoteczne;

• Banki komunalne.

1. Holding bankowy (korporacja, która jest posiadaczem jednej lub więcej akcji banków);

2. Spółdzielnie kredytowe (drobny kredyt);

3. Konglomeraty finansowe;

4. Kasy oszczędnościowe.

Bank Polskiej Spółdzielczości – obsługuje rolnictwo jak również inne sfery działalności (indywidualnych klientów).

Celem działalności banku komercyjnego jest dążenie do osiągnięcia optymalnego poziomu finansowego.

Rodzaje ryzyka bankowego:

1. Ryzyko utraty płynności finansowej (związane z wypłacalnością banku. Płynność oznacza takie posiadanie środków pieniężnych, które pozwalają na realizację wypłaty gotówkowych);

2. Ryzyko kredytowe (występuje gdy sytuacja kredytobiorców stwarza niebezpieczeństwo niespłacania w ustalonym terminie spłaty kredytu wraz z odsetkami);

3. Ryzyko stopy procentowej (występuje gdy ma miejsce niedopasowanie długości okresów oraz terminów zmian oprocentowania składników aktywów i pasywów banku);

4. Ryzyko kursowe (ma miejsce gdy na skutek wahań kursu walutowego dochodzi do wahań wartości poszczególnych elementów aktywów i pasywów banku wyrażonych w walucie krajowej).

Ryzyko dzielimy na:

1. Ryzyko transakcyjne;

2. Ryzyko strategiczne;

3. Ryzyko transekcyjne.

Podział operacji bankowych:

1. Operacje czynne banków (aktywne, to operacje, które dostarczają bankowi dochodu-działalność kredytowa, lokaty w innych bankach, zakup papierów wartościowych)

2. Operacje bierne banków (pasywne, to operacje polegające na gromadzeniu środków pieniężnych – przyjmowanie lokat, pieniądz transakcyjny, kredyt refinansowy, środki pochodzące z emisji własnych obligacji, środki pieniężne sfery budżetowej);

3. Operacje pośredniczące banków (mają charakter usług bankowych wykonywanych przez banki odpłatnie na zlecenie i na rachunek klienta).

Formy rozliczeń rozrachunków są dokonywane za pośrednictwem:

1. Krajowej Izby Rozliczeniowej;