16. Formy wypowiedzi pisemnych i ustnych w kształceniu zintegrowanym

Źródła ćwiczeń w mówieniu i pisaniu:

• aktywny udział uczniów w przeżywanej podczas mówienia sytuacji;

• przypomnienie przez uczniów dawnych przeżyć;

• obserwowanie rzeczywistości i działania innych ludzi przez uczniów;

• doświadczenie zdobyte przez uczniów przy oglądaniu sztuk teatralnych, filmów, audycji, obrazów;

• opowiadanie i czytanie nauczyciela, własna lektura uczniów;

Wstępne i pomocnicze ćwiczenia w mówieniu i pisaniu:

• w mówieniu

  • swobodne wypowiedzi,

  • samorzutne wypowiedzi,

  • rozmowa,

  • dialogi i monologi w fazie sytuacyjnej.

• w pisaniu

  • wspólne układanie i zapisywanie zdań,

  • uzupełnianie i rozwijanie zdań,

  • ćwiczenia z nieuporządkowanym tekstem,

  • samodzielne układanie i zapisywanie zdań,

  • odpowiedzi na pytania,

  • zapisywanie obserwacji.

Podstawowe formy wypowiedzi:

• w mówieniu i w pisaniu:

• opowiadanie *

• opis *

• streszczenie

• plan

• sprawozdanie

• wywiad

• swobodne teksty *

• w pisaniu

• ogłoszenie

• list *

• artykulik

• notatka kronikarska

• kartka z pamiętnika

• zaproszenie *

• scenariusz

• życzenia* ( *- jest w podstawie programowej )

Swobodny tekst

nie jest zwykłym wypracowaniem na dowolny temat, przeznaczonym do przeczytania przez nauczyciela, który po poprawieniu go postawi dziecku ocenę.

Jest to szczera i swobodna wypowiedź każdego ucznia o różnych zdolnościach powstająca w atmosferze zupełnego bezpieczeństwa, życzliwego stosunku nauczyciela i kolegów, oceniana przez cały kolektyw klasowy, który po uzasadnieniu wyboru decyduje czy napisany utwór nadaje się do publikacji w gazetce klasowej czy też nie.

Organizacja zajęć:

- pisanie swobodnego tekstu

- czytanie przez uczniów i wybór najlepszych prac

- zbiorowe omawianie i opracowywanie wybranej pracy

Opowiadanie

to rodzaj swobodnej wypowiedzi dzieci. Przedstawia ciąg wydarzeń zachodzących w określonym czasie i stanowiących poszczególne etapy rozwijającej się akcji.

Etapy kształcenia umiejętności konstruowania opowiadania:

• zapoznanie dzieci z istotą opowiadania

• zapoznanie z trójczłonową budową opowiadania

• przybliżenie dzieciom niektórych zasad poprawnego stylu:

• unikanie zbędnych powtórzeń,

• stosowanie urozmaiconego słownictwa

• zapoznanie dzieci ze sposobami wyrażania różnorodnych stosunków czasowych

• kształtowane umiejętności:

• charakteryzowania czynności,

• działań i ich miejsca,

• ożywianie i dynamizowanie akcji

• układanie krótkich opowiadań o charakterze informacyjnym

• układanie opowiadań odtwórczych

• układanie opowiadań twórczych

Opis

to ujęcie charakterystycznych cech przedmiotu, osoby, zwierzęcia, rośliny, krajobrazu, sytuacji lub zjawiska.

Praca nad opisem przebiega przez następujące etapy:

• obserwacja;

• swobodne wypowiedzi na podstawie poczynionej obserwacji;

• ukierunkowane pytania, selekcja materiału poprzez jego analizę;

• zapis materiału słownikowego;

• ustalenie logicznego porządku opisywania;

• słowne redagowanie opisu według ustalonego planu;

• redagowanie opisu (wybór odpowiednich zwrotów i wyrażeń, przestrzeganie logicznego porządku planu, dokonywanie syntezy);

List

jest pismem o charakterze informacyjnym.

Postępowanie metodyczne podczas wprowadzania i doskonalenia umiejętności pisania listu:

• pisanie listu powinno wynikać z naturalnej potrzeby i konkretnej sytuacji

• należy zapoznać uczniów ze strukturą listu:

• część wstępna,

• część właściwa,

• część końcowa

• omówić prawidłowe adresowanie

• zapoznać z pojęciami (list, autor listu, nadawca, adresat, odbiorca, koperta, znaczek, adres, kod pocztowy)

• stopniowo należy uświadamiać uczniom, że część właściwa może mieć różną postać, a mianowicie: opowiadania, opisu, sprawozdania, opowiadania z opisem, opowiadania z użyciem dialogu

Zaproszenie i życzenia

są to pisma o charakterze użytkowym.

Praca nad nimi może przebiegać w następujących etapach:

• zapoznanie z zaproszeniami i życzeniami stosowanymi przy różnych okazjach

• gromadzenie słownictwa

• ustne formułowanie

• wspólne i samodzielne redagowanie życzeń i zaproszeń

Formy wypowiedzi pisemnych:

• kształtują elementarne nawyki kompozycji wypowiedzi,

• wzbogacają i utrwalają czynny słownik dziecka,

• rozwijają samodzielność myślenia (spostrzeżenia, obserwacje),

• rozwijają zdolność uświadamiania sobie własnych przeżyć

i doświadczeń,

• charakteryzują poziom rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dziecka.

6