Urok romantycznej poezji i kryjące się w niej niebezpieczeństwa dla poety i społeczeństwa
“NK” Z. Krasiński
Czym jest poezja w świetle
“Nieboskiej komedii”? Przekleństwem. Fałszem. “Matką
Piękności i Zbawienia”. Prawdą. To są definicje poezji, jakie
zawarł w swoim dramacie Krasiński, chociaż są sprzeczne. Poezja
to modny w romantyzmie temat. W “NK” autor zawarł portret
poety-romantyka, pełnego dylematów - lecz nie tylko Hrabia Henryk
jest w tym dramacie poetą. Jest nim także mały Orcio, jest poetką
w chwili śmierci i obłędu Maria. Z punktu widzenia Hrabiego poezja
rzeczywiście jest piętnem i przekleństwem, zresztą ginie on z
okrzykiem “Poezjo bądź przeklęta!”. To fakt, że Hrabia Henryk
był poetą, spowodował ciąg tragicznych wypadków: poczucie
obcości z zwykłym świecie, zaślepiony pęd za Dziewicą, którą
także możemy uważać za uosobienie zwodniczej poezji, obłęd i
chorobę żony, chorobę Orcia. Z kolei w pojęciu Marii poezja była
wartością uwznioślającą człowieka, czymś upragnionym,
bohaterka pragnęła jej dla siebie i dla syna. W przypadku Orcia -
poezja stała się treścią życia, oddzielnym światem, w którym
żyje niewidomy chłopiec. Nie mamy więc wątpliwości, że są to
różne “odmiany” poezji. Tą, która owładnęła Henryka - to
poezja fałszywa, on sam zaś jest poetą
przeklętym. Poezja
Orcia i Marii jest prawdziwa - oni są poetami
błogosławionymi. Jeśli
założymy, że poezja jest wielkim dobrem, wynosi ponad tłumy
poetę, jest sposobem na poznanie prawdy, to życie poety i jego
czyny nie mogą być w sprzeczności z tymi ideałami. A Hrabia
Henryk zgrzeszył: pychą, egoizmem, użyciem poezji jako pustego
“poetyzowania” i rozkoszy - dlatego wypaczona poezja stała się
jego przekleństwem. Poezja jest darem Boga - ktoś kto go otrzymał
nie może ulec szeptom szatana, życiem musi podświadczać głoszoną
ideę. Poezją jest wszechwładna, ma siłę nadprzyrodzoną -
stwarzającą lub niszczącą.
Inne uroki i niebezpieczeństwa(metoda wyznacznikowa - chce mi się spać 01:12 piątek)
Mickiewicz:
“ Konrad Wallenrod” - poeta jest wieszczem narodowym , zagrzewa do walki, to co reprezentuje i do czego zachęca jest dla niego niebezpieczne, posiada broń w rękach - poezję, szyfr, głos przemawiający do sprzymierzeńców inaczej niż do wrogów, dlatego Mickiewicz na wzór Wallenroda, swojego bohatera ukrywa prawdziwe przesłanie do narodu pod postacią właśnie poezji - tak jak Konrad i Halban ukryli w poezji przesłanie wśród krzyżaków, tak Mickiewicz mówi do narodu polskiego w taki sposób , aby cenzura rosyjska pomyślała, że w “Konradzie Wallenrodzie” nie ma żadnych ukrytych prawd, zagrzewania do walki, itd.
“Romantyczność” - ukazuje uroki miłości , prawdziwej wiary, uczucia. Pokazuje wielka miłość nawet po śmierci kochanka Karusi. Stara się nam ukazać, że uczucie jest ponadczasowe, że potrafi wszystko przetrwać. Zawarta jest w tym utworze prawda, że w życiu należy często zdawać się na intuicję i na to co czuje serce, a nie co dyktuje rozum.
Dziady “Wlk Impr” -
Konrada opanowuje poezja, natchnienie ogarnia go do tego stopnia, że
zaczyna bluźnić przeciwko Bogu. Mimo jego dobrych i szlachetnych
intencji, opanowuje go zło. On ma świadomość swojej wielkości
jako poety i wielkości poezji, którą tworzy. Ta poezja wywiera
jakby zły wpływ na niego. W pewnym stopniu wymyka mu się z rąk,
pycha i zarozumiałość teraz przemawiają, jego geniusz jest
silniejszy od Boga i Jego stworzenia(świat i ludzie).To jest
niebezpieczeństwo i zagrożenie dla poety. Poeta musi mieć
świadomość swojej wielkości do tego stopnia, aby trzymać ją
“na wodzy” i nie dać się jej wymknąć i dążyć w złym
kierunku.
Część
IV - Pustelnik obarcza winą księdza za swoje samobójstwo,
dlatego, że dał mu do rąk książki Wertera i (coś jeszcze), to
one pokazały mu , że można uchylić się od cierpienia jak zrobił
to Werter. Dały mu zły przykład, niszcząc życie i prowadząc do
alienacji i śmierci. Według wielu książek romantycznych śmierć
jest jedyną radą na nieszczęśliwą miłość, ideały równości
i wolności, brak obyczajów szlacheckich, konwenansów to “czysta
teoria”. Rzeczywistość była inna, trudna, bohater ścierający
się z nią to jednostka nie mająca żadnych szans, wizja
bezsilności napawała bohatera przygnębieniem. - nic innego jak
tylko się zabić.
Byron :
“Giaur” - uroki świata, przyrody, orientalny klimat i krajobraz. Poeta zachwyca się pięknymi widokami. Miłość jest siłą sprawczą w życiu wenecjanina , dyktuje mu co ma robić. Lecz decyzja zemsty na Hassanie skazuje bohatera na alienację, wyobcowanie ze świata. Giaur nie czuje się dobrze po popełnieniu zbrodni, ma wyrzuty sumienia, idzie do klasztoru.
Pozostałe uroki :
piękność świata, autor przedstawiał cudowne wizje, piękną przyrodę, egzotyczne kraje, czasy nasycone fantastyką i ludowością, folklorem co budowało pewien nastrój, który jest swoistym urokiem romantycznym
metafizyka, spirytualizm - to tajemniczość, niezwykłość, coś co wybiega poza ramy rozumu, coś w co możemy tylko wierzyć, irracjonalne sceny, zjawiska, zjawy, głosy, to również służy w poezji romantycznej do budowania na stroju i stanowi jej urok
miłość, uczucie, apoteoza jednostki, wierność ideałom, walka o równość i wolność, o sprawiedliwość, przeciw konwenansom, obłudnej moralności
itd.
alienacja, śmierć, niezrozumienie, wyśmianie, wygnanie, samotnictwo, popadnięcie w depresję, pozbawienie tożsamości, tradycji, języka, rodziny, miłości