KONTRREFORMACJA

V sobór laterański zakończył się w marcu 1517 r., ale podjęte wówczas o

reformie Kościoła pozostały na papierze. Na skutki tego nie trzeba długo

czekać, już w październiku zaczyna się reformacja (wystąpienie Lutra). Kraje

europejskie pogrążyły się w zamęcie wojny domowej. Kościół katolicki w

wyniku reformacji zaczął tracić na znaczeniu, zaczął tracić wyznawców. Stało

się jasne dla Kościoła, że trzeba podjąć kontrofensywę i przeprowadzić reformę.

Dzieło reform podjąć papież Hadrian VI. Ale na tronie papieskim zasiadał zbyt

krótko, aby zrealizować swoje plany. Jego następca Klemens VII nie podjął

dzieła reformy. Dopiero kiedy na tronie papieskim w latach 1534-1549 zasiadł

Paweł III rozpoczęła się reforma Kościoła. Pierwszym posunięciem Pawła III

było powołanie specjalnej komisji. W skład tej komisji wchodzili ludzie

zdecydowanie przeciwni reformacji. Reforma zaczęła się wprowadzania zmian

w kurii rzymskiej. Kardynał Contanini uzasadniał w jednym z przemówień

potrzebę takiej reformy. Kiedy komisja obradowała nad projektami reform w

Rzymie pojawiła się grupa pielgrzymów hiszpańskich. Byli też studenci z

Paryża. Grupę tę przyprowadził do Rzymu były żołnierz z Nawarry - Ignacy z

Loyoli. Pielgrzymi przybyli do Rzymu by zaofiarować Kościołowi swoją

pomoc. Chcieli służyć Kościołowi wszędzie tam, w każdej okoliczności, gdzie

zajdzie taka potrzeba. Taki był początek zakonu jezuitów, który został

zatwierdzony w 1540 r. Ten zakon stał się najbardziej skutecznym narzędziem

reformy Kościoła. Poza normalnymi ślubami jakie składają zakonnicy, jezuici

składali jeszcze ślub bezwzględnego posłuszeństwa papieżowi. Pierwsze

reformy podjęte przez Pawła III kończyły się niepowodzeniem, głównie na

skutek rywalizacji Francji i Niemiec. W 1542 r. bullą Licet ab initio papież

powołał Święte Oficjum – Officium Sacrum czyli najwyższy trybunał

inkwizycyjny. W 1542 r. Paweł III powołał sobór trydencki. Termin rozpoczęcia

tego soboru wyznaczył na 1545 r. Było to jednak 20 lat za późno. Pojednanie

wydawało się niemożliwe. Luter w tym czasie zupełnie odrzucił instytucje

kościelne, odrzucił także instytucję soboru. Jednak dla samego Kościoła

Katolickiego sobór miał bardzo duże znaczenie. Niektórzy mówią, że właściwie

to był ostatni sobór, późniejsze to już nie są sobory. Przede wszystkim sobór

zajął się sprawą nadużyć w Kościele, tych, które doprowadziły do załamania się

całej administracji kościelnej. Wprowadzono w Kościele obowiązek rezydencji

biskupów, proboszczów. Do tej pory było tak, że biskup nie musiał przebywać

w obrębie swojej diecezji, czerpał z niej zyski, natomiast nie musiał tam

przebywać. Tak samo proboszcz. Zlikwidowano także kumulacje urzędów w

Kościele. Zakazano łączenia kilku urzędów, i podjęto decyzje o obowiązkowych

studiach dla kandydatów do kapłaństwa. W sprawach doktrynalnych dokonano

wykładni wiary. Podano wszystkie dogmaty, co jest zgodne z nauczaniem

Kościoła, co nie jest nauczaniem Kościoła. Ten wykład wiary nazywa się

Professio fidei tridentinae. Zdefiniowanie dogmatów, potwierdzenie tych, które

istniały zakończyło stan niepewności, który sprzyjał szerzeniu się

protestantyzmu. Dzięki temu wyznaniu wiary Kościół zaczął uzyskiwać

wyznawców. Nastąpiło odrodzenie religijne, ponieważ pojawiły się studia,

podniósł się poziom nauczania, poziom kaznodziejski. Jezuici otworzyli szkoły

średnie o wysokim poziomie kształcenia. Odrodziło się życie uniwersyteckie.

Przeprowadzono także reformę niektórych zakonów w Kościele i odrodzono

życie mistyczne, rozpoczął się ruch zewnętrznej ekspansji Kościoła. Kościół

zaczął opuszczać Europę, docierając do krajów Afryki i Azji, później także do

Ameryki. Dzieło reformy kontynuował papież Paweł IV. Paweł IV kierował

Kościołem w latach 1555-1559. Ale racje soboru za jego pontyfikatu uległy

zatrzymaniu, gdyż Paweł IV uważał, że najlepszym sposobem walki z herezję

jest inkwizycja. Wzrasta rola Świętego Oficjum jako najwyższego trybunału

inkwizycyjnego. W 1559 r., ogłosił Index Librorum prohibitorum. Na tym

indeksie znalazły się wszystkie dzieła, które były sprzeczne z doktryną

Kościoła, sprzeczne z wiarą i nauczaniem Kościoła. Indeks ksiąg zakazanych

miał być na bieżąco uzupełniany. Paweł IV, który wspierał działaniem Świętego

Oficjum nie był papieżem lubianym w Rzymie. Po jego śmierci wszystkie jego

pomniki zostały zniszczone. Sobór trydencki zakończył swoje obrady w 1563 r.

za pontyfikatu Piusa IV.