ęłęó1. Pojęcie, cele, rodzaje

Polityka handlowa- jest częścią polityki gospodarczej(handlowej) państwa, dotyczy przepływu czynników i produkcji (technologii, osob, towarów, kapitału). Każdy krak prowadzi określoną pol.hand., w ujęciu protekcjonistycznym ma na celu zapewnienie szeroko rozumianej ochrony produkcji krajowej ii zatrudnienia, za pośrdenictwem ceł importowych i pobudzających eskport- subsydiów.

P.H. określonych państw może być związana z pol.zagraniczną państwa np. embargo rosyjskie na mięso z polski ( rozwiązanie- przystąpienie Rosji do WTO, która ma poparcie USA)

Pierwsze znaczenie (tradycyjne) - polityka handlowa rozumiana jako polityka państwa w sferze jedynie wymiany towarowej

Drugie znaczenie – jako synonim zagranicznej polityki ekonomicznej, czyli całości stosunków gospodarczych z zagranicą.

Pojęcia „zagraniczna polityka ekonomiczna” i „polityka handlowa” są często używane zamiennie, przy czym „zagraniczna polityka ekonomiczna” jest pojęciem szerszym, ponieważ obejmuje, obok polityki handlowej, politykę w odniesieniu do transferu kapitału, przepływu usług, itd.

Cele polityki handlowej:

-kształtowanie pożądanych wielkości eksportu i importu oraz salda bilansu handlowego

-poprawa terms of trade - poprzez oddziaływanie na ceny i strukturę eksp. i imp.

-poprawa ineteresów rodzinnych

-stabilne w dłuższym okresie zaopatrzenie godpodarki w surowce i towary

-stymulowanie zmian strukturalnych w gosp.

-zapewnienie większej równowagi na rynku pracy np. zmniejszenie bezrobocia

Polityka handlowa powinna mieć charakter strategiczny, konieczność sformułowania celów dotyczących perspektywy kilku lub kilkunastu lat

Rodzaje PH:

-umowny- gdy jest wynikiem umów, negocjacji międzynarodowych,ęłęódąży do osiągnięcia celów drogą umów międzynarodowych; tu Polska –stowarzyszenie z UE, CEFTA, EFTA, WTO (90% krajów prowadzi politykę konwencyjną)
-autonomiczny- państwo samo bez porozumienia z innymi państwami stawia cele polityki handlowej

Wcześniej były umowy bilaterale, dziś głownie płaszczyzna WTO.

Kierunki polityki handlowej

-polityka wolnego handlu- brak bezpośrednich oddziaływań państwa na rozmiary, struktury i kierunki handlu zagranicznego.

-polityka protekcjonistyczna- oznacza ogół działań interwencyjnych na rynku, mających na celu ochronę produkcji krajowej przed konkurencyjnym importem oraz popieranie własnego eksportu przy pomocy środków polityki ekonomicznej. Dziś ma bardziej charakter selektywny (generalnie większość państw ma pol. wolnego handlu, ale czasami w określonej sytuacji stosują do wybranych rynków ochrone przed wplywami zagranicznymi.) Dzisiaj głównie polityka rolna jest obejmowana działaniami protekconistycznymi, najwięcej w Norwegii, Szwajcarii, a najmniej w Oceanii.

Neoprotekcjonistyczna- w mniejszym stopniu odgrywają dziś role cła.

-autarkia gospodarcza- zakłada dążenie do możliwie pełnej samowystarczalności gospodarczej danego kraju (przede wszystkim zastąpienie importu produkcją własną oraz ograniczanie stosunków gospodarczych z zagranicą do absolutnie koniecznego minimum).

Kuba, Korea płn to kwazi autarkia, poza tymi przypadkami większość to protekcjonizm selektywny.

W praktyce wymiana handlowa jest stosowana w obawie przed upadkiem zagrożonych sfer.

2.Różnice pomiędzy WH a PP. Analiza argumentów opowiadających się za stosowaniem polityki wolnego handlu i polityki protekcjonizmu

a) Smith i Ricardo- teoria kosztów kompeartywnych-

0. A. Smith Wg A. Smitha korzyści z handlu zagranicznego wynikają z absolutnej przewagi jednego kraju nad zagranicą w kosztach produkcji danego towaru. Teoria A. Smitha jest ułomna gdyż nie przewiduje sytuacji że kraj wszystko produkuje drożej i nie ma za co importować (ponieważ nie ma dochodu z eksportu).

Tę ułomność dostrzegł D. Ricardo i skonstruował teorię przewag komparatywnych.

W modelu Ricarda koszty produkcji to nakład czynnika pracy na jednostkę produktu i ten nakład wyrażony jest w godzinach (tak samo jak u A. Smitha).

W modelu Ricarda to nie koszty są komparatywne ale co innego.

Przewaga ta zwiększa ilość towarów.

Teoria kosztów względnych Wg niej kierunki specjalizacji produkcji poszczególnych krajów w warunkach pełnej wolności handlu międzynarodowego powinna kształtować przewaga, jaką dany kraj ma nad innymi pod względem nakładów pracy.

Jest tutaj zauważalna pozytywna przewaga na korzyść wolnego handlu.

b) Różnice:

0. Wolny Handel przynosi korzyści, gdy kraj oprze się na określonej specjalizacji produkcji

1. Polityka protekcjonistyczna jest niej efektywna, mniej wydajna

2. W protekcjoniźmie towary nie są poddawane konkurencji i jakość tych towarów jest gorsza, mniej wydajna

3. Korzyści w skali produkcji i sprzedaży w wolnym handlu przez poszerzenie rynków zbytu, powoduje większe zyski i wpływy

4. Protekcjonizm- korzyści skumulowane, straty rozproszone !

5. WH sprzyja rozwojowi postaw innowacyjnych

6. WH to możliwość specjalizacji międzynarodowej

Argumenty polityczne:

-Grupy lobbystyczne mają niekiedy korzyści z promowania protekcjonizmu, na czym cierpią konsumenci, korzyści są, ale dla grup lobbystycznych.

Wolny handel nie daje takiej możliwości, bo wszyscy są w tej samej sytuacji.

c) Argumenty na rzecz protekcjonizmu

1.Tradcyjne

*słuszne- w określonych uwarunkowaniach:

0. z sfery poprawy terms of trade w handlu zagranicznym- nałożenie ceł na imp. i eksp. w pewnym warunkach może przycznić sie do polepszenia wymiany, a to do poprawy dorobytu w państiwe.

Skutek incydencji celnej- cło obiżna cene importu i powoduje korzyści z TOT. Wzrost stawki celnej pogarsza sytuację kraju, aż do wprowadzenia protkecjonistycznej stawki celnej.

0. w pewnych okolicznościach, względy bezpieczeństwa międzynarodowego-wyeliminować lub ograniczyć konkurencje zagraniczną w tych dziedzinach, w których jest zbyt duże uzaleznienie od partnerów zagranicznych, w sytaucji wojny spowodowałoby to odcięcie dostaw lub zróżnicowanie partnerów. Ograniczenie w takich dziedzinach jak przemysł włókienniczy, paliwowy, energetyczny, zbrojeniowy.

Współczynnik penetracji- im większy jest udział określonego importu w produkcji krajowej, tym większe jest niezbepieczeństwo uzależnienia kraju od zakłoceń w jego dostawach np. dostawy gazu.

Ograniczenie jest możlwie gdy kraj zgromadził własny kapitał, ma właśną produkcję tego towaru lub ma duże zapasy.

0. wzgledy społeczne- ochrona przed konkurencją zagraniczną, w niektórych przypadkach, racjonalność ekonomiczna musi zejść na drugi plan. np. ochrona przemysłu włókienniczego, w której pracuje ludność słabo wykwalifikowana jest korzytsna dla społeczeeństwa

1. wzgledy kulturowe-środki ochronne względem sektora rolniczego, bo są zagrożone małe gosp. rodzinne, które są częścią kultury, historii i folkloru kraju.

2. stabilizują makroekonomiczną gospodarkę wobec nadmiernej otwartości handlu zagranicznego-

*niesłuszne

0. ochrona dochodów i zatrudnienia-wiodący argument- odnosi się do teorii zatrudnienia Keynsa. Pozwala ona zwiększyć zatrudnienie, przez efekt mnożnikowy, zyski z eksportu. Polityka państwa wpływa na wielkość zatrudnienia, pilnuje go. Przychylność rządu dla prot. za to działanie, to dobry argument bo każdemu rządowi na tym zależy.

Słabość- nie uwzględnia ujemnych skutków prot. dla partnerów zagranicznych, co może przycznić się do spadku zatrudnienia np. cła odwetowe, a także obniżyć poziom przywozu, co doprowadza do spadku zatrudnienia.

0. z dziedziny poprawy bilansu handlowego-wprowadznie ograniczeń handlu powinno ograniczyć wielkość importu, przy stałym poziomie eksportu, ma przynieść pozytywny bilans handlowy. Nawrót do idei merkantylizmu

Słabosć- ograniczenie importu może spowodować zmniejszenie dostępności towaru, lub wzrost cen (przez spadek konkurencyjności) tych towarów. Co prowadzić może wkońcu do pogorszenia się bilansu.

0. z dziedziny wprowadzenia cła naukowego- cła nakładanego na towary importowane, by zrównać eny towarów imp. z towatami krajowymi.

Slabość- nie liczyłaby się technika, nowocześność, innowacyjność, podnoszenie kwalifikacji, tylko byle jakie produkty

0. ochrona przemysłów raczkujących-infant industry protection-w imię przyszłych korzyści opłaca się objąć okresowo protekcją sfery, które mają trudności lub są zagrożone. Ma zwiększać ich rentowność, przepływ kapitału do nich.

List-jego idea ceł wychowawczych- okresowy dla wybranych sfer, aż do uzyskania umiejętności normalnego funkcjonowania na rynku. Mill, Wells tak twierdzili.

Słabość- brak przesłanek, że taki przemysł będzie zwiększał swoją zdolność produkcyjną, ryzyko, że się przyzwyczai do ochrony. Nie będzie się rozwijać tylko rządać dalszej ochrony np. przemysł motoryzacyjny, który był protekcjonowany, co wyłączyło go całkowicie z postępu technologicznego np. Rumina i Łada

Wnioski-W krajach słabo rozwiniętych prot. stosuje się do dziedzin słabo rozwinietych, zacofanych. Częste zjawisko mimo, że podsyca inflacje.

W krajach wysokorozwiniętcyh stosuje się prot. technologiczny.

2.Współczesne- wynik postępującej globalizacji

Klasyczna idea handlu międzynarodowego zakłada istenienie niedoskonałej konkurencji.

*strategiczna polityka handlowa

KOncepcja wyjaśniająca w jakich warunkach jeden kraj może uzyskać kosztem drugiego dotacje. Dążenie do zysków monopolowych. Szkodzenie komuś, jest odejściem od koncepcji współpracy w dziedzinie ekonmicznej. Dotacja pewnego sektora, aby stał się monopolem, zwłaszcza nowoczesne gałęzie np. Airbass.

Korzyści w sferze produkcji, ale ryzyko konfliktów w stosunkach międzynarodowych

*polityka przemysłowa

Zmierza do rozwoju gałęzi przemysłowych, uznawanych za nowoczesne, perspektywiczne. Dąży do tego przez subsydia, ulgi podatkowe, subsydia dla badań naukowych, gwarancje kredytowe. U podstaw leżą:

-strategiczna polityka handlowa- wyjaśnienie używania subsydiów

-dynamiczne przemiany komparatywne- teoretyczne podstawy dla stosowania w sektorach produkcyjnych

np. Japonia, która dzięki takim działaniom odniosła zyski.

3. Pojęcie neoprotekcjonizmu i instrumenty polityki handlowej (elementarna analiza ceł, nominalna i efektywna protekcja celna, pojęcie taryfy celnej, środki para- i pozataryfowe)

Neoprotekcjonizm- Z uwagi na przewagę stosowania środków para i pozataryfowych (inne niż cła) w stosunku do wybranych gałęzi produkcyjnych współczesny protekcjonizm handlowy uzyskuje miano neoprotekcjonizmu.

Pojęcie protekcjonizmu handlowego oznacza ogół działań interwencyjnych na rynku, mających na celu ochronę produkcji krajowej przed konkurencyjnym importem oraz popieranie własnego eksportu przy pomocy środków polityki ekonomicznej.

a) Cło

To opłata pobierana przez państwo od wywozu, wwozu i przewozu towarów.Podstawę prawną systemu celnego stanowi prawo celne. W sferze międzynarodowej stosowanie i działanie ceł regulują umowy międzynarodowe. Często dwustronne umowy handlowe zawierają w sobie zobowiązanie umawiających się stron do stosowania klauzuli najwyższego uprzywilejowania (KNU) we wszystkich sprawach związanych z taryfami celnymi. Z reguły KNU wymaga od partnerów nakładania na importowane towary minimalnych stawek celnych.

Rodzaje ceł:

-kryterium- sposób ustalania ceł

*ad valorem

*specyficznym

*kombinowanym

*alternatywnym

-kryterium-kierunek ruchu sprzedaży towarów

*importowe-maja chronić bilans handlowy, poziom cen wewnętrznych, produkcję krajową przed konkurencja zagraniczną, mają zwiększać dochody budżetu, dyskryminować partnerów zagranicznych i udzielać im preferencji.

*eksportowe-kształtują wielkość i kierunki wywozu. Nakładane są na towary deficytowe na rynku zewnętrznym i na towary mające długofalowo zagwarantowany zbyt.

*tranzytowe-obejmują towary przewożone przez teren danego kraju.

-kryterium- wysokość taryfy celnej

*umowne(konwencjonalne)-uzgadnianie między państwami

*autonomiczne- wprowadzane z nikim nieuzgadnianą decyzją jednego państwa

-kryterium-zróżnicowanie ceł

*dyskrimancyjne-wyższe od ceł maksymalnych

-retorsyjne-stosowane jako odwet z nieprzyjazne ekonimicznie lub politycznie działania kraju lub grupy krajów

-wyrównawcze-stosowane w celu neutralizacji efektu ekonomicznego subsydiów zastosowanych przez eksportera ekonomicznego

-antydumpingowe- mają na celu zniwelowanie neatywnych da importera skutków eksportu poniżej kosztów produkcji

*preferencyjne-są niższe od minimalnych i stosowane w krajach lepiej traktowanych, niż gwarantuje to KNU. Stawka celna na poziomie 0, wtedy mają miejsce preferencje celne np. traktowanie się wzajemnie krajów należących do ugrupowań integracyjnych np. strefy wolnego handlu lub unii celnej

*minimalne- obowiązują w handlu z krajami objętymi klauzulą największego uprzywilejowania KNU tzn. że każda obniżka cła kraju 1 dla kraju 2 jest odnoszona także do kraju 3

*maksymalne- są wyższe od minimalnych i obejmują kraje, które nie otrzymały KNU

-kryterium-ze względu na cel ich zastosowania

*fiskalne-zapewniają państwu dochody z przywozu towarów

*ochronne- zabezpieczają produkcję krajową przed zagraniczną, przez podnoszenie cen wyrobów zagranicznych o stawkę celną.

*ekspansywne- cła importowe, wprowadzane w celu ochrony poziomu cen wewnętrznych

*wychowawcze-dla młodych gałęzi na określony czas

b)Taryfa celna to usystematyzowany spis towarów objętych cłem, w którym towary są sklasyfikowane w grupy według pochodzenia lub stopnia przetworzenia, a przy każdym rodzaju towaru ukazana jest wysokość nakładanego cła.

W taryfie celnej cła mogą być ustanawiane na kilka sposobów:

a) Cła przedstawiane pod postacią procentowego udziału w cenie towaru, np. 10% w stosunku do ceny samochodu. Taka stawka celna nazywa się cłem od ceny, względnie cłem od wartości, albo cłem ad valorem

b) Ukazanie stawki celnej pod postacią określonej sumy pobieranej od ciężaru, objętości lub sztuki towaru. Cło wyrażone w ten sposób nazywa się cłem specyficznym.

c) Oprócz tego stosuje się często mieszane stawki celne, gdzie towar objęty jest zarówno cłem ad walorem jak i cłem specyficznym. Cło tego rodzaju nazywa się cłem kombinowanym.

Rodzaje:

-jednokierunkowa- gdy towary traktuje się tak samo

-wielokierunkowa- zalezy od pochodzenia towaru, z jakiego kraju taka taryfa

ęłęóTARIC (ang. Integrated Tariff of the European Communities) - prowadzona przez Komisję Europejską (Dyrekcja Generalna Podatków i Unii Celnej) internetowa baza danych, zawierająca informacje o aktualnej taryfie celnej Unii Europejskiej. Baza ta jest codziennie aktualizowana. Formalnie, TARIC nie jest źródłem prawa (tym bowiem jest taryfa celna opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnoty Europejskiej ze wszystkimi zmianami), jednak z bazy TARIC korzysta administracja celna.

c)Wartości celne – jest to deklarowana przez importera i akceptowana przez urząd celny podstawa wymiaru cła oparta na tzw. wartości transakcyjnej, czyli cenie fakturowej CIF tj. łącznie z kosztami transportu, ubezpieczeniem i innymi opłatami poniesionymi przez importera do granicy kraju.

Wartość celna nie może być ustalona na podstawie:
1. ceny sprzedażnej towarów produkowanych w kraju importującym
2. przyjęcia ceny wyższej z dwóch alternatywnych wartości występujących przy ustalaniu wartości celnej
3. cen rynku wewnętrznego w kraju eksportującym
4. kosztów produkcji poza wyjątkiem określenia wartości kalkulowanej identycznych lub podobnych towarów wg specjalnych przepisów WTO
5. cen po których towary są eksportowane do kraju innego niż dany kraj importujący
6. minimalnych wartości celnych
7. arbitralnych lub fikcyjnych wartości
8. Importer powinien być poinformowany na piśmie, o ile tego żąda, o sposobie i metodach ustalania wartości celnej w przypadkach spornych.

d) Środki poza i parataryfowe

Parataryfowe- działają podobnie jak cła, służą ograniczeniu wymiany poprzez podwyżeszenie ceny dobra krajowego lub jej obniżenie, by pobudzić eksport.

a) opłaty wyrównawcze - różnica między niższą ceną towaru importowanego a wyższą, ustaloną i gwarantowaną przez

państwo, ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju (są zmienne); podstawowym celem opłat wyrównawczych jest

podniesienie ceny towaru importowanego do poziomu ceny towaru krajowego (zrównanie konkurencyjności); stosuje się

je łącznie z cłem lub zamiast cła; charakteryzują się wysoką skutecznością w eliminowaniu konkurencji towarów

zagranicznych (nie ma od nich ucieczki - obniżenie ceny zwiększa po prostu wielkość dopłat);

b) inne opłaty:

- fiskalne - pobierane w celu zwiększenie dochodów budżetowych; dotyczą głównie towarów o niskiej elastyczności

(dobra luksusowe)

- specjalne - mogą pełnić różne funkcje w zależności od ich typu, np. konsularne, stemplowe, statystyczne,

administracyjne itp.

c) podatki - specjalne podatki obciążające bezpośrednio importera (głównie jego zysk) lub podatki pośrednie dotyczące

ceny produktów importowanych;

d) subsydia eksportowe - świadczenia ze strony państwa (bezpośrednie: dopłaty oraz pośrednie: ulgi kredytowe,

ułatwienia fiskalne, pokrywanie przez państwo wydatków marketingowych) na rzecz przedsiębiorstw eksportujących

towary; wyrażają się w formie różnicy pomiędzy wyższą ceną krajową a jego niższą ceną na rynku zagranicznym;

prowadzą do potanienia na rynku międzynarodowym towaru eksportowanego przez dany kraj (bez zmniejszania zysków

producentów); subsydia mogą oznaczać dopłaty do produkcji lub umożliwienie podniesienia ceny krajowej

e) dumping - sprzedaż towaru za granicą poniżej ceny wewnętrznej kraju eksportera (a nawet poniżej kosztów produkcji);

głównym celem dumpingu jest zdobycie lub utrzymanie rynku

f) depozyty importowe - obciążanie importera przez państwo obowiązkiem wpłaty na specjalny, nie oprocentowany

rachunek kwoty proporcjonalnej do wielkości importu

g) podwyższanie podstawy wymiaru cła - przyjęcie za podstawę ustalenia cła, wyższej od zagranicznej, wewnętrznej

ceny kraju importera;

h) kontyngenty taryfowe - likwidacja bądź obniżka stawki celnej do pewnego poziomu importu; eksporterów spoza

ustalonego kontyngentu obowiązują normalne stawki celne

Korzyści i straty związane ze stosowaniem subsydiów eksportowych:

- na subsydiach zyskują przede wszystkim producenci i eksporterzy, ponieważ zwiększa się produkcja krajowa i wzrasta

eksport

- na subsydiach tracą konsumenci, w efekcie subwencji zwiększa się bowiem cena krajowa towaru

- na subsydiach traci państwo

- subsydia wprowadzają zakłócenia konsumpcji i produkcji.

Pozataryfowe- def UNCTAD- są to wszystkie rodzaje regulacji, działań, procedur i srodków przedsięwziętych przez rządy poszczególnych państw, które w edekcie mogą wywierać ograniczający wpływ na handel międzynarodowy.

Inna def- to dyskriminacyjnie stosowane narzędzia i posunięcia polityki zagranicznej rządów, inst. publicznych ,przedsiębiorstw prywatnych i korporacji, ktore ograniczają lub zniekształacają rozmiary, strukture i kierunki wymiany towaoro-usługowej w świecie.

-Klasyfikacja-

1) środki pozataryfowe wg UNCTAD:

-I środki bezposrednio oddziałujące na handel-stosowane w celu ochrony krajowych dostawców(A)śr.oddziałujące na import 1 ilościowe (embargo) 2 działania poprzez koszty i ceny (depozyty improtwe) (B) środ. oddział. na export 1 ilościowe (handel państwowy) 2 działania porzez koszty i ceny (subsydia dla exportu)

-II Środki bezpośrednio dyskryminujące: 1 ilościowe (restrykcje dotyczące środków łączności) 2 działania poprzez koszty i ceny (przepisy dotyczące opakowań i etykiet)

-III Środki ogólnogospodarcze nie wpływające bezpośrednio na handel: np. polityka państwa stymulująca rozwój regiony lub struktury

Rodzaje narzędzi pozataryfowych:

a) ograniczenia ilościowe (kontyngenty ilościowe, licencje importowe) - bezpośrednie wyznaczenie przez państwo ilości

lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie

b) normy techniczne i certyfikaty

c) dobrowolne ograniczenia eksportu - wprowadzane jest przez kraj zmniejszający swój wywóz (najczęściej na żądanie

importera, w celu uniknięcia ostrzejszych restrykcji)

d) porozumienia o dobrowolnym ograniczeniu eksportu - dotyczą na ogół towarów wrażliwych i są zawierane między

eksporterem i importerem na z góry określony czas

e) ograniczenia dewizowe - całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotów dewizowych z zagranicą

f) zakupy rządowe - rząd często preferuje towary krajowe, nawet gdy są droższe od zagranicznych

4. Istota i rodzaje dumpingu oraz postępowanie antydumpingowe
Dumping jest to sprzedaż towarów eksportowanych za granicę po cenach niższych niż w kraju. Przesłankami jego stosowania może być: dążenie do opanowania nowych rynków lub utrzymania pozycji na dotychczasowych poprzez wyeliminowanie lub ograniczenie konkurencji, zdobycie dodatkowych dewiz, zmniejszenie lub likwidacja nadwyżki podaży na rynku krajowym. Istota dumpingu jest zbliżona do subsydiów: oba instrumenty oznaczają sprzedaż za granicę po cenie niższej od ceny sprzedaży na rynku krajowym. Różnica polega na tym, że dumping jest stosowany przez przedsiębiorstwa, subsydia zaś przez rząd.

Okreśenie DUMPINGU zawierają

0. ArtykułVI GATT/WTO

Produkt jest przedmiotem dumpingu (tzn. wprowadzony do handu w drugim kraju po cenie niżzej od jego wartośi normalnej) jeśi cena eksportowa produktu esportowanego z jednego kraju do drugiego jest niżza od ceny porównywalnej stosowanej w normalnym obrocie handlowym za podobny produkt przeznaczony do konsumpcji w kraju eksportująym.

0. Artykuł2 Kodeksu Antydumpingowego

Dumping skłda sięz dwóch elementów:

1. sprzedaż towaru do kraju drugiego po cenie niżzej od ceny okreśonej w postanowieniach Kodeksu

2. wystąpienie, w wyniku takiej sprzedaży, szkody w kraju importująym

Rodzaje:

0. ęłęódumping sporadyczny: jest to sporadyczne sprzedawanie produktu za granicę po cenach niższych od kosztów wytworzenia. Wynika z sytuacji nadzwyczajnych, na przykład gwałtownego spadku popytu na rynku krajowym lub wyjątkowego urodzaju w danym roku. Producent decyduje się sprzedać swój produkt za granicę poniżej kosztów w celu uniknięcia strat związanych na przykład z magazynowaniem towaru. Praktyka ta, jeśli zdarza się sporadycznie, nie spotyka się na ogół z reakcją kraju przyjmującego;

1. dumping łupieżczy: celem takiej polityki jest zdobycie jakiegoś rynku i wyeliminowanie konkurencji, poprzez zaproponowanie cen niższych od kosztów wytworzenia. Konkurencyjne przedsiębiorstwa, mając mniejsze zasoby, nie mogą sprostać takiej praktyce i zostają wyeliminowane z rynku. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo stosujące dumping łupieżczy stanie się na danym rynku monopolistą podwyższa ceny, aby realizować zysk monopolistyczny. Ten rodzaj dumpingu uznaje się za praktykę nieuczciwej konkurencji. W handlu międzynarodowym praktyki tego typu są przyczyną nakładania przez państwo importera karnych ceł (cło antydumpingowe) czy ustanawiania ograniczeń ilościowych co do importu jakiegoś towaru;

2. dumping stały: jest to sprzedaż towaru na rynek zagraniczny po cenie niższej niż na rynku krajowym. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku, gdy popyt na dane dobro na rynku krajowym jest dużo mniej elastyczny niż na rynku zagranicznym. W takim wypadku producent może sprzedawać towar po stosunkowo wysokiej cenie na rynku krajowym (szczególnie, gdy jednocześnie nałożone są ograniczenia na import tego dobra). Jednocześnie chcąc zwiększyć sprzedaż na rynku zagranicznym przy elastycznym popycie musi obniżać ceny. Praktyka ta może być uzasadniona z punktu widzenia producenta, może być również korzystna dla społeczeństwa kraju importera. Jednocześnie może być sprzeczny z interesem wytwórców w kraju importera.

Postępowanie antydumpingowe:

1.Kodeks Antydumpingowy:

-jest rezultatem wielostronnych rokowań handlowych w ramach GATT/WTO w 1967. W czasie Rundy Tokijskiej GATT w 1979 roku został on zmodyfikowany (by zwiększyć- przejrzystość- jego postanowień i dostosować- je do Kodeksu w Sprawie Subsudiów i Ceł Wyrównawczych.

-Kodeks wiąże wszystkie kraje uczestniczące w GATT oraz kraje Wspólnoty Europejskiej

-ustala między innymi jednolitą procedurę czasową prowadzonych działań antydumpingowych, określa maksymalny czas trwania postępowania, terminy jego faz, nieprzekraczalny czas obowiązywania ceł antydumpingowych i zobowiązań cenowych

-określa „szkodę” jako niezbędny element w przypadku dumpingu (jest to szkoda dla przemysły krajowego lub istotne opóźnienie w tworzeniu takiego przemysłu)

2.ęłęóPodstawą prawną dla postępowania antydumpingowego w Unii Europejskiej są przepisy Rozporządzenia Rady nr 384/96 w sprawie ochrony przed dumpingowym przywozem z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej

ęłęóZgodnie z postanowieniami art. 1.2 rozporządzenia dumping występuje, gdy cena eksportowa produktu sprzedawanego do Unii Europejskiej jest niższa od ceny takiego samego lub podobnego produktu na rynku krajowym. Tak więc dla ustalenia, czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia z praktykami dumpingowymi należy porównać cenę tego samego (podobnego) produktu kierowanego na rynek krajowy i unijny. Przedmiotowa regulacja zawiera wskazówki co do powyższych działań.

ęłęóSpełnione bowiem muszą być łącznie dalsze warunki, tj.:

0. przemysł Wspólnoty musi ponieść szkodę, co zgodnie z postanowieniami art. 3.1 rozporządzenia obejmuje zarówno szkodę rzeczywistą, jak i groźbę wyrządzenia szkody lub znaczne opóźnienie powstania gałęzi wspólnotowego przemysłu,

1. istnieje związek przyczynowy między importem po cenach dumpingowych a szkodą,

2. nałożenie środków antydumpingowych musi leżeć w interesie Wspólnoty (w odniesieniu zarówno do producentów, jak i konsumentów).

0. Po złożeniu skargi przez przemysł wspólnoty (lub jego przedstawicieli) komisja ma 45 dni na podjęcie decyzji o wszczęciu postępowania.

1. W przypadku, gdy wszczęcie postępowania jest uzasadnione, Komisja Europejska po konsultacji z Komitetem Doradczym rozpoczyna postępowanie antydumpingowe.

2. Całe postępowanie powinno być zakończone w terminie jednego roku, w żadnym razie nie może przekroczyć 15 miesięcy .

3. Komisja zbiera niezbędne informacje i ustala czy zaistniał import po cenach dumpingowych, w wyniku czego przemysł Wspólnoty poniósł szkodę, oraz, czy w interesie Wspólnoty leży nałożenie ceł tymczasowych.

4. Komisja Europejska, po konsultacjach z państwami członkowskimi (za pośrednictwem Komitetu Doradczego) może podjąć decyzję o ich nałożeniu. Cło nie jest pobierane bezpośrednio, lecz przybiera formę zabezpieczenia płatności. Nakładane jest zasadniczo na 6 miesięcy, z możliwością ewentualnego przedłużenia o dalsze trzy miesiące (w pewnych sytuacjach dopuszczalne jest również z góry ustanowienie ceł tymczasowych na okres 9 miesięcy).

5. eksporterzy mogą w toku postępowania przedstawiać Komisji Europejskiej zobowiązania cenowe. Ich przedmiotem jest zobowiązanie do nieeksportowania towarów do Unii Europejskiej poniżej określonej ceny. W sytuacji, gdy zobowiązanie jest przez Komisję zaakceptowane postępowanie co do zasady jest zakończone.

6. Jeśli w toku postępowania potwierdzone zostaną wcześniejsze ustalenia Komisji Europejskiej w przedmiocie dumpingu oraz poniesionej przez przemysł Unii Europejskiej szkody Rada UE na wniosek Komisji może w trybie rozporządzenia nałożyć ostateczne cła antydumpingowe.

7. Cła ostateczne mogą być nakładane do wysokości zapewniającej zlikwidowanie szkody. Górną granicą wymiaru cła jest obliczona w toku postępowania marża dumpingu. Cła powinny obowiązywać tak długo jak jest to konieczne dla przeciwdziałania szkodzie spowodowanej przez import po cenach dumpingowych. Rozporządzenie dopuszcza maksymalne stosowanie ceł antydumpingowych przez okres 5 lat.

8. Jeśli Komisja Europejska uzna to za stosowne, może ustalić indywidualne cła antydumpingowe dla wybranych podmiotów.

9. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia eksporterom, importerom oraz producentom unijnym przysługuje prawo do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania rewizyjnego. Ponadto przysługuje im prawo odwołania na drodze sądowej w trybie art. 173 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej do Sądu Pierwszej Instancji (apelacja do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości).

5. Nominalna i efektywna protekcja celna

Aby obliczyć efektywne stawki celne, należy najpierw ustalić stawki nominalne stosowane do dóbr pośrednich, surowców czy też półfabrykatów, wchodzących a skład wyrobu gotowego. Jeżeli stawki celne na półprodukty są niższe od stawek dotyczących wyrobu gotowego, to efektywna stawka celna jest wyższa od stawki nominalnej ujętej w taryfie. W sytuacji odwrotnej, gdy stawki celne na półfabrykaty są wyższe od stawek na produkt gotowy, to wówczas ochronna stawka efektywna będzie niższa od nominalnej obowiązującej dla danego produktu według taryfy celnej.

Pojęcie stawki efektywnej stosowane jest w praktyce protekcjonizmu celnego od niedawna. Metoda ta została zastosowana w badaniach WTO, UNCTAD i w innych organizacjach. Należy podkreślić, że mimo pewnych rozbieżności w metodologii obliczeń efektywnych stawek celnych badania wskazują, że protekcjonizm efektywny przewyższa rozmiary nominalnego i dlatego też stosunkowo niewysokie stawki nominalne spełniają rolę ceł prohibicyjnych.

Różnica między stawkami nominalnymi i efektywnymi jest wyższa w tych krajach, gdzie surowce i półfabrykaty wchodzące do produkcji gotowej objęte są niskimi cłami lub w ogóle importowane są bez cła. Sytuacja taka często ma miejsce w handlu zagranicznym krajów wysoko rozwiniętych z krajami rozwijającymi się.

Zagadnienie efektywnego protekcjonizmu znajduje także swoje odzwierciedlenie w rokowaniach dotyczących obniżania taryf celnych. Kraje biorące w nich udział szybciej skłaniają się do obniżania ceł w przypadkach, gdy nie zmniejsza to efektywnego protekcjonizmu.