LEKI HIPOGLIKEMIZUJĄCE
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, cywilizacyjną. Jej chorobowość ocenia się na 3-4%. Cukrzyca charakteryzuje się względnym (wynikajacym z insulinooporności) lub bezwzględnym (ze względu na upośledzoną produkcję) niedoborem insuliny. Zaburzeniami najczęściej zwracającymi uwagę są te związane z zaburzeniami metabolizmu glukozy. Zapewne jest to związane z tym, że objawy te są najczęściej umożliwiają diagnostykę, oraz mogą być przyczyna ostrych powikłań cukrzycy.
Klasyfikacja cukrzycy:
Ø Cukrzyca typu I
Ø Cukrzyca typu II
Ø Cukrzyca wtórna
Ø Cukrzyca ciężarnych
Ø Istnieje równiż uposledzona tolerancja glukozy (nie jest cukrzycą)
Cukrzyca typu I: inaczej cukrzyca insulinozależna, rozwija się u ludzi predysponowanych pod wpływem czynników zewnętrznych, dochodzi u nich do autoagresji, Jest chorobą ludzi młodych i najczęściej rozpoczyna się przed ukończeniem 30 rż , pacjenci z cukrzycą typu I stanowią ok. 10% pacjentów chorych na cukrzycę, występuje niszczenie immunologiczne komórek trzustki z chwilą gdy pozostanie ok. 10% komórek beta to dochodzi do ujawnienia cukrzycy. Na ogół w tej postaci choroby dochodzi do nagłego ujawnienia się cukrzycy z gwałtownie narastającymi objawami jak chudnięcie, wielomocz, a nawet śpiączka cukrzycowa.
W cukrzycy typu II –czyli insulinoniezależna jest chorobą ludzi powyżej 30 rż a na ogół powyżej 40 rż., jest uwarunkowana również genetycznie, jednak czynnikami, które przyczyniają się do jej ujawnienia są czynniki środowiskowe. W krajach rozwiniętych cukrzyca typu II jest bardzo rozpowszechniona i stanowi ok. 80% przypadków tej choroby. Ilość pacjentów z cukrzycą typu II wzrasta wraz z wiekiem.
W cukrzycy typu II początkowo dochodzi do insulinooporności i zwiekszenia sekrecji insuliny jednak na skutek tej insulinooporności dochodzi do względnego niedoboru insuliny, objawy cukrzycy u tych pacjentów są mniej nasilone niż w cukrzycy typu I. Typową cechą cukrzycy typu II jest współistnienie z innymi patologiami takimi jak otyłość brzuszna, NT, miażdzyca. Chorzy z cukrzycą typu II początkowo mogą być leczeni doustnymi lekami hipoglikemizującymi.
Cukrzyca wtórna:
Przyczyny:
Choroby trzustki (np. przewlekłe zapalenie trzustki), nadczynność gruczołów dokrewnych, których hormony mają przeciwstawne działanie do insuliny (np. tarczycy, nadnerczy).
Diagnostyka cukrzycy:
W jakimkolwiek momencie stężenie glukozy we krwi >200 mg%
Na czczo stężenie glukozy we krwi >125 mg% (jeżeli dwa razy się powtórzy)
2 h po teście obciążenia glukozą stężenie glukozy we krwi > 200 mg%
Powikłania cukrzycy:
Ø Ostre (śpiączki cukrzycowe): hiperosmotyczne, mleczanowe i ketonowe.
Ø Przewlekłe: makro i mikroangiopatie: zawał serca, udar, zgorzel stopy, retinopatia, polineuropatia, nefropatia.
Terapia cukrzycy:
W terapii cukrzycy odgrywa odpowiednia dieta i wysiłek fizyczny (poprawia wrażliwość tkanek na insulinę).
Ważna również jest normalizacja masy ciała.
Cukrzyca typu I – insulina, analogii insuliny
Cukrzycę typu II - doustne leki hipoglikemizujące, gdy natomiast nie są one już wystarczające to stosuje się insulinę lub analogi insuliny.
Leczenie:
Ze względu na takie zjawiska jak insulinoporność, u poszczególnych pacjentów potrzebne są różne dawki insuliny bądź doustnych leków hipoglikemizujacych, więc aby odpowiednio kontrolować terapię należy oznaczać poziom glukozy we krwi. Optymalnym celem leczenia cukrzycy jest utrzymanie stężenia glukozy 80-121 mg% na czczo i 140-160 mg% dwie godziny po posiłku, zaś poziom hemoglobiny glikozylowanej <7, 5 % . Jednak takie postępowie jest celowe nie we wszystkich pacjentów, bo zwiększa ryzyko hipoglikemii – nie stosuje się u osób starszych i pacjentów z chorobami nerek.
Prawidłowa kontrola glikemii zapobiega występowaniu szeregu działań niepożądanych związanych z hiperglikemią ( udar, zawał, zgorzel cukrzycowa), retinopatia, nefropatia, neuropatia.
Terapia poprzez modyfikację stylu życia: jeśli przez 4-12 tyg nie udaje się wyrównać cukrzycy to włączamy leczenie farmakologiczne, należy pamiętać, że w miarę trwania cukrzycy typu II zmniejsza się zdolność komórek beta do produkcji insuliny, tak więc potrzebne są coraz wyższe dawki tych leków
Wyróżniamy następujące grupy doustnych leków hipoglikemizujących:
1. pochodne sulfonylomocznika
2. pochodne biguanidu
3. inhibitory alfa- glukozydazy
4. glinidy
5. tiazolidynodiony (glitazony)
Należy pamiętać, że naturalny przebieg cukrzycy typu II prowadzi w ciągu 5 lat do włączenia insuliny u ok. 30% pacjentów. Początkowo można stosować łączne leczenie lekami hipoglikemizującymi i insuliną.
Wśród doustnych leków hipoglikemizujących wyróżniamy te, które pobudzają wydzielanie insuliny: pochodne sulfonylomocznika, glinidy oraz pozostałe grupy (pochodne biguanidu, tiazydynodiony oraz inhibitory -glukozydazy) wykazujące działania pozatrzustkowe.
INSULINA:
Insulina to hormon anaboliczny, trzustka zdrowego człowieka wydziela na dobę ok. 0,2-0,5 j insuliny/kg/dobę czyli 24-48 j.m insuliny. U dorosłych ok. 40 jm ( 2-5mg insuliny). Insulina reguluje przemiany węglowodanów, tłuszczy i białek. Pobudza ona transport glukozy i AA do wnętrza komórki, co prowadzi do obniżenia glikemii, stężenia WKT i AA we krwi. Insulina pobudza syntezę glikogenu, lipidów i białek.
W trzustce insulina jest magazynowana jako heksamery z jonami cynku. Mechanizmy wydzielania insuliny: podstawowym i poposiłkowym (spowodowanym wzrostem glikemii). Ponadto wydzielanie insuliny reguluje stężenie we krwi aminokwasów, wolnych kwasów tłuszczowych oraz hormony – glukagon.
Leczenia insuliną wymaga ok. 20% chorych na cukrzycę: osoby z cukrzycą typu I oraz osoby z cukrzycą typu II u których dochodzi do nieskuteczności doustnych leków hipoglikemizujących, pacjenci z objawami zaawansowanej retinopatii, nefropatii lub polineuropatii jak również kobiety w ciąży. Okresowo stosuje się insulinę u pacjentów z cukrzyca typu II u których dochodzi do kwasic, ostrych zakażeń, podczas zabiegów operacyjnych. W okresie kwasicy mleczanowej, śpiączek cukrzycowych, w czasie ciężkich zakażeniach i operacji
Zasady dawkowania:
Przeciętne zapotrzebowanie na insulinę u pacjentów z cukrzycą typu I wynosi: 0.5- 1jm / kg mc natomiast w niektórych sytuacjach może się zwiększać ( zakażenie, ciąża). U pacjentów z cukrzycą typu II u których dochodzi do do nieskuteczności pochodych sulfonylomocznika, rozpoczyna się leczenie od dawki 0.2-0.3 jm / kg masy ciała aż do uzyskania wyrównania glikemii, wymagane sa zazwyczaj dawki 0.3-1 jm/ kg mc u ludzi otyłych z insulinoopornością wymagana jest dawka do 1,5 jm/kg mc
Ponieważ insulina jest rozkładana w wątrobie i nerkach i w związku z tym zaburzona czynność tych narządów wymaga zmniejszenia dawkowania insuliny.
Obecnie stosuje się przede wszystkim insuliny ludzkie (produkowane metodą inżynierii genetycznej), które charakteryzują się mniejszą immugennością w porównaniu z insulinami wieprzowymi, wieprzowe różnią się od ludzkich 1 aminokwasem, jeśli chodzi o preparaty insuliny wieprzowej to produkuje się te Chromatograficznie oczyszczone: Chos i wysokooczyszczone (Wos), które posiadają nawet jeszcze mniej zanieczyszczeń.
Chos są przepuszczane przez żele i następnie jedną z frakcji się wykorzystuje, zawierają one śladowe ilości glukagonu, proinsuliny i polipeptydu C
Wysokooczyszczone Wos to przy pomocy wielorazowej chromatografii
Insuliny ludzkie ( humanizowane) przy ich stosowaniu dochodzi szybciej i silniej do hipoglikemii, symbol mają HM. W zależności od sposobu ich otrzymywania wyróżnia się
Obecnie stosowane insuliny to charakteryzują się odczynem obojętnym, co osiąga się za pomocą buforu octanowego lub fosforanowego.
Ze względu na czas działania preparaty insuliny dzielimy na:
Ø krótkodziałające
Ø działaniu przedłuzonym:
1. długo działające ( powyżej 24 godzin)
2. o średnio długim działaniu ( do 24 h)
Preparaty krótkodziałające
insuliny krystaliczne - charakteryzują się szybkim początkiem działania po 15-45 min po podskórnym podaniu hormonu, ich całkowity czas działania nie przekracza 8 h, szczyt działania jest obserwowany po 1.5-4 h. Insuliny te nadaja się również do podawania dożylnego oraz w pompach insulinowych, klarowne.
Insulina semilente początek po ok. 1 h, całkowity okres działania o 14 h, max 2-7,5 h; zawiesina
Problemem jest uwalnianie insuliny z kompleksów cynkowych, które zależy od dawki przy wyższych dawkach początek działania insuliny jest wolniejszy, ponadto dodanie insuliny o przedłuzonym działaniu zawierającej cynk do insuliny krótkodziałającej opóźnia jej działanie.
Insuliny o przedłużonym działaniu można podzielić na dwie grupy:
Wśród nich wyróżniamy insuliny średnio długim okresie działania oraz insuliny o długim okresie działania:
insuliny średnio długim okresie działania: ulegają przedłużonemu uwalnianiu co związane jest z ich dłuższym okresem działania. Początek działania jest obserwowany po 1-2 h, szczyt między 6 a 12 h, czas działania wynosi 18-24 h.
Wśród tych insulin wyróżniamy:
insuliny cynkowe, które zawierają cynk w nadmiarze np. insulina lente (mieszanina krótkodziałającej insuliny semilente oraz długo działającej insuliny ultralente)
insulina izofanowa (NPH) o małej zawartości cynku z dadatkiem białka protaminy. 6 cząsteczek protaminy wiąże się z jedną cząsteczką insliny. Po podaniu podskórnym enzymy proteolityzne degadują protaminę tak y insulina mogła być uwalniana.
Te insuliny podaje się raz lub 2 razy dziennie; u pacjentów z cukrzycą typu II podanie insuliny o średnio długim okresie działania wieczorem ułatwia kontrolę porannych cukrów
Insuliny o długim okresie działania:
Ultralente – insulina cynkowa, obecnie coraz rzadziej stosowana ze względu na długi i nieprzewidywalny okres, tzn u pacjentów trudno dobrać odpowiednią dawkę
Objawy niepożądane związane ze stosowaniem insuliny :
hipoglikemia (na ogół jest spowodowana przez przedawkowanie insuliny, pominięcie posiłku, nadmierny wysiłek fizyczny, alkohol)
W stanie hipoglikemii występują objawy związane z:
wtórne do hiperadrenalinemii ( głód, pobudzenie, osłabienie, poty częstoskurcz, wzrost ciśnienia tętniczego
zmniejszonego dowozu glukozy do o. u. n. z tego wynikają objawy psychiczne pod postacią niepokoju, splątania, i neurologiczne zaburzenia mowy, widzenia, kloniczne i toniczne kurcze mięśni, wzmożone odruchy, dodatni objaw Babińskiego, porażenia i utrata przytomności.
Postępowanie w stanie hipoglikemii:
Gdy pacjent świadomy – zjedzenie posiłku zawierającego glukozę lub inny cukier
Leczenie śpiączki hipoglikemicznej:
podskórnie bądź domięśniowo glukagon, a jeśli to nie wystarcza to wstrzykuje się dożylnie 50 ml 20% roztworu glukozy, kontynuując następnie wlew 5-10% roztworu glukozy aż do powrotu glikemii,
przyrost masy ciała
Obecnie ze względu na powszechne stosowanie insuliny ludzkiej powikłania immunologiczne są rzadkie.
Uczulenie na insulinę:
Ø późne występuje w ciągu pierwszych 2 tyg stosowania insuliny i polega występowaniu rumienia swędzącego, który pojawia się po kilkunastu –24 h od wstrzyknięcia insuliny i znika po 1-2 dniach i na ogół nie wymaga leczenia i ustępuje samoistnie po paru tygodniach
uczulenie wczesne wywołane obecnością IgE i występuje po dłuższym czasie leczenia insuliną ma ono odczyn uogólniony o różnym stopniu nasilenia ( pokrzywka, odczyn Quinkego a nawet wstrząs anafilaktyczny. Należy wtedy zróżnicować czy to jest uczulenie na samą insulinę czy na zawarte w preparacie składniki, jeśli na insulinę to przeprowadza się leczenie odczulające.
Insulinooporność związana z unieczynnianiem insuliny przez IgM i IgG, rozpoznaje się ją gdy zapotrzebowanie na insulinę przekracza 2jm/ kg mc , kojarzy się wtedy leczenie insuliną i pochodnymi sulfonylomocznika lub intensyfikuje leczenie insuliną, można też podjąć próbę leczenia glikokortykosteroidami, oraz powinno się stosować preparaty ludzkie i wysokooczyszczone
Ø Lipodystrofia insulinowa- jest miejscową reakcją immunologiczną na insulinę a zwłaszcza na jej ,,zanieczyszczenia’’, charakteryzuje się zanikiem bądź przerostem tkanki tłuszczowej podskórnej w miejscu wstrzykiwania insuliny po kilkumiesięcznym jej stosowaniu. Zapobiega się jej przez stosowanie insulin wysoko oczyszczonych oraz ludzkich oraz zmianę miejsc wkłocia
Niedociśnienie ortostatyczne – u pacjentów z zaawansowaną neuropatią wegetatywną
Insulinoterapia: na ogół stosuje się insuliny podskórnie,
gdy dochodzi do konieczności szybszego działania insuliny ( kwasica ketonowa, śpiączka hipermolarna) podaje się ją najczęściej dożylnie podania w ten sposób podaje się insuliny krystaliczne, jeśli podamy w ten sposób insulinę to jej 80% ma czas połowicznego półtrwania 5 min, 2-3 h dla 20% dlatego w takiej sytuacji hormon podaje się co 15- 20 min. lub w ciągłym wlewie. Insulinę można podawać również domięśniowo, podawana tą drogą insulina działa 2 razy szybciej niż podawana podskórnie
U chorych na cukrzycę typu I podawanie insuliny powinno naśladować fizjologiczne wydzielanie tego hormonu. Osiąga się to stosując przed każdym posiłkiem odpowiednio dobraną dawkę insuliny krótkodziałającej, zaś przed spoczynkiem nocnym wstrzykuje się insulinę o średnioługim działaniu ( izofanową lub lente) lub insulinę długodziałąjącą (ultralente) jest to optymalna tzw. intensywna insulinoterapia, alternatywą dla takiego działania jest np. podawanie mieszanek dwóch rodzajów insuliny dwa razy dziennie. Jednak taki sposób podawnia wymaga przestrzegania stałej pory posiłków i takiego samego wysiłku fizycznego codziennie. Na ogół jednak u pacjentów z cukrzycą typu I stosowanie insuliny 1-2 razy na dobę nie pozwala na wyrównanie zapotrzebowania. Na ogół mieszanki zawierające insulinę krystaliczną/lispro i insuliny o przedłużonym czasie działania
U pacjentów z cukrzycą typu II, przy nieskutecznej kontroli cukrzycy za pomocą samych leków hipoglikemizujących stosuje się początkowo insulinę lekami doustnymi (zapobiega to wzrostowi masy ciała i związanemu z tym wzrostowi zapotrzebowania na insulinę). Zwykle jest to insulina o średniodługim okresie półtrwania w jednorazowej dawce nie przekraczającej 30 jm/d rano lub wieczorem. Stanowi ona uzupełnienie wydzielania podstawowego insuliny endogennej. Jeżeli dochodzi do znacznej insulinooporności to stosuje się insulinę w 3 dawkach najlepiej bądź też tak jak u tych z cukrzycą typu I.
Peny
strzykawki
Pompy insulinowe
ANALOGI INSULINY:
Wyróżniamy analogi insuliny krótko i długodziałające
Analogi insuliny, krótko działające: lispro i aspart, glulisine. Powstały one na skutek niewielkich zmian w kolejności aminokwasów w łańcuchu insuliny. Np. analog insuliny lispro powstał na skutek zamiany kolejności aminokwasów lizyny i proliny. Takie zmiany doprowadziły do zmian farmakokinetyki analogów. Analogii insuliny charakteryzują się zmniejszoną agregację w tkance podskórnej (nie tworzą stabilnych heksamerów), z czego wynika wcześniejszy poczatek działania i ich krótsze dzialanie niż insulin krótko działających do 5 h. Również mogą być stosowane w pompach insulinowych. Początek działania 15 min. Maksymalne stężenia analogów insuliny obserwuje się w ciągu 1 h. Analogi insuliny podaje się 5-15 minut przed posiłkiem.
Długo działające analogi glargine – bardziej przewidywalna farmakokinetyka niż długdziałających insulin. W preparaty tej insuliny mają pH kwaśne, by ustabilizować ten analog. Początek działania 2-5 h, szczyt działania 5-24 h, działanie do 24 h. Analog jest stosowany 1 raz na dobę, zmniejsza ryzyko hipoglikemii.
Detemir – długodziałający analog, płaskie platau działąnia, wchłanianie z tkanki podskórnej oraz eliminacja tego analogu ma stały poziom, co zmniejsza ryzyko hipoglikemii.
Doustne leki hipoglikemizujące stosujemy u osób z cukrzycątypu II, nie powinno się ich stosować u pacjentów z cukrzycą typu I, u kobiet w ciąży oraz w okresie kiedy u pacjentów z cukrzycą typu II konieczne jest zastosowanie insuliny.
1. Pochodne sulfonylomocznika: pobudzają komórki beta trzustki do produkcji insuliny.
Mechanizmy działania pochodnych sulfonylomoczniaka:
wyróżnia się działanie trzustkowe i pozatrzustkowe:
wszystkie pobudzają komórki beta wysp trzustkowych w mechanizmie receptorowym, poprzez zamykanie kanałów potasowych co doprowadza do depolaryzacji komórki i następczego otwarcia kanałów wapniowych i wydzielania insuliny.
Potencjalizacja działania insuliny przez zwiększenie liczby i powinowactwa receptorów insulinowych w tkankach obwodowych (udowodnione jest dla glimepirydu i gliklazydu)
Pochodne sulfonylomocznika stosuje się u pacjentów z cukrzycą typu II; średnio po 5-8 latach stosowania tej grupy leków dochodzi do późnej rzeczywistej nieskuteczności tej grupy leków, która jest naturalnym przebiegiem cukrzycy typu II, mogą prowadzić do przyrostu masy ciała i wzrostu insulinoopornośći.
Wśród pochodnych sulfonylomocznika: wyróżniamy pochodne I generacji i II generacji ( w zależności od budowy rodnika alifatycznego). Pochodne I generacji charakteryzują się słabszym działaniem hipoglikemizującym w porównaniu z pochodnymi drugiej generacji.
W sytuacji insulinooporności kojarzy się pochodne sulfonylomocznika z innymi grupami leków hipoglikemizujących a gdy to także nie pomaga to dodaje się insulinę.
Leczenie cukrzycy typu II: Obecnie stosuje się pochodne sulfontylomocznika II, zaś te I generacji wychodzą z użycia, jeśli zaczyna się nimi leczenie to zaczyna się od dawek max. Jeśli natomiast zaczyna się leczenie cukrzycy od pochodnych II generacji to rozpoczyna się od dawek średnich bądź niskich.
Działania niepożądane związane z przyjmowaniem tej grupy leków:
Najczęściej hipoglikemia, zwłaszcza u pacjentów z uszkodzoną wątrobą i nerkami
Skórne alergie ( pokrzywka, osutka, rumień skórny)
Chlorpropamid może powodować retencje wody
Rzadko zaburzenia hematologiczne (agranulocytoza, niedokrwistość hemolityczna)
Wzrost masy ciała
Przeciwskazania:
Niewydolność nerek w tym nefropatia cukrzycowej w okresie niewydolności nerek z wyjątkiem glikwidonu, który jest wydalany prawie w całości z żółcią i może być stosowany z umiarkowana ustabilizowaną niewydolnością nerek
Uczulenie na pochodne sulfonylomocznika
Farmakokinetyka:
dostępne są pochodne sulfonylomocznika są szybko i całkowicie wchłaniające się z przewodu pokarmowego, miejscami przemiany pochodnych sulfonylomocznika są wątroba i nerki, tylko chlorpropamid nie jest organiźmie metabolizowany.
Pochodne sulfonylomocznika stosuje się wyłącznie doustnie na ok. 30 min. przed posiłkiem
Podział pochodnych sulfonylomocznika:
Leki I generacji- rzadko stosowane, ze względu na słabsze działąnie
Tolbutamid
Chlorpropamid
Glipolamid
Leki II generacji:
Glibenklamid
Glipizyd
Glikwidon
Gliklazyd
gliburyd
Glimepiryd się stosuje raz na dobę, łączy się z tymi receptorami potasowymi w innym miejscu
GLINIDY:
Pochodne metiglinidu repaglinid ( zarejestrowany w Polsce) i nateglinid, mają podobny mechanizm działania jak pochodne sulfonylomocznika tzn. zamykają kanały potasowe, w porównaniu z pochodnymi sulfonylomocznika szybciej i na krótszy czas zwiększają stężenie insuliny we krwi, leki te stosuje się w celu obniżania wczesnych poposiłkwych hiperglikemii, stąd częstoć ich podawania zależy od liczby przyjmowanych posiłków.
Repaglinid jest całkowicie metabolizowany w wątrobie a jego metabolity są wydalane z żółcią i kałem. Podawany tuż przed posiłkiem
Działania niepożądane: hipoglikemia
przeciwskazany u pacjentów ze niewydolnością wątroby
Nateglinid – podawany 10 min przed posiłkiem
Biguanidy:
Jedynie metformina jest obecnie stosowana w większości krajów, mechanizm ich działania związany jest z nasileniem glikolizy beztlenowej co obniża glikemię: na skutek:
Hamowania ( opóźnianie jelitowego wchłaniania glukozy i innych heksoz)
zmniejszenie wątrobowej produkcji glukoneogenezy i glikogenolizy
zwiększenie tkankowego zużycia glukozy poprzez potencjalizację działania insuliny
Ponadto pochone biguanidu charakteryzują mechanizmami działania nie mającymi związku z działaniem hipoglikemizującym, należą do nich:
zmniejszenie cholesterolu i TG
zwiększenie aktywności aktywatora plazminogenu
umiarkowany ubytek masy ciała
Preparaty te zaleca się pacjentom z cukrzycą niezbyt długo trwającą skojarzoną z nadwagą lub otyłością oraz przebiegającą z powikłaniami zakrzepowymi, i zaburzeniami gospodarki lipidowej, wskazane są w pierwszej fazie choroby w monoterapii następnie w skojarzeniu z pochodnymi sulfonylomocznika lub w skojarzeniu z insuliną lub rzadziej z glitazonami
z mechanizmu działania tych związków wynika zwiększone wytwarzanie we krwi i w tkankach kwasu mlekowego u pacjentów, więc u pacjentów z predyspozycją do kwasicy podawanie pochodnych biguanidu jest przeciwwskazane.
Metformina obniża ciśnienie krwii i powoduje utratę masy ciała
Leczenie pochodnymi biguanidu rozpoczyna się od małych dawek i następnie je zwiększa i takie postępowanie ma na celu zmniejszenie objawy nietolerancji związane z przyjmowaniem tych leków
Farmakokinetyka:
Częściowe wchłanianie, szybka dystrybucja, krótki okres działania
Metformina nie ulega żadnym przemianom
Zalecane przyjmowanie ich przed jedzeniem
Objawy niepożądane związane z przyjmowaniem biguanidów:
objawy nietolerancji, z przewodu pokarmowego zazwyczaj po rozpoczęciu terapii: metaliczny smak w jamie ustnej, utrata łaknienia, nudności, wymioty bóle brzucha, wzdęcia, biegunka, zaparcia.
Znmiejszone wchłanianie wit B12 oraz kwasu foliowego
kwasica i śpiączka mleczanowa, występują zwłaszcza u pacjentów predysponowanych (w podeszłym wieku lub z niewydolnością nerek, ch. Wątroby, niewydonością krążenia, niewydolnością oddechową, zakażeniami)
hipoglikemia rzadko zazwyczaj podczas skojarzenia z innymi lekami, bo po biguanidach glikemia obniża się powoli
Kwasica mleczanowa: leczenie zwalczanie kwasicy i podawanie insuliny
Przeciwskazania:
zawał serca
niewydolnością krążenia
niewydolność oddechowa
niewydolność nerek
niewydolność wątroby
niedrożność tętnic kończyn dolnych
białaczka
alkoholizm
Akarboza( zarejestrowana w Polsce); miglitol
Akarboza- jest pseudooligosacharydem złożonym z maltozy i pseudomaltozy- akarwiozyny, ponieważ akarboza jest podobna do naturalnie występujących dwucukrów, to blokuje ona alfa- glukozydazę (enzym rąbka szczoteczkowatego), która rozkłada naturalne dwucukry i w związku z tym wchłanianie glukozy ulega zmniejszeniu i zmniejsza się przyrost po posiłkowej glikemii o 45-60% i towarzyszący mu wyrzut endogennej glukozy, akarboza nie wpływa na przyswajanie ,,wolnej’’ glukozy, fruktozy, laktozy a także białek i tłuszczów, nie powoduje ubytku masy ciała jednak zapobiega przybieraniu na wadze.
Wskazania:
Akarbozę stosuje się u chorych na cukrzycę typu 2 we wczesnej fazie choroby, jeśli zawodzi leczenie samą dietą lub w skojarzeniu z pochodnymi sulfonylomocznika i insuliną w późniejszym okresie choroby
U pacjentów z cukrzycą typu I w skojarzeniu z insuliną
Działania niepożądane:
związane ze zwiększoną fermentacją niestrawionych węglowodanów w jelicie grubym, należą do nich wzdęcia, nadmierne oddawanie gazów, rzadko biegunka objawy te zmniejszają się, a nawet ustępują w miarę trwania leczenia, rzadko są przyczyną przerwania leczenia,
podczas monoterapii nie obserwuje się niedocukrzeń chyba, że w skojarzeniu z pochodnymi sulfonylomocznika i insuliną,
Należy pamiętać, że podczas terapii akarbozą aby podnieść glikemię należy spożyć czystą glukozę bowiem spożycie sacharozy jest nieskuteczne
Przeciwwskazania:
dzieci
kobiety w ciąży
kobiety karmiące
ludzie z zaburzeniami trawienia wchłaniania, trawienia, dużymi przepuklinami, zwężeniami jelita
Farmakokinetyka, dawkowanie:
Stosuje się wyłącznie doustnie, 3 razy dziennie stosuje się
Wchłania się w 35%, nie podlega przemianom i jest całkowicie wydalana jest przez nerki ( ale nie ma zmian u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby i nerek)
TIAZOLIDYNODIONY (GLITAZONY)
Mechanizm działania tiazolidynodionów wynika ze zmniejszenia insulinooporności, działają one poprzez odziaływanie pobudzanie receptrora jądrowego proliferatora peroksyzomu PPAR , są to receptory regulujące wytwarzanie białek
TROGLITAZON wycofany bo hepatotoksyczny
rozyglitazon
pioglitazon
Powodują one zmniejszenie insulinooporności przez poprawę wychwytu glukozy i jej utylizacji w mięśniach i tkance tłuszczowe, hamują glukoneogenezę w wątrobie.
Efekt ich działania uwidacznia się wówczas gdy zachowane jest wydzielanie insuliny endogennej. Preparaty z tej grupy są wskazane w leczeniu cukrzycy typu 2 skojarzonej z hiperinsulinizmem i insulinoopornością. Poprawiają gospodarkę lipidową: zmniejszają stężenie TG i WKT jak również zwiększa stężenia HDL.
Przeciwskazania;
karmienie piersią
niewydolność serca III lub IV klasy wg. NYHA
niewydolność wątroby
same te leki nie powodują hipoglikemii, która może wystąpić w czasie kojarzenia ich z poch. sulfonylomocznika bądź z insuliną
Działania niepożądane:
przyrost masy ciała
retencja płynów
anemia
W czasie leczenia tymi lekami należy monitorować aktywność enzymów wątroowych