Moja praktyka dowodzi, że aspekty Plutona należą do najtrudniejszych do zrozumienia czynników w horoskopie, ponieważ nigdy nie wiadomo na jakim poziomie przejawi się ich potencjał. Pomimo, że natura Urana często określana jest jako „nieprzewidywalna”, wydaje mi się, że działanie Plutona jest jeszcze bardziej nieprzewidywalne. W wielu przypadkach wydaje się, że fakt, czy analizowany aspekt jest „harmonijny” czy „nieharmonijny” nie stanowi dużej różnicy. W rzeczywistości, gdy rozpoczynamy analizę aspektów którejkolwiek z planet transsaturnicznych, widzimy, że tak zwane napięte aspekty spotyka się często w horoskopach najbardziej twórczych i uduchowionych ludzi. Nasza ocena znaczenia rozmaitych aspektów zależy więc w istocie od naszej własnej filozofii życiowej i określonego indywidualnego celu, który ma dla nas największą wartość. Jeśli naszym głównym celem jest życie wygodne i pozbawione większych problemów (i co się z tym wiąże pozbawione również wyzwań wymuszających postęp i kreatywność), wówczas można znaleźć wytłumaczenie dla tradycyjnego podejścia do aspektów, określającego je mianem twardy/miękki, dobry/zły, napięty/łatwy. Jeśli jednak mamy zdolność postrzegania życiowych możliwości w sposób bardziej kompleksowy i dogłębny, wówczas o wiele trudniejsze staje się sklasyfikowanie różnych rodzajów ludzkiego doświadczenia według uproszczonych, przyjętych a priori wzorów. Faktem najbardziej dla mnie oczywistym jest to, że jeśli zakładamy, że istnieje rzeczywiście twórcza inteligencja z której emanują wszystkie przejawy życia, wówczas każde życiowe doświadczenie jest kierowane przez tę wyższą inteligencję i spełnia określony cel. Jak więc możemy ten cel kwestionować? Czynienie tego jest przejawem naszej własnej, intelektualnej arogancji; śmiałym bowiem krokiem jest przekonanie, że zdolni jesteśmy wiedzieć więcej niż wie „Architekt Wszechświata”. W rozdziale 6 naszkicowane jest bardziej holistyczne i – w moim odczuciu – bardziej konstruktywne podejście do aspektów, w porównaniu z tym, jakie spotyka się powszechnie w podręcznikach astrologicznych. Niektóre z powyższych pytań poddane są dalszym rozważaniom w tymże rozdziale, są tam również bardziej szczegółowe informacje na temat aspektów Plutona. Jest jednak kilka podstawowych punktów dotyczących tych aspektów, które możemy wyjaśnić w tym miejscu, ponieważ związane są one z omówionymi już wcześniej cechami Plutona.
Aspekty Plutona z innymi planetami w horoskopie urodzeniowym wskazują, jak łatwo dana osoba może wykorzystać energię Plutona i ulec plutonicznej regeneracji. Na podobny rodzaj rozwoju i przemiany mogą wskazywać, na przykład, trygon czy kwadratura pomiędzy tymi samymi planetami, jednak w przypadku kwadratury osoba ta może stawiać zmianie silny opór. Przy bardziej harmonijnym aspekcie (na przykład trygonie czy sekstylu) wydaje się, że dana osoba niejednokrotnie w głębi duszy wie, dlaczego określona zmiana jest konieczna i dlatego przystosowuje się do koniecznych zmian znacznie łatwiej. W szczególności wydaje się często, że osoby z Plutonem w trygonie lub sekstylu do natalnego Słońca lub Księżyca (czy też niekiedy do innych planet osobistych) wykazują wrodzone zrozumienie naturalnych procesów osobistego postępu i przemiany. Często wydaje się im, iż jest oczywiste, że życie zawsze wymaga, abyśmy pozostawili za sobą „stare” i otworzyli się na „nowe”. Nie oznacza to, że osoby te nie doświadczają nigdy bólu związanego ze zmianami plutonicznymi, lecz jedynie, że wiedzą i akceptują to, że ból, którego doświadczają, jest niezbędną częścią życia.
Następujący przykład może zilustrować stwierdzenie, że aspekt z Plutonem sygnalizuje podobny rodzaj przemiany, niezależnie od tego czy jest on „trudny” czy „łatwy”. (Weźmy pod uwagę, że względna harmonia czy dysharmonia aspektu wskazuje przede wszystkim na sposób podejścia konkretnej osoby do wymaganych zmian). Kilka lat temu udzielałem porady 30-letniemu mężczyźnie, z którym rozmawiałem o jego emocjonalnych reakcjach i ogólnym stanie psychicznym. Powiedział on wówczas: „Okazuje się, że aby świadomie zmienić szczerość moich reakcji na wiele różnych sytuacji, zawsze odmienić muszę najpierw stan moich uczuć”. Niewiele w owym czasie wiedział o astrologii i z pewnością nie był zaznajomiony z aspektami Plutona. A jednak rzut oka na jego horoskop ujawnił, że w momencie jego narodzin Pluton był w ścisłym trygonie z Księżycem. Trudno o lepszy symbol opisanego przez niego przeżycia. Kluczowym punktem jest tutaj uświadomienie sobie faktu, że stale podejmował świadomy wysiłek, by zmienić tę część swojej natury. Nie było to coś, czemu się opierał, czy szczególnie niepokoił. Postrzegał to po prostu jako regularne doświadczanie przemiany w codziennym życiu, co w pełni zaakceptował jako konieczne, pomimo że nie był świadomy astrologicznej symboliki tego procesu. Ktoś inny z aspektem koniunkcji, kwadratury czy opozycji Plutona do urodzeniowego Księżyca mógłby doświadczyć takiej samej potrzeby zmiany swoich spontanicznych reakcji emocjonalnych, aby jakoś radzić sobie i przystosować się do codziennego życia; jednak osoba z tymi aspektami mogłaby postrzegać to bardziej jako problem i przejawiać tendencję do powstrzymywania się od zainicjowania prób przeprowadzenia koniecznych zmian.
Pluton w jakimkolwiek aspekcie z planetą osobistą oznacza wzrost świadomości, swego rodzaju odrodzenie w odniesieniu do tej części osobowości, którą symbolizuje druga planeta w aspekcie. Ten wzrost świadomości można uważać za szczególnie niezbędny dla czyjegoś postępu, gdy tym aspektem jest koniunkcja, kwadratura, kwinkunks lub opozycja. Innymi słowy, wymiar doświadczenia symbolizowany przez planetę będącą w aspekcie z Plutonem musi być poddany transformacji na wyższy lub bardziej świadomy poziom ekspresji. Wśród bardziej dynamicznych aspektów: koniunkcja, kwadratura i kwinkunks zwykle wskazują na wewnętrzne napięcie i wyzwanie, które możemy albo zaakceptować jako coś, czemu musimy stawić czoła z całą mocą i poświęceniem, albo których możemy starać się uniknąć, czy od których możemy uciec. Inny „dynamiczny” aspekt z Plutonem – opozycja – oznacza zwykle, że skłonność do natręctwa, stawiania wymagań i samowoli zakłócają dość systematycznie rozwój niektórych relacji z innymi osobami w naszym życiu. Druga planeta w aspekcie i domy, na które obie planety przypadają, dostarczają zwykle dość informacji, aby określony rodzaj problematycznej relacji międzyludzkiej mógł stać się zrozumiały. Z mojego doświadczenia wynika, że osoby z opozycjami do Plutona w horoskopach urodzeniowych bardzo rzadko zdają sobie sprawę z tego, że to ich własne wyrafinowane żądania – żądania, aby druga osoba była inna niż jest w rzeczywistości – powodują problemy w związku. W rzeczywistości, ponieważ Pluton jest z natury wyznacznikiem pewnego zespołu natrętnych, nieświadomych skłonności, nie dziwi fakt, że większość ludzi, z którymi zetknąłem się do tej pory w mojej praktyce, nie potrafi zidentyfikować się bezpośrednio z natrętnymi wzorami zachowań, wskazanymi przez Plutona w ich horoskopach urodzeniowych. Dopiero wtedy, gdy ktoś podejmie zdecydowane kroki w kierunku uczciwej – a nawet bezwzględnej! – samooceny, staje się na tyle świadomy swoich głębszych uczuć i motywacji, aby móc powiązać je ze znaczeniem Plutona w ich własnych horoskopach. Napięcie „trudnych” aspektów Plutona może wówczas zrodzić zdolność wyrażania energii Plutona w szczególnie dynamiczny sposób.
Trygony i sekstyle mogą oznaczać, że dana osoba z łatwością wyraża energię Plutona w sposób twórczy, chociaż nie zawsze się to sprawdza. Aspekty te wskazują, że kanał dla ekspresji tej energii jest otwarty; jednak jeśli owa energia nie jest oczyszczana lub nie regenerowana, aspekty te mogą po prostu oznaczać, że człowiek może dosyć łatwo wyrażać negatywną, działającą w sposób przymusowy, stronę energii Plutona. Przykładowo, udzielałem kiedyś porady kobiecie, w której horoskopie urodzeniowym Pluton, przebywający w 9 domu jest w ścisłym trygonie do Księżyca. Pluton w 9 domu może oznaczać sztywne, mające charakter przymusowy opinie i przekonania, które zostały przeniesione z poprzedniego wcielenia; jest to jedno z typowych znaczeń wpływu Plutona w 9 domu, dopóki nie nastąpi przemiana podstawowych przekonań. Wspomniana kobieta wciąż na nowo udaremniała swoje nieudolne próby własnego rozwoju, kurczowo trzymając się tych sztywnych poglądów. Jej idee pozbawione były logiki, nie opierały się na żadnym osobistym odkryciu czy intuicji. Jej system poglądów i wynikające z niego opinie wydawały się być po prostu pewnym rodzajem przeszłych uwarunkowań, od których trudno było jej się uwolnić. Mimo niezadowolenia ze swojego aktualnego życia i przedstawionych jej alternatywnych sposobów radzenia sobie w nim, zawsze potrafiła powołać się na jakiś sztywny pogląd, który mogła wykorzystać jako usprawiedliwienie dla rezygnacji z podejmowania ryzyka dokonania zmian w swoim życiu i uchylania się od wzięcia osobistej odpowiedzialności za takie zmiany. Dlatego, pomimo że w przypadku tej kobiety aspekt z Plutonem jest „harmonijny”, wydaje się on oznaczać jedynie to, że jest ona w stanie stosunkowo łatwo wyrażać udaremniające jej postęp postawy i opinie. Dopiero gdy przejdzie ona proces przemiany w tej dziedzinie życia i kiedy uda jej się pozostawić za sobą hamujące ją przymusy, trygon ten będzie mógł ujawnić się w sposób twórczy.
Aspekty Plutona mogą również ukazać, w jaki sposób dana osoba wykorzystuje swoją siłę woli i skoncentrowaną energię psychiczną. Pomimo że należy być ostrożnym stosując zasady ogólne w indywidualnym przypadku, mam pewność, że koniunkcje, kwadratury i opozycje skłaniają do zachowań samowolnych, gdy dana osoba usiłuje, często dość bezwzględnie, zapanować nad wolą innej osoby. Te same aspekty mogą jednak wskazać również możliwość rozwoju olbrzymiej mocy wewnętrznej i odwagi, o ile oczywiście osoba ta uświadomi sobie swoją skłonność do niewłaściwego wykorzystywania energii i będzie ją świadomie kontrolowała. Jeśli energia Plutona wyrażana jest w sposób twórczy, dana osoba może wykazywać wielką samodyscyplinę, bezgraniczne poświęcenie się rozwojowi duchowemu oraz posiadać silny zmysł inwencji twórczej.
Inne znaczenie Plutona i jego aspektów stało się dla mnie oczywiste, kiedy słuchałem wykładu znanego astrologa i wykładowcy Richarda Idemana. Powiązał on Plutona z pojęciem „tabu” i lękami, których ludzie doświadczają w związku ze społecznie zakazanymi sferami. Pojęcie „tabu” jest bardzo użyteczne, ponieważ w dużym stopniu wyjaśnia znaczenie nie tylko Plutona, ale również ósmego domu i głęboką naturę znaku Skorpiona. Na przykład, stało się dla mnie oczywiste, że osoby typu Skorpiona i podlegające wpływom Plutona są, w mniejszym lub większym stopniu, podatne na paranoję. Jedną z przyczyn tego wewnętrznego panicznego lęku jest – jak wcześniej wspomniałem – fakt, że tacy ludzie niezbyt ufają innym ludziom czy swoim własnym uczuciom i motywacjom. Inną przyczyną tej paranoi i wynikających z tego lęku problemów związanych z zachowaniem i relacjami z innymi ludźmi jest to, że taka osoba często czuje się winna łamania społecznego, moralnego lub rodzinnego tabu. Osoby plutoniczne odczuwają niezwykle silny konflikt między przyciąganiem a odpychaniem w związku ze sferami życia, które stanowią tabu. Bez względu na to, czy rzeczywiście eksperymentują, wyrażając bezpośrednio w działaniu swoje zainteresowanie tymi nietykalnymi sferami życia, czy też jedynie myślą o takich rzeczach, tłumiąc pragnienie wyrażenia ich w działaniu, osoby te są często dręczone poczuciem winy i wewnętrznym przeświadczeniem, że będą musiały zapłacić za takie wykroczenia. Wydaje mi się, że osoby wzbraniające się przed konfrontacją ze swoimi prawdziwymi pragnieniami przez bezpośrednie działanie, najprawdopodobniej cierpią z powodu wewnętrznej stagnacji, negatywizmu i paranoi, które mogą rozwinąć się u kogoś z silnymi zahamowaniami. W każdym razie, jeśli osoba ta wyraża w działaniu swoje prawdziwe pragnienia, wówczas rzeczy zakazane i więzi emocjonalne związane z tym działaniem wydobyte są na jaw i może ona wziąć pełną odpowiedzialność za swoje głębsze uczucia.
W jaki sposób można zrobić użytek z tego pojęcia „tabu” i zastosować je do zrozumienia określonych aspektów Plutona? Wszystkim aspektom Plutona – a w szczególności koniunkcji, kwadraturze i opozycji – towarzyszy odczuwana przez danego człowieka presja do stawienia czoła jakiemuś rodzajowi tabu. Tą zakazaną sferą może być seks, religia, etyka, rodzina, życie społeczne albo też kombinacja kilku lub wszystkich tych dziedzin życia. Pierwszym impulsem większości ludzi jest próba opanowania tej tendencji przez jej tłumienie. Jednakże wielu ludzi ostatecznie przekonuje się, że tłumiona energia transformacyjna zmusza ich do spojrzenia prosto w oczy tym zakazom i przełamania związanych z nimi ograniczeń. Mam wrażenie, że pewnego rodzaju „przełom” jest zwykle konieczny, aby osiągnąć w świadomym życiu przemianę, widoczną w konfiguracji aspektów jako potencjał. Trzeba się przeciwstawić zakazom, ponieważ wszystkie psychiczne pozostałości, lęki, przywiązania i tendencje do negatywizmu muszą zostać wydobyte na powierzchnię, aby mogły być wyeliminowane lub przeobrażone z upływem lat. W jaki sposób można uciec z więzienia, jeśli nie zna się rozkładu tego więzienia, sposobu działania różnych zamków, momentu, kiedy dozorcy więzienni nie są na służbie, itd? Wszystkiemu należy stawić czoła jak najszybciej. Niektórzy ludzie z „nieharmonijnymi” aspektami Plutona z planetami osobistymi w horoskopach wyczuwają przytłaczającą moc tej podziemnej energii i ogarnia ich przerażenie, że zostaną przez nią pokonani i stracą kontrolę, której w rzeczywistości i tak nie posiadają w takim stopniu, jak sądzą. Często reagują oni na ten lęk podejmując próby jeszcze bardziej bezwzględnej manipulacji innymi lub starając się jeszcze bardziej żelazną wolą tłumić swoje emocje i zaprzeczać istnieniu tej energii. Ten typ reakcji oczywiście zwiększa jedynie odczuwane już i tak napięcie i ostatecznie nasila problem. Nawiasem mówiąc ten rodzaj tłumienia prowadzi w końcu do działania jakby pod wpływem opętania, czyli działania pod przymusem całkowicie nieświadomych sił. Człowiek taki jest rzeczywiście opętany. Jest opętany przez silną żądzę, do której wzbrania się przyznać. Dopóki będzie on funkcjonował według zasady „gdzie wola, tam i sposób”, wspomniana postawa „siła daje prawo” sprawi, że nie będzie końca jego problemom. W rzeczywistości przyczyną tego, że Pluton, Skorpion i 8 dom są tak bardzo powiązane z przemianą jest to, że mamy tu do czynienia z siłą żądz, które kształtują nasze przywiązania i które kierują nami w sposób przymusowy. Dojście do sedna tych uczuć, przeniknięcie do źródła tych żądz i ich następstw może rzucić światło nie tylko na nasze codzienne doświadczenie, ale również na karmiczne wzory tego życia.