encyklopedia prawa

9,stycznia zerowka jolata jablonska podstawy prawa dla ekonomistow i nietylko

lech morowski

zasady prawa

prawo krajowe

prawo miedzynarodowe głowne zasady zapisane sa w karcie narodow zjednoczonych 1945 r. sa tam okreslone najwazniejsze prawa miedzynarodowego zasady: utrzymanie pokoju i bezpieczenstwa na swiecie

-zakaz uzycia grozby lub sil , zakaz ingerecji wewnetrzynch spraw innego panstwa

- pakta sunt serwanta (umowy wiazą i nalezy utrzymac)

art 26 konwecji wiedenskiej o prawie traktatu z 1939r.

umowy powinny wyc wykonywane w dobrej wierze

zasada surwennosci- wladza panstwowa nie podlega zadnej innej wladzy zewnetrznej, i w kosekwecji na wlasnym terytorium jest wladza najwyzsza pelna i wylaczna

granice wykonywania sywerynnosci wyznacza poszanowanie suwerynosci innych panstw

kazde suwerenne panstwo ma od momentu powstania prawa zasadnicze do praw zasadniczych zalicza sie prawo do istnienia prawo do niezawislosci prawo do rownosci prawo do obrotu prawo do czci sa jednakowe dla wszystkich sa to prawa zasadnicze maja charakter pierwotny

prawy nabyte panstwa sa indywidualne dla kazdego panstwa

prawo rownosci wobec prawa

wszytkie panstwa korzystaja z zasady sywerennej rownosci maja rowne prawa i obowiazki sa rownymi czlonkami wspolnoty miedzynarodowej niezaleznie od roznic gospodarczych spolecznych politycznych lub innego rodzaju panstwa sa rowne pod wzgledem prawa kazde panstwo korzysta z praw zwiazanych z pewna suwerynnoscia , kazde panstwo ma obowiazek szanowania osobowosci innych panstw,

inegralnosci i niepodleglosc polityczna panstwa sa nienaruszalne

kazde panstwo ma prawo swobodnie wybrac i rozwijac swoj system polityczny spoleczny, gospodarczy,i kulturalny

kazde panstwo ma obowiazek wypelniac calkowicie i w dobrej wierze zoobowiazania wmiedzynarodowe oraz wspolrzyc w pokoju z innymi panstwami

podstawowe znaczenie w uniwersalnym systemie praw czlowieka uchwalone przez onz w 1966 r a w 1976 weszly w zycie sa to

-pakt praw ekonomicznych spolecznych i kultularnych pakt praw obywatelskich i politycznych protokul fakultatywny do paktu praw cywilnych i politycznych

prawo polskie konstytucyjne jest prwem publicznym obejmuje caloksztal norm dotyczacy ustroju panstwowego w tym regulacje dotyczace podmiotu najwyzszej wladzy w panstwie, form sprawowania wladzy panstwowej statusu prawnego jednostki stosunkow wlasnosciowych, organizacji i trybu dzialania aparatu panstwowego

najwazniejszym aktem nornatywnym 1997 r sa tam wszystkie zasady dzialania prawa polskiego

wolnosci prawa i wolnosci obywatela

zasada dobra wspolnego dobrem wspolnym wszystkich obywateli jest RP rozumiana jako wspolnota obywatelska jako rzecz wspolna (respublika)

zasada pomocniczosci sybstyjarnosci oznacza ze wladza panstwowa samorzadowa powinna podejmowac dzialania tylko wowczas gdy jednostki i zbiorowosci prywatne nie moga bez tej pomocy zrealizowac swoich celow

zasada niepodleglosci oznacza niezaleznosc Polski od innych panstw na pierwszym miejscy wsrod zadan RP mamy ochrone niepodleglosci i nienaruszalnosci panstwa

klausula europejska zezwala zeby na podstwie umowy miedzynarodowej przekazac organizacji miedzynarodowej lub organowi miedzynarodowemu kimpetencje organu wladzy panstwowej w niektorych sprawach ta klauzula stanowi podstawe ograniczen wykonywania sywerynnosci przez panstwo

wladza wzniechrznia w Rp nalezy do narodu czyli do nas

demokratyczne panstwo prawne relizujace zasade sprawidliwosci spolecznej to panstwo ktore realizuje pewne idee panstwa socjalnego ktore realizuje pewne funkcje opiekuncze

zasada zaufania obywatela do panstwa zwiazana z zasada bezpieczenstwo i pewnnosci prawa

zasada ochronny praw nabytych

zasada proporcjalnosci

prawo do sadu kazdy ma prawo do sadu

zasada nieretroakcjii

nakaz publikacjii prawa

warunkiem obowiazywania prawa w RP jest jego ogloszenie

zasada dialogu spolecznego

zasada wolnosci zajmuje centralne miejsce w katalogu praw naturalnych czlowieka kazdy w polsce moze podjac dzialalnosc gospodarcza tak wynika z konstytucji

zasada rownosci nakaz rownego taktowania prxzez wladze publiczna wszystkich obywateli czyli rownosc wobec prawa

zasada decentralizacji wladzy to proces przekazywania zadan przez centralne organy panstwa jednostka administracji nizszego szczebla lacznie z rozszerzeniem xzakresu jej uprawnien do samodzielnego podejmowania decyzji

administracja rzadowa i pozarzadowa

prawo adinistracyjne

-materialne

-strojowe

-administracyjne procesowe Formalne

ustrojowe prawo administracyjne normuje ustruj organow rzondowej i samorzadowej

materialne prawo administracyjne daje sie uporzdakowac bioroc pod uwage kryterium administracji w okreslone dobra jednostek

wolnosci obywatelskie, status prawny obywatela,

prawo postepowania administracyjnego normuje przedewszystkim instytucje procesowe czyli procedury oraz stawia trypy postepowania

zasady: zasada legalizmu zasada praworzadnosci odnosi sie do tego xe organy maja prawna legitymacje do dzialania

organy wladzy publicznej dzialaja na podstawie i w granicach prawa art 6 kpa organy organizacji publicznej dzialaja na podstawie p[rzepissow prawa

zasada prwdy obiektywnej inaczej prawdy mnaterialnej art 7 kpa w toku postepowania organy administracji panstwowej stoja na strazy prawozadnosci i podejmuja wszelkie kroki niezbedne do dokladnego wyjasnienia stanu faktycznego oraz do zalatwienia sprawy majac na wzgledzie interes spoleczny i sluszny interes obywateli

zasada uwzgledniania interesu spolecznego i indywidualnego

zasada zaufania obywatela do panstwa jest zawarta w art 8 kpa naklada na organy administracyji publicznej obowiazek prowadzenia postepowania administracyjnego w taki sposob zeby poglebiac zaufanie obywateli do organow panstwa

zasada prawa jednostki do informacji obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji dzilalnosci wladzy publicznej

o dostepie do ifo publicznej 2001

zasada czynnego udzialu stron w postepowaniu odnosi sie so powiadamiania stron o kazdym stadium postepowania

zasada szybkosci postepowania

zasada ugody administracyjnej

ugoda administracyjna kazdy sad dązy do ugody

zasada trwałosci decyzji administacyjnej zgodnie z kpa decyzje od ktorych nie sluzy odwolanie w administacyjnym toku instatcji sa ostateczne

zasada sondowej kontroli decyzji ostateczna decyzja administaracyjna moze byc zaskarzana do naczelnego sadu administarcyjnego zawsze na niezgodnosc z prawem

prawo karne materialne

procesowe

wykonawcze

tosa galezie prawa pyblicznego p

prawo karne materialne normuje czynny bedace przestepstwami kary grozace za popelnienie prxestepst srodki karne i srodki zabezpieczajace stosowane wzwiazku znaruszeniem prawa karnego oraz zasady odpowiedzialnosci karnej prawo karne materialne dzieli sie na prawo powszczene na prawo w sprawie nieletnich skarbowe i wojskowe

prwo karne procesowe okresla reguly postepowania organow panstwa w procesie karnym oraz uprawnienia i obowiazki osob w nich uczestniczacych

prawo karne wykonawcze reguluje tryp wykonywania kar orzeczonych za przestepstwa oraz uprawnienia osob skazanych czescia prawa karnego wykonawczego jest prawo penitercjalne (dreguluje tryp wykonywania kary pozbawienia wolnosci)

podstawowa zasada prawa karnego niema czynny karnego ani sakcji karnej bez obowiazujacej ustawy

nullum kline sine lege

zasada odpowiedzialnosci za czyny przestepstwem jest czyn czlowieka zabroniony pod grozba kary przez obowiazujaca ustawe jako zbrodnie wystepek o znajomach ustawowych zawinioy spolecznie szczodliwy w stopniu wyzszym niz znikomy

czyn jest faktem prawnym zaleznym od woli czlowieka

podmiotem przestepstwa moze byc tylko czlowiek czyli osoba fizyczna

zbrodnia