Katolicka nauka społeczna i myśl 29.11.11

społeczna Jana Pawła II

ETYKA PAŃSTWA

W historii filozofii czy detekcji społecznej państwo było utożsamiane ze społeczeństwem. Do nowożytności (Makiawelli) władza polityczna reprezentowała społeczeństwo. W nowożytności doszło do rozszczepienia tych dwóch kategorii

Dwie koncepcje relacji społeczeństwo-państwo:

I. wizja negatywna- opiera się na przekonaniu, że między państwem a społ. zachodzi substancjalna niezgodność:

1) Marcin Luter:

-reformacja dla oczyszczenia religii ze spraw społecznych,

- stworzenie religii państwowej (religia szwedzka),

- twierdził, że społeczeństwo z natury jest upadłe i dlatego nie jest o własnych siłach zdziałać nic dobrego (społeczeństwo autodestrukcyjne),

- dla niego państwo jest instrumentem boskim, który ma chronić ludzi

- dywergencja państwa i społ.

2) N. Machiavelli:

- zajmował się inżynierią władzy, czyli technikami dzięki którym władca mógł utrzymać władzę w każdych warunkach ("Książe"),

- ludzie są leniwi, dlatego państwo musi ujażmić społeczeństwo.

3) T. Hobbs:

- ludzie w swych naturalnych odruchach są podobne do stada wilków, mają skłonności do niszczenia, tak więc potrzebują państwa takiego kagańca, który ich ujażmi,

- władca musi mieć taką władzę, aby w sposób absolutny kontrolował społeczeństwo.

4) J. J. Russeau:

- ludzie z natury są dobrzy i tworzą państwo z dobrej woli, gdyż mogą w nim zaspokajać swoje potrzeby,

- społeczeństwo samo tworzy państwo z kalkulacji,

- uważał, że mogą też rozwiązać państwo (jako jedyny)

5) K. Marks:

- społeczeństwo w stanie przed społecznym było dobre, a to co jezdeprawowało to własność,

- państwo jest uciskiem dla ludzi.

II. wizja pozytywna (wizja KNS)- wychodzi od tego, że w człowieku spotyka się dobro i zło, naturalne dla człowieka jest dobro, a zło jest pewnym brakiem dobra. Człowiek jest istotą z natury społeczną a państwo jest jej skutkiem.

Podmiotem w państwie jest społeczeństwo, ale jest także przedmiotem. Od 1979 r. nastąpiło powolne odstąpienie od państw narodowych, w których kontrolowano wszelkie dziedziny życia społecznego. Państwo jest strukturą zmienną i ewoluuje.

Funkcje państwa:

1) ochrony porządku prawnego- państwo jest jedyną instancją, która w sposób legalny może wprowadzać prawa i je egzekwować oraz w sposób uzasadniony stosuje sankcje przymusu. Państwo jest monopolistyczne, jako jedyne odpowiada za ochronę.

2) ochrona porządku gospodarczego (gospodarki)- państwo nie jest już monopolistyczne, jest uczestnikiem działań, odpowiedzialność nie spoczywa wyłącznie na państwie, ale jest współdziałaczem. Państwo ma obowiązek wspierania gospodarki, waluty narodowej i prowadzenia polityki walutowej. Inne podmioty obok państwa to: związki zawodowe, związki przedsiębiorców.

3) ochrona porządku kultury- państwo tworzy warunki do rozwoju kultury (nauka, sztuka, religia); dostarcza środków, dzięki którym kultura może się rozwijać. Aby mogły rozwijać się te elementy kultury, muszą być nieskrępowane.

DEMOKRACJA

I. Demokracja polityczna

Narodziła się w antyku, w starożytnej Grecji. Jednak w nowożytnej formie pojawia się w oświeceniu, wraz z rozwojem społeczeństwa konstytucjonalnego. Wszyscy ludzie, którzy są uznani za podmioty demokracji, mogą w niej uczestniczyć. Z drugiej strony odwołuje się do woli większości i zakłada, że większość ma słuszność (przed tym przestrzegał Mills, twórca utylitaryzmu). Demokracja jest czystym mechanizmem i odwoływanie się do tego, że większość ma rację, jest mechanicznym określeniem.

Wolfgang Ernest Bockenforden (filozof prawa i państwa w Niemczech) jest twórcą, dyktatu ("Dilema Bockenforden'a"), cyt:

" Liberalne sekuralne państwo opiera się na założeniach, których samo nie jest w stanie zagwarantować. Jest to duże ryzyko, na jakie wystawione zostaje, ze względu na wolność. Jako wolne, państwo z jednej strony może istnieć tylko, gdy wolność, którą przyznaje obywatelom reguluje się od wewnątrz, wychodząc z moralnej substancji jednostki
i homogeniczności społeczeństwa. Z drugiej strony państwo nie jest w stanie gwarantować owych regulujących sił wewnętrznych samo z siebie, czyli za pomocą prawnej sankcji, przymusu i autoratywnego nakazu, bez utraty swej liberalności i - na płaszczyźnie sekuralnej- bez cofnięcia się do państwa totalitarnych roszczeń, z których zdołało się wyzwolić w skutek wyznaniowych wojen domowych".

Komentarz:

Pokazuje, że współczesne pańswto liberalne i demokratyczne, na własne życzenie staje wobec dylematu, oznacza to, że swój los oddaje w ręce społeczeństwa, jeśli tego nie zrobi to znaczy, że nie jest liberalne i demokratyczne. Jeśli społeczeństwo jest nierozsądne, to zniszczą siebie i państwo.

Katolicka nauka społeczna przyjmuje tezę, że demokracja nie może istnieć bez wartości, bez aksjologii. Musi się opierać na trzech prawach.

Prawa, które muszą być respektowane (człowieka):

1. prawo do życia

2. prawo do wolności

3. prawo do własności

Na temat ten wypowiada się też Jan Paweł II w encyklice Centessimus annus. Pisze w niej, że "demokracja bez wartości łatwo przemienia się w w jawny, mniej lub bardziej zakamuflowany totalitaryzm".

II. Demokracja gospodarcza (Projekt współdecydowania)

Próbę przełożenia demokracji na gospodarkę podjęto w Niemczech, był to projekt współdecydowania. W gospodarne nie funkcjonowała idea podmiotowości, co nie spotkało się z aprobatą w Niemczech. Powinno się zastąpić gospodarkę kapitalistyczną, gospodarką demokratyczną. Wtedy pracujący w przedsiębiorstwie podmiotowo uczestniczą w tym, czym jest przedsiębiorstwo. Właściciele powinni stać na równi z pracującymi, jako partnerzy.
Nie oznacza to, że nie są właścicielami, ale oznacza to, że pracownicy stają się współpracownikami. Pracownicy więc nie będą pobierać pieniędzy od przepracowanych godzin, ale będą pracować tyle ile potrzeba, dla dobra spółki. Prowadziło to do rozwoju klasy średniej. Projekt ten nosił nazwę "Współdecydowania".