Leasing
Słowo „lesingleasing” jest nazwą określonej działalności gospodarczej i od początku lat dziewięć dziesiątych 90-tych weszło w na stałe do naszego życia gospodrczegogospodarczego.
Najogólniej można powiedzieć, że z punktu widzenia ekonomicznego instytucja leasingu
polega na udostępnianiu przez podmiot gospodarczy zwany„leasingodawcą” dóbr inwestycyjnych do odpłatnego korzystania.
Leasing dochodzi do skutku na podstawie umowy zwanej u nas „umową leasingu”
w myśl której jedna strona umowy otrzymuje od drugiej strony, do używania na z góry określony okres przedmiot leasingu (maszynę, urządzenie, linię technologiczną, samochód, halę fabryczną, przedsiębiorstwo itp.) w zamian za zobowiązanie się do ratalnej zapłaty leasingodawcy opłat leasingowych (czynszu).
Umowy leasingowe zawierają klauzule, których treść uprawnia leasingobiorcę do nabycia na własność przedmiotu leasingu po upływie okresu, na jaki umowa została zawarta, za symboliczną cenę lub cenę pomniejszoną o dokonanie opłat leasingowych
albo prawo do przedłużenia umowy na czas nie określony.
Leasing oznacza po prostu oddanie do użytkowania lub wydzierżawienie komuś jakiejś rzeczy za ustaloną opłatą. Jest to pewnego rodzaju kredyt rzeczowy. Umożliwia on leasingobiorcy (najemcy, dzierżawcy) korzystanie z określonego obiektu przez okres ustalony w umowie. Po wniesieniu wszystkich spłat leasingowych (niekiedy i dopłat), dzierżawca może stać się właścicielem użytkowanego obiektu czy urządzeń.
W świetle postanowień konwencji transakcja leasingu finansowego charakteryzuje się cechami:
leasingobiorca określa wyposażenie i wybiera dostawcę nie polegając wyłącznie na wiedzy i ocenie leasingodawcy;
leasingodawca nabywa wyposażenie mające być przedmiotem leasingu, o którym dostawca wie, że została lub ma być zawarta między leasingodawcą a leasingobiorcą;
przy obliczaniu czynszu (stawki leasingowej) przez leasingobiorcę szczególnie uwzględnia się amortyzację całości lub znacznej części kosztów wyposażenia;
wyposażenie nabyte na podstawie leasingu leasingobiorca może wykorzystać wyłącznie do celów zawodowych, a nie osobistych, rodzinnych lub we własnym gospodarstwie domowym;
ten sam przedmiot leasingu może być przekazany w subleasing, w przypadku takiej i kolejnej transakcji subleasingu osoba, od której pierwszy leasingobiorca uzyskał przedmiot leasingu, jest uważana za dostawcę, a umowa – zgodnie z którą przedmiot leasingu został dostarczony – za umowę dostawy.
Leasing dzieli się na finansowy (kapitałowy) i operacyjny. Tylko umowa dotycząca pierwszego może być uznana za nienazwaną albowiem wykazuje zasadnicze różnice
w stosunku do umowy najmu lub dzierżawy i umowy sprzedaży za ratalną zapłatą ceny.
Natomiast leasing operacyjny jest wprawdzie szczególną formą działalności gospodarczej,
to jednak z punktu widzenia prawa cywilnego wykazuje cechy najmu lub dzierżawy, tym samym nie może być zaliczony do umów nienazwanych.
„Umowa leasingu, której skutkiem końcowym jest przeniesienie przez leasingodawcę własności rzeczy na leasingobiorcę po uiszczeniu opłat w ratach, odpowiadających cenie sprzedaży, w okresie krótszym niż występuje jej ekonomiczne zużycie, ma charakter leasingu kapitałowego (finansowego).„
Najistotniejszą korzyścią dla leasingodawcy jest to, iż może on część lub całość płatności włączyć w koszty uzyskania przychodów i w ten sposób zmniejszyć odciążenia podatkowe.
Jest to możliwe w przypadku, gdy obiekt leasingowany stanowi składnik leasingodawcy.
Będzie on takim składnikiem, jeśli umowa z dzierżawcą spełnia choć jeden
z następujących warunków:
została zawarta na czas nieoznaczony,
została zawarta na czas oznaczony, lecz nie zawiera prawa do nabycia przedmiotu przez leasingobiorcę lub prawo to może zostać wypowiedziane,
została zawarta na czas oznaczony, zawiera prawo do nabycia rzeczy lub praw bez możliwości jego wypowiedzenia, ponadto okres umowy zawiera co najmniej 40 procent normatywnego okresu amortyzacji, a suma opłat jest niższa od wartości netto tych rzeczy i praw.
W przypadku, gdy w umowie została określona suma dopłaty, którą leasingobiorca wnosi, aby stać się właścicielem, to sumę zalicza się do sumy opłat leasingowych.
Jeżeli jeden z powyższych warunków jest spełniony, to leasing uznaje się jako operacyjny
i cała płatność z tego tytułu jest dla leasingobiorcy kosztem uzyskania przychodów.
W przeciwnym razie gdy leasing traktuje się jako finansowy. Płatność leasingową dzieli się wtedy na dwie części. Pierwsza z nich odpowiada spłacie wartości użytkowanego przedmiotu i finansowana jest z zysku po opodatkowaniu. Drugą część odsetkową uznaje się za koszt uzyskania przychodów. W tym przypadku przedmiot umowy zostanie zaliczony do bilansowego majątku leasingobiorcy. Będzie on zarazem dokonywał odpisów amortyzacyjnych, które stanowią dla niego koszty uzyskania przychodów. Podatnicy zwolnieni z VAT, będą leasingobiorcami, podatek VAT zawarty w płatnościach leasingowych uznają za koszt uzyskania przychodów. Dla celów naliczania tego podatku leasing finansowy ( przedmiot dzierżawy zaliczany jest do majątku leasingobiorcy ) traktuje się jako umowę sprzedaży. Podstawę naliczania podatku należnego VAT stanowi wówczas pełna należność netto leasingodawcy.
Przy leasingu operacyjnym ( przedmiot oddany w użytkowanie jest składnikiem majątku trwałego ) umowę dzierżawczą traktuje się jako umowę o świadczeniu usługi.
Podstawę opodatkowania, tj. naliczenia VAT, stanowi pełna należność netto leasingodawcy
z tytułu każdej opłaty leasingowej. W przypadku importu usług podatnikiem VAT jest krajowy usługobiorca. Stawka podatku od towarów i usług wynosi przy leasingu 22 proc.
Leasing finansowy polega na tym , że leasingodawca korzysta z oddanego mu w leasing przedmiotu przez czas zbliżony do okresu jego używalności, tj. na taki czas, w którym według wszelkiego prawdopodobieństwa będzie istniała techniczna i gospodarcza możliwość korzystania z niego, w celu osiągnięcia zysku.
Leasing finansowy jest leasingiem „pośrednim”, nie należy sądzić jednakże, aby musiało to być regułą, na co wskazuje także praktyka prywatyzacyjna w naszym kraju.
W przeciwieństwie do leasingu finansowego, w leasingu operacyjnym zakłada się,
że przedmiot leasingu może być używany przez wielu kolejnych przedsiębiorców. Dlatego leasingodawca, sprawując daleko idący nadzór nad przedmiotem leasingu (jest on bowiem szczególnie zainteresowany utrzymaniem przedmiotu leasingu w należytym stanie), zawiera
umowy leasingowe na okres stosunkowo krótki (z reguły do trzech lat). Leasing operacyjny ma zazwyczaj charakter bezpośredni, ponieważ przebiega bez udziału firmy leasingowej.
Odmianą leasingu operacyjnego jest leasing „mokry” , w ramach którego udostępniający (leasingodawca) świadczy dodatkowe, umownie określone usługi. Przedmiotem takiego leasingu są z reguły statki powietrzne i morskie. Udostępniający zapewnia personel, paliwo
i inne składniki zaopatrzenia, niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania statku.
Leasing operacyjny może też występować w formie leasingu „suchego”, gdy leasingobiorca na swój koszt zapewnia prawidłowe funkcjonowanie przedmiotu leasingu.
Do podstawowych odmian leasingu należy leasing bezpośredni i pośredni.
Istota leasingu pośredniego sprowadza się do tego, że między producentem określonych dóbr a ich użytkownikiem (leasingobiorcą) jest wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe, które nabywa na swój rachunek od producenta urządzenia i wynajmuje je użytkownikom (leasingobiorcom, klientom). Leasing bezpośredni polega na tym,
że producent określonego (urządzenia) towaru zwraca się bezpośrednio do potencjalnego
użytkownika proponując mu zawarcie umowy leasingu jako alternatywy sprzedaży.
W leasingu pośrednim producent określonego dobra sprzedaje (umowa sprzedaży lub dostawy) owo dobro (ruchomość lub nieruchomość) przedsiębiorstwu leasingowemu, które
z kolei w drodze umowy leasingu przekazuje je leasingobiorcy. W transakcji tego rodzaju może wystąpić także instytucja refinansująca ową operację (udzielająca pożyczki leasingodawcy).
Z punktu widzenia dóbr będących przedmiotem leasingu wyróżnia się :
leasing dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Leasing dóbr inwestycyjnych dzieli się na : leasing ruchomych środków trwałych (maszyn, urządzeń, środków transportu) oraz nieruchomości, w tym również wyposażonych w odpowiednie urządzenia (np. kompletne zakłady produkcyjne, warsztaty, maszyny). Wyróżnia się też leasing pojazdów mechanicznych, w którym występują bądź leasing poszczególnych maszyn, bądź leasing całego parku maszynowego. Można też mówić o leasingu poszczególnych indywidualnych konsumentów, jak też leasingu przedsiębiorstw przemysłowych. Wyróżnia się też leasing krótkotrwały (do trzech lat) i długoterminowy (do dziesięciu lat).
W zależności od tego, którą ze stron obciążają koszty konserwacji, napraw, remontu, ubezpieczenia, wyróżnia się leasing „czysty” (gdy obowiązki te obciążają leasingobiorcę) oraz „pełny”, gdy przejmuje je strona oddająca dane dobro w leasing.
Inny rodzaj leasingu to leasing z pełnym zwrotem kosztów (full pay-out lease ), gdy suma opłat leasingowych ma objąć wszelkie poniesione przez leasingodawcę koszty finansowania oraz minimalny zysk. Natomiast leasing z częściowym zwrotem kosztów występuje wtedy, gdy dokonane przez leasingobiorcę opłaty leasingowi nie wystarczają na pokrycie całości nakładów oraz na osiągnięcie minimalnego zysku przez leasingodawcę.
Dla pełnego zwrotu poniesionych nakładów, przedmiot leasingu po zakończeniu umowy leasingodawca albo oddaje w ponowny leasing, albo go sprzedaje.
Ze względu na występujące opcje, w umowie leasingowej można wyróżnić leasing
z opcją sprzedaży, z opcją zwrotu przedmiotu leasingu lub przedłużenie kontraktu.
Szczególną odmianą transakcji leasingu finansowego, która wykształciła się w praktyce gospodarczej USA, jest forma „sale and leas back” (sprzedaż i leasing zwrotny).
Polega on na tym , że właściciel środka trwałego sprzedaje go przedsiębiorstwu, a następnie korzysta z niego w wyniku umowy leasingowej zawartej z tym przedsiębiorstwem.
W ten sposób następuje dzięki tej transakcji zmiana aktywów, pozwalająca dawnemu właścicielowi uzyskać dodatkowe środki finansowe, przy jednoczesnym używaniu wyprodukowanych przez siebie urządzeń.
Podobnym do formy „sale and leas back” jest „supples leasing”, w którym dotychczasowy właściciel sprzedaje środki trwałe firmie leasingowej, a następnie przejmuje je od niej w leasing, jednak sam ich nie wykorzystuje odnajmując je ostatecznemu użytkownikowi.
Inną szczególna formą leasingu rozpowszechnioną w USA i głównie w krajach skandynawskich jest tzw. leasing lewarowy. „Trójkąt” występujący przy leasingu pośrednim (leasingodawca, dostawca, leasingobiorca ) w leasingu lewarowym rozszerza się do czworokąta o podmiot refinansujący (pożyczkodawcę). Pożyczkodawca finansuje przynajmniej częściowo transakcję, udzielając pożyczki finansującemu. Zwrot pożyczki jest zabezpieczany przyznaniem pożyczkodawcy określonego prawa do przedmiotu leasingu. Finansujący przenosi na niego część swej wierzytelności z umowy leasingu. Opłaty
leasingowe przeznacza się w pierwszej kolejności na spłatę pożyczki. Ta forma leasingu „popieranego” pojawia się, gdy przedmiotem leasingu jest rzecz dużej wartości.
W praktyce niemieckiej często występującą formą jest leasing „zerowy”. Jest on formą prywatnego leasingu pojazdów mechanicznych. Klient po uiszczeniu opłaty lub sprzedaży swojego starego pojazdu, używa towaru przy przejęciu w leasing nowego i jednocześnie uzyskaniu zniżki na nowy towar o określoną sumę i po opłaceniu okresowych rat leasingowych, uzyskuje nowy pojazd do używania przez określony czas. Pojazd ten może stać się własnością leasingobiorcy, jeżeli wyrazi on taką wolę oraz zapłaci wcześniej ustaloną kwotę.
W obrocie gospodarczym USA wykształciło się ponadto pojęcie „leasingu podatkowego” lub „prawdziwego” (tax lub true lease) – mówi się o nim, gdy spełnia wymogi ustawy USA o dochodach narodowych. Stwarza on dla udostępniającego możliwość skorzystania z ulg podatkowych.
Osób trwale oddelegowanych mających tę specyficzną umowę o prace , jest
w Polsce aktualnie ok. 150. Zatrudniane są najczęściej w firmach z branży komputerowej
i farmaceutycznej.
Leasingowi towarzyszy wprowadzenie do firmy dodatkowych środków trwałych.
Jest to inwestycja mająca na celu osiągnięcie w przyszłości określonych korzyści operacyjnych w postaci dodatkowych przychodów i wpływów. Korzyści te do końca nie są znane. W wyniku umowy leasingowej powstaje również zobowiązanie wobec leasingodawcy, co oznacza konieczność poniesienia wydatków pieniężnych. Płatności te
z reguły są określane warunkami umowy.
W praktyce bardzo trudno rozdzielić strumienie pieniężne powstałe w tych dwóch różnych obszarach – operacyjnymi i inwestycyjno-finansowymi. Te dwa strumienie
wpływów i wydatków są w różny sposób zależne od przyszłej sytuacji firmy. Dlatego powinno się wcześnie dokonać analizy , która pozwoli wyjaśnić:
z jakim leasingiem mamy do czynienia: operacyjnym czy finansowym. Wpływa to na koszty przychodów oraz obciążenia podatkiem od towarów i usług;
kto dokonuje odpisów amortyzacyjnych, w jaki sposób i według jakich stawek. Możliwość wliczenia amortyzacji do kosztów uzyskania ma miejsce, gdy firma jest właścicielem obiektu lub leasigodawcą finansowym. Ten motyw jest dla potencjalnego leasigobiorcy szczególnie interesujący, gdyż może on dokonać odpisów amortyzacyjnych w sposób przyspieszony. Uzyskuje w ten sposób korzyść podatkową wcześniej .W przypadku leasingu operacyjnego użytkownik nie ma możliwości dokonania odpisów amortyzacyjnych. Leasing operacyjny jest szczególnie korzystny w przypadku gruntów, które nie są zamortyzowane;
jakie są początkowe koszty zawarcia kontraktu leasingowego; czy występują prowizje lub inne obciążenia płatne na początku kontraktu. Faktycznie zmniejszają one wielkość pożyczki finansowej. Niekiedy w krańcowych sytuacjach leasing może przewidywać stuprocentowe finansowania wydzierżawionego majątku. Ma to miejsce wówczas, gdy nie jest wymagane wniesienie początkowych opłat w postaci np. kaucji lub prowizji. Mogą one być wszystkie włączone do opłat leasingowych i później spłacane;
czy występuje kaucja leasingowa lub inny depozyt, który musi być złożony jako zabezpieczenie. Czy jest ona oprocentowana ? Jeżeli tak, to na jakich zasadach ? Wielkość kaucji zmniejsza faktycznie wielkość pożyczki leasingowej.
wielkość i rodzaj innych ewentualnych zabezpieczeń wymaganych przez leasingodawcę. Wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń zmniejsza możliwości zaciągnięcia innych pożyczek lub kredytów. Spowodować to może utratę zysków z braku dodatkowych możliwości inwestycyjnych;
kto ponosi koszty operacyjne utrzymania, remontów i konserwacji. Niezależnie od formy leasingu stanowią one koszty uzyskania przychodów. Umowa leasingowa może przewidywać nadzór i opiekę leasingodawcy nad użyczonym sprzętem. Koszt operacji
konserwacyjnych i remontowych może pokrywać leasingodawca. Oczywiście, wlicza on ----sobie koszt dokonywanych czynności w opłaty okresowe. Może to być sytuacja ----korzystna dla leasingobiorców, którzy nie mają możliwości lub jest dla nich -----------------niekorzystne -zajmowć się utrzymywaniem w należytej sprawności używanego sprzętu.
jaki jest okres leasingu. Czy jest on zbliżony do ekonomicznie uzasadnionego okresu używania obiektu; czy firma ma możność w późniejszym okresie być w dalszym ciągu użytkownikiem obiektu ( jako właściciel lub leasingobiorca );
niekiedy spłata leasingu dokonywana jest w okresie dłuższym niż spłata kredytu bankowego. Jest to szczególnie korzystne w sytuacji niedoborów środków pieniężnych w trudniejszych okresach firmy;
jaka jest częstotliwość ponoszenia opłat leasingowych ( np. co miesiąc, kwartał, półroczne ). Czy spłaty te dokonywane są na początku, czy na końcu okresów rozliczeniowych ? Spłata leasingu ( rat i odsetek) może dokonywać się według stałych rat, według ściśle ustalonych reguł lub też może być zaprojektowana i dostosowana do konkretnych możliwości płatniczych leasingobiorcy;
czy występuje okres karencji w spłacie zobowiązań leasingowych ? Może to być szczególnie interesujące dla firm, które z pewnym opóźnieniem będą realizowały zasadnicze korzyści wynikające z eksploatacji dzierżawionego majątku;
czy istnieje niebezpieczeństwo odstąpienia przez leasingodawcę od umowy i w jakich warunkach może to wystąpić ? Należy określić prawdopodobieństwo rozwiązania umowy, jeżeli firma nie spełni określonych warunków. Jakie będą konsekwencje odebrania leasingowego obiektu dla gospodarki firmy ? Jak dalece dany obiekt jest niezbędny w prowadzeniu działalności gospodarczej ? W jakim stopniu brak tego obiektu może zakłócić działalność firmy;
czy występuje opcja wcześniejszego rozwiązania umowy na wniosek leasingobiorcy;
jakie jest tempo rynkowego i fizycznego zużycia obiektu. Leasing jest korzystnym źródłem finansowania w sytuacji dużego ryzyka w określonym przystępie przyszłego popytu. Jeżeli w umowie zawarta jest klauzula o możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy, to w sytuacji braku popytu dzierżawca jest w stanie uniknąć
większych strat ( mniejsze są straty nieuniknione ). Może to wystąpić, gdy popyt jestnieznany i trudno przewidywalny. W tej nowej sytuacji zakupiony sprzęt mógłby się
okazać całkowicie nieprzydatny. W warunkach szybkiego tempa zmian w technologii leasing jest szczególnie przydatny, gdyż umożliwia szybką wymianę wyposażenia;
czy i w jakim stopniu zmienia się zdolność firmy do zaciągania kredytów ? Niekiedy w ofertach leasingowych podkreśla się, że leasing nie ogranicza możliwości zaciągania dodatkowych pożyczek, gdyż większość zobowiązań z leasingu nie jest uwidoczniona w bilansie. Faktycznie sytuacja jest bardziej złożona. Z jednej strony firma, wchodząc w użytkowanie obiektu na drodze leasingu, zaciąga zobowiązanie poza bilansowe, co prowadzi do wzrostu jej faktycznego zadłużenia. Ograniczyć to może dostęp do następnych pożyczek. Z drugiej strony dzięki użytkowaniu obiektów leasingowych poprawić się mogą warunki finansowe firmy i jej wiarygodność na rynku kredytowym. Dokonuje się to w wyniku różnych źródeł finansowania;
jaka jest wartość likwidacyjna ( sprzedażowa ) użytkowanego obiektu, kto może dokonywać jego sprzedaży i uzyskiwać wpływy pieniężne. W przypadku, gdy wartość obiektu jest znikoma, powinno to skłaniać do leasigu operacyjnego;
czy firma korzysta w sposób efektywny z możliwości zmniejszenia podstawy opodatkowania i podatków; czy firma osiąga zysk i czy jest on znaczący ? W sytuacji, gdy firma ponosi stratę, to duże nominalne płatności nie powodują żadnych oszczędności na podatku dochodowym. Podobna sytuacja przedstawia się w przypadku firm o małym zysku operacyjnym. W tych warunkach jedynie część płatności powoduje zmniejszenie podatku. Następna część płatności jedynie pogłębia stratę;
czy firma ma możliwość odliczeń podatku od towarów i usług;
w jakim stopniu wzrasta ryzyko funkcjonowania firmy w wyniku pozyskania obiektu na drodze leasingu. Z jednej strony firma bierze na siebie ciężar płatności leasingowych, nie znając do końca swoich przyszłych możliwości finansowych. Z drugiej strony, ryzyko funkcjonowania firmy może ulec zmniejszeniu na skutek wzrostu potencjału firmy, dlatego też należało by ocenić poziom ryzyka przepływów gotówkowych z różnych tytułów. Prowadzić to powinno do wyceny wymaganej stopy zwrotu
i jednocześnie stopy dyskontowej dla poszczególnych przepływów pieniężnych;
jak szybko środki finansowe mogą być oddane do dyspozycji firmie. Może to być realizowane w okresie krótszym niż standardowy kredyt bankowy. W ten sposób firma może podjąć określoną działalność gospodarczą. Leasing jest elastycznym źródłem finansowania, przygotowany często w sposób zindywidualizowany, pod kontem potrzeb konkretnego klienta;
jaka jest kondycja ekonomiczno-finansowa leasingodawcy. Należy zdawać sobie sprawę, że niezależnie od formy leasingu prawnym właścicielem obiektów w okresie dzierżawy jest zawsze leasingodawca. W sytuacji skrajnej – wystąpieniu u niego trudności finansowych, zagrożenia upadłością – leasingowany majątek wejść może do masy upadłościowej;
kto może być w przyszłości faktycznym wierzycielem firmy. Firmy leasingowe, chcąc szybciej odzyskać zaangażowane kapitały, mogą dokonać odsprzedaży swoich należności.