Zaburzenia na tle seksualnym – stany patologiczne związane z seksualnością człowieka. Obowiązująca na całym świecie klasyfikacja DSM-IV, której część dotycząca zaburzeń seksualnych bazuje na koncepcji pięcioelementowego podziału życia erotycznego (warstwy): ► tożsamość płciowa - uznawanie siebie za kobietę, mężczyznę lub osobę androgyniczną. Zaburzenie występuje w momencie, gdy odczuwa się rozbieżność między poczuciem przynależności do danej płci a płcią fizyczną (transseksualizm). Rozwiązanie tego problemu zdrowotnego polega na doprowadzeniu do zgodności między płcią psychiczną i fizyczną poprzez wykonanie operacji zmiany płci. Nie jest natomiast patologią postrzeganie siebie jako osobę androgyniczną lub niezróżnicowaną bez względu na posiadaną płeć fizyczną (gonadalną). ► orientacja psychoseksualna - określa czy zainteresowanie jest kierowane na kobiety, mężczyzn, obie płci lub żadną z nich. W tej warstwie patologie nie występują - wszystkie rodzaje orientacji seksualnej są według współczesnych norm medycznych równorzędne. ►preferencje seksualne- określa jakie obiekty wywołują największą stymulację seksualną lub na jakich ludzie skupiają się czynnościach seksualnych. Stany patologiczne w obrębie tej warstwy, zwane parafiliami (dawniej "dewiacjami" lub "zboczeniami") dotyczą takich sytuacji, które uniemożliwiają nam satysfakcjonujący związek z drugą osobą. ► rola płciowa - społeczna ekspresja tożsamości seksualnej, wykazująca ogromną zmienność w różnych kulturach i społecznościach. W obrębie tej warstwy nie występują według współczesnych norm medycznych żadne patologie. ► realizacja seksualna - dotyczy stopnia adekwatności reakcji seksualnych. Zaburzenia w obrębie tej warstwy (np. przedwczesny wytrysk) nazywamy dysfunkcjami seksualnymi.

Podział DSM-IV

Według DSM-IV tylko w obrębie trzech warstw życia erotycznego można mówić o patologii. W związku z tym w DSM-IV wyróżnione są trzy kategorie zaburzeń na tle seksualnym¹: - zaburzenie tożsamości płciowej - odczuwanie niezgodności między płcią mentalną a fizyczną. Obecnie leczy się transseksualizm jedynie poprzez operację zmiany płci (metoda "zmiany tożsamości" uważana jest za prawie bezużyteczną. - zaburzenia preferencji seksualnych - stany, w których preferowane przez chorego obiekty, sytuacje lub praktyki uniemożliwiają utrzymanie mu stabilnego i satysfakcjonującego związku z drugą osobą. - dysfunkcje seksualne - zaburzenia związane z fizjologią reakcji seksualnych.

Dysfunkcje seksualne - rodzaj zaburzeń na tle seksualnym polegający na nieprawidłowym przebiegu reakcji seksualnych.

Wyróżnia się: ● dysfunkcje psychogenne(większość przypadków) Podział dysfunkcji wg ICD-10: - Dysfunkcja seksualna nie spowodowana zaburzeniem organicznym ani chorobą somatyczną F52 - Brak lub utrata potrzeb seksualnych F52.0 - Awersja seksualna i brak przyjemności seksualnej - Brak reakcji genitalnej (według ICD-10 F52.2) to dysfunkcja seksualna u mężczyzn nazywana impotencją, u kobiet polega na upośledzonym zwilżeniu pochwy (suchość pochwy) związanym z zakłóceniem pobudzenia seksualnego. ) - Nadmierny popęd seksualny F52.7 ● dysfunkcje organiczne Są związane ze zmianami chorobowymi ICD-10- impotencja z przyczyn organicznych N48.4. Obie przyczyny - psychogenna i organiczna mogą współistnieć.

Do dysfunkcji seksualnych zalicza się: ▪ Zaburzenia pożądania seksualnego (libido) np. - Oziębłość seksualna (dysfunkcja seksualna objawiająca się poczuciem braku potrzeb seksualnych, które nie wyklucza pojawienia się pobudzenia i uzyskiwania satysfakcji ze stosunku płciowego. Osłabienie pożądania bywa izolowanym symptomem, niezależnym od innych zaburzeń czynnościowych, także zakłóceń erekcji czy dyspareunii. W rzeczywistości popęd seksualny występuje, ale dochodzi do jego zahamowania wskutek okoliczności związanych z konfliktem między potrzebami a przeważającymi ograniczeniami i zakazami powodującymi rezygnację z zainteresowań seksualnych (wyparcie). W skrajnej postaci oziębłość występuje rzadko, częściej jako okresowy zanik zainteresowania współżyciem seksualnym lub element zaburzeń psychotycznych, wysuwanym w okresie prodromalnym na pierwszy plan. - Pierwotny ból głowy związany z aktywnością seksualną² – szczególny typ samoistnego bólu głowy, związany z napięciem seksualnym i przeżywaniem orgazmu. Wyróżnia się ból: Ból przedorgazmowy zaczyna się jako obustronny tępy ból, umiejscowiony nie tylko w głowie ale też w okolicy karku i szyi, nasilający się w miarę narastania podniecenia seksualnego. Ból orgazmowy często występuje nagle w trakcie orgazmu i jest opisywany jako bardzo silny (eksplodujący), może być jedno lub obustronny. Czasem u tych chorych występuje też ból wysiłkowy lub ból kaszlowy. Zaleca się stosowanie indometacyny p.o., a także tryptanów i ergotaminy. ■ Zaburzenia podniecenia seksualnego: - Zaburzenia erekcji - Impotencja (niemoc płciowa, ED- dysfunkcja seksualna występująca u mężczyzn, objawiająca się brakiem erekcji lub ejakulacji mimo podniecenia i satysfakcjonującej gry wstępnej. Występuje najczęściej u mężczyzn powyżej 50 roku życia. Wyróżnia się kilka przyczyn występowania impotencji: podłoże psychiczne Psychogenna impotencja może wynikać z zahamowania reaktywności seksualnej spowodowanego zgeneralizowanym lękiem przed seksualnością, kompleksami (np. kompleks małego członka), lękiem – przed zapłodnieniem partnerki i niechcianą ciążą lub poczuciem grzechu, zaburzeń rozwoju psychoseksualnego itp. Zazwyczaj w szczególnych okolicznościach (marzenia senne, masturbacja) reakcje genitalne przebiegają prawidłowo. podłoże fizyczne Impotencja somatogenna występuje, gdy chory w ogóle nie może osiągnąć erekcji z powodu wieku bądź choroby. O zaburzeniu można mówić tylko wówczas, gdy trudności współżycia powtarzają się wielokrotnie mimo istnienia dobrej relacji emocjonalnej między partnerami w dłużej trwającym związku. Pojawienie się takich objawów w epizodycznych kontaktach seksualnych, szczególnie, gdy towarzyszy im silne napięcie, jest na ogół zjawiskiem normalnym, wynikającym z przeżywanego stresu. Impotencja jest chorobą niezwykle wstydliwą dla mężczyzn, dlatego rzadko udają się do lekarza specjalisty, co jest wielkim błędem, ponieważ obecna medycyna jest w stanie przywrócić choremu erekcję. Leczenie farmakologiczne Stosuje się szereg leków, które pozwalają zwalczać większość przypadków impotencji. Do najbardziej znanych zalicza się te, zawierające sildenafil (nazwy handlowe Viagra, Maxigra) i pochodne są to m.in: - Wardenafil (nazwa handlowa Levitra) - Tadalafil (nazwa handlowa Cialis) Stosowane są też pochodne morfiny, m.in apomorfina (nazwa handlowa Uprima) Aspermia ( to wydzielanie w jednej porcji ejakulatu ilości mniejszej niż 0,5 ml nasienia. Aspermii nie należy mylić z azoospermią, w której przy niekiedy prawidłowej objętości ejakulatu, stwierdza się brak plemników. Aspermia może być skutkiem wad rozwojowych, urazów, chorób zakaźnych lub zabiegów operacyjnych. Dochodzić do niej może na skutek zablokowania odpływu nasienia, wytrysku wstecznego lub braku wytwarzania składników płynu nasiennego a czasami i plemników. Przejściowa aspermia może być skutkiem odbycia dużej ilości stosunków, w krótkim czasie, zakończonych wytryskiem. Dochodzi do niej na skutek wyczerpania się zapasów i możliwości produkcyjnych jąder, najądrzy, prostaty, pęcherzyków nasiennych oraz gruczołów opuszkowo-cewkowych. Asthenozoospermia – to pojęcie oznaczające, że plemniki znajdujące się w ejakulacie nie są prawidłowo ruchome. Azoospermia to całkowity brak plemników w ejakulacie. Najczęściej spowodowany jest niedorozwojem lub zanikiem jąder, utratą jąder lub ich czynności wskutek niektórych leków lub radioterapii lub też niedrożnością dróg nasiennych. - Awersja seksualna- jest formą dysfunkcji seksualnej według ICD-10 F52. Polega na unikaniu relacji seksualnych, związanym czasami z odczuciem wstrętu wobec wszelkich przejawów seksualności. Awersja seksualna jest zazwyczaj konsekwencją silnego lęku przed kontaktem seksualnym. Zaburzenie to bywa także przyczyną unikania kontaktów społecznych. Poczucie niechęci lub obrzydzenia jest najczęściej efektem oddziaływań wychowawczych, prezentujących seksualność jako zwierzęcą, grzeszną itp. Rzadko jest samodzielnym, izolowanym objawem. Leukocytospermia – jest to stwierdzenie zwiększonej ilości leukocytów w nasieniu. Za wartość graniczną uznaje się 1 milion/ml. Leukocytospermia jest często skutkiem procesu zapalnego w obrębie narządów rozrodczych.) Hiperspermia jest to wydzielanie podczas jednej ejakulacji więcej niż 6 ml spermy. Wydzielanie dużej ilości spermy często wiąże się ze zmniejszeniem koncentracji plemników, ze względu na ich rozcieńczenie. Małe stężenie plemników, mimo zwiększonej ilości nasienia, może utrudniać zapłodnienie. Zwiększenie objętości ejakulatu obserwuje się po okresie abstynencji seksualnej, poprzedzonej regularnym współżyciem. Hipospermia (także hypospermia) to schorzenie polegające na wydzielaniu podczas jednej ejakulacji mniej niż 2 ml spermy. Przejściowa hipospermia może być skutkiem odbycia dużej liczby stosunków w krótkim czasie, zakończonych wytryskiem. Dochodzi do niej na skutek wyczerpania się zapasów i możliwości produkcyjnych jąder, najądrzy, prostaty, pęcherzyków nasiennych oraz gruczołów opuszkowo-cewkowych. ) ■ Zaburzenia orgazmu - Anorgazmia- zaburzenia w występowaniu orgazmu, którego w czasie stosunku nie udaje się osiągnąć w ogóle, bądź też występuje on ze znacznym opóźnieniem pomimo występowania typowych objawów podniecenia seksualnego. Zazwyczaj dysfunkcje orgazmu mają charakter sytuacyjny i pojawiają się tylko w określonych okolicznościach lub w zbliżeniach z określonymi partnerami, co przemawia za ich psychogenezą. Uznanie zahamowania orgazmu za zaburzenie jest w znacznej mierze związane z okolicznościami kulturowymi. Obecnie wzorce kulturowe narzucają kobietom wymóg przeżywania orgazmu pochwowego; gdy okoliczności uniemożliwiają jego występowanie, dochodzi do poczucia niepełnej sprawności, posądzenia o oziębłość itp., co wpływa znacząco na samoocenę. Brak orgazmu staje się wówczas głównym elementem zespołu zaburzeń i przyczyną leczenia. W większości przypadków anorgazmia występuje u kobiet, u których może mieć podłoże nerwicowe, czy też prowadzić do zaburzeń nerwicowych. U mężczyzn anorgazmia występuje rzadko i może być powiązana z impotencją.), - anhedonia seksualna, utrata możliwości przeżywania przyjemności ze stosunku, będące efektem analogicznych procesów dezaprobaty własnej seksualności i obrony przed jej manifestowaniem. - Wytrysk przedwczesny F52.4 (łac. eiaculatio praecox; czyt.: ejakulacjo prekoks) (W ICD-10 F52.4) to dysfunkcja seksualna przejawiająca się jako niezdolność do kontrolowania wytrysku, jest to zaburzenie wiążące się zazwyczaj z dużym napięciem seksualnym.

W przypadku dłuższej abstynencji seksualnej szybkie następowanie wytrysku jest zjawiskiem naturalnym. Niekiedy jednak przejawia się prawie stale, mimo częstego współżycia. Przyczyną może być przebyta choroba lub inne okoliczności powodujące ból członka w czasie erekcji. Lękowe oczekiwanie powtórzenia się tych doznań przy znacznym pobudzeniu seksualnym może powodować wytrysk bez erekcji, podobnie jak brak możliwości przedłużenia stosunku. Podejmowanie kolejnych prób prowadzi na ogół do niepowodzenia, gdyż koncentracja uwagi na osiągnięciu sukcesu uniemożliwia jego uzyskanie). - Wytrysk opóźniony, wytrysk późny (łac. eiaculatio retardata) to dysfunkcja seksualna polegająca na pojawieniu się wytrysku nasienia po bardzo długim czasie od rozpoczęcia spółkowania (Kazimierz Imieliński definiuje ten czas jako godzina i więcej). W warunkach fizjologicznych opóźnienie wytrysku może się pojawiać po wyczerpaniu związanym z dużą ilością stosunków lub przy działaniu bodźców hamujących wynikających z rozproszenia uwagi. Może się także wiązać z niewielką atrakcyjnością seksualną partnerki oraz może być wyrazem dysproporcji w budowie narządów płciowych. Zaburzenie występuje najczęściej z przyczyn psychogennych, nadużywania alkoholu ^[1] lub stosowania niektórych leków (np. prozac), a także u osób w podeszłym wieku i cierpiących na zaburzenia neurologiczne lub problemy z krążeniem. Opóźnienie wytrysku spotyka się także jako następstwo głębszych urazów i sytuacji konfliktowych oraz w wypadkach istnienia skłonności dewiacyjnych. Przy różnicowaniu pochodzenia zaburzenia – na tle czynnościowym lub organicznym – może mieć znaczenie jego tempo pojawiania się, stopniowe w chorobach organicznych lub nagłe w zaburzeniach czynnościowych. U alkoholików na przyczyny organiczne (zmniejszenie wrażliwości ośrodka ejakulacji w rdzeniu lędźwiowym) mogą nakładać się hamulce czynnościowe związane z konfliktami małżeńskimi oraz urojeniami niewierności seksualnej partnerki. Teratozoospermia – termin określający obecność nieprawidłowych postaci plemników w ejakulacie: ● I stopnia – stan w którym liczba względna plemników nieprawidłowych mieści się w przedziale 20-40% ● II stopnia – liczba względna plemników nieprawidłowych mieści się w przedziale 40-60% ● III stopnia – liczba względna plemników nieprawidłowych wynosi powyżej 60%
Priapizm³ (łac. priapismus, z gr. πριαπισμός = wzwód) – Bolesny wzwód prącia (priapismus)długotrwałe, bolesne usztywnienie członka, niezależne od woli ani nie związane z podnieceniem seksualnym, Przyczyny: Mechanizm sprawczy jest słabo poznany, ale wiadomo, że dotyczy złożonych czynników neurologicznych i naczyniowych. Priapizm może być powiązany z chorobami hematologicznymi,^[2] zwłaszcza anemią sierpowatą, białaczkami, talasemiami i chorobą Fabry'ego, nocną napadową hemoglobinurią oraz zaburzeniami neurologicznymi ^[2] takimi jak w przypadku uszkodzeń rdzenia kręgowego (opisano priapizm u osób powieszonych). Priapizm może być spowodowany przez lekarstwa. Najczęściej wywołują go wstrzyknięcia do ciał jamistych przy leczeniu problemów z erekcją (papaweryna, alprostadil). Do innych grup, w przypadku których doniesiono o takim działaniu należą: leki przeciwnadciśnieniowe, przeciwpsychotyczne (e.g chlorpromazyna, klozapina) przeciwdepresyjne (głównie trazodon), przeciwkrzepliwe (heparyna) oraz substancje uzależniające czy narkotyczne (alkohol i kokaina).^[2] ) ■ zaburzenia seksualne związane z bólem np. - Pochwica nieorganiczna według F52.5 to dysfunkcja seksualna polegająca na niezależnym od woli skurczu mięśni wokół wejścia do pochwy, co może powodować zamknięcie wejścia i niemożność odbycia stosunku płciowego, gdyż powoduje silny ból przy wprowadzaniu prącia do pochwy. Podobny ból pojawia się przy próbie wprowadzenia tamponu czy palca. Psychogenna pochwica, powodująca bolesność, jest zazwyczaj związana z reakcją obronną, wynikającą z niejasności nastawienia emocjonalnego do partnera, bądź z lęków seksualnych kobiety. Bywa także reakcją powstającą w okolicznościach nie sprzyjających współżyciu seksualnemu - związanych z zagrożeniem, narażeniem na wstyd itp. Powtarzające się skurcze pochwy, mimo chęci podjęcia współżycia i niezależne od okoliczności, bywają wyuczoną reakcją obronną uwarunkowaną wcześniejszymi traumatycznymi doświadczeniami. Pochwica jest uleczalna. - Dyspareunia nieorganiczna według F52.6 to dysfunkcja seksualna objawiająca się odczuwaniem bólu w czasie stosunku. Przyczyny u kobiet: - stany zapalne w obrębie narządów płciowych lub miednicy małej - po zabiegach operacyjnych w obrębie dróg rodnych lub po porodzie - brak nawilżenia pochwy (na przykład suchość pochwy w okresie postmenopauzalnym) - przyczyny psychiczne. Przyczyny u mężczyzn: - wady w obrębie prącia (stulejka, zbyt krótkie wędzidełko prącia) - stany zapalne w obrębie narządów płciowych ), ■ inne

Dysfunkcje seksualne nie obejmują zaburzeń preferencji seksualnej (parafilii), które - podobnie jak zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną - bliższe są zaburzeniom osobowości. Bibliografia: 1. Rosenhan, Seligman, Psychopatologia, Poznań 2005 2. Andrzej Szczeklik: Choroby wewnętrzne. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2005. ISBN 83-7430-031-0. ) 3. Kuczyński W, Rzewuska M, Luks M.: Wpływ leków przeciwpsychotycznych na funkcje seksualne. Seksuologia Polska 2003, 1, 1, 23–29 4. www.wikipedia.pl

Parafilia

ICD-10

Zaburzenia preferencji seksualnych

K od ICD-10F65

F65.0 fetyszyzm
F65.1 transwestytyzm fetyszystyczny
F65.2 ekshibicjonizm
F65.3 oglądactwo
F65.4 pedofilia
F65.5 sadomasochizm
F65.6 złożone zaburzenia preferencji seksualnej
F65.8 inne zaburzenia preferencji seksualnej (frotteryzm, nekrofilia)
F65.9 zaburzenia preferencji seksualnych, nie określone

DSM IV

Parafilie

302.4 ekshibicjonizm
302.81 fetyszyzm
302.89 frotteryzm
302.2 pedofilia
302.83 masochizm seksualny
302.84 sadyzm seksualny
302.3 fetyszyzm transwestycyjny
302.82 voyeuryzm
302.9 parafilia niewyspecyfikowana gdzie indziej

Parafilia, zaburzenie preferencji seksualnych (dawniej: dewiacja seksualna, zboczenie seksualne) to rodzaj zaburzenia na tle seksualnym, w którym wystąpienie pełnej satysfakcji seksualnej uzależnione jest od pojawienia się specyficznych przedmiotów, rytuałów czy sytuacji.

Każdy człowiek, w ramach różnic indywidualnych, posiada odmienne preferencje seksualne. O patologii możemy mówić wtedy, gdy udział określonych przedmiotów lub czynności jest konieczny do osiągnięcia pełnej satysfakcji seksualnej. Zdarza się, że powyższe czynniki są absolutnie konieczne do uzyskania podniecenia i orgazmu. W niektórych przypadkach parafilie mają charakter kompulsywny: realizowanie popędu seksualnego może odbywać się nawet dziesięć razy dziennie^[1]. Posiadanie niezwykłych, rzadkich preferencji seksualnych nie należy traktować jako patologii - o stanie parafilii mówimy dopiero wtedy, gdy preferencje uniemożliwiają zdolność utrzymania afektywno-emocjonalnego związku z drugą osobą.

Osoby cierpiące na parafilie mogą nie odczuwać potrzeby zmiany swoich preferencji. Chęć zmiany pojawia się najczęściej, gdy parafilia staje się uciążliwa lub niszczy związek z drugą osobą. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy partnerzy tych osób uświadamiają sobie, że pełnią w związku rolę rekwizytu niezbędnego lub ułatwiającego realizację potrzeb seksualnych. Jednocześnie, osoby dotknięte parafilią często mają poczucie winy z powodu swoich preferencji, które uważają za niemoralne czy wręcz obrzydliwe. Wiele z nich popada w depresję.

Parafilie ograniczają zachowania seksualne, jeżeli występuje:

niedojrzałość seksualna,
brak obustronnej akceptacji,
brak dążenia do zaspokojenia obu partnerów,
zagrożenie zdrowia.

Normy seksuologiczne dotyczą także kontekstu sytuacyjnego, układu partnerskiego, a także kontekstu kulturowego.

Klasyfikacja parafilii

Najczęściej parafilie dzieli się w zależności od konieczności osiągania satysfakcji seksualnej w zakresie obiektu i w zakresie sposobu realizacji oraz na nietypowe odchylenia.

Obecnie, parafilie dzieli się na trzy kategorie:

takie, w których do stymulacji seksualnej konieczna jest obecność przedmiotów nieosobowych (fetysze, w tym fetyszyzm transwestycyjny),
takie, w których osiągnięcie satysfakcji seksualnej uzależnione jest od obecności sytuacji związanych z cierpieniem i upokarzaniem (sadyzm, masochizm),
takie, w których koniecznym do podniecenia seksualnego elementem jest obecność niedobrowolnych partnerów (ekshibicjonizm, voyeuryzm, skatologia telefoniczna itp).

Klasyfikacja DSM-IV

W międzynarodowej klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-IV wyróżniono osiem parafilii specyficznych:

kod	nazwa	warunkiem osiągnięcia satysfakcji seksualnej, jest:
302.4	ekshibicjonizm	pokazywanie swoich genitaliów obcym osobom
302.81	fetyszyzm	kontakt z fetyszem
302.89	frotteryzm	ocieranie się o obce osoby
302.2	pedofilia	kontakt z dziećmi
302.83	masochizm seksualny	bycie upokarzanym podczas aktów seksualnych
302.84	sadyzm seksualny	zadawanie cierpienia innym osobom
302.3	fetyszyzm transwestycyjny	przebieranie się za osobę odmiennej płci
302.82	voyeuryzm	podglądanie innych osób, gdy ci są nadzy
302.9	parafilia niespecyficzna	inne

Klasyfikacja ICD-10

kod	nazwa	warunkiem osiągnięcia satysfakcji seksualnej, jest:
F65.0	fetyszyzm	kontakt z fetyszem
F65.1	transwestytyzm fetyszystyczny	przebieranie się w stroje płci przeciwnej
F65.2	ekshibicjonizm	pokazywanie swoich genitaliów obcym osobom
F65.3	voyeuryzm	podglądanie innych osób, gdy ci są nadzy
F65.4	pedofilia	kontakt z dziećmi
F65.5	sadomasochizm	obecność cierpienia i przemocy podczas aktów seksualnych
F65.6	złożona parafilia	różne obiekty lub czynności
F65.8	inne parafilie	inne
F65.9	parafilia nieokreślona	nieokreślone elementy

Parafilie niespecyficzne

Istnieje także wiele rzadkich typów parafilii "niespecyficznych", które nie zostały wymienione w klasyfikacjach, lecz obecne są w literaturze:

nazwa	warunkiem osiągnięcia satysfakcji seksualnej, jest:
skatologia telefoniczna	prowadzenie obscenicznych rozmów przez telefon
nekrofilia	kontakt ze zwłokami
autogynofilia	wyobrażanie sobie, że jest się kobietą
asfiksja autoerotyczna	ograniczanie sobie dostępu tlenu (duszenie się)
efebofilia	kontakt z mężczyznami w późnym wieku dojrzewania
nimfofilia	kontakt z kobietami we wczesnym wieku dojrzewania
partenofilia	kontakt wyłącznie z osobami, które nie przeszły jeszcze inicjacji seksualnej
gerontofilia	kontakt z osobami w zaawansowanym wieku
zoofilia	kontakt ze zwierzętami

Przyczyny zaburzeń preferencji seksualnych

Wiele osób dotkniętych parafiliami jest w stanie wskazać genezę swoich preferencji, wynikają one bowiem często z kojarzenia danego bodźca z satysfakcją seksualną (zob. warunkowanie). Zdaniem niektórych badaczy, tego typu wyjaśnienia mogą być jedynie świadomościową racjonalizacją faktycznego źródła. Rzeczywista przyczyna zróżnicowania preferencji leży głębiej i pozostaje w dużym stopniu nieznana^[2].

Koncepcja behawiorystyczna

Informacje, które są w posiadaniu uczonych pokazują, że zdecydowana większość parafilii dotyczy mężczyzn. Badacze wyjaśniają ten fakt koncentracją mężczyzn na wizualnych bodźcach seksualnych. Jeżeli mężczyzn łatwiej stymulują fizyczne bodźce, to zdaniem uczonych, łatwiej będą zachodzić procesy kojarzenia bodźców seksualnych z neutralnymi. Zgodnie z mechanizmami warunkowania, neutralne bodźce zaczną w ten sposób wywoływać podniecenie seksualne. U kobiet procesy te zachodziłyby mniej sprawnie, ponieważ w ich przypadku bardzo istotnym czynnikiem wyzwalającym stymulację seksualną jest kontekst emocjonalny, niezależny od bodźców czysto fizycznych - wizualnych.

Powyższa koncepcja wyjaśnia też fakt, że wiele osób dotkniętych parafilią wykazuje kilka typów parafilii na raz. W ich przypadku kojarzenie bodźców neutralnych z seksualnymi zachodziło bardzo szybko na różnych płaszczyznach.

Terapia parafilii

Wiele osób dotkniętych parafiliami nie uważa swego stanu za patologiczny i nie odczuwa potrzeby zmiany swoich preferencji. Najczęściej są one do tego zmuszane przez władze dopiero, gdy trafią do więzienia w związku z przestępstwami na tle seksualnym. To sprawia, że parafilie nie są zaburzeniami w pełni zbadanymi i nie posiadamy o nich tak dużej wiedzy jak o innych typach problemów zdrowotnych^[3].

Terapia awersyjna

Istotnym elementem w redukowaniu niekorzystnych zachowań seksualnych są techniki stosowane w terapii awersyjnej. Wykorzystuje się w niej mechanizmy warunkowania, polegające na kojarzeniu ze sobą odpowiednich bodźców. W trakcie terapii, prosi się pacjenta, by wyobraził sobie sytuację, która wywołuje u niego podniecenie seksualne. Następnie pacjent ma za zadanie wyobrazić sobie sytuacje przykre, wywołujące reakcję awersyjną. Jednocześnie, celem dostarczenia dodatkowych nieprzyjemnych bodźców, w powietrzu zaczyna unosić się przykry zapach uwalniany przez specjalne urządzenie. Wykorzystując w ten sposób mechanizmy warunkowania, wytwarza się u pacjentów niechęć do niekorzystnych zachowań. Jednocześnie, terapia awersyjna uzupełniana jest przez terapię poznawczą i trening umiejętności społecznych.

Kwestie historyczne

Na ocenę danego zachowania jako patologicznego często wpływ mają czynniki ideologiczne i kulturowe. Przykładem może być homoseksualizm, który wykreślono w 1973 r. z klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM, stwierdzając, że umieszczenie go w klasyfikacji bazowało nie na rzetelnych badaniach naukowych, lecz na uprzedzeniach wynikających z wpływów ideologiczno-religijnych^[4]. Mimo tego w przekonaniu wschodnio-europejskich pozycji naukowych nadal widniał na liście perwersji ^[5].

Dawniej, na określenie zaburzeń preferencji seksualnych, używano takich pojęć jak "zboczenie" i "dewiacja" - obecnie nie używa się ich ze względów etycznych (są obraźliwe)^[6].

Bibliografia

Carson R. i inni, (2003), Psychologia zaburzeń, GWP, Gdańsk.
Seligman M. i inni, (2003), Psychopatologia, Zysk i s-ka, Poznań.

↑ Money, J., (1986). Lovemaps: Clinical concepts of sexual/erotic health and pathology, paraphilia, and gender transposition. NY: Irvington.
↑ Maletzky, B. (1998). The parafilias: Reaserch and treatment. [W:] Nathan, P.E. i inni, A guide to treatments that work (s. 472-500). NY: Oxford Univ Press.
↑ Hall, G. (1995). Sexual offender recidivism revisited: A meta-analysis of recent treatment studies. "Journal of Consulting and Clinical Psychology", 63 (5): 802-809.
↑ American Psychological Association
↑ W. Szewczuk i J. Pałczyński (1979), Słownik psychologiczny, Wiedza Powszechna
↑ Dr Wiesław Czarnikiewicz, Charaktery nr 3/2008, s. 47

Psychopatologia społeczna  12 2008r od Aliny(2)