Psychologia Procesów Poznawczych

dr Hanna Bednarek

Katedra Psychologii Poznawczej

Uł, SWPS

Wykład 1

Paradygmaty a modele umysłu
Charakterystyka poznania i procesów poznawczych

1. Czy istnieją paradygmaty w psychologii?

• Paradygmat w ujęciu T.Kuhna (Struktura rewolucji naukowych, 1962)

• - paradygmat jako „matryca dziedziny”

• - paradygmat jako wzorcowe przykłady (exemplars)

• Czy można mówić o rewolucji poznawczej w psychologii ?

2. Różne koncepcje człowieka w psychologii

• Introspekcjonizm (odbiorca wrażeń)

• Behawioryzm (kula bilardowa)

• Psychoanaliza (kocioł pod parą)

3. Historia psychologii poznawczej - przełomowe daty

• - Konferencja w 1956 w MIT. /Uczestnicy/:

• Chomsky twórca gramatyki generatywno-transformacyjnej;

• Simon-jeden z tworców General Problem Solver /program symulujący myślenie/;

• Bruner-twórca koncepcji gotowości percepcyjnej oraz badań nad strategiami rozwiązywania problemów/

- Publikacja Cognitive Psychology Neissera (1969)

- Publikacja Cognition and Reality Neissera (1976) - początek koncepcji ekologicznych

- Faza systemów wielorakich - 1994- rozwiązania modułowe, mikroparadygmaty

4. Szerokie i wąskie rozumienie procesów poznawczych

• a) rozumienie szerokie - Markus - procesy poznawcze to procesy pozwalające na stworzenie systemu przekonań jednostki na temat siebie, świata oraz relacji między sobą a światem.

• b) rozumienie wąskie - procesy poznawcze to procesy przetwarzania informacji.
  

• Informacje odbierane ze świata ulegają wielokrotnym modyfikacjom, tak by:
  - dostosować je do informacji już występujących w systemie poznawczym
  - nadać im postać przydatną dla stworzenia programów działania

5. Paradygmaty a modele umysłu

• psychometryczne

• informacyjne

• koncepcje stylów poznawczych

6. Koncepcja przetwarzania informacji.

Podstawowe fazy przetwarzania informacji

8. Główne założenia przetwarzania informacji

• „od dołu do góry” /bottom - up/

• „od góry do dołu /top - down/

• Problem sekwencyjności albo paralelności procesów poznawczych

Osiem wspólnych założeń

• 1. Umysł ma ograniczoną pojemność – informacje podlegają selekcji

• 2. Wybór strategii przetwarzania informacji relatywizowany jest do wymogów zadania.

• 3. Wielokrotnie stosowane strategie tworzą bardziej stabilne struktury poznawcze.

• 4. Poszczególne części umysłu tworzą względnie spójny system. Istotną rolę pełnią w nim procesy kontroli /uwaga, procesy metapoznawcze/

• 5. System poznawczy ma charakter wielopoziomowy.

• 6. Przetwarzanie informacji uzależnione jest od kontekstu.

• 7. Przetwarzanie informacji ma charakter interakcyjny.

• 8. Procesy poznawcze mają zawsze charakter aktywny.

7. Komputerowa metafora umysłu

• wejście i wyjście

• przetwarzanie informacji

• pamięć

• trafność metafory komputerowej; oraz problemy komputerowej symulacji procesów poznawczych /test Turinga, AI/

8. Problem reprezentacji poznawczej

• Co to jest reprezentacja?

• Czy poznajemy świat bezpośrednio ? /ujęcie Gibsona jako alternatywa dla pojęcia reprezentacji/

• Reprezentacja poznawcza - to

umysłowy odpowiednik obiektów - realnie istniejących/ fikcyjnych / hipotetycznych.

Obiektem reprezentacji może być przedmiot, osoba, kategoria, lub relacja. Reprezentacja poznawcza zastępuje swój obiekt w procesach przetwarzania informacji.

• Reprezentacje nietrwałe (wyobrażenia, etykiety werbalne, sądy, modele umysłowe) powstają doraźnie, na przykład w celu podjęcia decyzji lub rozwiązania problemu, po czym zanikają.

• Reprezentacje trwałe, składają się na struktury wiedzy, powstają i zmieniają się w dłuższym cyklu czasowym.