Jądro
każdej komórki ciała ma zestaw 46
chromosomów, ułożonych w 23 pary.
Jedynymi
komórkami, które nie
zawierają
46 chromosomów są plemnik
i komórka jajowa
(nazywane gametami
lub komórkami
zalążkowymi).
We
wczesnych stadiach rozwoju gamety dzielą się tak jak pozostałe
komórki (proces ten zwiemy mitozą),
a każdy zestaw 23 chromosomów dzieli się i samoczynnie kopiuje.
W
podziale gamet występuje jeszcze jedna dodatkowa faza: mejoza,
w której nowa komórka otrzymuje tylko po jednym chromosomie z
każdej pary.
Gdy
dziecko zostaje poczęte 23 chromosomy komórki jajowej łączą się
z 23 chromosomami plemnika, tworząc w ten sposób 23 pary, które
będą obecne w każdej komórce rozwijającego się dziecka.
Segmenty
chromosomów to geny.
Geny mają stałą lokalizację (locus).
Gen
dominujący
– ujawnia się tylko przez niego określona cecha.
Gen
recesywny
– jego działanie jest niedostrzegalne, ale może on zostać dalej
przekazany, w drodze podziału mejotycznego.
Okres
prenatalny dzieli się na 3 fazy:
Faza
jaja płodowego /zygoty/ - 2 tygodnie;
Faza
zarodkowa (embrionalna)–
2 miesiące;
Faza
płodowa
– od
3 miesiąca.
KOMÓRKA
JAJOWA - JEDYNA NIEZBĘDNA DO STWORZENIA NOWEGO ŻYCIA
Jajnik
kobiecy zawiera ok. 200 tys. jajeczek.
W
20 tyg. życia każda dziewczynka miała ich ok. 6 – 7 mln.
To
bogactwo nie trwa długo.
Kiedy
nadchodzi menopauza pozostaje ich niewiele lub zgoła żadne.
Kiedy
plemnik przebije osłonkę jajeczka, powstanie pierwsza komórka
nowego życia. Ma miejsce zapłodnienie.
Po
zapłodnieniu zygota przemieszcza się wzdłuż jajowodu do macicy,
gdzie w dobrze ukrwionym miejscu następuje jej implantacja.
Wędrówka trwa około 3 dni. Proces implantacji (zagnieżdżania
się w macicy 7 – 10 dni. Zarodek łączy się z naczyniami
krwionośnymi matki i w ten sposób zaczyna się odżywiać. Żywi
się cukrem znajdującym się we krwi pochodzącej z naczyń
włosowatych macicy i podwaja swą wielkość każdego dnia.
Około
¼ zarodków ginie w pierwszych kilku dniach po zapłodnieniu,
często z powodu wad materiału genetycznego.
Następna
¼ zostaje samoczynnie odrzucona /poroniona/ w późniejszym okresie
ciąży.
Komórka
zaczyna się dzielić od 24 – 36 godziny po zapłodnieniu. Staje
się zlepkiem coraz bardziej różniących się od siebie komórek.
Tworzy
się pusta kula składająca się z 2 warstw komórek (blastula). Z
powłoki zewnętrznej powstaną struktury wspomagające rozwijające
się dziecko: owodnia, kosmówka (łożysko i pępowina). Z masy
wewnętrznej sam embrion.
Kosmówka
to błona zewnętrzna, której powierzchnia początkowo całkowicie,
a potem tylko częściowo pokryta jest tzw. kosmkami. W miarę
rozwoju ciąży w kosmkach wykształca się układ krwionośny,
dzięki któremu dokonuje się wymiana substancji odżywczych i
gazowych między matką a płodem, a także wydalanie produktów
przemiany płodu. Później z kosmówki powstaje łożysko.
Owodnia,
czyli wewnętrzna błona jaja płodowego, jest dość luźnie
połączona z kosmówką i pozbawiona naczyń. Dzięki wydzielniczym
właściwościom komórek wewnętrznej warstwy owodni gromadzi się
w owodni płyn
owodniowy,
zwany wodami płodowymi. Płyn ten spełnia funkcje ochronne i
odżywcze w stosunku do płodu.
Jest
jeszcze omocznia,
narząd szczątkowy, który zanika we wczesnym okresie ciąży, a
jej pozostałość wchodzi w skład sznura
pępowinowego
płodu.
W
3 tygodniu z wewnętrznej warstwy wyodrębniają się 3 listki
zarodkowe: najpierw: endoderma
(entoderma)– gruczoły, usta, odbyt, jelita i inne organy
wewnętrzne; potem: ektoderma
– zewnętrzne zmysły, skóra, gruczoły potowe, łojowe, układ
nerwowy (cewka nerwowa); i trzeci listek: mezoderma
– mięśnie, kości, serce, narządy płciowe.
FAZA
ZARODKOWA (EMBRIONALNA) (trwa aż do zawiązania się wszystkich
głównych narządów)
To
okres najbardziej intensywnego rozwoju.
Z
zapłodnionej komórki jajowej powstaje istota przypominająca
wyglądem miniaturowego człowieka ze wszystkimi zaczynającymi
funkcjonować narządami wewnętrznymi.
Rozwój
przebiega pod wpływem genetycznie zakodowanego porządku i wzorca.
TO
CIEKAWE!!!!
19
dzień
tworzą się oczy (28 dnia można rozpoznać soczewkę);
20
dzień
kształtują się zawiązki mózgu i układu nerwowego;
21
dzień
pracuje serce, a 4 dni później rytmicznie bije;
5 tydzień są zawiązki dłoni, stóp, gruczołów rodnych
oraz narządów płciowych;powstaje przegroda moczowo-odbytowa,
przegrody w sercu, błony oddzielające serce, płuca, trzewia,
tkanka chrzęstna szkieletu i tkanka mięśniowa; głowa powiększa
się; „twarz” nabiera wyraźniejszych kształtów. Dziecko
osiąga ponad 1 cm długości;
6 tydzień kostnienie
czaszki;zawiązki palców dłoni i stóp oraz zębów, w zawiązku
oka powstaje barwnik,podniebienie i przewód nosowo-łzowy, wątroba
wytwarza komórki krwionośne,
powstają
jelito ślepe, wyrostek robaczkowy, rozgałęzienia oskrzeli oraz
mięśnie przepony, grzbietu, brzucha i kończyn; ustala
się gonadalność płciowa;
7 tydzień tworzą
się wargi, zawiązek języka, zaczyna zarastać podniebienie;
otwierają się przewody nosowe, powstają kanały półkoliste
ucha; oddzielają się od siebie drogi moczowe i płciowe oraz
przewód pokarmowy; pranercza oczyszczają krew z
produktów przemiany materii; żebra i kręgi kostnieją; cewka
nerwowa zamknęła się; rozwijają się rączki i nóżki;
8
tydzień gałki
oczne się poruszają, nabierają pigmentu, kształtują się
powieki i przegrody zewnętrzne nosa (dwie dziurki); na dłoniach
pojawiają się linie papilarne, następuje rozwój gruczołów
dokrewnych (grasicy, tarczycy, nadnerczy) oraz kubków smakowych;
powstają błony mięśni gładkich oraz liczne punkty kostnienia,
serce wykazuje typowe fazy.U dziewczynek rozpoczyna się formowanie
łechtaczki, u chłopców moszny.
FAZA
PŁODOWA
(zaczyna
się w 3 miesiącu)
WZROST
i WAGA
3
miesiąc – 7,5 cm, 14 g;
4
miesiąc – 25 cm, 200g;
5
miesiąc – 30 cm, 500 g;
6
miesiąc – 35 cm, 700 g;
9
miesiąc – 48 – 51 cm, 2800-3500g.
3
miesiąc
zaczynaja pracę gruczoły płciowe; grubieje skóra, mięśnie;
pojawia się meszek płodowy; powieki pokrywają oczy; powstają
struny głosowe i paznokcie. 10 tyg. dziecko potrafi już krzywić
się a nawet uśmiechać. Zakończyła się organogeneza.
4
miesiąc
dojrzewa mózg; kończy się rozwój strun głosowych; nerki
produkują mocz; oczy stają się wrażliwe na światło; na palcach
powstają poduszeczki dotykowe oraz linie papilarne . Właśnie w tym
okresie matka może zacząć odczuwać ruchy dziecka jako bardzo
delikatne muśnięcia.
5
miesiąc
rosną włosy, brwi, rzęsy; aktywność dziecka staje się
regularna, są już fazy czuwania i snu; dziecko wydyma wargi ćwicząc
ruchy ssące; mama może powiedzieć, kiedy dziecko śpi, ma czkawkę,
kopie, obraca się, przeciąga, szuka wygodnej pozycji.
6
miesiąc
proporcje dziecka są zbliżone do noworodkowych;maź płodowa
pokrywa obficie skórę, brak jest nadal tkanki tłuszczowej;
szkielet intensywnie kostnieje ; magazynowane są substancje
potrzebne po urodzeniu: wapń, żelazo, białka i ciała
odpornościowe, rosną włosy i paznokcie.
7
miesiąc
szybki rozwój tkanki tłuszczowej, dalsze gromadzenie potrzebnych po
urodzeniu substancji; dziecko pije dziennie około 1 litra płynu
owodniowego, powiększa się powierzchnia kory mózgowej, jest już
odruch ssania. Cechą
tego okresu jest wzrastająca możliwość przeżycia dziecka poza
organizmem matki. Ważne są płuca: ukształtowały
się w 19 tygodniu ciąży; ale dopiero w 26 wytwarzają surfaktant –
substancję wyścielającą pęcherzyki i zapobiegającą ich
sklejaniu się, w pełni dojrzałe są w 32 tygodniu.
8
miesiąc
matka przekazuje dziecku przeciwciała; dziecko przybiera coraz
częściej pozycję główką w dół; skóra wygładza się i
różowieje, dojrzewają narządy wewnętrzne, zwłaszcza układ
oddechowy, pojawiają się różnice lateralne, półkula lewa
odpowiadająca za prawą stronę ciała i mowę zwykle jest lepiej
ukrwiona.
9
miesiąc
na 2 tygodnie przed urodzeniem dziecko przestaje rosnąć; w jelicie
grubym gromadzi się smółka złożona z żółci, martwych komórek
przewodu pokarmowego oraz połkniętych włosków traconego meszku
płodowego.
ROZWÓJ
PSYCHORUCHOWY
Aktywność
ruchowa:
Matka
czuje pierwsze ruchy dziecka w 18 – 20 tygodniu ciąży;
Dłonie
kształtują się wcześniej niż stopy;
Płód
dużo czasu poświęca na ćwiczenie chwytania.
KOMUNIKACJA
Z MATKĄ
Harmonizowanie
ruchów matki i dziecka;
Zmiany
pozycji.
DOTYK
Bardzo
dobrze rozwinięty dotyk;
Od
8 tyg. ciało wrażliwe na dotyk;
Niewrażliwy
czubek głowy.
WZROK
Pod
koniec 6 m-ca otwiera się szpara powiekowa;
Dziecko
reaguje na silne światło
BÓL
do
30 tyg. dziecko nie jest zdolne do odczuwania bólu (nerwy czuciowe
powstają w 23 tygodniu, sygnały z nich płyną do wzgórza, a
potem do kory. Połączenia między korą a wzgórzem powstają
dopiero w 30 tyg.) (za: Mark Rosen, Uniwersytet Kalifornijski)
SMAK.
WĘCH
W
5 m-cu zaczyna czuć smaki (są kubki smakowe i początki pracy
układu trawiennego);
W
tym samym czasie zaczyna czuć zapachy (między 11 a 15 tygodniem
kształtuje się nos).
SŁUCH
Dziecko zaczyna reagować na bodźce słuchowe między 4 a 5
miesiącem (jest to najlepiej rozwinięty zmysł w pierwszych 3
miesiącach). Eksperymenty Anthony’ego DeCasper (16
kobiet - przez ostatnich 5,6 tygodni trwania ciąży 2 razy dziennie
czytały na głos pewne opowiadanie. 3-dniowym noworodkom pozwolono
na dokonanie wyboru między tym, a innym opowiadaniem odtwarzanym
przez głośnik. Wyboru dokonywały poprzez różnicowanie siły, z
jaką ssały smoczek. 13 z 16 noworodków wybrało opowiadanie,
które ich matki czytały będąc w ciąży).