14. Scharakteryzuj podstawowe środki oddziaływania resocjalizacyjnego.

W oddziaływaniu resocjalizacyjnym, oprócz metod resocjalizacji > stosujemy następujące środki resocjalizacji /art. 67§3/:

a/ praca; b/ nauczanie; c/ zajęcia k-o i sportowe; dl podtrzymywanie kontaktów z rodziną! światem zewnętrznym. al zatrudnienie sk. z uwzględnieniem kwalifikacji, kategorii zdrowia, zobowiązań. zachowania, kwalifikacji prawnej czynu. Potem stosowanie bodźców mobilizujących do pracy /finansowych, pedagogicznych/ oraz wzmocnień /wyróżnienia. współzawodnictwo/, co może czasami mieć znaczenie w podjęciu indywidualnej pracy twórczej.

Wykonywanie pracy wpływa na realizację pełnienia ról społecznych i wywiązywania się z obowiązków /np. nakładanych prawem /regulacja zobowiązań alimentacyjnych/, a także nabycie takich przymiotów, jak nawyk pracy, obowiązkowość, systematyczność, poszanowanie mienia i wysiłku innych, odpowiedzialność. Wskaźniki realizacji tego środka to; absencja, wydajność, jakość, ilość, osiągnięty wachlarz wzmocnień lub ulg. b/ oddziaływanie przez naukę - to łączenie teorii z praktyką i polega na zatrudnianiu uczniów uczęszczających do szkól na stanowiskach, gdzie zdobędą umiejętności praktyczne wykonywania zawodu. Ponadto wpływa na systematyczność, prace nad sobą samokształcenie, dyscyplinę, umiejętność pracy w grupie, aktywność, pojmowanie szczególnej roli nauczyciela i członków grupy. Wskaźniki realizacji tego środka resocjalizacji wyniki nauczania, absencja, wyróżnienia, promowanie, lokaty, kolejne szczeble kształcenia.

cl oddziaływanie przez zajęcia k-o l sportowe - wyniesione z racji uczestnictwa w nich pozytywne nawyki i przyzwyczajenia > maja potencjalnie przekształcić w świadome potrzeby Zajęcia mogą mieć charakter indywidualny, grupowy i masowy. Służą wzbudzaniu pozytywnych uczuć i sfery poznawczej, i ich utrwalaniu. Wskaźnikami tego środka są spontaniczność form ekspresji, walory użytkowe i estetyczne wytworów, pełnione role w zajęciach, szerokość wachlarza zainteresowań, aktualne potrzeby, postawy, umiejętności.

cc oddziaływanie przez podtrzymywanie kontaktów z rodzina i światem zewnętrznym.

-realizuje zasadę otwartości, normalizacji, odpowiedzialności, wychowania równoległego, włącznie z terapią rodzin i środowiska. Ponadto służy przygotowaniu skazanego do życia w społeczeństwie przez kontakty indywidualne i zbiorowe oraz zin­stytucjonalizowane i sprzęgnięte z systemem penitencjarnym. Wskaźniki realizacji tego środka : zakres, treść, siła, trwałość współpracy oraz pełnione role społeczne. Pozostałe środki resocjalizacji to:

-poddawanie sk. dyscyplinie i porządkowi > realizacja procesu dyscyplinowania jest warunkiem niezbędnym do stosowania innych metod i środków oddziaływania.

-rozmowy wychowawcze /formalne i nieformalne/.

-kształtowanie środowiska wychowawczego -aby kształtować środowisko, konieczne jest jego poznanie i analizowanie zachodzących w nim zjawisk i procesów.

-stosowanie systemu wolnej progresji /indywidualizacja wykonania kary pozbawienia wolności/.

-stosowanie nagród i kar dyscyplinarnych /służy ułatwieniu adaptacji społecznej/.

15. Omów praktyczną realizację dwóch wybranych środków oddziaływania resocjalizacyjnego. Nauczanie. Przy realizacji tego środka obowiązuje zasada łączenia teorii z praktyką. Polega to na zatrudnianiu uczniów na takich stanowiskach, by nabywali umiejętności praktyczne- Biorąc pod uwagę fakt, że w więzieniach przebywają na ogól osoby wykolejone, należy stosować wobec nich zasady ortodydaktyki. Nauczanie jest jednym z trzech elementów biorących udział w procesie działalności resocjalizacyjnej, tj. oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych szkoły, zakładu pracy i ZK. Należy również podkreślić ścisłe związki zachodzące pomiędzy nauczaniem i zajęciami oświatowe -wychowawczymi. Przepisy nakazują łączenie tych dziedzin oddziaływania resocjalizacyjnego. CEL :

zgodnie z art. 37 Kkw, nauczanie ma służyć osiągnięciu celów wykonania kary pozbawienia wolności, dlatego w ZK prowadzi się działalność resocjalizacyjną która polega m-in. na oddziaływaniu przez nauczanie.

Natomiast zgodnie z regulaminem wyk. kary pozb. wolności - nauczanie jest środkiem oddziaływania na skazanych. Nauczanie spełnia następujące funkcje :-zachowanie i rozwój sił psychicznych i umysłowych, -możliwość uzyskania pracy, zwłaszcza po opuszczeniu ZK. Można stwierdzić, że cele wykonania kary pozbawienia wolności - to cele dalsze, które być może będą zrealizowane przez nauczanie. Natomiast celami bliższymi są:

-zdobycie podstawowych umiejętności i wiedzy zawodowej, dokwalifikowanie, rozwój umysłowy i zawodowy. Zdaniem S. Górskiego - nauczanie resocjalizacyjne powinno zawierać elementy wychowania, gdyż powinno rozbudzić w wychowankach chęć zdobycia wiedzy, zwłaszcza poprzez stosowanie odpowiednich środków nauczania, np. pokazy, filmy, wywieszki. czyli w sposób interesujący i intrygujący. Nie można przecież skutecznie przekazywać wiedzy metodami tradycyjnymi osobom, które mają negatywny stosunek do pracy szkolnej.

Art 130. S ł. W zakładach karnych prowadzi się nauczanie obowiązkowe w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, a także umożliwia się nauczanie w zakresie ponadpodstawowym (ponadgimnazjalnym) l na kursach zawodowych. Zawodowe szkolenie kursowe może być w całości tub częściowo odpłatne. § 2 Zakfad karny ma obowiązek prowadzenia nauczania, stosownie do możliwości i uzdolnień młodocianych skazanych, o których mowa w § 3. S 3. Pierwszeństwo w uzyskaniu możliwości objęcia nauczaniem w szkole ponadtpodstawowej (ponad gimnazjalnej) i na kursach zawodowych mają skazani, którzy nie mają wyuczonego zawodu albo po odbyciu kary nie Będą mogli go wykonywać, a także nie ukończyli 21 roku życia. § 4 Skazanym nie posiadającym wystarczających środków pieniężnych udostępnia się nieodpłatnie niezbędne podręczniki i pomoce naukowe. §S.W uzasadnionych wypadkach skazany może, na własny koszt, kształcić się w szkołach poza obrębem zakładu karnego za zgodą dyrektora zakładu. Koszty kształcenia skazanego poza obrębem zakładu karnego, ze względu na szczególne okoliczności, mogą być poniesione przez zakład karny.

S B. W wypadku zaistnienia poważnych przyczyn uniemożliwiających skazanemu realizację obowiązku nauczania możliwe Jest czasowe zwolnienie go z realizacji tego obowiązku. Art. 131. § 1 Skazani mogą za zgodą dyrektora zakładu karnego uczyć się w szkołach poza obrębem zakładu karnego, jeżeli spełniaj ą ogólnie obowiązujące wymagania w oświacie publicznej, zachowują się poprawnie oraz nie zagrażają po­rządkowi prawnemu.

§ 2. Dyrektor może zezwolić skazanemu na udział w konsultacjach i zdawanie egzaminów poza zakładem karnym, jeżeli spełnia on warunki wymienione w § l. § 3. Przepisu § 2 nie stosuje się do skazanych na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Art. 132. Praca w warsztatach szkolnych i praktyczna nauka zawodu jest obowiązkowa, jeżeli wynika z programu nauczania. Praktyczna nauka zawodu może być połączona z pracą produkcyjną jeżeli jest to zgodne z tym programem. Art. 133. Skazanemu wywiązującemu się z obowiązków ucznia po roku nauki można udzielić 14-dniowego urlopu, jeżeli nie ma on prawa do takiego urlopu z tytułu wykonywanej pracy, w ramach którego korzysta on z takich uprawnień i ulg, jakie w okresie urlopu przysługują skazanemu pracującemu. Wskazówki skuteczności nauczania:

-ilość nagród i kar dyscyplinarnych;

- czy podwyższył średnią ocen w porównaniu z poprzednim semestrem;

- otrzymuje stypendium uczniowskie za dobrą naukę;

- ocena ze sprawowania; - jego stosunek do nauki;

-systematyczność wychodzenia do szkoły, - ilość kontaktów z wychowawca nt nauki szkolnej;

-jaki ma stosunek do nauki, co o niej mówi a jak

faktycznie się uczy.

Zatrudnienie

Aby praca sk. mogła stać się czynnikiem

wychowawczym, powinna odpowiadać następującym

warunkom :

-musi być pracą produktywną - musi mieć charakter pracy w kolektywie;

-powinna podlegać takiej samej ochronie, co praca na wolności i zgodnie z zawodem;

-powinna być połączona z wyuczeniem zawodu, jeżeli

sk. go nie posiada. Oddziaływanie przez pracę polega na skierowaniu sk. do zatrudnienia po uwzględnieniu różnorodnych kryteriów mery­torycznych i formalno - prawnych. Stosuje się także bodźce mobilizujące do pracy /finansowe, pedagogiczne, instytucje prawne/ oraz wzmocnienia w postaci wyróżnień. Kładzie się nacisk na realizacje ról społecznych oraz obowiązków, choćby prawem nakładanych /np. alimenty/. Celem zatrudnienia jest: - wdrażanie sk. do pracy; - zachowania i rozwoju sH

•fizycznych i umysłowych;

-nauka zwodu dla przygotowania do uczciwego życia na wolności. Wdrożenie do pracy sk. zmierza do wyrobienia u niego nawyku pracy i przekonanie o konieczności jej wykonywania jako źródła utrzymania- Zatrudnienie winno sprzyjać zdobywaniu zawodu przez skazanych nie posiadających kwalifikacji zawodowych lub doskonaleniu i podnoszeniu dotychczasowych kwalifikacji- Praca w istotny sposób wpływa na psychikę skazanego :uczy pracy w zespole, uczy odpowiedzialności za innych, wypełnia im czas, odrywa od natrętnych myśli o rodzinie, znajomych i wolności, daje poczucie własnej wartości i punktualności, wzbudza zainteresowania, rozładuje nerwowość, poprawia samopoczucie, przybliża do wolności. Osobne zagadnienie to terapeutyczna funkcja i znaczenie pracy. Egzekwowanie odbywa się poprzez kontrolę wykonywanej pracy - wskaźnikiem jest absencja, wydajność, jakość, wachlarz stosowanych wzmocnień, ulg itp. Stosowanie bodźców aktywizujących w pracy wymaga ze strony wychowawcy dokładnej znajomości miejsc pracy, W indywidualnych programach oddziaływania winny być wyraźnie akceptowane zadania związane z oddziaływaniem przez pracę Prawne uregulowania zatrudnienia to art. 121 -129 Kkw i § 37-41 regulaminu wyk. kary pozb. wolności. Skazany ma prawo do zatrudnienia oraz związanego z tym ubezpieczenia od wypadków. Za pracę;

§ 4. Za wykonywane prace nieodpłatne mogą być skazanemu przyznawane nagrody. Art. 124. § 1. Skazanemu zatrudnionemu odpłatnie na podstawie skierowania do pracy lub umowy o pracę nakładczą przysługuje po roku nieprzerwanej pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, zwolnienie od pracy przez okres 14 dni roboczych, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a skazanemu zatrudnionemu nie­odpłatnie -14 dni zwolnienia od pracy, bez prawa do wynagrodzenia. Skazany nie może zrzec się prawa do zwolnienia od pracy. § 2. Wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego skazanemu zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę wynosi 18 dni roboczych.

§ 3. Skazany w okresie urlopu wypoczynkowego lub zwolnienia od pracy, o których mowa w § l i 2, korzysta z uprawnień do:

1) dodatkowego lub dłuższego widzenia,

2) dodatkowego zakupu artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym,

3) dłuższych spacerów,

4) pierwszeństwa lub częstszego udziału w zajęciach kutturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu,

§ 4. Zakres uprawnień, o których mowa w § 3, określa dyrektor zakładu karnego indywidualnie dla każdego skazanego.

Art. 125. § 1. Skazany otrzymuje w całości, bez potrąceń w wysokości 20% na cele pomocy, o której mowa w art. 43, dodatki za prace uciążliwą, niebezpieczną lub szkodliwą dla zdrowia, nagrody regulaminowe i przysługujące mu z tytułu zatrudnienia, premie za oszczędność surowca, wynagrodzenie za racjonalizatorstwo i wynalaz­czość oraz wynagrodzenie za pracę wykonywaną ponad określoną normę pracy lub normę czasu pracy

§ 2 Z przypadającego skazanemu wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, wolne jest w każdym czasie od egzekucji 60%.

16. Wskaż jakie są możliwości współdziałania ze społeczeństwem w zakresie pracy penitencjarnej.

Realizacja tego środka oddziaływania jest urzeczywistnieniem zasady resocjalizacji we współpracy ze środowiskiem, głównie przez współdziałanie z rodzinami skazanych, podmiotami wymienionymi w art. 38 § 1 Kkw, (. związkami wyznaniowymi czy instytucjami o charakterze .Patronatu' czy „Brata Alberta". Dzięki temu można również realizować zasady:

Otwartości, normalizacji, odpowiedzialności. Formy kontaktów są różne : indywidualne i zbiorowe. W praktyce mamy działania wolontariuszy, organizacji pozarządowych i związków wyznaniowych oraz współpraca z zakładami zatrudniającymi sk., szkołami placówkami k-o i sportowymi, z grupami AA. Najwięcej uwagi przywiązuje się do współpracy z rodzinami sk., co jest prawem skazanego określonym w art. 102 ust. 2 Klcw. Można prowadzić wychowanie równoległe, czyli włączenie rodzin w terapię. Sk. ma prawem zagwarantowaną możliwość kontaktów ze światem zewnętrznym, nie można przygotowywać go do życia w społeczeństwie, izolując go od świata zewnętrznego, podobnie, jak nie sposób nauczyć pływać rybę bez wody. zasada udziału społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń oraz w świadczeniu pomocy społecznej l readaptacji skazanych, którą w praktycznym wymiarze można sprowadzić do otwartości jednostek penitencjarnych na świat zewnętrzny i udział przedstawicieli społeczeństwa w procesie wykonywania kary. Pomoc skazanym w społecznej readaptacji, rozpoczęta w trakcie wykonywania wobec nich kary, stanowi przedłużenie oddziaływań resocjalizacyjnych, będąc jednocześnie jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania powrotowi do przestępstwa. Przepisy stanowią że jednym z najważniejszych kanałów współpracy ze społeczeństwem są SPOŁECZNE RADY PENITENCJARNE oraz nowoutworzone RADY ds. SPOŁECZNEJ READAPTACJI l POMOCY SKAZANYM, w skład Rady Głównej ds. społecznej readaptacji i pomocy skazanym wchodzą przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, ministrów: sprawiedliwości, pracy i polityki socjalnej, zdrowia, edukacji, obrony narodowej, spraw wewnętrznych /Policji/ oraz SW.Mogą też wchodzić przedstawiciele stowarzyszeń, fundacji, organizacji i instytucji. kościołów i innych związków wyznaniowych, a także związków zawodowych i samorządu zawodowego, przedstawiciele nauki oraz osoby godne zaufania RADA posiada fundusz, z którego tryb udzielania pomocy określa rozporządzenie MS. Pomoc z niego mogą też otrzymać osoby pokrzywdzone przestępstwem /ofiary/ i ich rodziny

17. Omów rolę kuratora zawodowego w pracy ze skazanymi. Art. 173. § 1. Sądowy kurator zawodowy organizuje i prowadzi działania mające na celu pomoc skazanemu w społecznej readaptacji oraz kieruje pracą sądowych kuratorów społecznych i innych osób wykonujących dozór samodzielnie lub z upoważnienia stowarzyszeń, organizacji i instytucji.

§ 2. Do zakresu działania sądowego kuratora zawodowego należy w szczególności:

1) kontrolowanie zachowania skazanego w okresie próby,

2) składanie wniosków o zmianę okresu próby w sprawach dotyczących wykonywania postanowienia o warunkowym zwolnieniu,

3) składanie wniosków o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązków w okresie próby, o zwolnienie od wykonania tych obowiązków albo o oddanie pod dozór lub zwolnienie od dozoru,

4) składanie wniosków o odroczenie lub o przerwę wykonania kary lub o odwołanie odroczenia lub przerwy wykonania kary,

5) składanie wniosków o warunkowe zwolnienie i o odwołanie warunkowego zwolnienia,

6) składanie wniosków o zarządzenie wykonania kary, której wykonanie warunkowo zawieszono, oraz o wykonanie kary zastępczej,

7) składanie wniosków o wszczęcie postępowań dotyczących wykonania kary ograniczenia wolności,

8) udzielanie pomocy z funduszu pomocy postpenitencjarnej,

9) branie udziału w posiedzeniach sądu w przedmiocie wykonywania środków karnych związanych z poddaniem sprawcy próbie, jeżeli sprawca oddany był pod dozór lub w sprawach wszczętych na wniosek kuratora,

10) podejmowanie czynności mających na celu przygotowanie skazanego do zwolnienia z zakładu karnego.