FITOPATOLOGIA:
KRÓLESTWO FUNGI brak plastydów, rozmnażają się płciowo i bezpłciowo, organizmy jednokomórkowe lub strzępkowe, zarodniki nie posiadają wici.
Grzyby z gromady ASCOMYCOTA (workowce):
Tworzą zarodnie w kształcie worka (ascus) a w niej zarodniki workowe (8, mejosporowe askospory).
Worki zgrupowane są w owocnikach np. w kleistotecjach, apotecjach, perytecjach, pseudotecjach,.
Grzyby te tworzą zarodnikowanie konidialne (mitosporowe).
Zarodniki tworzą się na trzonkach konidialnych pojawiających się luźno na porażonej tkance lub powstają w większych tworach np. w sporodochiach, koremiach czy piknidiach.
Zarodnikowanie konidialne tworzy się przez całe lato głównie po to żeby rozsiać chorobę, zarodnikowanie workowe jest jesienią w celu przezimowania.
RZĄD TAPHRINALES - tafrynowce, worki tworzą się na powierzchni porażonych organów (nie są zebrane w owocniki), w workach powstają zarodniki workowe, zarodnikowanie konidialne powstaje wtórnie w wyniku pączkowania zarodników workowych.
Kędzierzawość liści brzoskwini TAPHRINA DEFORMANS , st. mitomorficzne LALARIA DEFORMANS
Objawy:
Deformacji ulegają najmłodsze liście, na których pojawiają się zielonkawe pęcherze, przebarwiające się później na kolor czerwony.
Na dolnej stronie pęcherzy powstaje woskowy, szaro biały nalot wytworzony przez skupienia nagich worków.
Nagie worki wyrastają w zbitej warstwie palisadowej na powierzchni porażonych liści. Worki te są maczugowate, spłaszczone i zaokrąglone na szczycie. W każdym worku jest osiem zarodników workowych. Zarodniki workowe mogą pączkować i z nich powstają zarodniki konidialne.
Chore kwiaty wcześnie obumierają i opadają.
Objawy na owocach występują bardzo rzadko w postaci drobnych ran o odcieniu karminowym.
Owoce z roku na rok drobnieją, na pniach mogą pojawić się wycieki żywicy.
Cykl rozwojowy:
Rozpadające się worki uwalniają zarodniki workowe lub powstałe już w workach konidia. Blastospory (konidia), rozmywane przez deszcz w koronie drzewa, przyklejają się do pędów i łusek pąków i pozostają tam aż do następnego okresu wegetacyjnego. Wczesna wiosną pozostałe zarodniki workowe i Blastospory paczkują, a powstające nowe konidia przenoszone są z deszczem na rozwijające się liście, które po dikariotyzacji zakażają. Charakterystyczna cechą grzyba T. deformans jest brak infekcji wtórnych, co ułatwia zwalczanie choroby.
Zwalczanie:
Grabienie i palenie opadłych liści, opryski dokonać przed pękaniem pąków liściowych Sullit, Efuzin, Delan, Carane.
RZĄD MICROASCALES owocniki w formie perytecjów z długą szyjką, stadia mitomorficzne- koremia (słupkowate wiązki licznych, mocno zespolonych trzonków, w górnej części rozpierzchłych).
Holenderska choroba wiązów CERATOCYSTIS ULWI st. mitomorficzne GRAPHIUM ULWI
Objawy:
Faza przewlekła - trwają kilkanaście lat, dochodzi do stopniowego przerzedzenia liści, liście przed opadnięciem żółkną, ta faza może się zakończyć wyzdrowieniem.
Faza ostra - trwa do 3 lat, zazwyczaj kończy się śmiercią drzewa, liście w całej koronie nagle więdną i opadają. Może postępować tak gwałtownie, że liście usychając nie zmieniając barwy (pozostają zielone).
Na przekroju gałązek pojawiają się brązowe pierścienie zamierających wiązek przewodzących.
Owady roznoszące zarodnikowanie grzyba: ogłodek właściwy i wielorzędowy.
Cykl rozwojowy:
Konidia powstają w chodnikach ogłodków, owady te wylęgają się pod grubszą korą osłabionych lub ściętych, ale niezbyt wyschniętych wiązów. Zakażają drzewo konidiami przenosząc je na zdrowe drzewa, zazwyczaj w rozwidlenia pędów. Konidia znajdujące się w ranie spowodowanej przez żer owadów, kiełkują, strzępki kiełkowe wnikają do naczyń i rozwijają się w grzybnię tworząc konidia wtórne, rozprowadzane z prądem soków naczyniowych do najdalszych części korony. Pod wpływem toksyn wytwarzanych przez grzyba naczynia zapełniają się wcistkami i brunatnymi substancjami gumowymi, które powodują przerwanie dopływu soków do liści i ich więdniecie. Grzybnia na początku spotykana jest w naczyniach rzadko, w miarę zamierania drzewa opanowuje wszystkie typy tkanek. Grzybnia żyje w zakażonym drzewie nie dłużej niż jeden rok, dalszy postęp choroby uwarunkowany jest corocznymi zakażeniami. Nowa infekcja jest uwarunkowana obecnością do 150 m od drzewa ogłodków.
Zwalczanie:
Opryski przeciw ogłodkom, okorowywanie starych leżących drzew, zakładanie drzew pułapkowych, pułapek feromonowych. Usuwanie drzew silnie porażonych.
RZĄD HYPOCREALES owocniki jasno zabarwione- perytecja zanurzone w stromie, stadium mitomorficzne powstaje w sporodochiach, sporodochium - poduszeczkowaty splot grzybni pokryty zwarta palisadową warstwą krótkich trzonków konidialnych.
Rak drzew owocowych NECTRIA GALLIGENA st. mitomorficzne CYLINDROCARPON HETERONEMA
Objawy:
Występują na pniach i gałęziach drzew owocowych (gł. Jabłonie, rzadziej grusze).
Rany rakowe tworzą się na pniach, konarach, gałęziach i jednorocznych pędach.
Kora w chorym miejscu ulega zniszczeniu i odpada odsłaniając drewno. Powierzchnia ran jest chropowata, z zagłębieniami sięgającymi do drewna. Granica pomiędzy brzegiem rany i zdrową częścią kory jest wyraźna.
Rany rakowe mogą rozwijać się w ciągu kilku lat, powiększając stopniowo zasięg i zagłębiając się. Silnie porażone konary i gałęzie zamierają lub wyłamują się.
Rany rakowe są przeważnie otwarte. Nie wycieka z nich żaden wyciek, ewentualnie żywica.
Grzyb Nectria galligena występuje powszechnie w stadium workowym i konidialnym. W stadium workowym tworzy duże otocznie, widoczne w szczelinach obumarłej kory w postaci drobnych, czerwonych kuleczek(perytecja). Zarodniki konidialne tworzą się na krótkich trzonkach wyrastających z podkładki stromatycznej (białe poduszeczki w większych skupiskach).
Cykl rozwojowy:
Źródłem infekcji są rany rakowe, w których grzyb zarodnikuje. Głowna role w szerzeniu się choroby odgrywa stadium konidialne. Skupienia zarodników tworzą w czasie wilgotnej pogody śluzowatą masę, rozmywana przez deszcz. Zakażenie następuje przez rany kory. Grzyb po infekcji rozrasta się w miękiszu korowym, który obumiera, a wokół rany zaczyna się tworzyć tkanka zabliźniająca. Latem, w okresie największej zdolności regeneracyjnej jabłoni tkanka ta zaczyna zalewać ranę, lecz jesienią i wiosną aktywność pasożytnicza grzyba przeważa nad zdolnością regeneracyjną porażonej tkanki.
Zwalczanie:
Porażone gałęzie obcinamy a ranę zasmarowujemy Funabenem, Drzewa silnie porażone usuwamy, po gradobiciach opryski Benlate, aby rany się zabliźniły.
Gruzłek cynobrowy NECTRIA CINNABARINA st. mitomorficzne TUBERCULARIA VULGARIS
Objawy:
Atakuje drzewa i krzewy uprawne i dziko rosnące.
Na zaatakowanych gałązkach pojawiają się pomarańczowe wypukłe skupiska zarodników (sporodochia).
Pod koniec sezonu wegetacyjnego takie plamki po jakimś czasie przybierają kolor ciemniejszy, często brązowy i w tym miejscu powstają perytecja.
Porażone gałęzie zasychają. Choroba rozwija się szybko najpierw wewnątrz gałęzi, a później na zewnątrz.
Zwalczanie:
Wycinamy porażone pędy, rany smarujemy Benlate, po gradobiciu oprysk beulate.
Fuzariozy roślin
Sprawcy: ( nie tworzą stadiów workowych, występują w stadium konidialnym)
Fusarium Culmorum
Fusarium Oxysporum
Fusarium solani
FUSARIUM SOLANI (Powoduje suchą zgniliznę bulw ziemniaka)
Objawy:
Na bulwach pojawiają się drobne wgłębienia, jamki, które mogą się powiększać.
Na porażonych tkankach brak wycieków, ale pojawia się na nich białawy albo niebieskawy nalot (zarodnikowanie konidialne sprawcy).
Tkanka pod jamkami przebarwia się na kolor rdzawy.
Bulwa ulega wysuszeniu jest jakby pusta w środku.
FUSARIUM OXYSPORUM ( powoduje chorobę świętojańską grochu - objawy pojawiają się w czerwcu)
Objawy:
W ciągu dnia roślina więdnie a wieczorem odzyskuje turgor.
Liście takiej rośliny żółkną i zasychają.
Wiązki przewodzące w łodygach są zaczopowane przez grzybnię.
Grzybnia może wytwarzać toksyny powodujące zamieranie wiązek przewodzących.
FUSARIUM CULMORUM (Powoduje fuzariozę kłosów i traw).
Objawy:
Na początku infekcji obserwuje się bezowe zabarwienie na końcówkach kłosów, później kłosy zaczynają przybierać kolor różowy ( tym intensywniejszy im więcej toksyn).
Na Klosach pojawiają się biaława watowa grzybnia i zarodniki konidialne sprawcy (w postaci sporodochiów)
Zwalczanie fuzarioz:
Trudne do zwalczenia,
Niszczenie źródeł infekcji, dokładny zbiór roślin,
Zaprawianie nasion przed wysiewem i cebul (Raxil, Bayton Uniwersal),
Opryski nasion (Sporgon, Bayleton Total).
RZĄD DIAGORTHALES st. mejomorficzne - perytecjum, st. mitomorficzne - piknidium lub acerwulus. Piknidium - owocnik kulisty zanurzony w tkance, jego wnętrze wypełnia warstewka krótkich trzonków konidialnych, na których powstają zarodniki konidialne, acerwulus - miseczkowata podkładka złożona z mocno splecionych grzybni, z niej wyrastają palisadowo ułożone trzonki konidialne z zarodnikami konidialnymi.
Rak topoli (pomór topoli) CRYPTODIAPORTHE POPULEA st. mitomorficzne CHONDROPLEA POPULEA
Objawy:
Na gałęziach pojawiają się rozległe szare plamy, które często obejmuje całe gałęzie dookoła,
Tkanka wokół plam zapada się a wokół niej powstaje warstwa kallusa, na plamie tworzą się drobne wybrzuszenia (jest chropowata), nad siną plamą drewno robi się szare. Wybrzuszenia są miejscami gdzie powstaje zarodnikowanie konidialne sprawcy.
St. mitomorficzne- piknidia (w martwej korze) zarodniki wydostają w postaci krótkich grubych czarno szarych wąsów,
St. mejomorficzne - perytecja (w martwym miękiszu korowym, powstają w skupiskach)
Zaatakowane gałęzie są kruche i łamią się na wietrze.
Zwalczanie: wycinanie porażonych gałęzi lub silnie zarażonych drzew, sadzenie zdrowych drzew, unikanie ranienia kory, przy obcinaniu gałęzi ranę posmarować pastą ogrodniczą, w szkółkach drzewa powinny być dobrze nawożone.
Antaknoza platana GNOMONIA ERRABUNDA st. mitomorficzne- DISCULA PLATANI
Objawy:
Na liściach zamierają nerwy główne i tkanka przyległa, przybierają kolor brązowy.
Pozostałe części liści przebarwiają się na żółto, zamieranie może występować na ogonkach liściowych i na najmłodszych gałązkach.
Liście przedwcześnie opadają.
St. mitomorficzne - acerwulusy (powstają na żywych liściach, gałęziach, ogonkach liściowych).
St. mejomorficzne - perytecja (tworzą się w martwych liściach, po ich dolnej stronie),
Zwalczanie: jest prowadzone w szkółkach i nasadzeniach parkowych i ozdobnych, wskazane jest grabienie i palenie opadłych liści z objawami porażenia, z chwilą wystąpienia pierwszych objawów należy opryskiwać rośliny preparatem BENLATE 50WP
Pseudotecjum - owocnik z jednym lokulum lub kilkoma, w których worki są zebrane w pęczki lub warstwę.
Hymenialna, lokulum- wolna przestrzeń, w której tworzą się worki grzyba.
RZĄD DOTHIDEALES zarodnikowanie mejosporowe - pseudotecja, zarodnikowanie mitosporowe - piknidia lub nalot trzonków na zainfekowanej tkance
Alternariozy roślin st. mitosporowe ALTERNARIA ALTERNATA, A. BRASSICAE, A. BRASSICICOLA
Objawy:
Pojawiają się na roślinach krzyżowych np. kapuście kalafiorze, rzepaku, kalarepie i na chwastach - wywołują czerń krzyżową.
Na liściach, łuszczynach i łuszczynkach pojawiają się drobne czarne plamki, które z czasem rozrastają się i są koncentrycznie strefowane,
W przypadku kapusty pojawiają się na najstarszych liściach wtedy są najmniejsze straty, największe straty są na rzepaku, jeśli choroba występuje na łuszczynach wtedy się otwiera i nasiona wypadają do gleby,
St. Mitomorficzne - zarodnikowanie w postaci nalotu trzonków na żywych liściach.
Zwalczanie: oprysk roślin środkami Alto combi, Bravo, Sumilex, zaprawa roślin środkami: Zaprawa nasienna T, Apron
1