• Zaburzenia zachowania i uspołecznienia

• Zaburzenia zachowania jako:

1. Szerokie ujęcie - niezdolność do zaspokajania swoich potrzeb, radzenia sobie ze stresem i krytycznymi wydarzeniami życiowymi oraz przestrzegania określonych norm i zasad funkcjonowania społecznego

2. Wąskie ujęcie - nie przestrzeganie określonych norm i zasad funkcjonowania społecznego

• Zaburzenia zachowania jako:

• Stosunkowo trwały wzorzec buntowniczych, agresywnych lub aspołecznych zachowań występujących w domu, w szkole i w grupie społecznej

• Zachowania te znacznie odbiegają od typowych dla tego wieku oczekiwań społecznych

• Osoby potrafią zabiegać o zaspokojenie własnych potrzeb

• Typy zaburzeń zachowania wg Namysłowskiej

• Ograniczone do domu rodzinnego - kradzieże, agresja słowna czy fizyczna dotyczy tylko domowników

• Zaburzenia zachowania z towarzyszącymi zaburzeniami w procesie socjalizacji - izolowani i odrzucani przez grupę rówieśniczą; bunt, złość i wrogość w domu

• Zaburzenia zachowania bez ZPS - wyraźniejsze poza domem rodzinnym np. w szkole. Członkowie subkultur, gangów, w których zaburzone zachowania są aprobowane i tolerowane

• Zachowania opozycyjno-buntownicze - przekora, nieposłuszeństwo, zachowania prowokacyjne, przy nieobecności wyraźniejszej agresji

• Zaburzenia opozycyjno-buntownicze - DSM IV

1. Wzorzec nieposłusznych, wrogich i buntowniczych zachowań trwających 6 m-cy lub dłużej i występują co najmniej 4 z poniższych zachowań:

1. Często traci panowanie nad sobą

2. Często kłóci się z dorosłymi

3. Sprzeciwia się obowiązującym regułom lub dorosłym

4. Celowo denerwuje innych ludzi

5. Obwinia innych za swoje błędy lub niewłaściwe zachowania

6. Obrazą się lub daje się łatwo wyprowadzić z równowagi

7. Zły i zawzięty

8. Złośliwy i mściwy

2. Zaburzenia zachowania powodują klinicznie znaczące zakłócenia w funkcjonowaniu jednostki na płaszczyźnie społecznej, poznawczej (w nauce), zawodowej

3. Objawy nie występują wyłącznie w przebiegu zaburzeń psychotycznych i zaburzeń nastroju

4. Nie spełnia kryteriów zespołu zaburzeń kontroli zachowania, jeśli ma 18 lat i więcej nie spełnia kryteriów zaburzeń osobowości antyspołecznej

• Zaburzenia kontroli zachowania - Kazdin

W przypadku adolescentów zaburzenia kierowania zachowaniem rozpoznajemy, gdy:

1. Wykazują wyraźne tendencje antyspołeczne

2. Zaburzenia w istotny sposób zakłócają ich funkcjonowanie w domu i szkole

3. Nie reagują bądź reagują opornie na oddziaływania wychowawcze ze strony osób znaczących

• Zaburzenia kontroli zachowania - DSM IV

1. Powtarzający się i trwały wzorzec zachowania, naruszający podstawowe prawa innych oraz obowiązujące normy i zasady współżycia społecznego (co najmniej 3 w ostatnich 12 m-cach lub 1 w 6 m-cach)

Agresja wobec ludzi i zwierząt

1. Znęca się nad innymi, szantażuje ich lub grozi im

2. Często rozpoczyna bójki

3. Używał broni lub innych przedmiotów, które mogą powodować uszkodzenie ciała

4. Ujawniał fizyczne okrucieństwo wobec ludzi

5. Ujawniał okrucieństwo wobec zwierząt

6. Używał przemocy podczas kradzieży

7. Zmuszał kogoś do aktywności seksualnej

Niszczenie cudzej własności

8) Brał udział w podłożeniu ognia w celu spowodowania poważnych strat

9) Umyślnie zniszczył cudze mienie (inaczej niż przez podpalenie)

Oszustwo i kradzież

10) Włamywał się do cudzego domu lub samochodu

11) Często kłamie w celu zdobycia dóbr materialnych, czyjejś życzliwości lub uniknięcia zobowiązań

12) Kradł przedmioty o znacznej wartości bez konfrontowania się z ofiarami kradzieży

Poważne naruszenie przepisów

13) Często przebywa poza domem nocą wbrew zakazowi rodziców (przed 13 r. życia)

14) Uciekał z domu rodzinnego na dłuższy okres, co najmniej 2-krotnie lub jeden raz bez powracania przez dłuższy czas

15) Często uczęszcza na wagary (początek przed 13 r. życia)

B. Wymienione zaburzenia powodują istotne zakłócenia w życiu społecznym, szkolnym, zawodowym

C. Nie może spełniać, jeśli ma 18 i więcej, kryteriów antyspołecznych zaburzeń osobowości

• Typy zaburzeń w zależności od okresu i głębokości zaburzeń

DZIECIĘCA - objawy wystąpiły przed 10 r. ż

Postać łagodna - niewiele poważniejszych objawów (np. kłamanie, wagary)

Postać umiarkowana - większa liczba objawów np. kradzieże, wandalizm

Postać ostra - wiele różnych objawów w różnych sferach życia

MŁODZIEŃCZA - objawy wystąpiły po 10 r. ż.

Postać łagodna - niewiele poważniejszych objawów (np. kłamanie, wagary)

Postać umiarkowana - większa liczba objawów np. kradzieże, wandalizm

Postać ostra - wiele różnych objawów w różnych sferach życia

• Klasyfikacja ICD - 10

F91.0 Zaburzenia zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego: agresja i przemoc wobec bliskich, kradzieże, celowe podpalenie w domu

F91.1 Zaburzenia zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji: brak porozumienia z grupą rówieśniczą, izolacja, odrzucenie brak popularności. Przekroczenie norm w pojedynkę. Tyranizowanie, stosowanie przemocy i siły, opór wobec autorytetów, napady złości i wściekłości, niszczenie, podpalanie, okrucieństwo wobec zwierząt i ludzi

F91.2 Zaburzenia zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji: dobre relacje z rówieśnikami, może być członkiem grupy nieprzestępczej a jego zachowania występują poza nią. Pozostałe objawy jak w F91.1

---