Ossowski - pojecie struktury społecznej.

POJĘCIE STRUKTURY SPOŁECZNEJ

Miano struktury społecznej zachowujemy dla nieprzestrzennego aspektu (abstrahując, od miejsca, uwarunkowań geograficznych, wyznaczonych granic społeczności itp.)

Sens statystyczny:

Czasami przez strukturę społeczną rozumie się tylko skład ludności (w tym znaczeniu mówi się o demograficznej strukturze ludności)

W sensie statystycznym przedstawili byśmy statystykę ludności pod względem ważnych dla życia społecznego kategorii.

Samo słowo „struktura” to określony układ tych elementów, to pewien system stosunków.

Gdy mówimy o zbiorowości ludzkiej, zetkniemy się z dwoma systemami takich stosunków.

Stosunek przestrzenny: rozmieszczenie mieszkańców kraju w terenie (struktura ekologiczna), wg. Durkheima (przestrzenna forma zbiorowości).

Struktura społeczna: system nieprzestrzennych stosunków, ujmowanych metaforycznie w terminach zaczerpniętych ze stosunków przestrzennych.

Stosunek jest wyznaczony przez specyficzną pozycję członków.

Struktura społeczna: w sensie statystycznym determinuje w pewnej mierze strukturę, jako system stosunków pomiędzy odpowiednimi członami.

SYSTEM ZALEŻNOŚCI I DYSTSANSÓW

System stosunków daje się sprowadzić do trzech kategorii stosunków:

1. Stosunek zależności wzajemnych wynikający z podziału pracy (stosunki zależne jednostronne)

2. Przywilej posiadania mniej lub więcej stałych środków przymusu względem innych członków

3. Stosunek dystansu, więzi i antagonizmów społecznych

System stosunków zależności jednostronnych, może się sprowadzać np. do absolutnej władzy ojca.

System dystansów społecznych - pewne jednostki w rodzinie są sobie bliższe, inne dalsze.

STRUKTURA ZŁOŻONA, GDZIE SKŁADNIKAMI SĄ GRUPY SPOŁECZNE:

Struktura złożona: zbiorowość, w której mamy do czynienia z kategoriami członków, takimi jak niewolnicy, patrycjusze, chłopi, inteligenci, kategoriami tego rodzaju, że przynależność do którejkolwiek z nich wyznacza pozycję społeczną.

W strukturze wielkich zbiorowości będą istniały obdarzone funkcjami organizacje: partie polityczne, kościół, aparat państwowy.

DWA TYPY STOSUNKÓW ZALEŻNOŚĆI MIĘDZYGRUPOWYCH:

(zależność obustronna i zależność jednokierunkowa)

Stosunki międzygrupowe to stosunki między grupami (równorzędnymi) lub stosunki zależności jednokierunkowej (grupowe przywileje i upośledzenia).

Tam gdzie występuje stratyfikacja, występują niesymetryczne stosunki zależności, które kształtują system więzi i antagonizmów społecznych. Antagonizmy owe - nie rozbijają integralności społeczeństwa, różniąc się pod tym względem od antagonizmów między grupami równorzędnymi.

Jan Turowski

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH:

Znaniecki wyróżniał siedem rodzajów grup społecznych: stycznościowe, genetyczne, terytorialne, klasowe, kulturalne, kościelne i celowe.

Maclever i C. H Page wyróżniają pięć klas grup społecznych, obejmując tym pojęciem wszelkie zbiory ludzi pozostające w jakiś relacjach społecznych ze sobą. Grupy: pierwotne, społeczności lokalne, zrzeszenia i stowarzyszenia, społeczeństwa, grupy efemeryczne (krótkotrwałe).

Ferdynand Tonnies przedstawił typologię grup rozróżniając dwa heurystyczne modele:

1. Wspólnoty (grupy wspólnotowe)

2. Społeczeństwa (grupy umowne)

U źródeł powstawania grup społecznych tkwi wola jednostek. Grupy społeczne istnieją, gdyż ludzie chcą łączyć się z innymi, chcą wchodzić zależności od innych.

Toonies wyróżnia dwa rodzaje woli:

1. Wola organiczna (spontaniczna, irracjonalna, kierująca się motywami emocjonalnymi) - stosunki naturalne, oparte na stosunkach pokrewieństwa (rodzina, rody, klany, wieś, gmina)

2. Wola refleksyjna (racjonalna, w pełni świadoma) - stosunki umowne, (grupy społeczne, które opierają się na odpowiednich porozumieniach między jednostkami dla osiągania czy realizacji określonych celów, (spółki, towarzystwa handlowe, zrzeszenia, związki)

Te dwa pojęcia woli oddają myśl, iż niektóre chęci i działania bliższe są lub ewoluują ku jednej, inne ku drugiej sytuacji.

Wszystkie rodzaje więzi, w których przeważa wola organiczna, nazywane są wspólnotami. Te, które kształtowane są lub istotnie uwarunkowane przez wolę refleksyjną - społeczeństwami.

Ch. H. Cooley zaproponował podział grup na dwa rodzaje:

1. Grupy pierwotne, pierwsze (stosunek pokrewieństwa, rodziny, przyjaźń, stosunek sąsiedzki)

2. Grupy wtórne, pochodne (powstałe na podstawie umownych porozumień z ludźmi)

Cechy:	Grupy pierwotne	Grupy wtórne
System współdziałania społecznego:	Styczności bezpośrednie	Styczności pośrednie
Więź społeczna:	Stosunki społeczne osobowe	Stosunki społeczne instytucjonalne
Występowanie jednostki:	W całej swej osobowości, wielorakie płaszczyzny obcowania	Jednostki występują w charakterze i w rolach funkcjonariuszy grupy wtórnej
Poziom identyfikacji z grupą:	Wysoki	Niski
Stosunki w grupach:	Homogeniczność	Heterogeniczność
Kształtowanie osobowości członków:	Kształtują całość osobowości swoich członków	Kształtują tylko pewne elementy osobowości członków

GRUPY MAŁE I GRUPY DUŻE:

Grupy małe i grupy duże to inaczej makro i mikro struktury.

Grupy małe - wszyscy członkowie są w stanie wchodzić w osobiste, bezpośrednie styczności i stosunki społeczne (face- to- face relations), są to grupy nieliczne, mogą być zarówno pierwotne, jak i wtórne, nieformalne lub wysoko sformalizowane.

Grupy duże - wielkie struktury społeczne, nie są w stanie wchodzić w styczności i stosunki osobiste, porozumiewają sięga pomocą masowych środków przekazu, przywódcy nie mają możliwości kontaktu z członkami, wytwarzają się stopnie, bariery. Są oparte na hierarchicznej strukturze, są samoistne, niezależne, lecz w swym funkcjonowaniu zależne od małych grup.

GRUPY FORMALNE I NIEFORMALNE:

Grupy formalne: powoływane przez szersze grupy społeczne, własne ustanowienie działania, przynależność ma charakter przymusowy,

Grupy nieformalne: powstają samorzutnie, ich działania nie są unormowane przepisami grupy zwierzchniej, przynależność jest dobrowolna, oparte na stosunkach towarzyskich, przyjacielskich. Grupy nieformalne istnieją w obrębie grup formalnych. Wynikają one ze współżycia, współpracy, współdziałania członków grup formalnych (jako osób). Sprawują społeczną kontrolę (w każdej wielkiej strukturze formalnej kształtują się w różnych nieformalnych zespołach określone wartości, wzory zachowań, nakazy, zakazy oraz oceny postępowania uznawane za właściwe), posiadają poczucie solidarności ze swoimi współtowarzyszami pracy. W nieformalnych zespołach kształtuje się kultura pracy zawodowej (zwyczaje i obyczaje pracownicze, postawy do pracy). Nieformalne grupy obdzielają prestiżem osoby, które formalnie nie pełnią funkcji kierowniczych, dają one jednostce zadowolenie z przynależności. Mogą też one przybrać charakter grup patologicznych (klik, sitw, bumelantów itp.).

Znaczenie grup nieformalnych:

1. Rozszerzanie środków i sposobów komunikowania się członków w danej strukturze organizacyjnej.

2. Redukcja formalnych, biurokratycznych procedur

3. Gruntują wzajemną pewność i zaufanie

4. Skuteczniej regulowane współdziałanie jednostek

5. Większa wydajność czy efekty pracy od sumy indywidualnych wydajności

6. Kooperacja motywowana wewnętrznie w jednostkach

Obydwa rodzaje struktur koegzystują ze sobą.

Ossowski

SPOŁECZEŃSTWO I JEGO STRUKTURA

Pojęcie społeczeństwa:

Jest kilka sposobów rozumienia pojęcia społeczeństwa, z czego trzy są najbardziej mylące:

1. Rozumienie stosowane dla określenia całej ludzkości czy rodzaju ludzkiego

2. Oddzielenie społeczeństwa opartego na tzw. pierwotnej umowie społecznej od państwa opartego na prawie stanowionym.

W rzeczywistości istnienie państwa jako systemu instytucji politycznych i administracyjnych poza społeczeństwem nie jest możliwe.

3) Utożsamianie desygnatu pojęcia społeczeństwa z tzw. społeczeństwami nadrzędnymi, czyli na utożsamianiu społeczeństwa z instytucjami plemiennymi lub państwowymi.

Termin i pojęcie społeczeństwa określa strukturę złożoną. Obejmuje nie tylko państwo jako system instytucji politycznych i administracyjnych, ale również naród, czy narody, różne grupy etniczne.

DEFINICJA SPOŁECZEŃSTWA:

Społeczeństwo to wielość zbiorowości, grup społecznych oraz ich instytucji wzajemnie od siebie uzależnionych, zintegrowanych przez instytucje społeczności nadrzędnych (narodu, państwa, plemienia), posiadających określone, wspólne obiektywne warunki bytu i pewne wspólne kompleksy kultury.

GŁÓWNE KONCEPCJE KULTURY SPOŁECZNEJ:

W obrębie społeczeństwa wyróżniamy trzy części składowe:

1) Obiektywne warunki bytu danego społeczeństwa - „podłoże” (podłoże przesądza o klimacie, faunie i florze, bogactwach naturalnych itp., obejmuje też warunki ekonomiczne)

2) Strukturę społeczną (powstawanie różnych form życia społecznego, połączone wzajemnymi zależnościami, obejmuje wszystkie rodzaje zbiorowości, grup społecznych, społeczności oraz ich instytucje) - rodziny, kręgi krewniacze, społeczności lokalne, zawodowe, regionalne, kulturalne, religijne itp.

3) Kulturę danego społeczeństwa

Struktura społeczna to wielość zbiorowości, grup społecznych i ich instytucji, wzajemnie sobie podporządkowanych. Charakteryzuje ją dynamika (dokonują się tam różnego rodzaju procesy, konflikty, antagonizmy, współdziałania, adaptacje).

3

---