Skóra

Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała człowieka i składa się z dwóch warstw: naskórka i skóry właściwej. Jest mocną i elastyczną pokrywą wytrzymałą na ucisk i rozciąganie, nieprzenikliwą dla większości substancji rozpuszczalnych i gazowych, chroniącą organizm przed inwazją flory bakteryjnej. Odgrywa także kluczową rolę w termoregulacji. Jest również istotnym narządem zmysłów zawierającym receptory bólu, dotyku, ucisku, wibracji i temperatury.

Skóra leży na warstwie tkanki łącznej luźnej, zwanej tkanką podskórną. Ze skórą związane są też jej przydatki: gruczoły potowe (ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy.

Naskórek składa się gł. z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą i rogową. Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe — melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne — komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego — komórki Merkela. Grubość naskórka waha się w granicach od 2 do 0,1 mm. Barwnik naskórka decyduje o zabarwieniu skóry.

Skóra właściwa odznacza się dużą mocą i giętkością, co zawdzięcza swojej szczególnej budowie. Składa się z pęczków włókien łącznotkankowych przeplatających się w różnych kierunkach. Pęczkom tym towarzyszy sieć włókien sprężystych, dzięki którym każde odkształcenie skóry zostaje wyrównane. Skóra właściwa przechodzi w tkankę podskórną, która za pomocą tzw. troczków skóry łączy skórę z narządami położonymi głębiej. W pewnych określonych miejscach troczki te mają postać twardych sznurów (na dłoni, podeszwie stopy), które nie pozwalają na większe przesuwanie się skóry na podłożu.

W okach sieci włókien tkanki podskórnej występują komórki tłuszczowe, tworzące podściółkę tłuszczową. Obfita podściółka występuje na brzuchu, podeszwie stóp, u kobiet również na klatce piersiowej. Najmniej podściółki lub nawet jej brak występuje na powiekach, mosznie, prąciu, wargach sromowych, w skórze ucha, nosa i warg.

Włosy są nabłonkowymi tworami skóry. U człowieka włosy występują tylko w określonych okolicach ciała: na głowie, w dołach pachowych, okolicy łonowej. W pozostałych miejscach włosy mają charakter szczątkowy. Poza wymienionymi wyżej rodzajami owłosienia występują jeszcze 3 inne rodzaje włosów na głowie: brwi, rzęsy i włosy głowy.

Barwa włosów zależy od ziarnistego barwnika brązowego i rozpuszczonego barwnika czerwonego. U osób rudych nie wytwarza się barwnik brązowy, a u blondynów barwnik występuje tylko w zewnętrznej warstwie korowej włosa. W sumie liczba włosów na głowie wynosi około 120 tysięcy.

Paznokcie są wytworem nabłonkowym skóry w postaci zrogowaciałej płytki pokrywającej końcowe paliczki palców rąk i nóg.

Gruczoły łojowe występują w skórze gł. w najbliższym otoczeniu włosa. Są to gruczoły pęcherzykowe, których wydzielina — łój skórny — natłuszcza skórę i włosy. Szczególnie duże gruczoły łojowe występują w skórze nosa i policzków oraz małżowin usznych.

Wydzielina gruczołów potowych, czyli pot jest płynem o odczynie kwaśnym, złożonym gł. z wody. Wydzielanie potu ma bardzo duże znaczenie w procesie termoregulacji ustroju.

Poza opisanymi gruczołami rozróżniamy także gruczoły potowe apokrynowe w skórze dołu pachowego, pachwinowego, krocza, moszny, warg sromowych. Ich wydzielina zawiera swoiste substancje wonne, decydujące o zapachu indywidualnym i rasowym.

---