ZAKRESY OBCIĄŻEŃ TESTOWYCH W REHABILITACJI
1. REHABILITACYJNE - 40-60% V02 max- > BARDZO UCIĄŻLIWE
2. BEZPIECZNA GRANICA 75% HR max
3. MET (EKWIWALENT METABOLICZNY-3.5 ml O2 /kg /min- zapotrzebowanie METABOLICZNE spoczynkowe.
WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA
1. ZAPOBIEGANIE UPOŚLEDZENIU FUNKCJONALNEMU WSZYSTKICH UKŁADÓW I NARZĄDÓW.
2. BUDOWANIE POTENCJAŁU WYDOLNOŚCI DLA DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ, REKREACYJNEJ, REHABILITACYJNEJ I DOMOWEJ.
3. PRZYSTOSOWANIE DO CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO ( SKALE ADL i IADL)
4. WYDOLNOŚC KONIECZNA DO PREWENCJI ZDROWIA ( SZCZEGÓLNIE CHORÓB SERCA)
5. OPÓŹNIANIE PROCESÓW STARZENIA OSOBNICZEGO.
6. KONIECZNA AKTYWNOŚĆ TO 50% VO2.max. DLA POPRAWY STANU WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ
7. ZASADY TRENINGU PROFILAKTYCZNEGO O ODPOWIEDNIEJ INTESYWNOŚCI
8. WŁAŚCIWE OBCIĄŻENIA ZGODNE Z PROGRAMEM USPRAWNIANIA I STANEM FUNKCJONALNYM PACJENTA
WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA W REHABILITACJI
RODZAJ CHOROBY, WPŁYW LEKÓW
ZAKRES I CZAS TRWANIA HIPOKINEZJI
ZAKRES INTERWENCJI CHIRURGICZNEJ
STAN WYDOLNOŚCI PRZED SCHORZENIEM
STAN FUNKCJONALNY UKŁADU KRĄŻENIA ORAZ MOŻLIWOŚĆI OBCIĄŻENIA
POWYŻEJ 30% VO2max. ( BEZPOŚREDNIO PO ZAWALE 10 % VO2 max.)
CHOROBY TOWARZYSZĄCE
STAN PSYCHICZNY PACJENTA
STAN ROZWOJU FIZYCZNEGO
STRUKTURA SOMATYCZNA ( MASA CIAŁA)
MOŻLIWOŚCI PROWADZENIA ĆWICZEŃ
INTERPRETACJA WYTRENOWANIA
1.POSTĘP WYDOLNOŚĆI I KORZYSTNE ZMIANY W METABOLIŹMIE W POCZĄTKOWYM OKRESIE TRENINGU FIZYCZNEGO( MIESIĄCE, ROK.)
2. PO LATACH TRENINGU NASTĘPUJE UTRZYMANIE KORZYSTNYCH WZKAŹNIKÓW FIZJOLOGICZNYCH
3. PROCESY ROZTRENOWANIA (HIPOKINEZJA) OGRANICZĄJĄ WYDOLNOŚĆ BARDZO SZYBKO W PORÓWNANIU DO OKRESU JEJ BUDOWANIA
4. W PREWENCJI ZDROWIA NAJKORZYSTNIEJSZA AKTYWNOŚĆ UMIARKOWANA ( 500-300 Kcal /TYDZ.)
NAJSKUTECZNIE MOŻNA KSZTAŁTOWAĆ WYDOLNOŚĆ POPRZEZ:
-WYSIŁEK WYTRZYMAŁOŚCIOWY
-CZĘSTOTLIWOŚĆ TRENINGU-
-CZAS WYSIŁKU
-INTENSYWNOŚĆ PRACY FIZYCZNEJ.
-OCENIAMY WYDOLNOŚC % V02max.% HR;
-DOSKONALENIE WYDOLNOŚCI POWYŻEJ 30% OSOBNICZEGO HR max.
Wysiłkowe obciążenie wielokrotność MET.
OBCIĄŻENIA REHABILITACYJNE
- POCZĄTEK PROGRAMU- 1 MET
- REHABILITACJA W SZPITALU- 2 MET
- REHABILIT. W AMBULATORIUM-4 MET
- REHABILITACJA POSZPITALNA- 5 MET
- POWRÓT DO ZDROWIA > 6 MET
INTENSYWNOŚĆ ĆWICZEŃ
-85% HRmax TRENING- KONTROLA FIZJOTERAPEUTY
-75% HRmax TRENING BEZ OPIEKI.
<70% HRmax EFEKT TRENINGU MAŁY, wykonywany często i samodzielnie
(60-80%V02max- SKUTECZNY EFEKT TRENINGOWY)
85% HR max =75% V02 max.
DIAGNOSTYKA WYDOLNOŚCI PACJENTA
Ocena możliwości funkcjonalnych pacjenta w oparciu o badania wydolności osobniczej
1 MET ( 3.5 ml O2 \ kg\ min)
Stan po okresie hipokinezji. Podstawowa przemiana materii mierzona w pozycji leżącej. Konieczne ćwiczenia izometryczne, przyłóżkowe, zapobiegające niedowładom i odleżynom.
2 MET ( 7 ml 02 \kg \ min)
Początki rehabilitacji szpitalnej. Ćwiczenia przyłóżkowe , wspomagana pionizacja i kontrolowana lokomocja w obrębie pokoju.
4 MET (14 ml 02 \kg \ min )
Graniczny poziom wydolności uzyskany podczas rehabilitacji szpitalnej pozwalający opuścić szpital Aktywność rekreacyjna, proste ćwiczenia usprawniające i ogólnokondycyjne.
6 MET lub mniej (21 ml O2 \ kg\min )
Granica możliwości wydolnościowych pacjentów kardiologicznych . Poniżej tego progu wydolności mogą wystąpić objawy niewydolności krążenia (bóle w klatce piersiowej, duszność wysiłkowa)
4 - 7 MET (14-25 ml O2 \ kg\ min)
Program rehabilitacji domowej z okresową kontrolą fizjoterapeuty. Możliwość podjęcia pracy zawodowej bez znaczącej komponenty pracy fizycznej.
8 -10 MET (28-35 mlO2\ kg\ min)
Pełne możliwości samoobsługi domowej i pracy zawodowej bez obaw o nawrót niewydolności krążeniowej. Stan wydolności fizycznej pozwalający na umiarkowany wysiłek fizyczny
10 -15 MET ( 35-52 ml O2\ kg \min )
Norma wysokiej wydolności fizycznej. Pacjenci w pełni wydolni mogący podejmować program bardzo intensywnej rehabilitacji fizycznej. Możliwości prowadzenia działalności zawodowej lub rekreacyjno-sportowej o dużej komponencie pracy fizycznej.
Powrót do pracy bez obawy o powstanie niewydolności i powrót choroby
Z przedstawionej tabeli widać, że w oparciu o badania wydolnościowe możemy określić możliwości badanego i jego perspektywy rodzinne i zawodowe. Badania te powinny być jednak poprzedzone zastosowaniem się do następujących zasad diagnostycznych:
Należy znać wcześniej stan kliniczny pacjenta:
- zakres niepełnosprawności,
- stosowane dotychczas metody leczenia i rehabilitacji,
- stosowane leki, odżywki i suplementy
- rodzaj stosowanego zaopatrzenia ortopedycznego i in.)
Podczas wywiadu wstępnego uzyskać należy od pacjenta informacje o:
-wykonywanej dotychczas pracy zawodowej, czy miała ona charakter pracy fizycznej?
- warunkach domowych,
- stanu materialnego
- oraz nawykach ruchowych (czy pacjent był aktywny fizycznie przed chorobą lub urazem) ?
Bardzo pomocne w planowaniu rehabilitacji i ocenie diagnostycznej wydolności są wyniki szpitalnych badań laboratoryjnych, szczególnie:
-morfologia krwi,
-wcześniejsze badania EKG, EEG, EMG
-inne badania kliniczne krwi, moczu.
Na ich podstawie możemy określić czy badany nie ma przeciwwskazań do wykonywania wysiłków fizycznych ( np. pacjent z anemią) i jest przygotowany do podjęcia aktywnej, fizycznej rehabilitacji.
WYWIAD
1. Chorobowy
-przebyte choroby -stan zdrowia
2 Rodzinny
-genetyka -choroby w rodzinie
3Kliniczny
-dotychczasowe leczenie -farmakoterapia
4 Środowiskowy
-warunki życia środowisko przyrodniczo- społeczne
Wywiad odpowiednio dokumentowany
formularze informacyjne
arkusze weryfikacyjne
ankiety
zapisy elektroniczne
dane uaktualniane
opis zgodny z terminologią fizjoterapeutyczną i medyczną
zachowaną dyskrecją zgodnie z deklaracją pacjenta
W miarę możliwości określić skład ciała (zakres otyłości) i warunki fizyczne do podejmowania określonego rodzaju aktywności ruchowej.
W pewnych schorzeniach unikać należy np. ćwiczeń izometrycznych lub zaangażowania określonych grup mięśni.
Przed badaniami wydolnościowymi warto także zbadać inne cechy motoryczne takie jak:
siła mięśniowa
zakresy ruchów w stawach
gibkość
koordynację nerwowo-mięśniową
czas reakcji i in.
Wszystkie wymienione powyżej badania i testy czynnościowe mogą być zarejestrowane i opisane w formie punktowej i liczbowej precyzyjnie określając stan kliniczny pacjenta. Badania pacjentów kardiologicznych przeprowadzić należy zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, które opracowało precyzyjne kryteria postępowania z tą grupą chorych.
Zaobserwowano, że spadek V02 max. u pacjentów po hipokinezji ( 10 dni) jest znacznie wolniejszy jeśli chorzy wykonują -- PRZYŁÓŻKOWE ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE w siadzie lub leżeniu.
-LEKI MOGĄ SPOWODOWAĆ WZROST SIŁY MIĘŚNIOWEJ O 25 %( AMFETAMINA) LUB SPADEK -LEKI USPAKAJAJĄCE (na rok tracimy 0.13-0.36 kg masy mięśni) głównie szybkokurczliwych FT.
BÓLE MIĘŚNIOWE
-BRAK TLENU; NAGROMADZENIE L.A. I PRODUKTÓW PRZEMIANY MATERII.
-ZMIANY CIŚNIENIA HYDROSTATYCZNEGO W TKANCE MIĘŚNIOWEJ
-USZKODZENIE STRUKTURY WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH ( MIOGLOBINA W MOCZU)
-ROZBICIE STRUKTURY TKANKI ŁĄCZNEJ WZROST (HISTAMINY, PROSTAGLANDYN)
-ZABURZENIA HOMEOSTAZY WAPNIOWEJ
Zakres obciążeń fizycznych stosowanych w rehabilitacji możemy określić także w przypadku braku specjalistycznej aparatury pomiarowo-kontrolnej metodami subiektywnymi. Do takich znanych sposobów oceny ciężkości pracy zaliczamy skalę Borga
Skala Borga ciężkości pracy fizycznej (subiektywna )
Punkty Praca fizyczna (ocena pacjenta)
O Wysiłek fizyczny niedozwolony
O.5 Praca niezwykle lekka (ledwie zauważalna)
1 Praca bardzo lekka
2 Praca fizyczna lekka
3 Praca fizyczna umiarkowana
4 Praca fizyczna dosyć ciężka
5 Praca fizyczna odczuwalnie ciężka
6 Wysiłek fizyczny ciężki
7 Praca fizyczna bardzo ciężka
8 Praca b. ciężka, konieczne
przerwy wypoczynkowe
9 Praca fizyczna niezwykle ciężka, prawie
maksymalnym obciążeniu
10 Praca fizyczna wycieńczająca (supramaksymalna)
4