TERMINOLOGIA
REWALIDACJA:
- długotrwała działalność wychowawczo- terapeutyczna, wielostronna stymulacja, opieka nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości czyli jednostek z niepełnosprawnością umysłową, niewidomych i niesłyszących
-dążenie do przywrócenia zdrowia osobnikom pozbawionym go w jednym lub w wielu zakresach
-wychowanie specjalne jednostek upośledzonych zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju
REHABILITACJA:
Działanie kompleksowe i jednolite, jako cel zakładające powrót jednostki w możliwie maksymalnym stopniu poszkodowanej na zdrowiu do normalnego życia
REEDUKACJA:
Nie mam tego, ale kojarzy mi się z ponownym nauczaniem… ;)
RESOCJALIZACJA:
proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa.
W każdym społeczeństwie istnieją odpowiednie instytucje, dzięki którym może odbywać się resocjalizacja. Funkcję osób dokonujących resocjalizacji mogą pełnić zarówno szamani, księża, pedagodzy jak i psychologowie w zależności od typu zbiorowości do której należy jednostka. Sama resocjalizacja może odbywać się na terenie więzienia, w zakładach poprawczych, lecz także w szkole, rodzinie czy w zakładzie pracy
KOMPENSACJA:
- zastępowanie jakiegoś braku innym czynnikiem lub funkcją
- wszystkie czynności naprawcze rozpatrywane są z punktu widzenia potrzeb danej jednostki
- złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków oraz zastępowania deficytów rozwojowych, narządów i przystosowania się na innej możliwej drodze, polega na odtworzeniu czynności całego narządu ruchu, zmysłu lub poszczególnej jego części za pomocą środków zastępczych organizmu ludzkiego
KOREKTURA:
Poprawianie niesprawnego, nieprawidłowego działania zaburzonej funkcji organicznej, psychicznej czy psychospołecznej
USPRAWNIANIE:
Zasady racjonalnego usprawniania:
- stopniowe dawkowanie obciążeń
- indywidualizacja w zakresie usprawniania
-unikanie zmęczenia- zwłaszcza trwałego
WZMACNIANIE DYNAMIZMU ROZWOJOWEGO JEDNOSTKI
- należy do czynników zasadniczych w akcji rewalidacyjnej
- wzmaga aktywność jednostki
- to pozyskanie osoby niepełnosprawnej do pracy nad sobą
- to aktywne włączenie się w proces rewalidacji
DYNAMICZNE UKŁADY STRUKTURALNE
Nie mam…
NADKOMPENSACJA
Pozytywna: występuje wówczas, kiedy ktoś stara się zaprzeczyć swojej słabości próbując się wybić w tej dziedzinie w której jest najsłabszy
Negatywna: rozwinięcie jednokierunkowej ambicji wyróżniania się, a nie realnego zwycięstwa nad swoją niepełnosprawnością (nie będzie to twórcza, aktywna postawa)
AUTOREWALIDACJA:
-ukierunkowany, ale nierównomierny proces mobilizacji możliwości jednostki tkwiących w strukturze, organizacji i rozwoju jej organizmu i osobowości
- przebiega na trzech poziomach:
1. Emocjonalnym
2. Świadomościowym
3. Behawioralnym
- służy celom rewalidacji, jakim jest samorealizacja osoby niepełnosprawnej i realizacja przez nią ról społecznych
AUTONOMIA:
Gdzieś miałam ale nie mogę znaleźć
PODMIOTOWOŚĆ:
- przekazywanie w miarę możliwości, odpowiedzialności za siebie w ręce osoby niepełnosprawnej
- podmiotowość realizuje się w autorewalidacji i poprzez autorewalidacje
SZKOŁA SPECJALNA:
tym terminem obejmujemy wszystkie jej stopnie (przedszkola specjalne, szkołę podstawową zawodową i różne formy szkolenia dla dorosłych w ośrodkach zawodowej rehabilitacji). To instytucja , w której kształci i wychowuje się dzieci z różnymi zaburzeniami, upośledzeniami, które nie mogą uczęszczać do szkoły normalnej lub nie mogą sprostać wymogom tej szkoły.
Nie mam nic o kształceniu specjalnym i integracyjnym
TYFLOPEDAGOGIKA:
Nauka o wychowaniu i kształceniu jednostek z wadami wzroku. W zależności od stopnia utraty wzroku wyróżnia się:
- jednostki niewidome
-jednostki z resztkami widzenia
- jednostki niewidzące
- ociemniałych
Niewidomy- pojęcie nadrzędne, obejmujące całą grupę osób dotkniętych niepełnosprawnością wzroku
-to człowiek, którego analizator wzrokowy nie funkcjonuje zupełnie albo z tak dużymi zaburzeniami, że nie ma praktycznego zastosowania w poznawaniu świata i orientacji w otoczeniu
- osoby całkowicie niewidome to takie, które nie reagują na żadne bodźce wzrokowe, wyjątek w tej grupie stanowią osoby, które zachowały poczucie światła. Potrafią one jedynie rozróżniać dzień i noc lub zapalone światło wieczorem w pomieszczeniu. Struktura poznania u niewidomych ma więc głównie charakter dotykowo- słuchowy
Niedowidzący- człowiek z wadą wzroku, który za pomocą szkieł optycznych osiągnie taki stopień widzenia, że może posługiwać się wzrokiem przy pisaniu i czytaniu
Ociemniały- człowiek, który utracił wzrok:
- stopniowo (w przypadku choroby)
- nagle (np. wypadek)
Niewidomy z resztkami widzenia- osoby, których widzenie jest tak ograniczone, że przy użyciu szkieł widzą z odległości 1 metra to, co widzący widzą z odległości 25 metrów, praktycznie te resztki wzroku nie mają dla nich znaczenia w życiu codziennym
Wyobrażenia surogatowe- są to wyobrażenia zastępcze, substytuty psychiczne tych treści poglądowych, które ludziom niewidomym są niedostępne a odgrywają ważną rolę w kształtowaniu ich świata wyobrażeń. Pod względem treści wyróżnia się dwa rodzaję:
-dotyczące stosunków przestrzennych
- dotyczące stosunków światła i barwy
SURDOPEDAGOGIKA
jest to dział pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej) zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek z wadami słuchu i zaburzeniami mowy wynikającymi z wad słuchu.
Niesłyszący- jest to osoba, któremu utrata lub znaczne upośledzenie analizatora słuchu uniemożliwia rozumienie mowy ludzkiej poprzez słuch i dla którego w pracy i wszelkich zadaniach życiowych słuch nie ma praktycznego zastosowania
Osoba z uszkodzonym słuchem- ?
Głuchoniemy- osoba, która oprócz utraty słuchu również nie mówi albo mowa jest ograniczona
Głuchoniewidomy- osoba, która oprócz utraty słuchu również nie widzi
2. ZASADY REWALIDACJI:
Zasady rewalidacji wg Lipkowskiego:
zasada akceptacji- polega na kształtowaniu stosunku społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo, aby uznając trudności rozwojowe tych osób nie zaniedbywano wszelkich form opieki i pomocy dla nich, czyli aby obowiązki społeczne były podejmowane w pełni gotowości w stosunku do potrzeb osób odchylonych od normy;
zasada pomocy-to dbałość o aktywizację sił biologicznych wychowanka, usamodzielnienie go; kształtowanie właściwej atmosfery i odpowiednich warunków wychowawczych w środowisku;
zasada indywidualizacji- dostosowanie nauczania do indywidualnych właściwości dziecka oraz uwzględnienie jego własnego celu kształcenia;
zasada terapii pedagogicznej- czyli najpierw poznanie dziecka i opracowanie diagnozy, następnie wspólna praca ze środowiskiem, aby polepszyć sytuację;
zasada współpracy z rodziną- zasada wspólnego, uzgodnionego działania szkoły i domu, aby wspomagać każdy wysiłek dziecka na drodze ku usprawnianiu i rozwojowi.
Zasady rewalidacji wg Dykcika:
personalizacji- traktowanie osoby niepełnosprawnej podmiotowo
wczesnej diagnozy i normalizacji życia- wczesne wykrycie choroby i zastosowanie specjalnych metod i środków (aby osoba żyła normalnie) np. specjalna dieta u chorych na fenyloketonurię
odpowiedzialności- osoby powinny być samodzielne, ale także odpowiedzialne za swoje wybory
pomocniczości- pomoc w samorealizacji, pobudzanie, ale nie wyręczanie
poszerzania autonomii- osoba niepełnosprawna ma prawo do intymności, dokonywania wyborów; jest niezależna od wpływów zewnętrznych
indywidualizacji- dostosowywania pozytywnych postaw i działań dydaktyczno - wychowawczych do kategorii upośledzeń i charakteru osób wychowywanych
wielospecjalistycznego podejścia i współpracy z rodziną- współpraca różnych specjalistów; rodzina ma być źródłem informacji o dziecku.
3.POZIOMY AUTOREWALIDACJI
Poziom Emocjonalny
Podstawowym warunkiem skutecznej autorewalidacji jest włączenie się w jej przebieg pozytywnych emocji.
- uczestniczą one w procesie długotrwałej fizycznej i psychicznej mobilizacji. Polega ona nie tylko na przeciwstawianiu się czynnikom szkodliwym, ale na dążeniu, poszukiwaniu wpływów pozytywnych, a nawet na odnajdowaniu ich w oddziaływaniu na ogół szkodliwym
- emocje pozytywne wyzwalają dążenie ku czemuś, a nie od czegoś, a także podtrzymują starania do wyzwalania i utrwalania pewnego nastroju
- wzbudzanie pozytywnego stanu emocjonalnego jako pewnej postawy wobec własnej rewalidacji pozwala też na łatwiejsze przechodzenie przez stany negatywnych emocji, czyniąc z nich krótkotrwałe przeszkody do pokonania.
Poziom Behawioralny
Poziom behawioralny- obejmuje zarówno proste czynności motoryczne, jak i złożone akty zachowania się- z punktu widzenia autorewalidalcji dotyczy takich zachowań jak:
- dążenie ku czemuś, co wyraża się m. in. w spostrzeganiu korzystnych bodźców czy sytuacji, poszukiwaniu sprzyjających kontaktów społecznych, utrwalaniu atrakcyjnych dla sieie samego i społecznego otoczenia zachowań
- poszukiwanie, unikanie, uciekanie, przeciwstawianie się
Poziom Świadomościowy
Autorewalidacja wyrażona jest poprzez bezpośrednie i pośrednie wypowiedzi osoby rewalidowanej, chodzi tu zarówno o wypowiedzi w formie pisemnej i ustnej.
Wypowiedzi bezpośrednie- mają znaczenie dla samej osoby rewalidowanej, wyrażając swoje myśli, pragnienia i uczucia w słowach nadaje im ona bardziej określony kształt, konkretyzuje je. Służy to lepszemu poznaniu samego siebie, jak i obniżeniu napięć lękowych
Wypowiedzi pośrednie- uzyskujemy poprzez atrybucję, np. przypisywanie przez dziecko pewnych właściwości ludziom, zwierzętom, zjawiskom; preferencje czynności czy przedmiotów
! istotę autorewalidacji na poziomie świadomościowym stanowi koncepcja samego siebie
Koncepcja samego siebie to nie tylko obraz własnej osoby (jaki jestem teraz), nie tylko poczucie tożsamości (jaki jestem w czasie), ale prospektywne ujmowanie siebie z punktu widzenia samorealizacji i realizacji ról społecznych (jaki chce być dla siebie i innych)
4.Warunki i wyznaczniki rozwoju autonomii
5.Podmiotowość osoby z niepełnosprawnością ze względu na cele i zadania pedagogiki specjalnej
6. Miejsce pedagoga specjalnego w drodze osoby z niepełnosprawnością do autonomicznego funkcjonowania
7.System kształcenia specjalnego
8.Formy organizacyjne kształcenia specjalnego
9. Metoda ośrodków pracy
10. Metoda instrumentalna
11. Wady i zalety kształcenia integracyjnego
Zalety i wady systemu integracji:
Zalety:
klasy są mniej liczne
rodzice maja większy wpływ na to, co będzie działo się w szkole
lepsze przygotowanie i przystosowanie do życia
większa aktywność dzieci
zwracanie uwagi na osoby z odchyleniami od normy
poszerzenie wiedzy na temat ludzi upośledzonych
nauka tolerancji, akceptacji, empatii
uczenie się współdziałania
zniesienie barier architektonicznych
stawia nowe wyzwania dla nauczyciela, poznanie innych metod
najlepiej się sprawdza w przedszkolu
Wady:
nieprzystosowanie programów szkolnych do potrzeb dziecka
brak odpowiednich programów wychowania fizycznego i rekreacji
dzieci upośledzone zajmują gorsze miejsca w klasie
mniejsze oczekiwania wobec uczniów upośledzonych
niedostateczne zaopatrzenie w pomoce naukowe np. książki
zbyt liczne klasy - dziecko się gubi
rozpiętość wieku
ograniczone kontakty społeczne i socjalne, mimo iż zwolennicy twierdzą inaczej
12. PRZYCZYNY USZKODZEŃ ANALIZATORA WZROKU
Etiologia uszkodzenia wzroku:
1. czynniki dziedziczne i wrodzone, nabyte w życiu płodowym
- nieprawidłowości w rozwoju genów, czynniki fizyczne, czynniki chemiczne związane z przemianą materii lub wpływem ustroju matki
- czynnikami hormonalnymi
- niedoborami w pożywieniu matki
- infekcjami
2. czynniki działające podczas porodu
- niedotlenienie lub nieudana interwencja (poród kleszczowy)
- przedawkowanie tlenu u wcześniaków
3. czynniki działające w późniejszym okresie życia
W najwcześniejszym dzieciństwie przyczyną niepełnosprawności wzroku mogą być choroby układu nerwowego.
13. KOMPENSACJA U NIEWIDOMYCH
Kompensacja zmysłów:
Usprawnianie informacji na „wejściu” dokonuje się:
- poprzez organizacje uwagi zwróconej na określony przedmiot
- wybór odpowiednich, zewnętrznych warunków do odbioru
- przez uprzednią znajomość cech danego przedmiotu, a więc posiadanie już pewnego jego schematu
15. ZMYSŁ PRZESZKÓD
Zmysł przeszkód
- sygnalizuje niewidomemu zbliżanie się do przedmiotów większych rozmiarów
- jeden z elementów ułatwiających orientację przestrzenną
- rodzaj poznawczych stereotypów dynamicznych
Struktura zmysłu przeszkód:
- człon czuciowy
- człon intelektualny
- człon emocjonalny
- reakcja ruchowa osobnika
16. WPŁYW ŚLEPOTY NA ROZWÓJ DZIECKA
- bez pomocy wzroku nie jest w stanie zauważyć efektów swojej pracy
- nie może doświadczyć poczucia skuteczności
- przejawia bardzo słabą aktywność poznawczą i społeczną
- później przyjmuje pozycję siedzącą czy stojącą, później chodzi jest mniej aktywne
- utrudniona nauka jedzenia, chodzenia, zabawy, koordynacji ruchów
- zaburzenia snu i łaknienia
- przedłużony okres zabawy destrukcyjnej
- wolniejsza nauka mowy
17. PRZYCZYNY USZKODZEN ANALIZATORA SŁUCH
Po urodzeniu się dziecka przyczyny powodujące głuchotę sprowadza się w zasadzie do dwóch okresów rozwojowych:
do 3 roku życia - to najczęściej przewlekłe zapalenia ucha środkowego, zapalenie opon mózgowych, silne urazy oraz zakaźne choroby dziecięce typowe dla tego okresu rozwojowego.
okresu późniejszego - przyczyny mogą być konsekwencją urazów mechanicznych, akustycznych, bardzo silnych wstrząsów psychicznych oraz chorób zakaźnych, czy tez zapalenia opon mózgowych.
18. KLASYFIKACJA OSÓB Z USZKODZENIEM SŁUCHU
Klasyfikacja audiometryczna BIAP
Ubytek słuchu w decybelach |
Uszkodzenie słuchu w stopniu |
pow. 20 dB do 40 dB |
lekkim |
pow. 40 dB do 70 dB |
umiarkowanym |
pow. 70 dB do 90 dB |
znacznym |
pow. 90 dB |
głębokim |
19. KOPMENSACJA U OSÓB NIESŁYSZĄCYCH
Kompensacja u niesłyszących:
Uszkodzenie słuchu powoduje ograniczenie dopływu bodźców akustycznych, a tym samym ograniczenie percepcji poprzez analizator słuchowy. Występujące niekiedy równocześnie z uszkodzeniem słuchu uszkodzenie narządu równowagi ogranicza lub pozbawia osobę niesłyszącą świadomości pozycji ciała w przestrzeni. W takiej sytuacji w ustroju dokonuje się złożony proces kompensacyjny, zmierzający do wyrównania braków, zastąpienia czynności uszkodzonych narządów i przystosowania się do środowiska.
Dziecko niesłyszące nie słyszy głosu matki, jednak widzi ruchy jej ust skierowane do niego. Tak rozpoczyna się pierwsza próba kompensacji percepcyjnej - podniesienia poziomu sprawności narządu wzroku w kierunku analizy wypowiedzi słownych. Doskonaleniu podlega stopniowo cały system percepcji, tworząc zintegrowaną i wzajemnie uwarunkowaną całość. Pozwala to spostrzegać w otoczeniu takie cechy przedmiotów i zjawisk, jakich nie dostrzegają osoby słyszące. Funkcje uszkodzonego narządu słuchu uzupełnia przede wszystkim analizator wzrokowy, ale również kinestetyczny (rozwija się zdolność odczuwania, identyfikacji i wykorzystania zjawisk wibracyjnych). Kompensacja w przypadku uszkodzenia słuchu nigdy nie będzie pełna. Odczytywanie z ust nie będzie w stanie zastąpić słyszenia.
Kompensacja pedagogiczna - polega na świadomym wyrównywaniu zmniejszonych możliwości rozwojowych dziecka z uszkodzonym słuchem. Może ona mieć charakter: monosensoryczny, gdy jedynie rozwija się słuch w drodze specjalnego treningu, lub częściej - polisensoryczny, gdy w procesie rozwijania kompensacji wykorzystuje się także pozostałe zmysły, głównie wzrokowy i kinestetyczny. Kompensacji służą także: aparaty słuchowe, implanty ślimakowe, wzmacniacze elektroakustyczne (pomoc techniczna kompensacji monosensorycznej), a także analizatory mowy, logopedyczne programy komputerowe, budziki świetlno - wibracyjne itp.
Najistotniejszym i najciekawszym elementem kompensacji percepcyjnej występującej u osób z uszkodzeniem słuchu jest wzrokowa i wzrokowo -słuchowa percepcja wypowiedzi słownych, znana powszechnie pod nazwą odczytywania mowy z ust. Zjawisko to polega na kojarzeniu zewnętrznych układów artykulacyjnych poszczególnych głosek z ukształtowanymi u odbiorcy wzorcami tych układów, a w konsekwencji rozumieniu wypowiedzi.
Innym, chociaż mniej wykorzystywanym przykładem kompensacji percepcyjnej jest zastępowanie odbioru silnych wrażeń słuchowych, głównie o charakterze impulsywnym, odbiorem kinestetycznym poprzez odczuwanie wibracji. Przykładem może tu być odbiór rytmu muzyki przez drgania podłogi w pomieszczeniu, odbiór dźwięków fortepianiu przez położenie rąk na wieku instrumentu itp. Zjawisko to występuje głównie u osób z uszkodzeniem słuchu w stopniu głębokim i może być wspomagane odpowiednimi środkami technicznymi.
Kompensacja w porozumiewaniu się poprzez tworzenie swoistego, manualnego systemu komunikacyjnego - języka migowego. Język migowy, w każdym kraju świata posiada własne słownictwo manualne i własną gramatykę o charakterze pozycyjnym. Stał się przykładem wewnątrzśrodowiskowej kompensacji komunikacyjnej.
Ostatnim zagadnieniem dotyczącym kompensacji jest zastępowanie czynności uszkodzonego narządu równowagi - błędnika i kanałów półkolistych w uchu wewnętrznym. Narząd ten funkcjonuje niezależnie od woli. Uszkodzenie narządu równowagi, dotyczące od 10 do 15 % populacji niesłyszących, zależnie od stopnia i charakteru może powodować u osoby z uszkodzonym słuchem różne odczucia subiektywne. Krańcowym przypadkiem jest całkowita, obustronna utrata świadomości pozycji głowy z przestrzeni. Objawia się w postaci niemożności utrzymania pozycji pionowej, a tym samym świadomego siedzenia, stania i chodzenia. Rolę głównego narządu równowagi, jakim był błędnik i kanały półkoliste, przejmuje narząd wzroku przy współdziałaniu czucia skórnego i mięśniowo - stawowego. Ten narząd zastępczy może jednak funkcjonować jedynie przy dobrym oświetleniu, ponieważ bazuje głównie na wzroku.
20. WPŁYW UTRATY SŁUCHU NA ROZWUJ DZIECKA
21. POZORUMIEWANIE SIĘ NIESŁYSZĄCYCH
W kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącymi dominują środki porozumiewania się, które można wywodzić lub powiązać z klasycznym językiem migowym. Należą do nich:
znaki migowe ideograficzne w systemie migowym - klasyczny język migowy
znaki migowe daktylograficzne - alfabet palcowy i znaki liczb, przy czym alfabet palcowy pełni głównie funkcje pomocnicze i uzupełniające
mimika i pantomimika - stanowiąca integralną część znaków migowych
gesty wtrącone - nie są skodyfikowanymi znakami migowymi, ale je uzupełniają i ułatwiają całościowy odbiór wypowiedzi
elementy mowy dźwiękowej lub artykulacji
inne zachowania kinetyczne - środki niewerbalne pozawokalne, mowa ciała, parajęzyk
W kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącymi a słyszącymi dominują te środki komunikacji interpersonalnej, dla których bazą jest język narodowy. Zaliczamy do nich:
język narodowy mówiony (głośna mowa), przy którym łączy się wykorzystywanie resztek słuchu z odczytywaniem z ust
język narodowy artykłuowany (wyraźna artykulacja bez uzycia głosu) odbierany wyłącznie przez odczytywanie z ust
znaki migowe daktylograficzne (alfabet palcowy i znaki liczb)
pismo
fonogesty (umowne układy rąk i palców wspomagające artykulację)
znaki migowe ideograficzne i daktylograficzne w systemie językowo - migowym pełnym (język migany z końcówkami)
znaki migowe ideograficzne i daktylograficzne w systemie językowo - migowym
22. FUNKCJE SZKOŁY SPECJALNEJ
23. CELE SZKOŁY SPECJALNEJ
stworzenie dziecku z odchyleniami od normy warunków pozytywnego rozwoju całokształtu jego osobowości
dobór odpowiednich form pracy dzieci, warunków organizacyjno-metodycznych
przygotowanie do prowadzenia aktywnego i twórczego życia
przygotowanie do zawodu
rozwijanie zainteresowań
przygotowanie różnych form spędzania wolnego czasu, aby osoby niepełnosprawne potrafiły same sobie ten czas zorganizować
wyrównywanie braków
zorganizowanie pełnej opieki specjalistycznej
przygotowanie młodzieży do tego, aby przyjęła swoje upośledzenie jako dane sobie warunki życiowe, z którymi musi się liczyć
osiągnięcie ogólnego rozwoju ucznia na takim poziomie, jaki jest mu dostępny
zapewnienie odpowiedniego i niezbędnego zaplecza (podwórze, ogród, las itp.)
odpowiednie przygotowanie kadry
zapewnienie bogactwa form pracy, form wychowawczych, dydaktycznych, integracyjnych.
24. WYOBRAŻENIA U NIEWIDOMYCH