PEDEUTOLOGIA

4.10.10

1. R. Kwaśnica „Dwie racjonalności: Od filozofi sensu ku pedagogice” Wrocław 2007

2. Tripp B. „ Zdarzenie krytyczne w nauczaniu. Kształtowanie profesjonalnego …”

3. A. Gałdowa „Klasyczne i współczesne teorie osobowości” rozdz V i VI

4. Kwiatkowski H „Tożsamość nauczycieli między anomią a autonomią” W-wa 2005

11.10.10

Pedeutologia to dyscyplina zajmująca się nauczycielem (przygotowaniem do zawodu).

Geneza zawodu N

Zawód N należy do jednych z najstarszych zawodów świata (skonstruował się na przelomie XX wieku). Był to na początku człowiek o wysokim prestiż społecznym.

- w najstarszych cywilizacjach były już instytucje nauczyciela, w Chinach był nauczyciel rodu monarszy - przygotowywał wiedzę, uczył mądrości do momentu przejęcia władzy.

- jako pierwsi obowiązek nauczania wprowadzili Żydzi → obowiązek codziennej edukacji chłopców od 8 r.ż. Koncentrowanie się na Starym Testamencie. N był rabin , który wykonywał czynności nauczania darmowo, ale cieszył się dużym prestiżem społecznym.

Kultura europejska : filozofia klasyczna

Retoryka (czysta sztuka mądrości)

Sofiści

Erystyka (sztuka manipulacji)

Umiłowanie mądrości dla niej samej. Nauczyciel świetnie przygotowywał intelektualnie. Ateny jako pierwsze opłacają N (filozofa klasycznego) → instytucjonalnie określenie zawodu.

Rzym II wiek przyjęcie instytucji Nauczyciela

Średnie przejęły model żydowski, zawód nauczyciela nieodpłatny, dla niższych warstw.

Podstawowe wiadomości, brak sprzyjających warunków nauczania, wyższe warstwy nauczyciel zatrudniany, ale o niskiej pozycji, brak prestiżu - zawód o charakterze usługowym. Brak jednak obowiązku edukacji, nie ma określonej centralnej roli N, wpływu na

i kontrreformacji : J. A. Komeński pochylił się w swojej „Wielkiej Dydaktyce” nad losem N i wskazał jak powinien być kształcony.

Komisji edukacji Narodowej - został legislacyjnie dookreślony statut zawodowy N szkół średnich, zostali nazwani nauczycielami akademickimi, ze względu na to że nauczyciel powinien posiadać wykształcenie akademickie.

XX wieku - pedagogiczny kongres narodowy na którym Guzbetti wystąpił z potrzebą ukonstytuowania nauki o zawodzie N. Neuman występuje z koncepcją wytworzenia nauki o zawodzie N, ale lokującej w pedagogice zajmującej się czynności nauczyciela. Kreuz wystąpił z pytaniami o nauczyciela. Kim jest i kim powinien być? Jaki jest w rzeczywistości i jaki powinien być? W jaki sposób powinno się go kształtować?

i zajmować się ma dziejami N, rola i zadania N, socjologia zawodu, psychologia nauczyciela wychowawcy wraz z typologią i kształceniem nauczyciela, zadań pedentologicznych.

- obowiązek kształcenia nauczycieli na seminariach nauczycielskich kończących się małą maturą, a więc matura nie dającą wstępu do szkół wyższych. Uważano że stojącej ówcześnie na wysokiej pozycji lepiej przygotowują na uczelnie niż nauczycielskie, które nie dorównują im poziomami.

Chodziło o warstwy społ. Uczęszczające do seminarium chciano zmniejszyć ilość osób na studiach.

Dysponowały szkoły ćwiczeń, które w założeniu miały stanowić selekcję. Ponieważ były odpłatne blokowały wstęp do seminarium tylko dla os. posiadających

W trakcie edukacji można było pozbawić możliwości wykonywania zawodu jeśli uznano że nie ma do tego predyspozycji.

Instytucja wychowawcy ; osoba z ogromnym doświadczenie, wiedzą i taktem pedagogicznym. Miał pod sobą 2 lub 3 nauczycieli, pomagał mu nauczyciel „czuwający”, wychowawca mógł wchodzić na lekcje do wszystkich nauczycieli bez wcześniejszej zapowiedzi.

18.10.10

Pedeutologia II RP

J.W.Dawid - twórca pedeutologii, wydane w 1912 r. rozprawy „ O duszy nauczycieli”. Cechy nauczyciela to powołanie „umiłowanie dusz ludzkich”, potrzeba doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnetrzna prawdziwość moralna, odwaga.

S. Szuman - talent pedagogiczny, to zespół cech zdolności, które mogą być doskonalone w toku czynności zawodowych. Nabyty talent dominuje nad osobowością

W. Spasowski - nauczyciel powinien posiadać zespół cech duchowego przewodnika. Powinien być to człowiek szlachetny, wierny głoszonym zasadom, odważny i obowiązkowy. Powinien mieć swobodę w doborze materiału jego rozkładu tak aby dopasować go do potrzeb wychowanków - mowa o kompetencjach. (oraz budowanie własnych metod nauczania).

H. Rowie - wymienia pięć głównych cech :

1. Zdolność do samodzielnego ujmowania i rozwiązywania zagadnień wychowawczych

2. Inicjatywa, pomysłowość, twórczość w tworzeniu metod nauczania

3. Umiejętność współdziałania w opracowaniu programów naukowych

4. Umiejętność popularyzacji wiedzy w dziedzinie swoich zainteresowań naukowych

5. Posiadanie głębokiej kultury etycznej, społecznej i estetyczne

Kreutz - „Osobowość nauczyciela wychowawcy” zdolność sugestywna to najważniejsza . specyficzne właściwości to skłonności do społ. oddziaływań, nauczania innych, przekonywania, zapalania drugich.

Boley - „zdolność wychowawcza” to cecha dobrego N. Pojmował ją jako przychylność wychowankom, rozumienie ich psychiki, systematyczne zajmowanie się mnimi, cierpliwość, takt, entuzjazm, artyzm. Wychowawca posiadający te cechy ponadprzeciętne będzie wychowawcą integralnym.

Grzegorzewska - twórczyni pojęć nauczyciela „wyzwalającego” i „hamującego”

Pedagog jako osoba wypełniająca rolę społ i jak osoba funkcjonująca w społeczeństwie.

Socjalizm → neokapitalizm

Orientacje badawcze

I psychologizująca

II psychologizująco-pedagogizująca

III socjologizująca

Badania nad nauczycielem

Diagnostyczne: określono na ich podstawie czynniki stymulujące lub hamujące powodzenie w pracy nauczyciela

Prognostyczne: przewidujemy na ich podstawie rozwój zadowody przyszłych kandydatów do zawodu nauczycielskiego (Bandura, Jankowski,Maciaszek)

: projektują i badają wpływy wzajemne poszczególnych elementów systemu a przez to jakość pracy nauczycielskiej (Kulisiewicz, Okoń, Słomkiewicz)

Tematy tabu - równowaga płciowa nauczycieli

23.10.10

Ochrona prawna zawodu nauczyciela

Definicja zawodu - społecznie wyodrębnione czynności wynikające z potrzeby podziału pracy, będące źródłem utrzymania podziału jednostki; Są względnie trwałymi czynnościami a do ich wykonywania potrzebne są odpowiednie kwalifikacje (wiedza i umiejętności) oraz kompetencje. Zawód potwierdza się w toku aktywności jednostki.

Konstytucja gwarantuje możliwość studiowania tego co się chce.

Powody które mogą ograniczać wstęp na uczelnie:

- powody zdrowotne

- karalność

- dysleksja

Weryfikacja do zawodu przypada na czas pierwszej aktywności zawodowej.

Awans zawodowy

Do 1999 r Karta Nauczyciela 1982 (z zmianami w 1984 i 1986); według karty N awansował automatycznie, co dwa lata, co lączyło się z podwyżką po pierwszych dwóch latach pracy był oceniany i przy pozytywnej ocenie zostawał mianowany (jeśli nie został oceniany awansował automatycznie).

Szczeble specjalizacji

I - 21800

II - 20000

III - 1270

I STOPIEŃ - wysokie wyniki nauczania -wzorowe wywiązywanie się z wszelkich powinności i obowiązków nauczyciela - krytyczne adaptowanie nawyków rozwiązań w nauce - właściwie zorganizowany warsztat pracy zawodowej, samodzielnie wzbogaconym, umożliwiający realizację programu -

II STOPIEŃ - wysokie wyniki nauczania - wzorowe wywiązywanie się z wszelkich powinności i obowiązków nauczyciela - krytyczne adaptowanie nawyków rozwiązań w nauce - właściwie zorganizowany warsztat pracy zawodowej, wzbogaconym materiałami potwierdzającymi koncepcje pedagogicznej działalności danego N - interesujące oddziaływanie na najbliższe środowisko zawodowe - udokumentowanie

III STOPIEŃ - wysokie wyniki nauczania - wzorowe wywiązywanie się z wszelkich powinności i obowiązków nauczyciela - posiadanie własnego dorobku zawodowego - publikowanego, wzbogacającego wiedzę przedmiotową, pedagogiczną i psychologiczną - właściwie zorganizowany warsztat pracy zawodowej, wzbogaconym materiałami potwierdzającymi koncepcje pedagogicznej działalności danego N - inspiracje oddziaływań na środowisko zawodowe, przekazywanie wiedzy i doświadczenia, demonstrowanie tej działalności

Powody starań o przejście na wyższy stopień:

- możliwość zostania dyrektorem

- prestiż społ

- dla samej satysfakcji

- uznanie w środowisku pedagogicznym

2 hospitacje ocena

Dyrektor - wojewódzka komisja do spraw nauczycieli ; egzamin

Publikacje - dyrektor Regionalna Komisja ; egzamin

8.11.10

Stażysta, kontraktowy, mianowany, profesor oświaty

Pensja nauczyciela : wysługa (pierwsza po 3 latach, potem co roku do 20 lat praktyki zawodowej, 25 lat jubileuszowski dodatek, dodatek motywacyjny, nadgodziny)

Stażysta 1 rok 2039 i ocena i rozmowa

Nauczyciel Mianowany 2099 i trwa 2 lata, składa się plan i ubiega się o staż na mianowanego - egzamin

Nauczyciel Kontraktowy 2383 po roku można otworzyć staż który trwa 3 lata: rozmowa

Staż - wyznacza się opiekuna stażu, który wprowadza w instytucję (procedury postępowania), pokazuje raz w miesiącu swoje zajęcia, raz w miesiącu uczestniczy w zajęciach stażysty, sprawdza dokumentację, hospitacje, plan rozwoju zawodowego. Dyrektor może nakazać poprawę planu ale nie może go odrzucić. Stażysta po zakończeniu stażu składa sprawozdanie do opiekuna, który je ocenia, rozmowa na terenie szkoły z stażystą na zakończenie stażu (staż trwa 9 miesięcy).

Nauczyciel występuję o staż na nauczyciela kontraktowego → dyrektor może nie zgodzić się na rozpoczęcie stażu, poprzez nie wydanie oceny napisanego planu rozwoju zawodowego. 2 lata wyczekuje na rozpoczęcie nowego stażu, w tym czasie nadal ma opiekuna.

15.11.10

Start i awans zawodowy

Start zawodowy może być:

- szokiem zawodowym - jest zazwyczaj destrukcyjnym stanem polegającym na zaskoczeniu, zdziwieniu a czasami prowadzi do wstrzału psychicznego. Wg Einsteina akt zdziwienia powoduje uaktywnienie myślenia.

Elementy wpływające na jakość startu zawodowego

• społeczno - kulturowe: my dojrzewamy w spostrzeganiu/myśleniu o danym zawodzie - jednostka która żyje w środowisku z danymi tradycjami szybciej dojrzewa niż osoby spoza tego kregu zawodowego

• szacunek dla zawodu - rangowanie zawodu pedagoga w społeczeństwie nie jest najlepsze, zbudowanie więc szacunku dla zawodu jest podstawą dla szacunku so samego siebie

• co do swoich merytorycznych umiejętności, wiedzy

• swoich możliwości, interpretacja, samoocena siebie w przyszłej roli zawodowej, buduje to wewnętrzą motywację.

Z nieznanym

Wygrywa ten kto jest otwarty na zmiany i nie unika wewnętrznych konfliktów, jest w ten sposób przygotowany na radzenie sobie w sytuacjach stresogennych;

Wynikiem decydującym jest motywacja jednostki, która wpływa na radzenia sobie z trudnościami .

Poziom przygotowania zawodowego sprzyja elastyczności intelektualnej oraz samosterowalności

Wiara we własne możliwości i świadomość własnego sprawstwa (ja decyduje o tym jakie będą relacje międzyludzkie, jak będzie przebiegał proces edukacyjny na lekcji). Istotne znaczenie ma świadomość naturalności przeżyć które towarzyszą młodemu nauczycielowi na początkach jego kariery zawodowej.

Aktywność młodego nauczyciela należy kierować na:

- i rozpoznanie sytuacji (np. przed rozpoczęciem pracy uczestnictwo w radach, w ich obradach, analizować strukturę społ liderów nieformalnych, rozpoznawanie pozycji opiekunów, istotne problemy pracy instytucji, z czym przychodzi pedagog po wakacjach

- sytuacji w aspekcie możliwości i korzyści

- rozwiązywanie sytuacji dzięki wykorzystaniu wiedzy i umiejętności nabytych wcześnie, przyswojenie nowych

- uruchomienie refleksji merytoryczno-pedagogicznej nad własnym działaniem i myśleniem.

Start zawodowy - to pierwsza faza adaptacji zawodowej od której zależy dalszy przebieg i wyniki często całej aktywności zawodowej . Długość tej fazy jest różna i jako kryteria można przyjąć spadek do minimum popełniania błędów i w odczuciu subiektywnym wrażenie rzetelności wykonywanej pracy.

24.11.10

Rozwój

W ujęciu psychologicznym jest to progres, który można wartościować, poza tym psychologowie uważają że jest on uporządkowany sekwencyjnie, czyli występują tu fazy, gdzie faza poprzednia buduje podstawę do fazy nastepnej. Sensem rozwoju jest świadome uczestnictwo we własnej transformacji , oznacza to że jednostka powinna wkładać wysiłek w rozwój nie poddając się bezwładnemu dryfowaniu.

Jednostka świadomie powinna się rozwijać - rozwojowi powinna towarzyszyć świadomość, aby nie tracić czasu i energii.

Socjologiczne ujęcie wg Sztompki - w zyciu człowieka mogą wydarzyć się takie okoliczności społeczne że jednostka podejmie nagły trud i wysiłek który pozwoli mu zmierzyć się z nowymi wyzwaniami (trudne wyzwanie może spowodować bunt, dynamiczny wzrost i wzięcie własny rozwój w swoje ręce.)

Rozwój zawodowy

Rozwój zawodowy odbywa się w sferze poznawczej, zaczynami inaczej interpretować, przez pryzmat własnych przemyśleń i doświadczeń.

- zmienia się nastawienie emocjonalne i motywacyjne - pojawia się chęć rozpoczęcia pomocy i radość z sukcesu

- zmienia się osobowość - buduje się teoria na swój własny temat (jest coraz lepiej radzę sobie)

- zmiana zachowań - teoria na mój własny temat wpływa jak podchodzimy do nowych wyzwań, z jakim kontekstem (okoliczność, sens nadawany danym sytuacjom, danym wydarzeniom przez daną osobę) wchodzę do tych wyzwań (np. nie radzę sobie/ potrafię to zrobić).

Zmiana sytuacji zawodowej - kontekst który wytwarza dany pedagog, kreuję jego, ale również otoczenie - kreuje następne sytuacje.

Nastawienia zawodowego

Nastawienie na przetrwanie na siebie - pedagog jest skoncentrowany na to jak jest odbierany. Im słabszy jest wewnętrznie pedagog tym silniejsze zapotrzebowanie na pozytywny odbiór społeczny. Nastawienie na sytuację dydaktyczną - istotna dla pedagoga jest organizacja procesu. Nastawienie na ucznia podmiot oddziaływań pedagogicznych.

Fazy rozwoju zawodowego wg Kwaśnicy

1 przedkonwencjonalna - obejmuje trzy fazy nastawienia zawodowego, polega na sięganiu do, które są w zasobach wiedzy potocznych, usankcjonowanych w danej , w dziedzinie, uzasadnienie jest poza mną, robie tak bo inni już to sprawdzili, a wie robię podobnie. Jest to dobre odbywa się budowanie podstaw do fazy następnej

2 konwencjonalna - twórcze przetwarzanie wiedzy zastałej, próby wyjścia poza nią, refleksja, próbuje tworzyć własne modele postępowania, kompetencji wewnętrznych ale jeszcze nie

3 pokonwencjonalna - pedagog zaczyna się posługiwać własną intuicją, ufa sobie , ma wewnętrzne przekonanie tego jak należy postąpić, potrafi budowac świat zastały, zakwestionować bądź przyjąć wzorce postępowania za własne w całości lub części a bywa że odrzuca je wtedy w to miejsce buduje własne, nie jest to dobrze widziana osoba społecznie w danej instytucji, jest krytyczna wobec siebie i innych, otwarta na argumenty, wchodząca w dyskusję, bardziej tolerancyjny dla błędów.

06.12.10

Wzór - pedagog z jakim spotkaliśmy się w przeszłości, może to być antywzór.

Style nauczania G.D. Fenstermacher, JT Soltis

1. styl kierowniczy - nauczyciel planuje szczegółowo proces kształcenia, opiera się na diagnozie uczniów, ich możliwościach i zainteresowaniach, uwzględniając je w planowaniu procesu kształcenia. Dokładnie wie dokąd zmierza, aby go siągnąć okresla przebieg, czas, metody pracy, ćwiczenia, etapy pośrednie, kontrole, oceny. Jeśli pojawią się problemy w trakcie przebiegu procesu to nieznacznie ale modyfikuje proces. Zazwyczaj modyfikuje bodźce które pozwolą mu wrócić na właściwy tor. U tego nauczyciela wszystko jest jasne a dyscyplina pracy i organizacja mają doprowadzić do założonego celu. Nauczyciel jest obok tego procesu(jest kierownikiem procesu) m,a przedmioty do obróbki, które w efekcie mają posiadać określoną wiedzę i umiejętności. Nie rozwój a założone cele są istotą tego procesu - zwłaszcza wtedy gdy nauczyciel nie zastanawia się jak dany fragment wiedzy wpływa rozwojowo na ucznia. Cechy: stosunkowo mała elastyczność, bycie na zewnątrz.(lepsza wersja) Nauczyciel o stylu kierowniczym bezrefleksyjnie przyjmuje cele, nie zwalnia tempa, stosuje restrykcyjne kryteria oceny, nie uwzględnia sugestii (gorsza wersja)

Dokonuje ewaluacji po zakończeniu procesu.

Plusem tego stylu jest

*ład merytoryczny i dyscyplina w klasie = dobre warunki pracy

*nauczyciel jest przewidywalny

*wysoka efektywność

2. styl wyzwalający - nauczyciel uprawia na oczach uczniów dyscyplinę, która jest jego pasją. Jest w środku procesu, zadaje pyt., które są także pyt. do niego. Inspiruje do pyt. swoich wychowanków ale również się z nimi zmierza. Nie ma tu pogadanek a jest dialog. Nie obawia się zostawić pytań bez odpowiedzi. Dysponuje ogromem wiedzy jego dydaktyka jest zarażaniem wiedzą (uprawia gorącą wiedzę).

3. styl terapeutyczny - stawiający na rozwój ucznia, uwzględniający jego potrzeby, przed i w trakcie zindywidualizowanych, wychodzący naprzeciw zainteresowaniom, maksymalnie ograniczający zewnętrzną a jeśli się pojawia to w celu uruchomienia kontroli wewnętrznej. Realizuje się podmiotowość wychowanka to on decyduje ile, czego i dlaczego.

Nie można łaczyć tych stylów. Praktyka wymagałaby aby czerpać zalożenia i łaczyć je dla dobra rozwoju wychowanka. Styl terapeutyczny i kierowniczy powinny się łączyć.

Styl terapeutyczny

Trudności w wpisaniu się w programowe oczekiwania wobec wyników. Programy szkolne nie są przystosowane do indywidualnej pracy.

Jest liczebność pracy

Możliwość przeplatania i osłabienia stylu kierowniczego o rozwój

Nauczyciel w środku jego elastyczność

Przez nauczyciela i samego ucznia jego możlowości i mocnych stron

Do zajęć terapeutycznych i pozalekcyjnych.

10

Współczesne kategorie opisu roli nauczyciela

„Przewodnika” Bauman - zna cele wędrówki, po co idzie, ku czemu, dokąd i powinniśmy dojść, zna drogi i potrafi wybrać najlepszą, wie wszystko o marszu, regułach, sposobie, tempie, oczekuje akceptacji, ewentualnie modyfikacji. Wpisana jest w tę rolę ambiwalencja, przy dobrej stymulacji może się znaleźć za wychowankiem, trzyma się kurczowo władzy, wybór ucznia jest najważniejszy.

„tłumacza” Bauman - objaśnia tłumaczy różne sposoby wyboru, jest neutralny, kultury refleksyjnego jednostki. Zna język komunikacji, ma poczucie odpowiedzialności, czeka, wymagane od nauczyciela jest duża uczciwość merytoryczna- ukazuje temat wszechstronnie, niezależnie od własnych poglądów na dany temat.

Dyspozycje nauczyciela, umiejętność formułowania poglądu i rozległość wiedzy

Rola refleksyjnego praktyka

Struktury sensotwórcze - budowanie własnego przekonania w toku powszechnej refleksji nad praktyką pracy pedagoga (refleksja emancypacyjna)

Stale weryfikuje swoje kompetencje w oparciu o doświadczenie i konfrontacje z teorią. Jest to inteligentne, twórcze działanie, zrelatywizowane na konkretnej sytuacji. Wiedza w działaniu.

Odwołuje się do własnej wiedzy i doświadczenia aby zbudować własną teorię dotyczącą danego zjawiska, buduje własną pedagogię i wdraża ją jeśli jest coś nie tak to ją modyfikuje.

Rola badacza

Podejmuje studia nad własnym działaniem, koncentracja na procesie odkrywania, tworzenia

- eksperymentuje, tworzy metody, ciągle się rozwija, nadąża za ciągle zmieniającymi się potrzebami swoich wychowanków, może mieć negatywne strony skoncentrowany na własnym rozwoju, skuteczności, może wprowadzać pewne zakłócenia. Plusem jest tworzenie własnej teorii, przekraczanie roli, zarażanie środowiska działalnością.

Nauczyciel wyemancypowany - niezależna postawa, uczestniczy w kreowaniu niezależnej tożsamości ucznia.

Sam nauczyciel musi być wyemancypowany, zna mechanizmy emancypacji, do wolności trzeba dorosnąć, trzeba się o nią upomnieć - mądry pedagog zanim da wolność dokręca śrubę, tak żeby wychowanek wiedział że to nie jest podarunek a coś na co , o co się upomnieli. Potrafi zapanować nad dyscypliną, która jest u niego środkiem do emancypacji.

---