P. jako subdyscyplina ped.. Pedeutologia to wiedza o nauczycielu ( z gr. Paidentus - nauczyciel, logos - słowo, nauka). P. jako nauka o n. jest subdyscypliną pedagog. i coraz wyraźniej się usamodzielnia, tworząc odrębny udział pegag. Zajmujący się zagadnieniami dot. Nauczycieli.: - osobowością nauczyciela - dobrem do zawodu, - kształceniem i doskonaleniem n. - pracą zawodową.

W rozwoju refleksji p. można wyróżnić 3 stadia: 1. kim ma być nauczyciel. 2. w kolejnym stadium rozwoju p. akcentowano ścisłość, naukową wiarę w możliwości racjonalnego porządkowania edukacji n. i kontroli jej efektów. 3. skąd wiem jak mam wychowywać?

Rys historyczny: 1931 - spotkanie w Nicei rok powstania tej nauki. Instytucjonalne dokumentowanie początku wiedzy o n. wiąze się z posiadaniem Międzynarodowej Ligii Nowego Wychowania w Nicei, gdzie powołano specjalny Komitet, który miał się zajmować opracowaniem zagadnień kształcenia n. Ciało to dyskutowało nad 12 problemami zaproponowanymi przez prof. Johna Watsona i to własnie te problemy wyznaczyły przedmiot nowo powstającej subdyscypliny pedagog. - pedeutologii, poza tym stały się swego rodzaju manifestem w sprawie kształcenia n. Podkreśliło to znaczenie i rangę zawodu n. w nowożytnych społeczeństwach.

Oprócz manifestu istotnym polskim wkładem w rozwój p. był :”Projekt nauki o wychowaniu czyli p.” w którym J. Mirski określił naukowe zręby p. między innymi: *określił naturę działania pedagogicznego, * zauważył, kiedy wychowanie przestaje być techniką a staje się twórczością w pracy technicznej jesteśmy w stanie pewnej klasie celów przyporządkować pewne klasy środkow natomiast w pracy twórczej takie przyporządkowane jest niemożliwe.

~ praktyczne poznawanie dzieci w szkole i poza nią. ~ danie szansy na samopoznanie się studentów ~praktyka ~możliwośc wykształcenia u studentów samodzielności w myśleniu i działaniu. ~rozwój pełnej osobowości kandydatów do zawodu n. ~ideał nauczyciela.

Mirski zaproponował swoją systematykę nauki o n. w której wyodrębnił 4 działy: 1. filozofia wychowania, 2. nauka o wychowaniu 3. teoria wych, 4. sztuka i technika wychowania.

W literaturze nie ma uzgodnionego poglądu na kwestię statusu współczesnej p. nie ma jednej odp. Na pyt. czym jest p. przegląd badań prowadzi do wniosku, ze współczesna p. ujmowana jest w kilku znaczeniach: * jako nauka o nauczycielu ( 1 z subdyscyplin pedagog.) * jako pedagog. filozoficzna refleksja o nauczycielu ( filozofia n. i zawodu nauczycielskiego) * jako wiedza o n. przekraczająca ograniczenia naukowego modelu poznania.

P. jako nauka i subdyscyplina pedagog. Odwołuje się do ontologii badanego przedmiotu.

Jakie są właściwości przedmiotu badan? można wskazach kilka ich kategorii: * relacyjność * oporność * potencjalność * nieprzewidywalność * potencjalność i niepełna przewidywalność * konflikt.

P. jako reflekcja filozoficzna: nawiązuje do źródeł wywodzących się z filozoficznych pytań o czł. I jego miejscu w świecie.

P. jako wiedza o n. - współczesna p. coraz częściej ujmowana jest jako wiedza o n. pojęcie wiedzy, obejmuje swoim zakresem róźne formy umysłowej kultury czł nie tylko kulturę naukową.

Ewolucja pojęcia nauczyciel - w miarę jak wyczerpuje się autorytet szkoły i n. budowany na zad. Poznawczych, powstają inne zakresy zadań, ról, które są generowane skalę dokonujących się zmian w świecie. Pojęcie n. początkowo wiązano z osobą, która nauczała, pełniła w wychowaniu dzieci funkcji edukacyjne. W miarę rozwoju procesów społ - gosp. Pojawiła się kwestia ideału n. jako osoby skupiającej cnoty dot. Wykształcenia i walorów osobowo - moralnych. Z upływem lat powstał problem efektywności instytucji kształcących pojawiła się pytanie czy nauczycielowi wystarczy tylko znajomości tresci nauczania ( metody w zalezności od tego, kogo czego się naucza) wzrasta świadomość znaczenia sprawnościowego przygotowania n. metodycznego i pedagog, W miarę wzrostu wiedzy i świadomości zadan n. pojawiła się pyt. Czy nauczanie to bardziej sztuka czy technika? Następną kwestią było pyt ( do dziś nierozstrzygnięte) czy n. to misja czy zawód, czy bardziej misja czy bardziej zawód)

Dziś młodzież powinna być przygotowana do samodzielnych wyborów - materiałem do tej umiejętności jest rozumienie współczesnej rzeczywistości jej natury, dynamiki, przemian, rozeznanie w kierunkach jej rozwoju. N tak więc staje się tłumaczem świata. Tłumacz: *szanuje autonomię jednostki i jej indywidualność * nie zakłada jej zmiany wg własnego pomysłu czy z góry założonego ideału. * dostarcza tworzywo do rozwoju - objaśnia rzeczywistość, podsuwa argumenty, ułatwia zrozumienie * przygotowuje do podejmowania samodzielnych wyborów * uczy samodzielności.

Myślenie o n. od dawna wyznaczone było poszukiwaniem ideału osobowego, skupiającego w sobie rzetelnie wykształcenie i moralną doskonałość. Ten wzór, przyjmował różną postać: * ideał osobowościowy * profesjonalny wzorzec * charakterystyka n. * sylwetka.

Dla metodologii pedagogika od zawsze był to poważny problem, jak określić kryteria owego wzoru. Dały się w tej kwestii zauważyć 2 stanowiska: 1. wzorzec n. jest ie tylko użyteczna matrycą do oceny konkretnych n oraz planowania kształcenia, doskonalenie k kandydatów do tego zawodu lecz jest również użytecznych narzędziem do samopoznania n, rozpoznania swoich nauczycielskich, profesjonalnych zalet i możliwości oraz podejmowanie wysiłkow autoedukacyjnych. 2. W trosce o czystość pedeutologia w pewnym okresie zaniechała badań normatywnym nad postulowanym wzorcem n. i zajęła się nauczycielem rzeczywistym - zaczęto badań to co w pracy n. było obserwowalne, powtarzalne, wymienne, a więc czynności zawodowe n. a szerzej jego zachowania i ich rezultaty.

Jakie wobec tego przyjąc treści i formy opisu n.? UJĘCIA N

Ujęcie psychologiczne (osobowościowe)- ujęcie to stało się przedmiotem ostrej krytyki, podważano wszelką normatywność, wskazującą na to co n powinien. Ci wynika z powyższych rozwiązań dla współczesnej wizji kształcenia, osoby nauczyciela: 1. w analizie profesji zaufania społ trudno się rozstać z myśleniem kategoriami niepodważalnych cnót, które n. ma urzeczywistnić. Jak długo będziemy się zastanawiać nad modelem czł. Jako celem wychowania, tak długo będziemy myśleć o n jako o pewnej doskonałości 2. Wartością samą w sobie jest wielość sposobów opisu osobowości n. Różnorodność wizerunkow osobowościowych n jest odpowiedzią są różne wizerunki uczniów. 3. wielość ujęć osobowościowych n wskazuje na potrzebę określania cech niezbędnych bez których zdefiniowania nie ma n.

Ujęcie technologiczne: Wyrasta z odmiennych założeń metodologicznych i psychologicznych, niż ujęcie osobowościowe. Jergo podstawą jest pozytywistyczne zorientowanie nauka, której przedmiotem badania jest to, co może być obiektem poznania empirycznego. Badaniom stawią się wymóg powtarzalności wyniku - główną kryteria, w odniesieniu do n uczyniono kompetencje czyli wyspecjalizowane czynności zawodowe.

Ujęcie humanistyczne - (pryzmat indywidualności nauczania) Posiada duży zasób wiedzy humanistycznej ( n) na to ujęcie w osobie n. jest zorientowana pedagogika, socjologia, psychologia. Odmienne rozumienie człowieka - stanowi automatyczną niepowtarzalną całość. N. musi być nie tylko specjalistą w jakiejś dziedzinie ale po prostu człowiekiem. Występuje odmienny stosunek do kształcenia. Kształcenie nie jest skumulowaniem wiedzy jest formą komunikacji interpersonalnej, całościowe rozumienie występuje nowa jakość refleksji pedeutologicznej, które wiąże się z problemami: * odmiennie rozumienie człowieka, które można rozpatrywać w świetle różnych ról. * odmienne rozumienie poznania ( nie istnieje wiedza uwolniona od podmiotowości) *odmienny stosunek do kształcenia, nie jest kumulowaniem wiedzy, ale jest formą wymiany interakcji personalnych.

Ujęcie socjologiczne (wyznaczona rola zawodowa) każdy czł żyjący w społ ma wyznaczoną rolę zawodową. Struktura wypełnianych ról jest złożona. Pogłębiane badania R. Merton wg niego rola społ: * jest faktem, istnieje zanim ktoś się w nią wcieli, * jest faktem zewn ( sama osoba jej nie tworzy) * wyznacza postępowanie czł * jest rezultatem uczenia się więc trzeba ją przyswoić * jest różnie pełniona, w zależności od predyspozycji czł * pełnione role muszą być skoordynowane, nie mogą się wzajemnie wykluczać

N w ujęciu pedagog. Krytycznej: ujecie n jako transformatywnego intelektualisty - to propozycja amerykańskiej myśli intelektualnej. Transformatywnośc pojmuje się jako aktywność n na rzecz dokonywania zmian w edukacji i środowisku społ poprzez wyzwalanie się z ograniczeń i wkraczanie na drogę przełamywania oporów.

Pod upływem dokonujących się zmian profesje nauczycielski ewaluuje. Oto kierunki obserwacyjnych zmian w edukacji ( pozytywnych, negatywnych) * od poczucia bezpieczeństwa, wyznaczonego stabilnością środowiska życia * pracy czł. Od poczucia zagrożenia spowodowanego powszechnością ryzyka. * odpowiedzialności instytucjonalnej (grupowej) do odpowiedzialności indywidualnej (personalnej) * od przystosowania się człowieka do rzeczywistości, do modyfikowania, przekształcania * od pracy z dominacją czynności powtarzalnych do pracy z przewagą czynności twórczych, innowacyjnych. * od dominacji techniczności do dynamicznego wzrostu intelektualności * od kształtowania własnego życia do tworzenia jego koncepcji ( myślenie przyszłościowe i umiejętność czytania, rozumienia procesu przemian)

Funkcje zawodowe nauczyciela: Wyodrębnienie się zawodu nauczycielskiego było przejawem dokonującego się ogólniejszego procesu zróżnicowania, specjalizowania a także profesjonalizowania się czynności które pierwotnie skupiły się głównie w obrębie rodziny lub małej społeczności lokalnej. Przechodziło ono jednakże ewolucję a wraz z nim zmieniły się funkcje nauczycielskie. Proces ten dokonał się wtedy dopiero, gdy charakterystyczne dla zawodu nauczyclskiego czynności wydzieliły się w osobne zajęcia: * kiedy ukształtowała się osobna instytucja nauczyciela związanego z podstawową formą organizacyjną oświat, jaką jest szkoła. * kiedy n. zobowiązano do zdobycia min. wiedzy ogólnej i pedagog. Czyli określonych kwalifikacji zawodowych. Stanowiących główne źródło jego utrzymania i roli z społeczeństwie. * każdej osobie wykonującej czynności n zorganizowały się w odrębną grupę społ - zawodową.

Rola n. i z nia związane funkcje przez wiele wieków ulegały ciągłym modyfikacjom. Podobnie dzieje się współcześnie. Na zmianę funkcji n. ma wpływ wiele czynników (cz. Światopoglądowych i ustrojowych, lecz również czyn. Ekonomicznych oraz społ i jednostkowych czyn profesjonalnych i prywatnych).

Najczęściej grupie się te uwarunkowania w 5 kategorii i należy do nich: 1. Zmianogenne edukacyjne ewaluacja charakteru pracy ludzkiej a nie tylko n-skiej 2. zmiany potrzeb edukacyjnych współczesnego czł 3. zmiany spol oczekiwan pod adresem nie tylko n. ale także systemu eduk. 4. potrzeba kształcenia tzw. Świadomości globalnej 5. p. rozwikłania syt. Impasu współczesnego czł w ogole a n - la jako inżyniera dusz - w szczególności wymienione tendencje zmian rzeczywistości społeczno - kulturowej życia czł i n. przekładają się na procesy edukacyjne . Oto one: 1. od „bycia” w środowisku poprzez ograniczone „bycie” w szkole do zamknięcia się we własnych prywatnych sprawach, co można by powiązać ze zjawiskiem wewn. Emigracji n-la ze szkoły. 2. od n. „duszy” do n „mózgu” - świadomość siebie jako samookreślenie w zawodzie. 3. od kształtowania osoby uczenia przez modelowanie do inspirowania rozwoju - od wielkości funkcji autonomicznych do funkcji zleconych w ścisle określonych oraz zdeterminowanych. 4. od funkcji przekazu wiedzy do funkcji uczenia samodzielności poznawczej i egzystencjalnej (H. Kwiatkowska)

Na gruncie pedagogiki przyjmuje się, ze funkcja to zespół wyodrębnionych czynności odpowiadających określonemu rodzajowi zdań, operacji. Podział funkcji może być dokonany m. In. Ze względu na: * hierarchię realizowanych zadań (podstawowe i pomocnicze) *etap organizacji działań ( przygotowawcze, realizacyjne, kontrolne)* punkt widzenia zadań kierownictwa (planowania, organizowania, zarządzenia, koordynowania, kontroli oraz w odniesieniu do personelu - wychowawcze)

Podstawowe funkcje zawodowe n w ujęciu globalnym przedstawił S. Wołoszyn jako: * wychowawcze (kształtowanie pełnej osobowości) * dydaktyczne ( uczyć jak się uczyć) *opiekuńcze (stwarzanie warunków) * edukacyjno - kulturalne ( w stosunku do środowiska)

Inne podejście do funkcji przedstawiła K. Duraj - Nowakowi. Jest to wizja funkcji zawodowych n. rozpatrywanych w kontekście powinności humanistycznej. Należą do nich: * powinności stałej troski n o pogłębianie wiedzy o partnerze - ucznia. * powinność antropologicznej wizji człowieka - ucznia i n. a nie migawkowe spojrzenia na wyabstrahowanego osobnika ludzkiego. * powinność preferowania bogactwa zycia wew. Intelektualnego, emocjonalnego, motywacyjnego. * powinność wykorzystywania współcześnie dorobku minionych pokoleń pedeutologów.

Pedeutolodzy i dydaktycy przekonują, ze umiej. N się w dużym stopniu uzależnione od ich wiadomości, umiej, o różnym charakterze niezbędne SA do realizacji następujących funkcji nauczycielskich: 1. organizacyjna 2. informacyjna 3. motywująca 4 kontrolno - korektywa 5. opiekuńcze 6 środowiskowe 7 badawcze.

Nowe spojrzenia na funkcje n: Od przekazu wiedzy do uczenia samodzielności poznawczej i egzystencjalnej. Od sterowania do inspirowania rozwoju Od prostego przekazu do wprowadzania ucznia w świat wiedzy. Od funkcji przekazu wiedzy do czytania ładu w inf. Od dominacji intelektu do równowagi świata myśli i uczuć w edukacji szkolnej. OD alternatywy do dialogu.

Style nauczania i wpływ na relacje n - u. Wyróżnia się 3 fazy rozwoju wzajemnego stosunku N i U. * jako najważniejszą fazę uważa stosunek oparty na współdziałaniu i współtworzeniu * następna faza kontaktów oparta jest na zrozumieniu rodzicielskim * stosunek bazujący na przyjaźni.

Wyróżnia się 3 odrębne aspekty mając na uwadze relacje N - U i jej związek z przystosowaniem szkolnym: * bliskość - bliskość to stopień ciepła emocjonalnego oraz otwartości komunikacji występujących miedzy N a U. * zależność- wskazuje na zbyt silne poleganie na n. jako źródle wsparcia. W przeciwieństwie do bliskości zależność jest cechą, która może zaburzyć przystosowanie szkolne dzieci. * konflikt - w relacji N U funkcjonuje jako stresor dla dzieci w środowisku szkolnym i może zaburzyć ich pomyślne przystosowanie szkolne.

Do podstawowych stylów nauczania zalicza się : 1. s. zamknięty - określony także jako frontalny lub formalny. 2. s. ramowy - kładący nacisk na zindywidualizowane podejście do U. 3. s. negocjacyjny - oparty na założeniu wiedza jest tworzona w procesie interakcji n - u.

W literaturze można znaleźć inną klasyfikację stylów: 1. autokratyczny - który polega na tym, w n stopniowo inf. Uczniom o każdym kroku jaki mają uczynić, nie toleruje projektów i pomysłów zgłaszanych przez U., wydaje polecenia, wymaga natychmiastowego wykonania, przerywa dyskusję, dyryguje u. nie uczestnicząc w ich procesach. 2. demokratyczny - n. wskazuje sposób postępowania nie wymagając by tak koniecznie uczynili., wymienia poglądy z uczniami, ośmiela u. do wyrażania własnych opinii, zachęca do podejmowania decyzji, włącza się do działań nie dominując.

Relacje pomiędzy N a U w społ szkolnej mogą przybierać następujące formy: 1. Relacje o charakterze stymulowanym. N. pozostający w takich relacjach z U. akceptuje u, odnosi się do niech z życzliwością i zaufaniem, traktuje jako współpartnerów. Uczniom zaniedbanym w nauce i trudnym pod względem wychowania stwarza warunki do zmiany postaw i zachowania, stara się zredukować ich lęki, podnosić samoocenę, i wiarę w siebie. Stosunki n z wychowankami są przyjazne i bliskie, nie doprowadzają jednak do zbytniej poufności. 3. Relacje rzeczowe - N. poprawnie realizuje zadania dydaktyczno - wych. Jest w miarę sprawiedliwy, ale nie dostrzega indywidualnych problemów i potrzeb u. nie nawiązuje z nimi bliższego kontaktu. 3. Relacje obojętne - n. nie interesuje się zbytnio U., i wynikami ich pracy. Interweniuje tylko w wypadku poważniejszych ekscesów. 4. Relacje konfliktowe - N w sposób mniej lub bardziej widoczny prowadzi z uczniami walkę, często karze, nagroda bardzo rzadko. Narzuca U swoje decyzje i opinie.

Proces komunikacji N - U można przedstawić w następujący sposób: N (inicjowanie) - U (odpowiedź) - N ( reakcja)

Czynnikami, który zdaniem H. Rylke blokują przepływ inf. Miedzy U a N są: * chęć zachowania porządku w klasie, * własna wygoda N. * obawa przed utratą autorytetu.

Relacje edukacyjne N - U w modelach i koncepcjach edukacyjnych: 1. Relacja podporządkowania podmiotu wychowania *p. modeli *p. posłuszeństwa, *podporządkowanie podmiotu wych wymogom społ i przygotowanie do życia. *urabianie osoby wychowanka *p. kontroli i dyscypliny * p. koszarowa *p. sukcesu 2. Relacja zorientowana pajdocentrycznie: *p. służby dziecku * świadczenie na rzecz dziecka, * dawanie, obdarowywanie (wiedza, doświadczenie, emocje, własną osobą) * p. serca, * pajdocentryzm. 3. Relacja ontycznej równorzędności obydwóch partnerów procesu edukacyjnego: *p. humanistyczna (wzajemne dobudowywanie własnego człowieczeństwa) * p. dialogu z dzieckiem ( słuchanie, rozmowa, usłyszenie, rozumienie, bycie z dzieckiem, pomoc dziecku) * p. przyjaźni z dzieckiem (wsparcie, odnajdowanie się, stymulowanie poczucia samostanowienia i odpowiedzialności za siebie) * p. zorientowana demokratycznie (podejmowanie negocjonowanych decyzji, prawo własnego głosu)

Obraz nauczyciela w polskiej myśli pedagogicznej w czasach działalności KEN

Grzegorz Piramowicz - działacz KEN wykładał filozofię, miał gruntowne wykształcenie, był jezuitą nauczał w szkołach parafialnych, stworzył podręcznik do nauczania rozpowszechniony w tych szkołach. Napisana przez niego w 1787r. książka „Powinności nauczyciela” miała pełnić rolę podręcznika dla nauczycieli szkół parafialnych. Część I jest poświęcona nauczycielowi, wobec którego Piramowicz określa pewne wymagania, tak rzeczowe, jak metodyczne, wyznacza mu obowiązki, powinności, wylicza możliwości działania i cele, do jakich musi dążyć pedagog. Omawia także rolę mistrzyń, czyli nauczycielek wiejskich. Porusza również zagadnienie kary i ich stosowania, oraz o kontaktach nauczyciela z rodzicami i przełożonymi. Wg niego N musi dużo wiedzieć powinien być przykładem dobrego człowieka. Jest wzorem postępowania i myślenia dla swoich uczniów.

Trentowski B. - bardzo głośno i wyraźnie powiedział, że nie można stosować kar cielesnych wobec U. szczegółowo zajmował się kwestią dydaktyki wypowiadał się na temat jak należy nauczać, nawiązywał do sposobów nauczania Sokratesa. Metodą nauczania uczynił wykład, opracował nowatorską na owe czasy metodę czytania (głoskowanie, sylabizowanie) Jego poglądy były bardzo postępowe.

KEN - chcąc ratować oświatę i uzyskać dobre wyniki nauczania zaczęła zajmować się kształceniem nauczycieli

- do szkoły mieli trafić najlepsi absolwenci szkół wyższych

- N nie mogą być osoby kalekie, słabe, mające wadę wymowy

- N powinien być wzorowym obywatelem, swój obowiązek powinni spełniać dobrze biorąc pod uwagę dobro kraju

- N powinien być dobrze przygotowany merytorycznie(wiedza) i metodologicznie. Poszukiwanie ideału osobowościowego nauczyciela w XIX i XX wieku.

Dzieło J.W. Dawida o tym jak powinien wyglądać N w XIX w.

- dobry N to taki, który rozumie U jest empatyczny tzw. miłość dusz ludzkich

- N powinno charakteryzować: poczucie odpowiedzialności, potrzeba doskonałości, świadomość celów wychowawczych, zamiłowanie do pracy, wewnętrzna prawdziwość.

Z. Mysłakowski i jego poglądy na N twórca pojęcia talent pedagogiczny- wrodzona dyspozycja psycho-filozoficzna: N powinien cechować się zespołem cech osobistych- optymista, N powinien przekazywać kulturę, N powinien wzbudzać i kształcić zdolność U . Mieć poczucie godności osobistej, powinien uczyć U samodzielności, należy przygotować U do samodoskonalenia.

Każdy uczeń jest wartością społ. Trzeba go tak wychować aby miał pełnić różne funkcje społeczne. Talenty U powinny służyć społeczeństwu każdy uczeń powiązany jest ze swoim środowiskiem i należy to w nim pielęgnować.

Włączenie U do społeczeństwa powinna przebiegać etapami: 1. Kontakt- matka- dziecko- osobą, która ma największy kontakt z dzieckiem jest matka. 2. Rodzina - poszerzenie kontaktów dziecka o członków rodziny, dziecko czuje się pewnie jeżeli wie, że ma rodzinę, na którą może liczyć. 3. Kontakty pozarodzinne - sąsiedzi, znajomi, których dziecko spotyka. 4. Kontakty rówieśnicze. 5. Kontakty wtórne - funkcjonowanie na zasadach pełnego członka społ. 6. Zasady życia personalnego - praca nad sobą, wewnętrzne doskonalenie się.

XXw. Szuman zwracał uwagę na cechy osobowości, które powinien posiadać N. Powinien charakteryzować się bogactwem osobowości - umiejętnośc rozdawania, dzielenia się tym co sami wiemy i umiemy.

Kreutz osobowość nauczyciela - wychowawcy: - miłość do ludzi, skłonność do społ. oddziaływania na innego człowieka.

Wizja N wg Grzegorzewskiej( N który pracuje z niepełnosprawnymi - kocha ludzi i potrafi to wyrazić - N musi być wyjątkowy, -chęć niesienia pomocy innym, - pogodny, uśmiechnięty,- nieograniczona cierpliwość, - dostrzega w U człowieka, - doskonała znajomość psychologii.

R. Czadzka (pedagog) - działacz oświatowy całe życie poświęciła innym, działała na rzecz dzieci ociemniałych założyła w Laskach pod warszawą szpital dla żołnierzy niewidomych.

J. Korczak - pedagog, który całe swoje życie poświecił dzieciom, zajmował się dziećmi żydowskimi

Różne rozumienia pojęcia autorytet

Autorytet wg Okonia "...ogniskuje w sobie to wszystko, co jest konsekwencją wykształcenia nauczyciela, jego osobistych walorów oraz jego działalności w szkole i w środowisku. W żadnym chyba zawodzie pisze autor osobista wartość człowieka nie wpływa w tym stopniu na owoce jego działalności co w zawodzie nauczycielskim".

Typy i rodzaje autorytetów

Nauczyciel może posługiwać się w swej pracy równocześnie dwoma rodzajami autorytetu. Jeden z nich jest niejako zagwarantowany z racji piastowania stanowiska, nadany mu przez szkołę. Jest to autorytet formalny, którego bronią obowiązujące w szkole normy. Powołując się na nie można żądać od uczniów respektowania nauczycielskiego autorytetu formalnego.

Drugi z nich to autorytet nieformalny - autentyczny, nie jest zagwarantowany, nauczyciel musi go sobie wypracować. Jest jego indywidualną własnością, która odróżnia go od innych pracujących w szkole nauczycieli. Jest on bardzo cenny wymaga ciągłej troski i pielęgnacji. Respektowania autentycznego autorytetu nie można od nikogo żądać, można jedynie być nim przez uczniów obdarowanym. Istotą działania autorytetu formalnego jest zewnętrzny przymus, nakazujący podporządkowanie. Istotą działania autorytetu autentycznego jest dobrowolność podporządkowania się. Obydwa te rodzaje są nauczycielowi potrzebne. Pierwszy może stanowić punkt wyjścia do budowania drugiego.

Autorytet, czyli uznanie i szacunek budowany na 3 zasadniczych filarach, które tworzą: - wiedza merytoryczna, - umiejętność jej przekazywania, - cechy osobowościowe.

Autorytet nie jest i nie może być darem dla nauczyciela ze strony środowiska czy władz szkolnych. On sam musi tak pracować na wyznaczonym stanowisku, dochodzić do takich wyników w swej pracy aby mógł zmienić środowisko do uznania wlasnej osobowości i tym samym do powstania i utrwalenia swego autorytetu.

Cechy umysłu i charakteru N jakie powinien posiadac :- ideowość, moralnośc, mądrość życiowa, wiedza i ogólna kultura umysłowa, mistrzostwo dydaktyczne, mistrzostwo pedagogiczne, kultura osobista.

Osobowość nauczyciela według Cz. Banacha obejmuje trzy struktury:

1) poznawczą: wyrażają się działaniem związanym za spostrzeganiem i rozumieniem ucznia - wychowanka,

2) motywacyjną: obejmującą system wartości, potrzeby i postawy nauczyciela,

3) czynnościową: prakselogiczno - pedagogiczną.

Na układ własności osobowych nauczyciela składają się następujące czynniki:

1) jego światopogląd,

2) zainteresowania,

3) motywacje,

4) zdolności,

5) inteligencja,

6) mechanizmy temperamentalne, charakterologiczne i samoregulujące.

Wszystkie one tworzą wzajemne relacje między nauczycielami i uczniami, nauczycielami i rodzicami oraz środowiskiem lokalnym, nauczycielami a dyrektorami i nadzorem pedagogicznym

Specyfikacja w odniesieniu do autorytetu.(typy , rodzaje i sposoby oddziaływania na U) Pierwszym kryterium podziału jest rodzaj właściwości osobowościowych N które to warunkuje jego wpływ wych. Autorytet moralny (osobisty) osoba o takim autorytecie staje się dla innych wzorem postępowania. Na tym polega jej niebywała wręcz siła wywierania wpływu na sposób myślenia i działania innych. Dlatego też wychowawcy i nauczyciele cieszący się autorytetem osobistym u młodzieży są niezastąpionym czynnikiem w ich prawidłowym rozwoju.

Autorytet intelektualny dotyczy wiedzy i specjalności zawodowej, związany jest z posiadaniem szczególnych kompetencji i umiejętności.

Autorytet nauczyciela w aspekcie rozwojowym

Faza I młodszy wiek szkolny- Dla uczniów w młodzszym wieku szkolnym autorytet nauczyciela opiera się na emocjach tzn. że w tym wieku charakterystyczne jest dla dziecka emocjonalne podejście do osób dorosłych , dziecko jest bezkrytyczne w stosunku do osób dorosłych.

Faza II Średni wiek szkolny -Dla uczniów w średnim wieku szkolnym jest to taki czas kiedy autorytet nauczyciela jest związany z wartościowaniem tego nauczyciela, jego zachowań szczególnie w relacji z uczniem.

Faza III Starszy wiek szkolny - Dla uczniów w starszym wieku szkolnym autorytet nauczyciela opiera sie na wiedzy merytorycznej, na umiejętnościach dydaktycznych (profesjonalizm nauczycielski), na etyce ogólnej.

Etyczne i aksjologiczne uwarunkowania zawodu nauczyciela

Sformułowano trzy normatywne właściwości i zasady społecznego działania osoby nauczyciela:

1. Nauczyciel działa w świecie dobra.

2.Działalność wychowawcza jako racjonalna nadzieja.

3.Trwały, niesprzeczny system wartości i przeświadczeń moralnych.

Czym jest sytuacja aksjologiczna?

Stanowi ona „(…) konstrukt teoretyczny odwzorowujący rzeczywiste funkcjonowanie

wartości w świecie ludzkim oraz ich wzajemne, rozliczne związki i zależności o charakterze

nie jedynie koniecznym czy możliwym, lecz faktycznym, to znaczy takie, jakie rzeczywiście

mają miejsce w świecie ludzkim”. Jej czynnikami są między innymi zamierzenia, intencje,

realizowane ideały podmiotu, szukającego w sobie i poza sobą jedności oraz porządku.

Poprzez stwarzanie sytuacji aksjologicznych nauczyciel może pomóc wychowankom:

- doskonalić umiejętność rozpoznawania i rozumienia rozmaitych wartości,

odróżniać je od antywartości (opowiadać się za pierwszymi, odrzucać drugie);

- klasyfikować i hierarchizować wartości;

- wdrażać do konstruowania ocen i sądów, a także osądów wartościujących;

wybierania tego, co najbardziej cenne;

- podejmować decyzje o akceptowaniu i respektowaniu wartości;

- kształtować własny system wartości;

- rozwijać wrażliwość estetyczną oraz wyobraźnię moralną;

- pomnażać i tworzyć wartości;

- kształtować poczucie odpowiedzialności za własne wybory i czyny;

- kształtować sumienie.

W myśl „Deklaracja w sprawie etyki zawodu nauczyciela” etyka zawodowa nauczycieli dotyczy ich powinności wobec:

- zawodu - zapewniają uczniom odpowiedniej jakości ofertę edukacyjną, troszczą się, by ich wiedza była systematycznie uzupełniana i odpowiadała aktualnemu stanowi, a także przyczyniają się do tego, by system edukacji był oparty na zasadach demokracji, prawach człowieka oraz aby te zasady były przedmiotem kształcenia i wychowania;

- uczniów / studentów - respektują zasady określone w Konwencji Praw Dziecka a także ich realizowanie, kształtują w sposób profesjonalny swoje relacje z uczniami / studentami, wyposażają uczniów w system wartości zgodny z prawami człowieka, wykorzystują swój autorytet kierując się sprawiedliwością i empatią;

- koleżanek / kolegów - wspierają wzajemną współpracę, chronią koleżanki / kolegów przed alienacją i mobbingiem, wspierają ich we wdrażaniu i prowadzeniu procedur zawodowych;

- kierownictwa - znają swoje prawa i obowiązki, respektują ustalenia wynikające ze zbiorowych umów i uzgodnień, przestrzegają uzasadnionych zaleceń kierownictwa;

- rodziców - respektują prawo rodziców do informacji na temat samopoczucia i rozwoju ich dzieci, zachęcają i ośmielają rodziców do aktywnego uczestnictwa w procesie kształcenia i wychowania ich dzieci, formułują zawodowe opinie na temat dziecka tak, aby najlepiej służyły jego interesom.

Kompetencje zawodowe N

kompetencja jest to taki samoregulujący sie wewnętrznie, motywowanym, co oznacza dla człowieka wykorzystywanie zdolności do posługiwania się wyuczonymi umiejętnościami w celu skutecznego działania w nowych sytuacjach.

Umiejętność to sprawność w posługiwaniu się odpowiednimi wiadomościami przy wykonywaniu określonych zadań

Analiza podawanych przez autorów def. Kompetencji wskazuje ze termin jest stosowany jako nadrzędny wobec umiejętności oraz skłania do potraktowania kompetencji jako * pewnych charakterystycznych jednostki ( jej wiedzy, umiejętności, sprawności) które pozwalają jej skutecznie realizować określone zachowania w środowisku * świadomości (poczucia) że takie charakterystyki jednostka posiada (świadomośc swojego potencjału) * przyjęcia przez nią odpowiedzialności za skutki swojego działania

Cechami wspólnymi kompetencji i umiejętności jest to że * maja one personalny charakterr, należa tylko do podmiotu działającego są jego „własności” * są nabywane w toku interakcji z otoczeniem( a zatem ulegają w ciągu życia zmianom i modyfikacjom) * pojawiaja się we właściwym działaniu określonej sytuacji

Rozwój umiejętności i kompetencji - ma charakter cykliczny a nie liniowy nabywanie komp przechodzenie od wiedzy ukrytej czyli nieuświadomionej przez jednostkę do wiedzy jawnej. Ten proces ma charakter fazy obejmuje 3 rekurencyjne (powracające) fazy 1. koncepcja na inf świata zewnętrznego 2. stymulowania wewnętrznego 3. Mapowania - wyraża się w dążeniu do zewnętrznej i wewnętrznej kontroli.

Koncepcje zawodowe przejawiają się w zależności od wykonywania czynności zawodowych w sposób zgodny ze standardami dla danego zadania zawodowego Koncepcja zawodowa N jest zawsze kategorią * podmiotową ( są właściwością każdego kto je posiada) * dynamiczną ( komp nie śa prostą sumą umiejętności N a ciągłym ich jakościowym przekształceniem . Proces kształcenia N to konstruowanie i nabywanie kompetencji to jakościowe zmiany, którym towarzyszy refleksja nad sposobem nabywania przekształcania umiejętności)* procesualną ( procesualny charakter komp to rozłożone w czasie przechodzenie przez jej kolejne fazy * umiejętności * pewności * doświadczenie * swoboda 8 pochodzenie * świadomość* refleksja * odpowiedzialność

W znaczeniu podstawowym czynności zawodowych w pedeutologii traktuje się komp N jako * umiejętności transportowania wiedzy i doświadczenia * animowane inspirowanie uczniów do samodzielnej pracy * rozwijanie sił twórczych i zdolności innowacyjnych U * kształtowanie postaw i charakteru wychowanków * organizowanie działalności praktycznej oraz stwarzanie warunków do samorzutnej działalności U * posługiwanie się tradycyjnymi i nowoczesnymi srodkami kształcenia i wychowania adekwatnie do potrzeb i sytuacji

O komp N decydują czynniki wewnętrzne i zewnętrzne

Do zew należą * wymogi formalne * ustawy zarządzenia, rozporządzenia regulaminy * formalne rzeczowe wymagania stawiane N w ramach postaw programowych MEN * zasady reguły zarządzania i organizacji szkoły

Do wew * profesjonalizm * postawa kreatywna * wrażliwośc moralna * otwartość intelektualna, umiejętności nawiązywania więzi emocjonalnych oraz intelektualnych * identyfikacja z ideą wychowania i nauczania

Standardy kompetencji zawodowych * standardy prakseologiczne( skutecznośc N w planowaniu organizowaniu i ocenie procesów eduk.), komunikacyjne( wyrażają się skutecznością zachowań językowych w sytuacjach eduk) współdziałania (manifestują się skutecznością zachowań prospołecznych i sprawnością działań integracyjnych N) kreatywności(charakteryzują N który wyróżnia się innowacyjnością i niestandardowością działań), informacyjne (wyrażają się w sprawnym korzystaniu z nowoczesnych źródeł inf) i moralne.

Komp wg Kwaśnicy

*Komp praktyczno- moralne ( są wyznacznikiem całej działalności N)- komp interpretacyjne to zdolności rozumiejące odnoszenia się do rzeczy ludzi siebie sytuacji w aktach samorealizacji - k. moralne dotyczą postępowania zgodnego z wyznaczonymi przez nas zasadami normami moralnymi i poglądami . - komp komunikacyjne odnoszące się do relacji N-U i przejawiają się w zdolności empatycznego rozumienia U oraz umiejętności prowadzenia dialogu z U

* kopm techniczne ( powtarzalność pracy N) - k. realizacyjne *k. postulacyjne * k. metodyczne

---