Socjologia - socius - zbiorowość, społeczeństwo i gr. logos mądrość, wiedza, nauka o społeczeństwie, o mechanizmach zachowania, grupach społecznych. wprowadził w 1837 r. Auguste Comte. Jako samodzielna dyscyplina naukowa socjologia wyodrębniła się pod koniec XIX wieku: pierwszy wydział socjologii powstał w 1892 r. na Uniwersytecie w Chicago, trzy lata później ustanowiono pierwszą europejską katedrę socjologii, na Uniwersytecie w Bordeaux.

Socjologia jako nauka- przedmiocie zainteresowań, a mianowicie społeczeństwie, gdy inni dodają- grupy społeczne, systemy społeczne, a jeszcze inni formy życia zbiorowego ludzi.

Socjolog interesuje się zjawiskami specjalnej natury-takimi przedmiotami, zdarzeniami i sytuacjami, które są uwikłane w jakiś sposób w przeżycia psychiczne, wartościowania, wyobrażania i dążenia członków danej zbiorowości.

Jako pierwszy wprowadził dysocjację Comte.

A.Comte- opracował klasyfikację nauk, traktował ten termin, który zajmował się tym ogromnym tworem, jakim jest społeczeństwo, my jesteśmy jego małą częścią.

Def. SOCJOLOGII- nauka, która zajmuje się badaniem zachowań ludzkich, interakcji, oraz organizacji społeczeństwa. Przedmiotem badań są zjawiska społeczne, procesy tworzenia się różnych form życia, zbiorowości ludzkich, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy tych zbiorowości.

Przedmiotem zainteresowań są:

1-ludzie- twory złożone z ludzi np. zbiorowości ludzkie.

2-przedmioty świata pozaludzkiego- ożywionego jak i nieożywionego, np. rzeźba, dzieło,

Początek socjologii- status nauki uzyskała XVIII w. twórcą był A. Conte, istotą tej nauki było wykrycie prawdy, które będą rządzić społeczeństwem (pomoże stworzyć bardziej humanitarne społeczeństwo)

Źródła rozwoju socjologii:

1-przednaukowe- inkubacyjne, dotyczyły prapoczątków socjologii

2-naukowy- rozpoczęły się formalne narodziny socjol. Powstały instytucje, struktury formalne, rozwijały się badania socjologii empirycznej diagnozowało się to zjawisko

Czynniki, które przyczyniły się do rozwoju socjologii

1-upadek feudalizmu, rozwój handlu, przemysłu, myśli intelektualnej, nauka

2-ruch intelektualny pod nazwą OŚWIECENIE

3-nauki oraz świeckiej myśli w odniesieniu do świata materialnego, biologicznego, społecznego

4-traumatycznym szokiem była rewolucja francuska w 1709 r. która przyniosła za sobą gwałtowne zmiany

Opóźnienia narodzin socjologii:

1-spory przedmiotu badań socjologii

2-powolny rozwój metodologii nauk społecznych

3-brakiem ogólnej zaakceptowanej definicji społeczeństwa i innych centralnych tej nauki kategorii pojęciowej

Prekursorzy socjologii:

A. Comte, H. Spencer, E. Durkheim

K. Marks, M. Weber

A. Comte (1798- 1857) myśliciel francuski, wprowadził jako pierwszy nazwę socjologia starał się, aby socjologia została uznana za pełnoprawną dziedzinę badań naukowych.

Sformułował PRAWO TRZECH FAZ: 1-FAZA TEOLOGICZNA- myślenie o świecie zdominowane jest przez rozważania o tym, co nadprzyrodzona, religijne i boskie

2-F. METAFIZYCZNA- odwołuje się do tego, co nadprzyrodzone, zostaje zastąpione filozoficznymi przemyśleniami nad istotą zjawisk oraz rozwojem matematyki, logiki i innych naturalnych systemów myślenia

3-F. POZYTYWISTYCZNA- dominującym sposobem gromadzenia wiedzy jest nauka, czyli fakty empiryczne i weryfikacja teorii

Wiedzę można wytworzyć do celów praktycznych, aby polepszyć warunki życia człowieka.

H. Spencer (1820- 1903) socjolog brytyjski- sformułował prawo rządzące organizacją ludzkich społeczeństw. Prawo to jest potrzebna, aby był ład i porządek społeczny (regulowanie, kontrolowanie i koordynowanie działań członków społeczeństwa, oraz wchodzących w jego skład organizacji

E. Durkheim (1858- 1917) socjolog francuski, podkreślał znaczenie idei kulturowych dla integracji społeczeństwa. Istotnym wkładem w rozwój socjologii jest wyznanie, że system symboli kulturowych: wartości, przekonań, dogmatów, religii, ideologii itd. Stanowią ważną postawę integracji społeczeństwa.

K. Marks (1818- 1883) niemiecki myśliciel. Nie wierzył, że socjologia może odkrywać prawdy odwieczne, takie jak w naukach przyrodniczych. Podkreślał rolę historycznych dziejów, które kształtowały się na podstawie specyficznego typu produktów organizacji pracy, oraz kontroli własności w wyniku, czego każdy z nich posiada odmienną dynamikę.

Marks- jako istotną cechę społeczeństwa konflikty. Stworzył podejście związane z teorią konfliktu, bądź socjologię konfliktu. Jego zdaniem nierówności w rozdziale zasobów stwarzają warunki do zmian społecznych, ponieważ osoby pozbawione owych dóbr wchodzą w konflikt z tymi, którzy kontrolują produkcję, posiadają władzę i manipulują symbolami kulturowymi, po to by uprawomocnić swoją uprzywilejowana pozycję.

M. Weber (1864- 1920)- niemiecki socjolog- odrzucał funkcję wartościowej socjologii. Socjologia powinna być obiektywną i naturalną w sprawach moralnych. Celem socjologii jest opisywanie i próba zrozumienia, w jaki sposób i dla czego powstają wzory społeczne oraz jak one funkcjonują. Nie do niej należy zaś interpretacja oraz ingerowanie w nią oraz ich zmiana.

M. Weber podkreślał, że nie równość jest zjawiskiem, wielowymiarowym i jej przyczyny nie tkwią jedynie w ekonomii, że konflikt ma silne źródło, w przyczynach historycznych a nie jest wyłączne skutkiem nierówności oraz że zmiany mogą być nie tylko przez materialne i ekonomiczne uwarunkowania, lecz również dobrze przez samą idee. Podkreślał także, że w socjologii, musi przyglądać się zarówno wielkim strukturom socjologicznym jak i znaczeniu, jakie poszczególne jednostki nadają siłom działającym na tym poziomie.

Początki socjologii amerykańskiej- socjologia jako dyscyplina akademicka, różnice i wytwory miały znaczny wpływ na rozwój dyscypliny w okresie powojennym (teoria wymiany)

Socjologia w Polsce

Lata 20 XX w 1919 L.Petrażycki- objał katerde na wydz prawa i nauk politw w UW1919/1920. W 1920 powstała katedra socjologii na wydz hum na uwni poznaniu - F. Znaniecki

Współczesne perpektywy socjologiczne

FUNKCJONALIZM- zakłada, że poszczególne elementy społeczeństwa współdziałają ze sobą. Tworzą stabilną całość zgodnie z tym założeniem, uprawianie socjologii powinno polegać na badaniu różnych elementów społeczeństwa w ich stosunku wzajemnym oraz stosunku do społeczeństwa jako całości.

TEORIA KONFLIKTU- socjologowie podkreślają to znaczenie struktur społecznych w szczególności znaczenie podziału społecznego, a tym samym kładą nacisk na zagadnienia związaną z władzą nierówności i walki. W świetle założeń społeczeństwo składa się z różnych grup starających się realizować własne interesy. Odmienność tych interesów powoduje, że zawsze istniej potencjalny konflikt i że pewne grupy mają większą szansę odniesienia korzyści z innymi.

TEORIA DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO-kłada nacisk na formowanie struktur poprzez działania i interakcje członków społ. W odróżnieniu od funkcj. I teorii konf. Teorie te skupiają się na analizie zachowań poszczególnych osób oraz ich stosunków do innych.

INTERAKCJONALIZM SYMBOLICZNY- zainteresowanie językiem i znaczeniem. Kluczowym elementem jest symbol czyli cos co zastępuje coś innego. Każe skupić uwagę na szczegółach interakcji między ludzkich i zastanowić się jak te szczególy decydują o tym co mówią i robią inni

FUNKCJE SOCJOLOGII

1-diagnostyczna- porządkuje nam diagnozę, uporządkowanie danych i układanie ich w pewne prawidłowości. Sprowadza się do opisu. Porządkowanie w pewne reguły prawidłowości

2-apotogetyczna- polega na mistyfikacji rzeczywistości społecznych, która umożliwia pozytywną ocenę tej rzeczywistości

3-demaskatorska- polega na ujawnianiu rzeczywistych mechanizmów, lub motywacji kryjących się pod wewnętrzną powłoką zjawisk społecznych

-DEMASKOWANIE METODOLOGICZNE- ukazywanie pewnych cech, które z pozoru nie są łatwo uchwytne, a które stanowią o pewnych zjawiskach. To one kierują czymś.

-DEMASKOWANIE EMOCJONALE (OCENIAJĄCE)- ujawnianie motywów, które tak naprawdę chciałyby się ukryć

4-teoretyczna(poznawcza)- składa się z kilku etapów:

-przygotowanie teoretycznego modelu zjawiska służącego do porządkowania danych empirycznych

-ujawnienie pewnych zależności między elementami danego zjawiska np.zależności między rodziną

-generalizacja - uogólniania pewnych zjawisk

5-socjotechniczna- dostarcza wiedzy i informacji niezbędnych do praktycznego działania, pozwalający planować kształt systemu społecznego i wpływać na jego funkcjonowanie

CECHY SOCJOLOGII:

1-NAUKA TEORETYCZNA- bada rzeczywistość taką, jaką ona jest

2-NAUKA EMPIRYCZNA- odwołuje się do doświadczenia

3-NAUKA HISTORYCZNA- bada zjawiska społeczne w rozwoju

4-NIE JEST NAUKĄ NORMATYWNĄ- socjolog nie wypowiada się jak powinno być

SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA: w ramach sojologii ogólnej wyróznia się

• s. rodziny

• s. wojska

• s. religii

• s. wsi i miasta

• s.moralnosci

METODY I NARZĘDZIA BADAWCZE SOCJOLOGII:

1-jakie są warunki życia grup mniejszościowych?

2-jak to możliwe, że w coraz zamożniejszym świecie panuje głód?

3-czy następuje rozpad rodziny jako instytucji?

Pytania badawcze w socjologii:

-o stan faktyczny-, co się stało?

- porównawcze- czy dzieje się tak wszędzie?

- o rozwój wypadków- czy działo się to stopniowo?

- pytania teoretyczne-, jakie jest podłoże tego zjawiska?

Socjologia jak nauka buduje wiedzę przy zastosowaniu uporządkowanych metod badań empirycznych, analizy danych, myślenie teoretyczne i logicznej oceny argumentów.

PROCES BADAWCZY:

1-DEFINCJA PROBLEMU- wybór przedmiotu badań

2-PRZEGLĄD LITERATURY- zapoznanie się z istniejącymi badaniami na ten temat

3-SPORMUŁOWANIE HIPOTEZ- co zamierzasz badać, jaki jest związek miedzy zmiennymi?

4-OPRACOWANIE PROJEKTU BADAWCZEGO- wybór metody badeksperyment, badanie kwestionariuszem, obserwacja itd.)

5-REALIZACJA PROJEKTU- badanie, zbieranie danych i zapis informacji

5-INTERPRETACJA WYNIKÓW- jakie są implikacje zebranych danych?

7-SOPRZĄDZENIE RAPORTU BADAWCZEGO -jakie jest znaczenie uzyskanych wyników, jak się one mają do wcześniejszych wyników

METODY BADAŃ:

- etnografia- poznanie zachowań spol ludzi i grup w bezpośrednim kontakcie z nimi

- badania sondażowe- ich celem jest zbieranie danych które są następnie poddawane analizom statyst. Pozwalającym wykryć stałe tendencje i regularności.głownym narzędziem jest kwestionariusz. Badanie wielkich populacji.

-eksperymenty-sprawdzian hipotezy przeprowadzony w ściśle kontrolowanych, stworzonych przez badacz warunkach. badacz bezpośrednio kontroluje warunki w jakich przebiega badanie

-historia życia- sa podejściem badawczym stosowanym wyłącznie w socjologii i innych naukach społecznych. Materiały biograficzne.

-analizy historyczne- odgrywają ważną rolę w badaniach socjologicznych, gdyż nieraz chcąc zrozumieć dany problem, musimy umieścić go w perspektywie czasowej.

KRYTYKA SOCJOLOGII- P. Sztompka (prof.) twierdzi, że we współczesnej socjologii można wyróżnić dwa nurty krytyki:

1-koncentruje się wokół problemów praktyki badawczej, a konkretnie:

-charakteru problemów badawczych, stawianych przez socjologów, dobranych na podstawie niewłaściwych kryteriów (wybiera się łatwiejsze problemy, które bezpiecznie badać)

-socjologia metod badawczych, które ocenia się wadliwe i nieskuteczne.

ISTOSTA I RODZAJE ZJAWISK SPOŁECZNYCH

Kontrowersja wokół zjawiska społecznego :

Przyczyny braku zgodności co do określenia pojęcia ”zjawisko społeczne”

-spór między subiektywizmem i obiektywizmem, w postaci tzw. psychologizmu i tzw. socjologizmu w ujmowaniu elementarnego ładu społecznego.

-niezgodność w określaniu relacji między zjawiskami społecznymi a zjawiskami kulturowymi.

SUBIEKTYWIZM versus OBIEKTYWIZM

- Gabriel Tarde (przedstawiciel subiektywizmu) - definiował fakty społeczne jako stany psychiczne jednostki wywołane oddziaływaniem dwóch czy więcej jednostek na siebie

- E. Durkheim (przedstawiciel obiektywizmu) ujmuje społeczeństwo jako całość i uznaje pierwotność społeczeństwa w stosunku do jednostki

ZJAWISKA SPOŁECZNE A ZJAWISKA KULTUROWE:

- F. Znaniecki- odróżnił zjawiska kulturalne jako „czyjeś” a więc charakteryzujące się współczynnikiem humanistycznym od zjawisk przyrody.w sposób bezwzględny uznał odrębność zjawisk społecznych od zjawisk kultury

Faktycznie sfery zjawisk społecznych i zjawisk kultury są w rzeczywistości ludzkie, nierozerwalne, ze sobą powiązane(P. Rybicki)

Pojecie zjawiska spolecznego

Zjawiska społeczne w odróżnieniu od zjawisk przyrodniczych(samoistnych, relatywnie niezależnych od doświadczeń) są to te przedmioty, procesy, znaczenia, fakty społeczne, itd. Które istnieją, obiektywizują się kształtują i potwierdzają się poprzez działania doświadczenia i czynności konkretnych grup, czy zbiorowości społecznych

RODZAJE ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNYCH:

- osobowość

- styczności społeczne

- działania interakcji społecznych

- stosunki społeczne

- grupy społeczne

- społeczeństwa globalne

- procesy społeczne

OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA-:

Społeczny wymiar osobowości społecznej- to przede wszystkim czynniki socjogenne osobowości, na które składają się zinternalizowane przez jednostkę wartości, normy i wzory zachowań, a w tym wzory ról społecznych oraz postawy jednostki względem różnych elementów rzeczywistości

Ogół świadomych i niezamierzonych działań, wpływających na kształtowanie się osobowości jednostki nazywamy -PROCESEM SOCJALIZACYJNYM

Przez postawę rozumiemy względnie trwały układ dyspozycji jednostki, do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu postawy.

STYCZNOŚCI SPOŁECZNE- określamy świadomość jednego partnera jednostki czy grupy społecznej o istnieniu drugiego partnera, uzewnętrznioną za pomocą jakiegoś narzędzia styczności, możliwości wzajemnego oddziaływania.

Styczność:

Bezpośrednia (wspólnota miejsca,czasu) Pośrednia (TV, telefon, Internet)

DZIAŁANIA SPOŁECZNE (interakcja) świadome działanie jednostki lub grupy, skierowane do innych przedmiotów życia społecznego zmierzające do wywarcia wpływu na osobowość czy zachowanie drugiego partnera

STOSUNKI SPOŁECZNE- unormowany system interakcji, bądź świadczeń między partnerami wykonywane na podstawie wzajemnych uprawnień i obowiązków (oczekiwań) między partnerami, a wynikających z określonej postawy zależności.

Trzy elementy składają się na stosunki społeczne:

-Postawa- źródło zależności

-Wzajemne uprawnienia i obowiązki

-System oczekiwanych, wzajemnych czynności partnerskich.

Rodzaje źródeł zależnośći

Zdaniem J. Szczepańskiego źródła zależności (postawy) można podzielić na 2 rodzaje:

- zależności strukturalno- funkcjonalne (np. stosunki służbowe w pracy)

-stosunki intencjonalne (np. stosunki przyjacielskie)

Zbiorowość, zbiór- wyodrębniona statystycznie, pod względem jakościowym pewna liczba ludzi(Rybicki). Są jednak zbiorowości wyróżniane na ważną społeczną cechę (np. młodzież, ludzie starzy) Takie zbiorowości nazywamy kategoriami społecznymi.

Zbiorowości, w których członkowie owych zbiorów pozostają w stosunkach społecznych (uzależniających ich od siebie) nazywany zbiorowością społeczną.

GRUPA SPOŁECZNA- stosowane jest do zbiorowości społecznych, których członkowie pozostają w interakcji społecznej i które wytworzyły wewnętrzną organizację.

Struktura grupy:

- zbiór osób (3 lub więcej)

- wartości wewnątrz grupowe (dobro wspólne, cele, zadania)

- więź społeczna( ogół stosunków spol. Wiążących członków w danym zbiorze)

- organizacja wewnętrzna (wyznaczone pozycje, role społeczne)

Termin pozycja społeczne- miejsce, jakie dana jednostka zajmuje w zakresie uprawnień i obowiązków, czy też tzw. Oczekiwań kierowanych do osób zajmujących danej miejsce w strukturze grupy

SPOŁECZEŃSTWO OGÓLNE- zwane inaczej globalnym, kompleksowym, to historycznie ukształtowana wielość zbiorowości, grupy społecznej i ich instytucji, podporządkowanej określonej grupie społecznej czy grupom nadrzędnym z złączonych wspólnymi obiektywnymi warunkami bytu i pewnymi wspólnymi kompleksami kulturowymi.

PROCESY SPOŁECZNE to serie wzajemnych oddziaływań ludzi na siebie lub serie zjawisk zachodzących w organizacji i strukturze grup, zmieniające stosunki między ludźmi lub stosunki między elementami składowymi zbiorowości

Procesy mogą zachodzić w osobowości jednostki w ich systemie wartości, czy też w ich postawach lub grupach społecznych i ich strukturach

Podział struktur społecznych:

- makrostruktura (wielka struktura obejmuje wiele szczebli wzajemnej zależności oraz wiele rodzajów grup społecznych)

- mikrostruktura (mała struktura stanowi przedmiot socjalizacji traktującej o grupach społecznych opartych na bezpośrednich interakcjach)

Funkcjonowanie struktur:

Wielkie struktury istnieją i funkcjonują po przez średnie i małe strukt. Społ a te ostatnie z kolei istnieją w wielkich str. Wielkie i małe struktury przenikają się wzajemnie.

Podsumowanie: socjologiczne ujmowanie i wyjaśnianie rzeczywistości społecznej, polega na traktowaniu każdego zjawiska społecznego w całym jego kontekście społecznym.

KULTURA JAKO WYRÓZNIK CZŁOWIEKA

KULTURA - twór specyficznie ludzki, wyróżnik człowieka. Oznacza wszystko to, co jest stworzone przez człowieka, co jest przez niego nabywane przez uczenie się i przekazywanie innym ludziom, a także następnym pokoleniom w drodze informacji pozagenetycznej.

Wg Czarnowskiego kultura to „ całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup społecznych i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie.

Wg Kłoskowskiej kultura to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznych wzorów wykształconych przyswojonych w toku integracji oraz zawierająca wytwory tych zachowań czyli kompleks zachowań podporządkowanych normom i wzorom oraz ich rezultatów.

Wg Szczepańskiego - ogół wytworów działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych wartości i sposobów postępowania uznawanych zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach przekazywanym innym zbiorowością czyli wytwory działalności ludzkiej wzory zachowań.

Kultura jako atrybuty człowieka:

- obejmuje całość życia ludzkiego -nie ma takich czynności i zachowań ludzkich, których by nieregulowana kultura np. wpływ kultury na to co się je i jak się je.

- Kultura to nie tylko to, co dobre , piękne, ale wszystko co jest dziełem człowieka(pewne praktyki mogą budzić w nas oburzenie moralne , sprzeciw, ale to nie znaczy , że nie są elementami kultury.).

- Kultura to twór zbiorowy, nie indywidualny, rozwija się w wyniku kontaktów miedzy osobnikami przekazującymi sobie różne informacje i uczącymi się od siebie nawzajem jak reagować i zachowywać się w różnych okolicznościach. Częścią kultury staje się coś, co dopiero wtedy , kiedy zostanie przyjęte przez innych i wprowadzone w obieg społeczny.

- Kultura narasta i przekształca się w czasie skumulowanych doświadczeń przekazywanym z pokolenia n pokolenie w drodze pozagenetycznego dziedziczenia(świadomość czasu, istnienia w czasie, pamięć przeszłości i sposoby jej utrwalania).

Treść kultury jako międzyosobniczego przekazu informacji i rezultatu uczenia to:

1. wzory zachowań sposobu odczuwania , reagowania i myślenia. Zaliczamy tu :

-wzory idealne- jak postępować lub co odczuwać np. odczuwanie radości na weselu , a smutku na pogrzebie. Wzory te inaczej zwane są modelami.

- wzory realne- widoczne w regularności zachowań członków.

2. wartości

3. normy wyrastające z wartości

4. sankcje skłaniające do przestrzegania norm

Podstawowe elementy kultury:

- wartości kulturowe-sfera kultury, która zawiera oceny, kryteria i wyobrażenia mówiące o tym, co słuszne, właściwe np. dobrobyt, honor, wykształcenie.

- normy -konkretne wskazówki i wzory określające postępowanie właściwe i niewłaściwe np: normy określające sposób i zasady zawierania małżeństw, precyzują co i w jaki sposób jeść, jak się ubierać. Pewne normy mają charakter zwyczajów, inne zasad moralnych, jeszcze inne norm prawnych.

- symbole - obiekty, które mają pewne ustalone znaczenia , niosą pewna ustalona treść zrozumiałą dla innych np. różne zachowaniania takie jak: zdjęcie czapki przez mężczyzn w kościele , przy pozdrawianiu.

Wartości (ocenianie), normy(regulowanie postępowania) oraz symbole tworzą trzy przenikające komponenty kultury.

Odmiany kultury:

- materialna - umiejętności (praktyczna wiedza), wytwarzanie przedmiotów użytkowych (pozyskiwanie żywności), czasami włącza się do niej także przedmioty.

- duchowa- wytwory nie mające bezpośrednio użytkowego charakteru (religia, sztuka, filozofia, mitologia).

- społeczna- obejmuje normy, wzory, postępowania, prawa, zwyczaje i inne zasady, które regulują stosunki między ludźmi.

WIELOŚĆ KULTUR

Subkultura(podkultura) wg Szackiej -pewien zespół regularności kulturowych występujących w dowolnej zbiorowości, która jest mniejsza od większej zbiorowości będącej podstawą wyodrębnienia danej kultury np. kultura polska jako subkultura kultury europejskiej). Najczęściej jednak termin ten stosowany jest na określenie wzorów zachowań występujących w niewielkich zbiorowościach, które dzięki odmienności tych wzorów wyodrębniają się w ramach szerszych społeczeństw np. subkultura młodzieżowa, kibiców piłkarskich, subkultura więzienna, górnicza.

Stosunek subkultury szerszego społeczeństwa bywa różny:

- kontrkultura( kultura alternatywna )- programowa negacja wartości, norm, wzorów zachowań obowiązujących w szerszym społeczeństwie i próba budowania nowej.

- kultura dominująca- kultura większości danego społeczeństwa

- etnocentryzm- skłonność wynoszenia własnej grupy ponad inne i traktowanie jej jako przewyższającej wszystkie inne kultury oraz ocenianie praktyk innych kultur wg. Norm kultury własnej(europocentryzm jako jedna z form rodzi uprzedzenie , które może przerodzić się w otwarty konflikt.

- relatywizm kulturowy- przeciwieństwo etnocentryzmu. Wyróżniamy

a) relatywizm kulturowy jako zasada metodologiczna - badacz opisuje jakąś kulturę winien patrzeć z perspektywy uczestnika danej kultury.

b) relatywizm kulturowy jako element światopoglądu- polega na przekonaniu, że wszystkie kultury są równe

c) relatywizm kulturowy jako teoria i filozofia człowieka - człowiek jest wytworem kultury jego postrzeganie, wartościowanie i zachowanie zależy od kultury w jakiej się wychował i żył.

d) relatywizm kulturowy jako relatywizm wartości - wartości są produktem określonych kultur.

*Kultura jest systemem symboli, które dana populacja tworzy i wykorzystuje do organizowania się , do ułatwienia interakcji oraz kierowania zachowaniami.

Systemy symboli:

- systemy językowe- służą do porozumiewania się

- systemy technologii- zawierają wiedzę w jaki sposób manipulować środowiskiem

- systemy wartości- formułują zasady dobra i zła, tego co słuszne i niesłuszne

- systemy przekonań - porządkują ludzkie sądy na temat tego jak być powinno i jak jest

- systemy norm- dostarczają ogólnych szczegółowych oczekiwań wobec zachowań ludzi w różnych sytuacjach.

- systemy wiedzy- zawierają informacje wykorzystywane przez ludzi odruchowo, bez udziału świadomości do odczytywania znaczeń zawartych w określonych sytuacjach.

OSOBOWOŚĆ
Osobowość w ujęciu psychologicznym- zorganizowana struktura cech indywidualnych i sposobów zachowań , które decydują o sposobach przystosowania się danej jednostki do jej środowiska( ujęcie klasyczne w psychologii).

W odniesieniu do genezy osobowości psycholodzy uważają , że podstawowe znaczenie dla jej kształtowania mają doświadczenia dzieciństwa, z którymi wiążą się silne emocje.

Osobowość- pewna całość organizacyjna, która nadaje zachowaniom danego człowieka jednolitość i wewnętrzną spójność w czasie.

Typy osobowości konstruuje się przez wyodrębnianie w postaci dwubiegunowej pewnych właściwości uznanych za podstawowe i określających funkcjonowanie psychiczne poprzez wskazanie na ich związki z innym cechami np.: osobowość autorytarna:

- aprobata konwencjonalnych wartości i przyjętych zwyczajów

- tendencja do surowego karania osób uznających normy odmienne od przyjętych przez daną osobę.

- bezkrytyczne podporządkowanie się autorytetom, poczucie zagrożenia, silna skłonność do wrogości wobec innych grup

- preferowanie działania z pozycji siły lub identyfikowania się z sprawowujacymi władzę

-przesadne zainteresowanie sprawami seksualnymi

Osobowość aspekty antropologiczne i socjologiczne (podkreśla się reakcje miedzy kultura a osobowością oraz role socjalizacji w promowaniu osobowości.)

Osobowość podstawowa - część powiązanych ze sobą elementów osobowości występujących u przedstawicieli danej kultury i zharmonizowanych z jej instytucjami. Jest ona podłożem podstaw uczuciowych i systemów wartości wspólnych dla członków danej zbiorowości

Osobowość modalna- typ osobowości występujący najczęściej w populacji. Może być kategorią empiryczną- rozpoznawana za pomocą analiz statystycznych. Badając osobowość modalną, uwaga skupiona jest na częstości występowania w danej zbiorowości pewnych cech psychologicznych i ich powiązań.

Struktura czynników osobowości (

Ros Arnold):

- biogenne- właściwości bioanatomiczne(odruchy, popędy, budowa ciała, , potrzeby biologiczne np. głód)

- psychogenne- właściwości obejmujące uczucia , wzruszenia, afekty, nienawiść, zazdrość

- socjogenne- wpływ społeczeństwa i kultury . Obejmuje zinternalizowanie przez jednostkę wartości , normy, wzory zachowań, a w tym wzory ról społecznych. Są to czynniki kształtowane pod wpływem życia jednostki w różnych grupach społecznych.

Poliformiczna koncepcja osobowości - Ossowski podkreślał, że osobowość jednostki składa się z wielości dyspozycji , które nazwał dyspozycjami psychicznymi, choć uznawał ich biogenne a przede wszystkim społeczne pochodzenie. Osobowość mimo swojej wielopostaciowości działa zawsze jako jedna funkcjonalna całość.

Proces socjalizacji:

Pojęcia pojawiło się w naukach społecznych w końcu XIXw.

Proces socjalizacji jednostki zachodzi w drodze spontanicznego naśladownictwa, identyfikacji, wychowania czy też świadomych osobistych decyzji samowychowawczych, dokonuje się dzięki interakcjom i innymi ludźmi tj. w wyniku wzajemnych działań między jednostkami jako podmiotami życia społecznego (dziecko-matka).

Przedstawiciele refleksji nad socjalizacją :

-Comte

- Rosseau

- Spencer

Socjalizacja- przedmiot zainteresowań różnych dyscyplin . Początki naukowego podejścia sięgają Giddingsa oraz Durkheima.

Socjalizacja wg Durkheima- istnienie trwałych stosunków między ludźmi jak i instytucji , które jednostka zastaje „ gotowe” i stopniowo przyjmuje. Najstarsze teorie socjalizacji nawiązują do koncepcji zgodnie , którymi jednostka ludzka wymaga ukształtowania przez społeczeństwo.

Socjalizacja -dziś - współczesne teorie socjalizacji opierają się na założeniu ,że na kształtowanie osobowości oddziałują łącznie czynniki społeczne, kulturowe i psychiczne( genetyczne i osobowe).

Podstawowe założenia socjalizacji:

- społeczeństwo wywiera realny wpływ na rozwój osobowości

- istota ludzka staje się przedmiotem zdolnych do działania społecznego tylko przez przystosowane do środowiska oraz aktywne działanie w jej obrębie.

Fazy socjalizacji:

- pierwotna- okres dzieciństwa. Osobowość jednostki jest kształtowana głównie w okresie niemowlęctwa i dzieciństwa(do pewnego stopnia także w okresie młodzieńczym) przez uczestnictwo w grupie rodzinnej, grupach rówieśniczych czy społeczności lokalnej , czyli w grupach pierwotnych, opartych na stosunkach „twarzą w twarz”.( Nimkoff, Ogborn)

- wtórna - dokonuje się w wieku dorosłym przez samą jednostkę i jej własne akty pod wlewem tzw. Uogólnionego innego. Musi bowiem dokonywać się ona w drodze interakcji oddziaływania ze strony innych podmiotów życia społecznego.. Polega ona na uczeniu się przez jednostkę ról rodzinnych , zawodowych, ról pełniących w różnych grupach społecznych lub instytucjach np. szkoła, małżeństwo, rodzina, wojsko, partia polityczna

POSTAWY

Postawa- termin wprowadzony do nauk społecznych przez W. Thomasa i Znanieckiego na oznaczenie procesów indywidualnej świadomości, determinujących aktualne jak i potencjalne reakcje człowieka wobec świata społecznego.

Postawa pewna dyspozycja gotowośc do działania tz. Względnie trwały i spójny wewnętrznie system zachowań bądący reakcjami na zachowania się innych osób przebiegających wg mniej lub bardziej wyraźnie ustalonego wzoru

Komponenty postawy:

- poznawczy(oceniający)- obejmuje zarówno wiedzę jak i sądy o danym przedmiocie, gdyż są to poglądy własne lub przejęte od innych o danym przedmiocie i wiedza o przedmiocie jest oceną.

- emocjonalny(aktywny)- względnie trwałe uczucia, upodobania, uprzedzenia negatywne lub pozytywne w stosunku do przedmiotu postawy, oparte na jakichś doświadczeniach innych np. alkoholik i matka nie bierz takiego. Komponent emocjonalny jest ex definicjone„ oceniający”, gdyż uczucia pozytywne nie zawierają sądów

-behawioralny- poglądy jednostki oraz uczuciowe nastawienia skłaniają jednostkę do określonego zachowania się względem danego przedmiotu.

Podsumowanie

Pewne postawy mają względnie trwały charakter, ale na ogół postawy są zmienne i nietrwałe zarówno ze względu na zmienne warunki sytuacyjne i podleganie wpływom zmieniającego się otoczenia społecznego.

INTERAKCJE SPOŁECZNE

-Działania społeczne- M. Weber

- Czynności społeczne - F. Znaniecki

- Działanie o zachwoanie (społeczne)

Działanie to nie tylko dający się zaobserwować z zewnątrz jego przejawy ale także niedostępna bezpośredniej obserwacji świadomośc działającego osobnika

Zachowanie element składowy wszelkiego typu działań i czynności jawnie obserwowalnych.

Interakcja - to takie działanie społeczne, które wynika z orientowania się na innych ludzi i jest odp na ich zachowanie i działania ( wzajemne oddziaływanie.

Poszczególni osobnicy wzajemnie na siebie oddziałują (wpływają) każdy z nich modyfikuje swoje zachowania w odpowiedzi na zachowanie pozostałych

Podłoże interakcji ( wg Hoffmana) chę każdego z uczestników do kierowania reakcjami innych i kontrolowania ich.

Interakcje społ, to proces wzajemnego oddziaływania co najmniej 2 osobników ludzkich.

Interkacja może zaistnieć bez kontaktów bezpośrednich( Tel. List)

Interakcja może zaistnieć mimo kontaktów bezpośrednich ( podróżujący obok siebie nie zamienią ze sobą ani jednego słowa).

Interakcje jako przedmiot zainteresowania psychologii

-Badanie sekwencji interakcji społ i ich reguł: czy uczestnicy interakcji realizują kolejno nastepujące po sobie jej stadia, czy istnieją odólne reguły rządzące wszystkimi interakcjami

-Reguły jako czynnik stabilizujący interakcje - koordynacja zachowania - reguluja poziom intymności - pozwalają eliminować żródła konfliktu

- aspekt praktyczny zainteresowania interakcjami dostarczenie teoretycznych podstaw treningu umiejętności społecznych.

Jako zainteresowanie socjologii

- jako pierwszy problematykę interakcji wprowadzil niemiecki socjolog Simmal

- Implikacje przyjęcia istnienia interakcji i odrzucenia obrazu społeczeństwa jako autonomicznej i zewnętrznej w stosunku do działań i zachowań ludzi całości. Jest ono dla nich najczęściej siecią jednostkowych spotkań

- w toku interakcji kształtuje się osobowość i tożsamość jednostek oraz kreuje się role spol.

Dwa podejścia do interakcji w socjologii

- interakcja postrzegana jest jako wzajemne oddziaływanie racjonalnych podmiotów, które dążą do realizacji własnych interesów.

- interakcja rozumiana jako komunikacja partnerów , którzy swoim działaniom przypisują znaczenie i poddają je interpretacjom

Interakcja jako wymiana

Wymiana jest jednym ze sposobów w jakim ludzie tworzą i umacniają organizacje spol.. Wymiana to dobrowolne transakcje polegające na przekazywaniu róznego rodzaju dób między dwoma lub więcej osobnikami z czego wszyscy odnoszą korzyści

Interakcja jako gra

- gra pomiędzy osobami, gdzie stopień zaspokojenia potrzeb którejkolwiek z nich zależy nie tylko od sposobu postępowania innych .

Jednostka podejmuje decyzję (metodologiczny indywidualizm)

Jednostka jest istotą racjonalna czyli zdolną do podporządkowania swoich wyborów ze względu oczekiwanie korzyści i koszty podejmowanych działań

Dwa typy gier- gra o sumie zerowej( każdy gracz może wygrac jednyie kosztem innych) - gra o sumie zmiennej - nagroda pochodzi z zewnątrz

Interakcja rozpatrywana jest jako:

- komunikacja symboliczna, - manipulowanie wrażeniami, - kierowanie uwagi na ukryte założenia

Jako komunikacja symboliczna

Zakłada, ze człowiek jest istotą która potrafi tworzyć symbole i posługiwać się nimi.

Zachowanie symboliczne to nie tylko wypowiedzi słowne ale także zachowanie niewerbalne charakter danej sytuacji w 35% określają słowa a w 65% gesty miny.

Nie tylko słowa ale i gesty powinny mieć dla rozmówców wspólne znaczenie

Zakłada 2 procesy

- odczytywanie znaczeń zachowan drugiej osoby

- przekazywanie drugiej osobie inf jak samemu zamierza się postąpic i jak się chce żeby ona postąpiła.

Interakcja symboliczna to ciągły proces interpretowania znaczeń, odczytywanie zamiarów, wzajemne dopasowywanie się jej uczestników

PRZEMOC NA LUDZIACH STARSZYCH

Nadużycia To takie sposoby zachowania lub/ i akty działania, które przejawiaja się w stosowaniu aktów przemocy fizycznej lub/ i psychicznej np. zadawanie bólu

Zaniedbania to intencjonalne bądź pozbawione intencji ale szkodliwe zachowania opiekunów formalnych bądź nieformalnych np. odmowa lub zaniechanie opieki.

Typy nadużyć

- fizyczne: celowe użycie siły fizycznej, której następstwem jest uszkodzenie ciała, ból albo osłabienie. Przejawy uderzenie, policzkowanie popychanie Skutki potłuczenia złamania wyrwane włosy strach

- psychiczne permanentne używanie groźby upokarzania przeklinanie i inne werbalne zachowanie Przejawy traktowanie osoby starszej jak dziecka obwinianie zastraszanie grożenie Skutki strach, depresja, utrata apetytu

- seksualne

- przemoc symboliczna wymuszanie na ludziach starszych zachowania które jest wygodne grupom dominującym np. strój język

- zadniedbania powtarzające się deprywacja opieki pomocy która jest potrzebna człowiekowi staremu w ważnych czynnościach dnia codziennego Przejawy zaniechanie dostarczania jedzenia, schronienia odzieży opieki medycznej Skutki niedożywienie, odleżyny nie leczone problemy medyczne depresja

1

---