Wskażniki głowy i twarzy

• szerokościowo-długosciowo głowy Eu-eu/g-op*100

• morfologiczny twarzy n-gn/zy-zy*100

• nosa al-al./n-sn*100

Wskazniki proporcji i budowy

• ciala konczyny gornej a-da/wys.v*100

• konczyny dolnej wys .y/wys.v*100

• międzykończynowy a-da/wys.sy*100

• dł.tułowia sst-sy/wys.v*100

• tułowiowo-konczynowy sst-sy/wys.sy*100

• wysokosci siedząc wys.v-siedz/wys.v

• manouvriera dl.podsiedzeniowa konczyn dolnych/wys.siedzeniowa*100

• miedniczno-barkowy ic-ic/a-a*100

• klatki piersiowej xi-ths/thl-thl*100

Wskaźniki wagowo-wzrostowe

• Wskaźniki Queteleta masa ciala(g)/wys.v(cm)*100

• Queteleta II(BMI) masa ciala(1//kg)/wys.ciala2(m)

< 18,5 niedowaga

18,6-24,9 - prawidłowa waga

25-29,9 - nadwaga

> 30 - otyłość

• Rohrera m.c(g)/(wys)3(cm)*100

• smukłości (wys.v)3(cm)/3masa ciala(kg)

• dystryb4c15 tluszczu WHR ob.pasa/ob.bioder

• N.M.C Wzór Barca wys.ciala(kg)-100

• Wzór Lorenza wys.ciala(cm)-(wys.ciala-150)/4-100

• Powierzchnia ciala Formuła Du-Bois Pc(cm2)= 167,2#P(kg)*#L(cm)

• Formuła Isakssona 1+{P(kg) +deltaH}/100

Norma w ujęciu biologicznym mamy na uwadze pewien wzorzec optymalnych współzależności między organizmem a środowiskiem jego bytowania w którym w procesie filogenezy został ustabilizowany właściwy mu zespół genów. W pojęciu normy rozwojowej ujęte są relacje między determinantami genetycznymi a środowiskiem w trakcie rozwoju gdyż genotyp nie określa jednoznacznie fenotypowego obrazu osobnika tylko zakres tzw normy reakcji. Norma reakcji to zakres reakcji fenotyowyc określonego genotypu będący efektem interakcji tego genotypu z czynnikami środowiska Norma szeroka zakres zmienności zawarty w przedziale x+/-3 lub 3-97 centyl norma wąska x+/-1 lub 25-75 centyl

Siatki centylowe umożliwiają: proste, precyzyjne okreslenie położenia badanego osobnika na tle zmienności wymiarow w grupie wiekowej i środowiskowej do ktorej on należy, porównanie ukształtowania cech roznie mianowanych, sledzenie indywidualnych linii rozwoju z uwzględnieniem tempa i harmonii rozwoju, okreslenie wieku rozwojowego, wychwytywania zaburzen w rozwoju fizycznym, prognozowania dorosłej wysokości ciala.

Dane pomiarowe powinny pochodzic z prob losowych reprezentowanych z uwagi na liczebność, środowisko i aktualność czasu badan nie starsze niż 10 lat.

Wiek kalendarzowy nie jest i nie może być miarą dojrzałości biologicznej osobnika. Znajomość wieku kalendarzowego osobnika jest punktem wyjścia przy ocenie rozwoju fizycznego. Do obliczenia wieku kalendarzowego potrzebna jest data badania i data urodzenia dziecka.

Wiek biologiczny jest to stopień zaawansowania danego osobnika w rozwoju. Przez zaawansowanie w rozwoju rozumiemy m.in. osiągnięty przez osobnika procent ostatecznych wymiarów ciała, odsetek całkowitej liczby zębów właściwych człowiekowi dorosłemu, stopień skostnienia układu kostnego, stopień rozwoju cech płciowych itp. Wiek biologiczny określa więc stan dojrzałości poszczególnych układów organizmu w kolejnych etapach rozwoju osobniczego. Wiek biologiczny traktowany jest często jako pojęcie szersze, obejmujące całe życie osobnicze (także inwolucję).

Ocena wieku rozwojowego:

1)metoda tablic Pirqueta zawierających średnie arytmetyczne kilku cech antropometrycznych w grupach płci i wieku,

2) metoda morfo gramów: oparta na średnich wielkościach zespołu cech w kolejnych przedziałach wieku służąca głównie do oceny proporcji ciała,

3)graficzna metoda oceny wieku rozwojowego i proporcji wagowo-wzrostowych pozwalająca określić wiek morfologiczny i stopień jego zgodności lub niezgodności z wiekiem chronologicznym i proporcji wagowo-wzrostowych,

4)metoda tablic lub siatek centylowych oparta na medianie i centylach + okresla dlugi okres ontogenezy, brak forem inwazyjnych - nie uwzglednia rodzicow

Tanner Stadia dojrzałości narządów płciowych u chłopców

1): Jądra i moszna i prącie o mniej wiecej takich samych rozmiarach i proporcjach jak we wczesnym dzieciństwie.

2) Powiększenie moszny i jąder. Skóra moszny czerwonawa o zmienionym utkaniu, niewielkie powiekszenie pracia.

3) powiększeni prącia,gł.długosci, dlaszy rozrost jąder i moszny

4) Zwiekszenie pracia gł. Szerokości i rozwoj gruczołow, dlasze powiekszenie jader i moszny, zwiekszone ciemnienie skory moszny

5) Narządy płciowe dojrzale w rozmiarach i kształtach

Stdaia dojrzałości owłosienia

1) brak owłosnie łonowego

2) rzadkie, długie, miękkie włosy proste lub lekko skręcone gł. W okolicach podstawy prącia lub wzdłuż warg sromowych

3) włosy ciemniejsze bardziej skręcone, owłosienie rzadkie pokrywa okolice nad spojeniem łonowym

4) owłosienie przypomina tup u dorosłego lecz powierzchnia jes mniejsza niż u dorosłego osobnika, nie rozszerza się na przysrodkowa czesc ud

5) dojrzale owłosienie co do ilości i typu z układem trojkata u kobiet a u chłopaków może rozprzestrzeniac się na uda przysrodkowo

Stadia rozwoju piersi

1) tylko lekkie wzniesienie brodawki

2) wzniesienie gruczolu piersiowego i brodawki w postaci wzgórka, poszerzenie średnicy obwodki brodawki

3) dalsze powiekszenie i wzniesienie oraz obwódki bez oddzielenia ich konturów

4) obwódka i brodawka wyuniete tworza wtórny wzgorek ponad poziomem gruczlolu piersiowego

5) stadium dojrzale: wysuniecie jedynie brodawki.

Kretschmer który na podstawie trwałych powiązań między pewnymi zespołami cech cielesnych (konstytucjonalnych) a pewnymi grupami właściwości psychicznych. wyróżnił 3 zasadnicze grupy właściwości: leptosomiczne, atletyczne i pykniczne, ponadto dysplastyczne

LEPTOSOMIK (astenik - słaby, zarzucono ten termin) - wąskie ciało, nie zmniejszona wysokość, smukły, skóra sucha i anemiczna, słabo rozwinięte mięśnie, mało tkanki tłuszczowej, obfite owłosienie.

ATLETYK - mocny rozwój szkieletu, kości i skóry, wzrost średni i powyżej, potężne barki, napięty brzuch, nogi mocne choć stosunkowo wąskie, umiarkowany rozwój tkanki tłuszczowej.

PYKNIK - znaczny rozwój jam ciała, znaczny rozwój tkanki tłuszczowej na tułowiu, nogi i ręce jeszcze smukłe, wzrost średni, krepy, masywna szyja, twarz miękka i szeroka, cechy te mogą ujawniać się dopiero w wieku dojrzałym.

DYSPLASTYK - nadmierny lub niedostateczny rozwój którejś części ciała, infantylizm.

Metoda Milicerowej, posługuje się pojeciem czynnikow budowy, pozwala na określenie kodu wewnętrznych proporcji budowy ciala każdego osobnika oraz odrębnie - jego wielkości. Zastosowani wskaźników przyrodniczych do określania somatotypu pozwala na uwypuklenie specyfiki proporcji ciala np. zawodnikow roznych dyscyplin sportowych w porowaniu do roznych grup odniesiena. Jest przydatna przy ocenie typu budowy ciala dzieci i młodzieży ponieważ pozwala wytracic wpływ wieku kalendarzowego.

Metoda Heath Carter, Metoda oceny somatotypu wg Heath-Carter jest to zmodyfikowana ocena somatotypu budowy człowieka wg Scheldona, który określał somatotyp po przez ocenę wzrokową, porównanie wizualne. Zmodyfikowana ocena somatotypu składa się z trzech cyfr (444, 345, 555, 191) z których pierwsza oznacza endomorfizm, druga mezomorfizm, a trzecia ektomorfizm. Skala jednej cyfry to od 1 do 9, gdzie 1 oznacza zanik danej cechy, a 9 jej wyjątkowe uwidocznienie. Endomorfik - grubas Mezomorfik - grube kości, zdolność do przybierania tkanki mięśniowej. Ektomorfik - chudzielec

---