Elżbieta Hadryś
PO i PR zaoczny
III zaoczny
Nr.19 Praca korekcyjno-wyrównawcza z dziećmi z trudnościami w nauce
Praca korekcyjno - wyrównawcza to połączenie terapii pedagogicznej i psychologicznej, która zmierza do spowodowania określonych pozytywnych zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno - motywacyjnej oraz w strukturze wiedzy i umiejętności dziecka. Jej celem jest „(...) wyrównywanie niedoborów rozwojowych oraz braków w wiadomościach na tyle, aby zapewnić dziecku prawidłowe funkcjonowanie w warunkach szkolnych”. (E.Gruszczyk, D.Kołodziej 1980, s.48).
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są dla uczniów u których nieprawidłowości rozwojowe utrudniają opanowanie określonych umiejętności. Nieprawidłowości rozwoju: zaburzenia analizatora zwrokowego, słuchowego, kinetyczno ruchowego lub kilka analizatorów łącznie w zakresie mowy i rozwoju ruchowego. Zajęcia prowadzone są w małych gruchach 2-5 osobowych przez nauczyciela- terapeutę.
Wyróżnia się trzy grupy przyczyn trudności i niepowodzeń szkolnych:
Przyczyny tkwiące w treści i organizacji procesu nauczania (przyczyny dydaktyczne).
Przyczyny dydaktyczne to inaczej przyczyny szkolne. Decydujący wpływ na postępy w nauce dziecka mają formy, metody i środki nauczania, treści, warunki, w jakich przebiega praca dydaktyczno-wychowawcza. Często niestety przyczyna niepowodzeń tkwi w niedoskonałości pracy dydaktycznej nauczyciela.
Przyczyny społeczne, tkwiące w środowisku ucznia.
Z takimi przyczynami spotykamy się wówczas, gdy w środowisku dziecka brak bodźców intelektualnych, wzorów i zachęty. Powód trudności w nauce to często rozbita, patologiczna rodzina, brak wpływu wychowawczego ze strony rodziców, brak dostatecznej opieki w rodzinie, czy też jej trudna sytuacja ekonomiczna.
Przyczyny tkwiące w samym uczniu, tj. jego właściwości fizyczne i psychiczne.
Do przyczyn tych należą: obniżony poziom inteligencji, nieharmonijny rozwój ucznia, opóźnienie funkcji słuchowych, dysfunkcje myślenia, zaburzenia lateralizacji, zaburzenia mowy, zaburzenia emocjonalne, opóźnienia rozwoju ruchowego.
W pracy korekcyjno - wyrównawczej muszą być uwzględniane podstawowe zasady pedagogiczne. Przebieg pracy z dzieckiem zależy przede wszystkim od tego jakie zaburzenia u niego występują. Przy zaburzeniu tylko analizy i słuchowej główny nacisk musimy położyć na ćwiczenie tego procesu. Możemy jednak w dużym stopniu ułatwić dziecku początkowe ćwiczenia przez odpowiednie skojarzenia wzrokowe. Przy zaburzeniu analizy i syntezy wzrokowej wprowadzamy więcej zajęć usprawniających spostrzeganie wzrokowe, przy czym pomocą może tu być dobra analiza słuchowa. Trudniejsza jest praca z dzieckiem, gdy zaburzona jest sprawność dwóch - trzech analizatorów. Nie rzadko występuje równoczesne zaburzenie analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej. Bardzo często zaburzenia spostrzegania wzrokowego wiążą się z zaburzeniami percepcji kinestetyczno - ruchowej i w tych przypadkach konieczne jest stosowanie wielu różnych ćwiczeń usprawniających poszczególne procesy i ich koordynację. Nauczyciel w pracy powinien w miarę możliwości pracować indywidualnie z każdym dzieckiem, stawiać zadania dostosowanego możliwości dziecka i zapewnić mu warunki do poprawnego wykonywania ćwiczeń. Ważne jest powolne systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od poostrzysz do bardziej złożonych, dostosowanie czasu trwania poszczególnych ćwiczeń do wydolności dziecka, a także do mobilizowania dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń.
Z dzieckiem pracujemy na materiale graficznym oraz na materiale literowo-wyrazowym. Pierwsze z nich mają charakter relaksacyjno - wypoczynkowy, jednak odgrywają również istotną rolę terapeutyczną, angażując te funkcje psychomotoryczne, które w nauce czytania i pisania są ważne. Wykorzystujemy je w dowolnym momencie zajęć, najlepiej, gdy dziecko czuje się zmęczone.
Celem działań korekcyjno- wyrównawczych ,organizowanych dla dzieci z normą intelektualną ,ale nieharmonijnie rozwijających się, jest:
1. stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka,
2. wyrównywanie dysharmonii rozwojowych, korygowanie zaburzonych funkcji, a tym samym ułatwienie dziecku opanowania umiejętności czytania i pisania przez: ćwiczenie koordynacji uwagi, rozwijanie spostrzegawczości, usprawnianie koordynacji wzrokowo- ruchowej i sprawności manualnej, rozwijanie percepcji słuchowej, kształtowanie umiejętności porównywania, segregowania i samokontroli.
3. ułatwienie dzieciom opanowania tych wiadomości, umiejętności, które są przewidziane programem nauczania.
4. zapobieganie powstawaniu wtórnych zaburzeń emocjonalnych w zachowaniu
5. wyrobienie u dzieci tych cech osobowości, które warunkują dalsze samodzielne funkcjonowanie w systemie szkolnym; rozbudzanie zainteresowań i wyrobienie właściwej motywacji do nauki.
Wymienione cele mogą być osiągnięte jedynie poprzez wczesne wykrycie zaburzeń rozwojowych oraz szybkie prowadzenie działań korekcyjnych. Musimy pamiętać, że każdorazowe zajęcia powinny zawierać ćwiczenia usprawniające zaburzone procesy, ćwiczenia z zakresu czytania i pisania oraz ćwiczenia relaksacyjne.
Naczelną zasadą postępowania z dzieckiem dysfunkcyjnym w szkole jest, aby mu nie szkodzić, a w miarę możliwości pomóc. Szczególnie ważne zasady stosowane w pracy korekcyjnej z dzieckiem, które ma trudności w uczeniu się, przedstawiają się następująco:
1. Zasada systematyczności.
2. Zasada poglądowości. Obok nauczania werbalnego należy angażować analizator wzroku, słuchu, ruchowy. Jest to możliwe przy stosowaniu różnych ilustracji, układanek, gier.
3. Zasada stopniowania trudności.
4. Zasada utrwalania wyników.
5. Zasada indywidualizacji.
6. Zasada celowości. Ćwiczenia powinny być tak dobrane, aby każdy ich element był podporządkowany określonemu celowi, a wprowadzenie zmian wynikało z konkretnych potrzeb.
7. Zasada wszechstronności. Należy stosować wszechstronne ćwiczenia usprawniające nie tylko funkcje zaburzone, ale także nie zaburzone. Tak dziecko będzie mogło kompensować swoje braki.
8. Zasada życzliwości.
9. Zasada optymizmu pedagogicznego. Wiara w możliwości dziecka, dostrzeganie wszelkich nawet najdrobniejszych sukcesów, wyrażanie aprobaty, nieokazywanie zniecierpliwienia.