„Trudności w pracy zawodowej terapeutów z osobami niepełnosprawnymi”
Zagadnienie, które podjęłam w niniejszej pracy jest mi bardzo bliskie, bowiem sama pracuję na stanowisku terapeuty zajęciowego.
Wśród publikacji poświęconych tematyce niepełnosprawności nie udało mi się odnaleźć pozycji, które wprost dotyczą problemu trudności w pracy terapeutów z osobami niepełnosprawnymi. Z tego powodu pracę oparłam na wynikach przeprowadzonych przeze mnie, w toku pisania pracy magisterskiej, badań oraz na własnym doświadczeniu i obserwacji.
Próba zdefiniowania zjawisk, którymi są trudności w pracy z osobami niepełnosprawnymi i ich dokładnych granic jest kwestia otwartą. Stanowi pewną całość, na którą składa się konfiguracja ściśle powiązanych ze sobą czynników: motywacja zawodowa, zaangażowanie w pracę, predyspozycje osobowe terapeuty, różnorodność sytuacji związanych z pracą oraz rodzaj i stopień niepełnosprawności podopiecznych. Całość ta jest zróżnicowana, bowiem nie bez znaczenia jest rola czynników organizacyjnych i indywidualnych.
Zawód terapeuty zajęciowego jest zawodem trudnym, wymagającym odpowiedniego wykształcenia, właściwych predyspozycji osobowych, pełnego zaangażowania w pracę, jak również wiary w jej skuteczność. Zatem osobowość terapeuty (predyspozycje osobowe takie jak: cierpliwość, kreatywność, empatia, otwartość i łatwość nawiązywania kontaktu), przygotowanie zawodowe, zaangażowanie w pracę oraz rodzaj i stopień niepełnosprawności podopiecznych, mają kluczowe znaczenie w radzeniu sobie z problemami w pracy z osobami niepełnosprawnymi.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż wszyscy badani terapeuci stwierdzili, że w pracy z osobami niepełnosprawnymi napotykają na trudności.
Trudności te wynikają bezpośrednio z zaburzeń w sferach: poznawczo-emocjonalnej (t.j. trudności w koncentracji uwagi, brak lub słaba samodzielność myślenia, słaba pamięć, utrudnione kojarzenie, utrudnione utrwalanie informacji, ograniczona możliwość abstrakcyjnego myślenia, używanie słów ubogich w treści, mała plastyczność myślenia oraz labilność emocjonalna) oraz psychofizycznej (męczliwość psychoruchowa, zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, zaburzenia w mowie i piśmie, zwolnione tempo reakcji psychicznych, wydłużony okres reakcji). Kolejnym czynnikiem wpływającym na pracę terapeutów są warunki lokalowe. Terapeuci przyznają, iż w budynkach, w których pracują napotykają na bariery architektoniczne. Wśród nich wymieniają m.in.: ciasny budynek, wąskie korytarze, brak windy na ostatnie piętro, strome schody oraz mało bezpieczny wjazd do placówki.
Pomimo wszystkich wyżej wymienionych trudności w pracy terapeuty jest to zawód, w którym rzadko zdarza się zjawisko tzw. wypalenia zawodowego. Może to być spowodowane faktem, że jest to praca bardzo kreatywna, wymagająca dużego zaangażowania, stałego poszukiwania nowych pomysłów i rozwiązań.
Z analizy wyników przeprowadzonych badań wynika, że większości spośród badanych nie zdarzają się chwile zmęczenia pracą z osobami niepełnosprawnymi. Ponadto wszyscy terapeuci stwierdzili, że praca jest dla nich bardzo satysfakcjonująca. Zakładając, że zagrożenie wypaleniem zawodowym jest odwrotnie proporcjonalne do stopnia samorealizacji oraz satysfakcji osiąganej dzięki pracy, można wnioskować, że zjawisko wypalenia nie jest w zawodzie terapeuty poważnym i zauważalnym zjawiskiem. Należy to tłumaczyć przede wszystkim predyspozycjami osobowymi do wykonywanego zawodu takimi jak: cierpliwość, empatia, otwartość, kreatywność. Na uwagę zasługuje fakt, iż osoby niepełnosprawne okazując swą wdzięczność, duże przywiązanie do terapeuty oraz szczerą radość w kontakcie ze specjalistą przyczyniają się do poczucia spełnienia i realizacji terapeutów.
Justyna Pasieka