Wykorzystanie techniki „swobodnego tekstu” Celestyna Freineta w edukacji wczesnoszkolnej.
Współczesna szkoła dąży do kształcenia uczniów kreatywnych, otwartych na ciągłe zmiany zachodzące w otaczającym nas świecie i aktywnie uczestniczących w tej zmieniającej się rzeczywistości.
To właśnie koncepcja pedagogiczna Celestyna Freineta jest przykładem działań dydaktyczno-wychowawczych szkoły twórczej, w której tradycyjne nauczanie podręcznikowe zastąpiono ciekawymi formami, metodami i środkami działań pedagogicznych nazwanych ”technikami pedagogicznymi”. Według
H. Semenowicz „technika pedagogiczna” jest szerszym pojęciem niż metoda, gdyż składają się na nią: metoda, organizacja pracy, materiały, narzędzia i osoba, która się taką techniką posługuje.
Jedną ze znanych technik jest technika „swobodnego tekstu”.
Co to jest swobodny tekst?
Jest to tekst swobodnie przez kogoś napisany. Oznacza to: swobodny w zakresie tematu, swobodny w zakresie formy i napisany w dowolnym momencie. Dzieci czasem piszą również w domu.
Jest to forma ekspresji słownej, której inspiracją są przeżycia dzieci związane np.: z wycieczką, oglądanym spektaklem teatralnym, wystawą, itp. Swobodne teksty mogą być pisane w różnej formie: prozy, poezji, dialogu, scenariusza przedstawienia, przepisów na dobrą zabawę, tekstów do pisania ze słuchu.
Technika „swobodnego tekstu jest metodą mającą olbrzymi wpływ na rozwijanie myślenia twórczego dzieci .Dzieci pracujące tą metodą potrafią wypowiadać swoje myśli, opisywać wrażenia, przeżycia. Mają rozbudzoną wrażliwość na piękno języka ojczystego.
Co robimy ze swobodnymi tekstami?
Najpierw dzieci odczytują w grupach kilka tekstów i wybierają ten, który im się najbardziej podobał.
Następnie z wybrane teksty odczytywane są głośno i następuje wybór klasowy (uzasadniony) jednego tekstu.
Tekst ten jest napisany na tablicy w celu korekty. Zdania są odczytywane, omawiane i poprawiane. Następnie przepisywane do zeszytów. Wszystkie teksty są ilustrowane, pisane na komputerze i umieszczane na gazetce klasowej. Poprawianie tekstów jest okazją do ćwiczeń ortograficznych i gramatycznych.
SCHEMAT LEKCJI Z ZASTOSOWANIEM TECHNIKI „SWOBODNEGO TEKSTU”
Przebieg zajęć techniką „swobodnego tekstu” odbiega od lekcji prowadzonych metodami tradycyjnymi. Ekspresja staje się punktem wyjściowym procesu dydaktycznego. Nauczyciel ukierunkowuje zainteresowania dzieci, pobudza ich wyobraźnię, inspiruje i motywuje do pracy.
1. Tematyka ( wynika z realizacji programu)
2. Temat lekcji: Tworzenie i pisanie swobodnej wypowiedzi o…… na dowolny temat…
3. cele edukacyjne:
Uczeń umie;
- wypowiadać się na dowolne tematy;
- zredagować, np.: opowiadanie, opis, sprawozdanie, list;
- czerpać zadowolenie z poprawnie wykonanego zadania.
4. Metody pracy:
- słowna: rozmowa, dyskusja, opis;
- oglądowa: pokaz, obserwacja;
- praktycznego działania: pisanie swobodnych tekstów.
5. Formy pracy:
- indywidualna (tworzenie tekstów)
- zespołowa( wybór, ocena najlepszej pracy w ramach poszczególnych grup);
- zbiorowa ( wybór najlepszej pracy spośród wybranych przez zespoły, zbiorowa korekta).
6. Środki dydaktyczne: magnetofon, magnetowid, obrazy, rekwizyty itp.
7. Przebieg:
I przygotowanie do opracowania nowego materiału - organizowanie sytuacji problemowej
1.zatwierdzenie tematów zgłaszanych przez uczniów,
2. wysuwanie propozycji, o czym pisać i jak pisać
II Opracowanie nowego materiału. Rozwiązanie głównego zadania lekcji oraz poszerzenie zdobytej wiedzy przez tworzenie swobodnego tekstu.
1. omówienie cech dobrego tekstu( ciekawy, wzbudzać zainteresowanie, odpowiedni tytuł);
2. korzystanie ze słowników ortograficznych;
3. pisanie swobodnej wypowiedzi;
4. wybór najlepszej wypowiedzi pisemnej;
5. uzasadnienie wyboru przez uczniów;
III Utrwalenie i pogłębienie rozumienia nowego materiału. Wykorzystanie zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach oraz wykorzystanie nowej wiedzy do rozwiązywania zadań.
1.ciche czytanie przepisanego tekstu na tablicy ( w miejscach błędów ortograficznych puste kratki)
2. korekta tekstu, min. poprawa błędów ortograficznych, gramatycznych, interpunkcji, wzbogacanie słownictwa;
3. powtórzenie i utrwalenie wiadomości z zakresu gramatyki i ortografii( przepisanie poprawionego tekstu do zeszytów z zastosowaniem różnych ćwiczeń utrwalających.
4. zilustrowanie przepisanego tekstu.
Technika „swobodnego tekstu” jest cenną metodą mającą olbrzymi wpływ na rozwijanie myślenia twórczego dzieci. Rozbudza wrażliwość na piękno języka przez wykorzystywanie zgromadzonego słownictwa, związków frazeologicznych. Wyrabia także poczucie odpowiedzialności uczniów za własne wypowiedzi, rozwija ich wyobraźnię i kształtuje postawy kreatywne.
Oto przykłady prac dzieci klasy 3a ze Szkoły Podstawowej nr 18, pracujących tą techniką:
Las
Gęsty las
przyszedł wraz
z piękną pogodą i niepogodą.
Gdy skowronek pięknie śpiewa
Wtedy nikt się już nie gniewa.
Ptaszki piękne gniazda budują
I czekają, aż się jajeczka wyklują.
My kochamy cały las
I będziemy chronić zwierzątka WAS!
Karolina G., lat 8
Lato
Lato, słońce na łące
i wszystko jest pachnące.
Królik poleruje listki jaskrów,
aż oczy bolą od blasku.
Kamila G. lat 8
Uroki zimy
Przyszła do nas zima.
Bardzo mocno mróz trzyma!
Kasia i Asia poszły na sanki
by ulepić dwa bałwanki.
Tomek i Roksanka poszli na górki,
by z niej zjeżdżać na pazurki.
My się zimy nie boimy
i na łyżwach jeździmy!
Na podwórku zawiało
i dlatego jest tak biało.
Jola i jej mama poszły na lodowisko
a jej siostra bawi się blisko.
Karolina G. lat 8
Jesienne pożegnania
Wrzesień niesie
piękną jesień.
Są tu drzewa kolorowe,
czerwone, żółte i brązowe.
Opadają liście wszędzie,
teraz smutno wszystkim będzie.
Jesień jak kwiecień,
bo przeplata,
trochę zimy, trochę lata.
Jesień już odchodzi
i z uśmiechem ją żegnamy,
aż nadejdzie znów- czekamy!
Karolina G. lat 8
Jeleń
Jeleń duże ma poroże,
Zmienia je co roku raz i dwa.
Ściera je o korę drzewa,
a leśniczy po tygodniu je zasiewa.
Bo leśniczy dba o las
i zasadza je raz po raz.
Karolina K. lat 8
Nadejście lata
Mocno słońce nam gorące grzeje,
zielona trawa
ciągle pachnąca.
Motyle latają-
bardzo kolorowe.
A kwiaty rosną
na kolorowej i pachnącej łące.
Paulina B. lat 9
Lato jak tato
Tyle tu zieleni,
że słońce się mieni.
Lato jak tato,
chodzi po łące
aż się słońce robi gorące.
Patryk O. lat 9
Uroki lata
Słońce nad morzem coraz mocniej świeci, to znaczy, że zbliża się lato: kolorowe, barwne i wesołe. Piękny zachód słońca gości nad morzem. Pływam ja i mój brat, słońce nas ogrzewa. To nie żadna pomyłka, bo wszystko dlatego, że lato to piękna pora roku.
Kuba P. lat 9
Lato, lato
Lato, lato
dziś na łące
i nie tylko
nad lasami
także jest czasami.
Lato ma ciepło!
Lato ma zieleń!
Lato ma słońce i zapach łąk!
Biegam po łące
bo lubię to.
Piękna ta łąka
i wszystko tam piękne jest.
Krzysiu R. lat 8
Ćwiczenia językowe do tekstu „Jesienne pożegnania”
Jesienne pożegnania
Wrzesień niesie
piękną jesień.
Są tu drzewa kolorowe,
czerwone, żółte i brązowe.
Opadają liście wszędzie,
teraz smutno wszystkim będzie.
Jesień jak kwiecień,
bo przeplata,
trochę zimy, trochę lata.
Jesień już odchodzi
i z uśmiechem ją żegnamy,
aż nadejdzie znów- czekamy!
Karolina G. lat 8
Karta pracy 1
1. Przeczytaj wiersz po cichu.
2. Wyszukaj w wierszu czasowniki i podkreśl je kreską.
3. Wyszukaj w wierszu rzeczowniki i podkreśl je wężykiem.
4. Wyszukaj w wierszu przymiotniki i podkreśl je kropkami.
5. Wpisz wyrazy do tabelki:
rzeczowniki |
czasowniki |
przymiotniki |
…………………… …………………….. ……………………… ……………………. …………………… ……………………… …………………….
|
…………………… ................................. .................................... ................................... ................................. .................................... ................................... |
…………………… ................................. .................................... ................................... ................................. .................................... ................................... |
6. Uzupełnij tabelkę wyrazami:
wiatr, pada, wieje , smutny, szary, deszcz, kasztany, lecą, pokrywa, przyjdzie,
spacerują, ciekawy, dzieci,
7. Napisz kilka zdań korzystając ze słownictwa z tabelki.
Bibliografia:
1. E. Filipiak, H. Smolińska- Rębas -„Od C. Freineta do edukacji zintegrowanej...”
WSP Bydgoszcz 2000 r.
2. H. Semenowicz - „Poetycka twórczość dziecka” Nasza Księgarnia 1973r.
3. U. Strzelczyk, G. Gulik -„ Techniki C. Freineta w edukacji wczesnoszkolnej” zeszyt nr 5
WOM Katowice 1998 r.
Opracowała : mgr Grażyna Sadowska