1. Pojęcie diagnozy

DIAGNOZA- rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.

Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu i na rozumowaniu. Zebranie danych poprzez obserwację, badania specjalne, eksperymenty na przedmiocie badanym stanowi podstawę do dalszych rozumowań, prowadzących do diagnozy.

W teorii poznania zarysowały się najpierw dwa skrajne stanowiska:

• radykalny empiryzm (diagnoza jest wynikiem samego doświadczenia, zebrania danych)

• racjonalizm (decydujące znaczenie czynników racjonalnych, rozumowań przy dochodzeniu do diagnozy)

W fazie odkrywczej doświadczenie lekarskie i całościowe ujęcie zjawiska na tle jego objawów odgrywają istotnie doniosłą rolę, ale przy sprawdzaniu i uzasadnianiu diagnozy podstawowe znaczenie ma rozumowanie.

W życiu codziennym często nie można sobie pozwolić na pełne naukowe zbadanie każdego przypadku. Przy stawianiu diagnozy pomagają nam wtedy zespoły typowych objawów albo nawet pojedyncze objawy, tzw. patologiczne.

Intuicję trzeba ująć racjonalnie. Intuicyjnym można nazwać dobranie właściwego pojęcia, określenia spostrzeganego przedmiotu lub stanu rzeczy, bezpośrednie „dopasowanie” go do odpowiedniego gatunku lub typu - bez długiej czynności rozwiniętego różnicowania. W tej fazie nie da się wykluczyć możliwości błędnego postawienia hipotezy. Gotowa hipoteza, np. klasyfikacyjna lub typologiczna, musi być potwierdzona przez dalsze badania i metodyczne rozumowania.

TYPY DIAGNOZ z punktu widzenia podstawowych zagadnień, na które diagnoza ma dać odpowiedź:

Diagnoza klasyfikacyjna - jest wstępnym określeniem badanego „stanu rzeczy”, wymagającym dalszego uściślenia przez bardziej dokładny opis jednostkowych cech zja­wiska, gatunku, ustalenie jego fazy rozwoju, a także podanie wyjaśnień przyczynowych i celowościowych oraz określenie przewidywanego dalszego rozwoju. W medycynie np. sama diagnoza klasyfikacyjna jest diagnozą choroby, a nie chorego, i ma charakter sche­matyczny. Nie uwzględnia bowiem swoistych cech wy­stępowania danego gatunku choroby w konkretnym organizmie i nie podaje stopnia jej nasilenia.

Diagnoza genetyczna(kauzalna)- rozkłada złożone zjawisko badawcze na proste składniki, szuka wyjaśnienia uwarunkowania przyczynowego spostrzeganych objawów na podstawie zebranych danych o wcześniejszych fazach owego zjawiska oraz na podstawie wiedzy o ogólnych prawidłowościach przyczynowych zjawisk tej dziedziny.

Diagnoza znaczenia - posługuje się wyjaśnianiem teologicznym, uwzględniającym czynniki samoregulujące organizmu, jego sił życiowych, tego, czy organizm jest wyczerpany chorobą i wymaga wzmocnienia, czy też jest zdrowy i ma siły, by prze­zwyciężyć samodzielnie jakąś drobną iniekcję. Nastę­pujące po diagnozie wskazanie lecznicze nie tylko bie­rze pod uwagę usunięcie źródeł infekcji, ale również ewentualną potrzebę wzmocnienia sił samoregulują­cych organizmu. Wyjaśnienie celowościowe, Ideologiczne, jest nie­zbędne przy diagnozie dotyczącej zwłaszcza stanu ukła­dów złożonych o zdolnościach samoregulacji, jak wszelkie organizmy, społeczeństwa, a także maszyny elektroniczne.

Diagnoza fazy- na podstawie występujących objawów rozpoznaje się fazę choroby lub innego badanego zjawiska.

Układ typów diagnoz cząstkowych

1) diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna;

2) diagnoza genetyczna, czyli kauzalna;

3) diagnoza znaczenia, czyli celowościowa;

4) diagnoza fazy

Powyższe typy diagnoz cząstkowych wzajemnie się dopełniają. Diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna bierze pod uwagę stan badanego zjawiska, dia­gnoza genetyczna wyjaśnia łańcuchy jego uwarunko­wań przyczynowych (najczęściej nie wystarcza podanie przyczyn najbliższych, potrzebne jest zbadanie przyczyn dalszych, aby dojść do przyczyn pierwszych, od których zaczyna się łańcuch uwarunkowań przyczynowych danego zjawiska, (np. patologicznego). Diagnoza celowościowa określa znaczenie badanego zja­wiska dla pewnego szerszego kompleksu zjawisk, np. całości zjawisk biologicznych w organizmie. Diagnoza fazy zaś podaje etap rozwoju np. określonej uprzednio choroby na tle zjawisk, które ją wywołały, oraz całego kompleksu zjawisk biologicznych danego organizmu.

Ostatni człon pełnej diagnozy to przewidywanie, jak badane „zjawisko” może lub powinno się rozwinąć. Jest to typ diagnozy cząstkowej — diagnoza prognostyczna. W medycynie przeciwstawiano dawnej diag­nozie prognozę. Prognoza Jest prostym wyprowadzeniem wniosków z uprzednio ustalonych elementów diagnozy, stanowi ich dopełnienie i powin­na być zaliczona do diagnozy w sensie szerszym — jako możliwie pełnego rozpoznania badanego stanu rzeczy.

2. Diagnoza klasyfikacyjna

Nikola ma lat 7 uczęszcza do klasy zerowej.

Matka dziecka pracuje w pełnym wymiarze godzin jako magister farmacji, ojciec natomiast jest dyrektorem firmy farmakologicznej. Dziewczynka często zostaje pod opieką niani, która zajmuje się również rodzeństwem Nikoli, czteroletnią siostrą Julią i dwuletnim bratem Jakubem. Powodem tego jest fakt, że pod opieką ojca dzieci nie miały dobrej opieki. Tata pozwalał im na wszystko by nie sprawiały mu problemów, np. nie hałasowały. Dzieci najczęściej oglądały telewizję pod jego opieką.

Nikola jest dzieckiem inteligentnym, chodź niezdyscyplinowanym. Posiada doskonałą pamięć, szybko uczy się zadanego wiersza i po dłuższym czasie umie wyrecytować bez zająknięcia. Ma dobry słuch, ładnie śpiewa.

Logiczne myślenie i zdolności kojarzenia są dość wysokie jak na jej wiek. Interesuje się sprawami dorosłych. Wtrąca się do rozmów innych nie pytana i nie proszona. Jest niezdyscyplinowana, nie reaguje na polecenia i jest bardzo uparta.

Dziecko nie umie skupić się na rozmowie czy podjętej, zadanej pracy, kręci się, wychodzi z pomieszczenia, zajmuje się innymi czynnościami. Odpowiada nie pytana, nie słucha poleceń oraz nie potrafi pracować samodzielnie. Wypowiedzi dziecka są ubogie gdy się ją o coś zapyta, często odpowiada jednym słowem. Nie pytana natomiast ma zawsze bardzo dużo do powiedzenia. Jeśli jakaś czynność sprawia Nikoli trudność szybko się zniechęca i przestaje pracować.

Dziecko jest chaotyczne i niestaranne we wszystkim, co robi. Nieuważnie przepisuje teksty, w przepisywanych tekstach rzuca się w oczy brak liter w wyrazach lub całych wyrazów, powoduje to niezrozumiałą notatkę. Gubi się we własnych myślach. Czyta początki a resztę zmyśla.

Prace plastyczne rzadko udaje jej się skończyć np. rysunek za pierwszym podejściem. Prace te odbiegają poziomem od tych wykonywanych przez rówieśników.

Często zmienia swoje nastroje. Szybko przechodzi z płaczu w śmiech i odwrotnie. Nie umie pogodzić się z przegraną. Odchodzi wówczas na bok i nie chce słuchać, czy brać udziału w dalszych konkurencjach. Poleceń wydawanych klasie nie bierze do siebie.

Nikola jest dzieckiem bardzo szczupłym. Nie szanuje swoich rzeczy. Notorycznie gubi czy niszczy je. Podobnie robi też z przedmiotami nie należącymi do niej. Ciągle przedmioty w jej otoczeniu ulęgają zniszczeniu. W sprawie zniszczonej rzeczy kłamie zwalając winę na rodzeństwo lub kolegów z klasy.

Na podstawie przeprowadzonych badań oraz wywiadu środowiskowego w domu i szkole można stwierdzić, że dziewczynka ma trudności w pisaniu, co może wskazywać na lekkie zaburzenia w koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzeganiu, koncentracji uwagi. Natomiast zaburzenia w zachowaniu mogą wskazywać na niedojrzałość społeczną i emocjonalną lub nadpobudliwość psychoruchową.

3. Diagnoza genetyczna

Matka Nikoli nie ma dla niej czasu. Od rana do wieczora pracuje w aptece. Dziewczynka w wieku szkolnym nie potrafi sama zawiązać sznurówek, ubrać się, rozebrać, spakować plecaka.

Matka jest ustępliwa, nie jest konsekwentna względem córki. Często dla świętego spokoju odrabia za nią lekcje wieczorem. Czasami nie wie jak ma postąpić, twierdząc, że boi się skrzywdzić dziewczynkę. Nikola bezwzględnie wykorzystuje bezradność matki na każdym kroku, wymusza swoim zachowaniem to, na czym jej w danym momencie zależy.

Dziecko swym złym zachowaniem chce zwrócić na siebie uwagę. Brakuje jej rodziców, którzy „robią karierę”.

Dorosłych traktuje jak rówieśników, co spowodowane jest brakiem szacunku, a to z kolei jest wynikiem braku zainteresowania jej osobą przez rodzinę. Wynikiem złego podejścia jest również brak rozpoznania, co dziecku wolno, a czego nie.

Zbyt liberalny i niekonsekwentny styl wychowania oraz brak metod wychowawczych wpływa na zaburzenia w zachowaniu dziecka.

4. Diagnoza znaczenia

Nikola notorycznie popada w konflikty z rówieśnikami. W stosunku do dzieci jest agresywna, bije kolegów po twarzy, kopie szczypie i pluje, używa wulgarnego słownictwa względem innych, przezywa. Niszczy przedmioty uczni. Wyrzuca zawartość plecaków na podłogę. Takie zachowanie sprawia, że nie jest lubiana, nie ma znajomych.

Wśród pedagogów postrzegana jest jako dziecko wymagające szczególnej uwagi ze względu na zagrożenie dla innych przebywających w jej otoczeniu ludzi. Podczas wywiadu w przedszkolu wychowawczyni opowiedziała ostatnią sytuację, która miała miejsce tuż przed moim przyjściem. Dziewczynka bez pardonu uderzyła ją w twarz. Notorycznie rusza prywatne rzeczy wychowawczyni, zdarza się, że szpera w torebce. Podkrada drobne rzeczy dzieciom z grupy. Robi sobie żarty z dorosłych, przedrzeźnia, dogaduje.

Jej relacje z rodzeństwem również są fatalne. Drażni się z młodszą siostrą, przezywa ją, popycha. Nie potrafi bawić się w zgodzie.

5. Diagnoza fazy

Nikola od początku swego istnienia nie zmienia swego zachowania podobnie jak i rodzice. Już jako dwuletnie dziecko miała wszystko, na co miała ochotę. Po urodzeniu przez matkę młodszej siostry, a później brata, stała się bardzo zaborcza.

Z wiekiem zachowanie Nikoli się pogarsza. Staje się bardziej agresywna i wulgarna. Przyzwolenie na takie zachowanie brakiem reakcji powoduje nasilenie objawów nieprzystosowania do życia w społeczeństwie.

6. Diagnoza prognostyczna

W sytuacjach zadaniowych zapewnić atmosferę bezpieczeństwa i wiary we własne siły, zachęcać do wysiłku, często chwalić nawet za niewielkie postępy. Pozostawiać więcej czasu na wykonanie zadania.

Zalecenia:
- Dziecko powinno uczęszczać na zajęcia zespołu

dydaktyczno - wyrównawczego
- Należałoby także przebadać Nikolę w poradni

psychologiczno - pedagogicznej,
- Cała rodzina powinna uczestniczyć w terapii

psychologicznej,
- Ćwiczyć sprawność manualną poprzez rysowanie,

malowanie farbami, rysowanie po śladzie, kopiowanie

przez kalkę,
- Rozmawiać z dzieckiem, słuchać go, pokazywać mu

prawidłowe wzorce postępowania, wspólnie oceniać

zachowanie innych oraz wyciągać wnioski, a także

uzmysławiać dziecku jak należy postępować w danej

sytuacji i dlaczego,
- Postępować w stosunku do dziecka z żelazną

konsekwencją, wspólnie wytyczyć jej granice, co

wolno, a czego nie oraz jakie będą konsekwencje

niedotrzymywania umowy;
- Stopniować trudności zadań, wydłużać czas

koncentracji uwagi, stosować ciekawe metody pracy,

które zintegrują dziecko z grupą;
- Przydzielać jej różne zadania i funkcje, aby czuła

się ważna, dowartościowana.

7. Bibliografia:

1. TOMASZEWSKI T. - Wstęp do psychologii. Warszawa 1969, PWN;

2. ŚLIWERSKI B. - Edukacja alternatywna - dylematy teorii i praktyki. Kraków 1992, IMPULS;

3. SZUMAN S. - Rola działania w rozwoju umysłowym małego dziecka. Wrocław 1955;

4. Encyklopedia multimedialna PWN

5. ROSE FLECK-BENGERT - „O czym mówią rysunki dzieci” ;

6. GWAREK A. - „Co o dziecku mówią rysunki” ;

7. GERARD D. OSTER, GOUD P. - „Rysunek w psychoterapii”;

8. POPEK ST. - Analiza psychologiczna twórczości plastycznej młodzieży. Warszawa 1985;

9. N.Han- Ilgiewicz: Trudności wychowawcze i ich tło psychiczne, Warszawa 1961;

SPOSTRZEŻENIA NA TEMAT RYSUNKU RODZINY

Dziecko po prośbie o narysowanie swojej rodziny niechętnie podjęło działanie. Na początku narysowało postacie długopisem, dopiero później wypełniło kolorami. Kilkakrotnie przerywało swoją pracę. Linie długie, rysowane z rozmachem i z dużą siłą nacisku, świadczą o energii, odwadze, pewności siebie, a nawet o gwałtowności dziecka.

Pierwszą narysowaną osobą był tata dziewczynki co świadczy o tym, że jest to osoba najważniejsza w rodzinie, z którą się dziecko identyfikuje lub ta osoba ma władzę w rodzinie, przejawia postawy autokratyczne, następnie narysowała mamę, samą siebie, siostrę i braciszka. Każdy członek rodziny jest w pewnej odległości od siebie, to może świadczyć o braku kontaktów, o braku więzi emocjonalnej w tej rodzinie. Nikola jej siostra i brat nie mają stóp co może oznaczać brak niezależności.

Drzewo umieszczone na rysunku dziewczynki jest ogromne, starannie pomalowane, z zaznaczoną linią ziemi (bez korzeni). Może to oznaczać potrzebę uporządkowania środowiska , która jest czasami związana z brakiem poczucia bezpieczeństwa lub pragnienia sprawowania kontroli w kontaktach interpersonalnych jak również skłonność do agresji. Dominującym kolorem jest brązowy. Nikola oprócz pnia drzewa, na brązowo pomalowała również swój dom co sugeruje o uczuciach związanych z ciałem. Osoby wybierające barwę brązową dążą do zakorzenienia i osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa w środowisku (rodzinnym , zmysłowym) nie są indywidualistami.

ANALIZA WYWIADU

Rodzice Nikoli są wykształconymi ludźmi. Matka - Anna jest magistrem farmacji i pracuje w aptece, której jest właścicielką. Ma 33 lata, troje dzieci, męża Krzysztofa, który ukończył studia wyższe na Politechnice Białostockiej i uzyskał tytuł magistra inżyniera mechaniki.

Ojciec dziewczynki jest dyrektorem na region północno - wschodni firmy farmakologicznej „Farmakol”. Tak jak żona ma 33 lata. Bardzo często jego praca ogranicza się do rozmów telefonicznych, więc teoretycznie to on powinien zająć się wychowaniem dzieci.

Pani Ania pomimo, że zatrudnia w swojej aptece pracowników, sama bardzo dużo czasu poświęca pracy. Nikolę urodziła na ostatnim roku studiów, zaraz po tym jak dowiedziała się o ciąży zamieszkała ze swoim przyszłym mężem.

Ciąża przebiegła prawidłowo, a 07 stycznia 2001 roku urodziła się Nikola.

Państwo Miezio są w trakcie budowy własnego domu na obrzeżach Białegostoku. Obecnie mieszkają w bloku (mieszkanie wynajmują).

Z rozmowy z rodzicami Nikoli wyciągnęłam następujące wnioski:

• dziewczynka jest bardzo inteligentna

• ma bardzo dobrą pamięć

• nie umie przegrywać

• jest nieposłuszna i niezdyscyplinowana

• czynności wykonuje chaotycznie (tak jakby się jej nie chciało) oraz niestarannie (często z przerwami)

Rozkład dnia dziecka jest prawie codziennie identyczny. Dziewczynka w zasadzie w ogóle nie widuje rodziców, nie ma przeznaczonego czasu na zabawę z rówieśnikami. Wolny czas spędza przed telewizorem.

---