12. Religijność paleontropów( 200- 30 tys. lat p.n.e.)
Z racji „nieprzejrzystości dokumentów historycznych” nie możemy stwierdzić z pewnością, iż paleontropy posiadały jakieś wierzenia. Teoria niereligijności paleontropów została narzucona w czasach ewolucjonizmu, wkrótce po odkryciu podobieństwa do naczelnych. Podobieństwa anatomiczne owszem istnieją, jednakże twory paleontropów wykazują aktywność inteligencji definiowalnej jedynie jako ludzka.
O tym, iż człowiek wczesnego i średniego paleolitu miał jakąś religię możemy domniemywać na podstawie dosyć licznych, jednak mało przejrzystych dokumentów tj.: szczątki ludzie( gł. czaszki), kamienne narzędzia, barwniki( ochra, hematyt), różnorodne przedmioty znalezione w grobach. Neandertalczyk, człowiek środkowego paleolitu wytwarzał już kościane i kamienne figurki. Dopiero na późny paleolit datuje się malowidła skalne, rysunki, barwione płaskorzeźby. Większość jednak znalezisk sprzed okresu oryniackiego( 30 tys. lat p.n.e.) ujawnia jedynie wartość użytkową.
Zwolennicy metody archeologicznej( na czele z Andre Leroi- Gourhanem) twierdzą, że z okresu paleolitu przetrwało zbyt mało, by móc stwierdzić istnienie lub brak wierzeń religijnych. Z kolei zwolennicy metody „etnologicznej”( w tym nasz dr Szyjewski), „grzesząc często nadinterpretacją skąpych źródeł”, wskazują w zasadzie na dwie główne przesłanki zdające się potwierdzać religijność paleontropów:
- Kult niedźwiedzia. Pierwsze przesłanki jego istnienia pojawiły się wraz z odkryciem Emila Bachlera w alpejskich jaskiniach Drachenloch i Wildenmannlisloch jaskiń z wydzielonymi grotami, prawie w całości wypełnionymi czaszkami i kośćmi niedźwiedzi( 75 tys. lat p.n.e.)
Znaleziska te interpretuje się jako pozostałość ceremonii ofiarnych. Zwolennicy metody archeologicznej uważają je z kolei za przypadkowo ułożone kości naturalnie zmarłych zwierząt.
- Intencjonalny charakter pochówków. Np. kobieta z Tabun ( 110 tys. lat p.n.e.)- zmarłą ułożono na plecach, ze zgiętymi kolanami, głowa ku zachodowi i twarzą ku wyjściu z jaskini.
Najbardziej znane spośród pochówków neandertalskich są tzw. „pochówki mustierskie”, np. stanowisko w Le Moustier, La Ferrasie. Obok szczątków odnaleziono tam dary grobowe i używane kamienie, zaś ciała posypane były czerwona ochrą.
W Iraku z kolei znaleziono grobowiec sprzed 60 tys. lat p.n.e. Był on przykryty kamienna płytą. Ciało neandertalczyka ułożono na dywanie z iglaków i ziół. Przy grobie położono również wiązankę kwiatów
I jeszcze jeden przykład. Teszik- Tasz w Uzbekistanie- grób ośmiolatka, ciało złożone na prawym boku, szkielet otoczony wbitymi w ziemie rogami pięciu koziorożców. Rogi tworzyły rodzaj bariery osłaniającej głowę chłopca.
W rozdziale dotyczącym religijności paleontropów jest cholernie dużo przykładów pochówków, nazw miejscowości, opisów ułożenia ciała itp. Ograniczyłam się do tych, które Szyjewski podkreśla jako najbardziej istotne.
Kwestia rysunków jaskiniowych podlega już pod górny paleolit, kiedy żyły neoantropy, w związku z czym nie wspominam o tutaj tym. W razie gdyby trzeba było cos o tym wspomnieć- chodzi o słynne rysunki z Lascaux, Niaux i Trois Freres. Buziaki.