Wyjaśnij znaczenie terminu prawodawca.
Prawo a inne normy społeczne.
W społeczeństwie obok regulacji prawnej działają inne pozaprawne unormowania zachowań, nasuwa konieczność ustalenia ich wzajemnych relacji. Można wyróżnić trzy rodzaje relacji: uregulowania zbieżne, rozbieżne, indyferentne (obojętne).
Koncepcja norm sprzężonych w pojedynczej normie prawnej.
Została wprowadzona przez polskiego teoretyka prawa J. Landego. Głosi ona, że hipoteza, dyspozycja i sankcja nie stanowią elementów jednej normy, gdyż sankcja jest normą odrębną. W konsekwencji w systemie prawa mamy do czynienia z dwoma rodzajami norm: sankcjonowanymi i sankcjonującymi.
Właściwą, bezpośrednią regułą zachowania skierowaną do adresatów zawiera norma sankcjonowana. Przymusowość jej realizacji wynika z inne normy, normy sankcjonującej. Norma sankcjonowana zbudowana jest z hipotezy i dyspozycji, z których zbudowana jest norma w kompetencji 3 członowej. Hipoteza określa adresata, warunki i okoliczności, od których zależy zastosowanie normy, Dyspozycja wskazuje wzór powinnego zachowania w postaci nakazu, zakazu, dozwolenia.
Norma sankcjonująca również składa się z hipotezy i dyspozycji. Hipotezę normy sankcjonującej stanowi fakt naruszenia normy sankcjonowanej. Dyspozycja normy sankcjonującej jest właściwa sankcją.
Budowa aktu normatywnego.
Akt normatywny jest dokumentem organu państwowego zawierającym zakodowane w przepisach prawnych normy prawne reg. jakiś obszar stosunków społecznych.
określenie rodzaju aktu,
jeżeli jest to akt wykonawczy to ma miejsce powołanie podstawy prawnej,
wstęp, preambuła- wskazuje cel wydania aktu,
część ogólna,
część szczegółowa,
przepisy końcowe,
podpis.
Istota i rodzaje stosowania prawa.
Stosowanie prawa to czynienie użytku przez organy państwowe z przyznanych im kompetencji.
Typ sądowy- polega na wiążącym ustaleniu konsekwencji prawnych udowodnionych stanów faktycznych, na podstawie obowiązującego prawa materialnego, wyznaczających zakres możliwych konsekwencji dla danego typu faktów.
Typ kierowniczy- cechuje daleko większy zakres luzu decyzyjnego, gdyż treść decyzji jest jedynie w ogólnym zarysie wyznaczona przez normy prawa materialnego. Organ może decydować nawet gdzie, kiedy i w jakiej formie ma podjąć działania, do których został upoważniony.
Fazy sadowego stosowania prawa.
ustalenie stanu faktycznego,
ustalenie podstawy prawnej,
dokonanie subsumcji,
ustalenie konsekwencji prawnych udowodnionego stanu faktycznego i sformułowanie decyzji stosowania prawa.
Istota i teoria wykładni prawa.
Język prawny tekstów aktów normatywnych, oparty w zasadniczej mierze na języku etnicznym, potocznym, zawiera szereg niejasnych, nieostrych wyrażeń, które nie zawsze dają się uściślić przez definicje legalne. Świadomy zabieg legislacyjny, np. zamieszczenie zwrotów porównawczych, klauzul generalnych, umożliwia wydanie rozstrzygnięć dostosowanych do indywidualnych okoliczności rozpoznawanych spraw.
Zespół operacji myślowych mają na celu wydobycie norm z przepisów prawnych oraz ustalenie ich - nie budzącego wątpliwości - znaczenia nazywamy wykładnią prawa.
Istota i metody wykładni prawa.
Zespół operacji myślowych mają na celu wydobycie norm z przepisów prawnych oraz ustalenie ich - nie budzącego wątpliwości - znaczenia nazywamy wykładnią prawa.
W wykładni prawa należy wyróżnić 2 fazy.
Pierwsza, wstępna, ma na celu zrekonstruowanie normy z elementów treściowych zawartych w przepisach prawnych, czyli sformułowanie wypowiedzi normatywnej, zawierającej określenie adresata, rodzaju powinnego zachowania i okoliczności, w których ma ono nastąpić.
Druga faza polega na ustaleniu znaczenia poszczególnych zwrotów językowych tej wypowiedzi, które mogłyby być różnie rozumiane. W praktyce obie fazy przebiegają łącznie i trudno je od siebie rozgraniczyć. Odróżnienie 2 faz wykładni daje podstawę do wskazania 2 typów dyrektyw interpretacyjnych:
dyrektyw dotyczących przekładu przepisów prawnych określonego kształtu na normy postępowania,
dyrektyw dotyczących przyjmowania określonego znaczenia poszczególnych zwrotów normy prawnej.
Ponadto, należy wyróżnić językowe i pozajęzykowe dyrektywy interpretacyjne. Dyrektywy językowe odgrywają pierwszoplanową rolę. Służą do przeredagowywania przepisów prawnych n normy i uściślenia znaczenia zawartych w nich terminów i złożonych zwrotów językowych.
Koncepcja pozytywizmu prawnego.
Rozwiną się na kontynencie (gł. Niemczech) stąd zwany jest kontynentalnym. Reprezentantem jest Gustaw Jellinek.
Cechy tego kierunku:
- prawo pozytywne jest tworem człowieka
- są to normy pochodzące od autorytetu społeczeństwa przede wszystkim od państwa, które dysponuje przymusem,
- normy te różnią się od norm moralnych,
- działają na zasadzie uzasadnienia tetycznego.
Definiując prawo jako rozkaz poparty przymusem stwierdzili, że jedynym źródłem prawa jest ustawa. Wszystko to co było poprawnie uchwalone było prawem. Najważniejsza dla pozytywistów była pewność prawa. Pojecie prawa musi jednorodne, państwo praworządne.
Wady:
- odrzucono wartościowanie prawa, a przez to możliwość jego doskonalenia,
- pewność prawa dotyczyła także prawa najgorszego, jeżeli takie zapisane było w ustawach (głupie prawo, ale prawo).
Zalety:
- traktowali państwo jako działające na podstawie prawa,
- zbudowali siatę pojęciową w prawie,
- wskazali na rolę ustawodawcy a ustaw za jedyne źródło prawa.
Szkoła historyczna w prawie.
Zwana szkołą historyczną w prawie, lub szkołą profesorską. Na początku XIX wieku pojawiła się koncepcja, której główne tezy sformułowali profesorowie uniwersytetów: Gustaw von Hugo, Frederich von Savign-y, George F. Puchta. Przedstawiciele szkoły poruszyli problem polityki prawa. Szkoła ta byłe reakcją na rewolucję francuską, pierwsze tezy szkoły sformułował Hugo w artykule: „Ustawy nie są jedynym źródłem prawa”
Tezy Hugo:
Prawo tworzy przede wszystkim historia.
Prawo powstaje samoczynnie bez udziału ustawodawcy, a jego twórcą jest zwyczaj.
Tezy rozwinięte przez Savign'iego:
Odrzucił on prawa natury
Uznał, że nauczycielką życia jest historia, a cała teraźniejszość jest wytworem przeszłości
Przeszłość panuje nad teraźniejszością, i jest wartościowa.
Lekceważąc historię, traci się ducha narodu.
Istota szkoły prawa natury.
Prawo nie jest dziełem człowieka,
1- pochodzi od Boga:
Twórcy: Św. Tomasz z Akwinu, Św. Augustyn.
2- wynika ze społecznej i rozumianej natury ludzkiej, godności człowieka:
Twórcy: Hugo Gracjusz, Tomasz Hobbes.
Cechy:
- jego twórcą nie jest człowiek
- ma ono charakter uniwersalny, dotyczy całego gatunku ludzkiego, obowiązuje wszystkich ludzi w przeciwieństwie do Rawa stosowanego przez państwa,
- ma charakter nie zmienny, a jeśli się to w sposób powolny, tak gatunek ludzki,
- jest doskonalsze niż prawo stanowione przez państwo, ponieważ inne są dotknięte błędem natury ludzkiej,
- pełni rolę wzorca dla praw stanowionych,
- stanowi wytyczną przyszłych działań prawodawcy.
Prawem natury są zatem przyrodzone prawa człowieka, które otrzymuje on w momencie narodzin. Powstały one jeszcze zanim utworzono państwo. Powinny jednak podlegać ochronie z jego strony.
Rola prawodawcy ogranicza się zatem do odkrywania reguł prawa naturalnego. Prawo stanowione powinno być uzupełnieniem prawa naturalnego.
Zalety:
- zwrócenie uwagi na aspekt humanistyczny,
- aksjologiczne uzasadnienie prawa,
Wady:
- nie można w sposób naukowy dowieść istnienia praw naturalnych,
- są one kwestią wiary
Prawo to wpływa na szczegółowe rozwiązania ustrojowo prawne. Państwo tworząc prawo obowiązujące według tej koncepcji uznaje tylko prawa naturalne, chroni je o formułuje. Prawa te zostały proglamowane przez prawo stanowione, np. Deklaracja praw człowieka i Obywatela.
Koncepcja solidaryzmu prawnego.
Solidaryzm społeczny - koncepcje.
Normy prawne są po prostu normami społecznymi sformalizowanymi przez państwo, przez nadanie im formy normy prawnej zawierającej sankcje.