Mieczysław B,B. Biskupski

nieufnością. Z drugiej strony, zupełnie zrozumiała jest względna obojętność większych wytwórni na polskie oskarżenia. Po pierwsze, Polacy nie mieli dość siły przebicia, by nadać wagę swoim skargom. Po drugie, zdecydowana większość Amery­kanów niemal na pewno nie interesowała się oburzeniem Po­laków, nie mówiąc już o podzielaniu go. Po trzecie i być może najważniejsze, dla wielu hollywoodzkich Żydów skargi Polaków znaczyty jedynie, że byli antysemitami, a zatem ich żale nie za­sługiwały na uwagę. Maja Trochimczyk w swej niedawnej pracy odkryła, że polscy Żydzi w Hollywood, nawet ci kompletnie za­symilowani z polską kulturą i przyzwyczajeni uważać się za Po­laków, w znacznej części po spędzeniu pewnego czasu w Holly­wood zrywali związki z polskością i podkreślali swoje żydowskie pochodzenie, nawet jeśli wcześniej je raczej ignorowali. Polskość była w Hollywood po prostu niewygodna.

W trakcie Holocaustu amerykańscy Żydzi, co zrozumiałe, byli wyczuleni na antysemityzm. Reżyser de Toth wspominał, że gdy pierwszy raz spotkał Harryego Cohna z Columbii, usły­szał tylko jedno pytanie: „Czy jesteś nazistą?". To szczególne po­witanie niemal na pewno sprowokowało pochodzenie de Totha z Węgier. Biorąc pod uwagę kiepską reputację Polaków w kwe­stiach żydowskich, rozsądnym wydaje się założenie, że Żydzi byli instynktownie podejrzliwi i uprzedzeni wobec Polaków, Narastający antysemityzm i pewne frakcje polityczne w Polsce w latach poprzedzających wojnę z pewnością sprzyjały takiej postawie. Niewielu Polaków pozostawiło wspomnienia z Hol­lywood, a trudno oczekiwać, że szef studia przyznałby się na pi­śmie do swoich prywatnych lęków. Poza tym niechęć do Polski nie była w końcu programowa; było to uczucie, usposobienie, coś zbyt trudno uchwytnego, by wyrazić to w paru słowach. Wiele hollywoodzkich osobistości żydowskiego pochodzenia odczuwało, co zrozumiałe, wrodzoną antypatię do Polski.

Dlaczego Hollywood walczyto z Polakami?

Pozycja amerykańskich Żydów w Hollywood nie czyniła filmów ipso facto antypolskimi; sam fakt, że powstawało tak mało filmów o Polsce, wyraźnie wskazuje, że nie mieli oni ob­sesji na punkcie Polaków. Co więcej, mimo że niedawne badania podkreślają jednomyślność społeczności żydowskiej w branży filmowej, nie było żadnej obowiązującej „opinii żydowskiej"²⁵. Po­glądy Żydów były równie zróżnicowane jak każdej innej mniej­szości etnicznej w Stanach Zjednoczonych, może nawet bar­dziej. Nie wydaje się jednak ulegać wątpliwości, że Polska miała bardzo nikłe poważanie wśród amerykańskich Żydów. Koniec lat trzydziestych oznaczał dla nich rozwój faszyzmu i groźbę wo­jowniczego, państwowego antysemityzmu. Polska była na tym tle kwestią drugorzędną i wtórną. Z pewnością nie było żad­nego spisku przeciw Polsce i Polakom. Dostrzegamy raczej wy­tworzenie się pewnego klimatu umysłowego, na który złożyło się wiele wzajemnie wzmacniających się czynników.

Lewica była tradycyjnie niechętna Polsce. Wojna, czyniąc Związek Sowiecki sojusznikiem Stanów Zjednoczonych, przy­dała na pewien czas wagi tradycyjnym postawom geopoli­tycznym lewicy. Służyła temu zwłaszcza polityka zagraniczna administracji Rooseyelta, oparta na takim samym spojrzeniu na realia polityki międzynarodowej po roku 1941. Awersji Żydów do Polski sprzyjały zatem potężne siły polityczne. Mentalność Hollywood była wyjątkowo źle usposobiona do obrony polskich interesów. Filmy odzwierciedlały więc atmosferę, w której Po­laków uważano w najlepszym razie za nieistotnych, a w najgor­szym za wrogów sił postępu i narodu żydowskiego.

Zakrawa na ironię, że wyczulenie szefów wytwórni i sce­narzystów żydowskiego pochodzenia na wszelkie dyskusje

²⁵ Gabler twierdzi, że hollywoodzcy Żydzi dzielili wyjątkowo zbliżone życio­rysy i przekonania.

356

357