BADANIE
* podmiotowe - wywiad ( dane personalne, dane dotyczace dolegliwosci głównej , dotyczace
dolegliwosci współistniejacej , warunki socjalne, itp.)
* przedmiotowe
-ogólne statyczne ( pacjent nie wykonuje adnych ruchów np. badanie postawy ciała)
-ogólne dynamiczne (ocena sposobu poruszania sie , ocena chodu)
-miejscowe statyczne ( pomiary linijne, obwód w obrebie konczyn , czucie bólu)
-miejscowe dynamiczne ( ruchomosc w stawach, siły miesniowej, mimika, stan tk.miekkich)
Badanie dokonujemy przez :
-testy funkcjonalne (czynnosciowe)
-dotyk
-obserwacje
-aparaty specjalistyczne
Badanie dodatkowe:
-laboratoryjne
-ocena radiologiczna
-elektromiografia (praca miesni)
-spirometria
-EKG
Celem badania pacjenta jest:
-ustalenie diagnozy
-ustalenie programu działania (zmodyfikowanie)
-ustalenie rokowania
-kontrola efektów usprawniania i prognozowania
Metoda Cyriax
Załoeniem metody było opracowanie sposobu diagnozowania pacjentów.
Wynikało to z istniejacych w tamtym czasie trudnosci w rozpoznawaniu i interpretowaniu
dysfunkcji narzadu ruchu które głównie dotyczyły tkanek miekkich.
Dlatego autor dokonał podziału tkanek miekkich na dwa typy :
I) tkanki niekurczliwe (wewnetrzne, pasywne) :
- wiezadła
- powiezi
- kaletki
- torebki stawowe
- opona twarda
- korzenie nerwowe
II) tkanki kurczliwe ( aktywne ) :
- miesnie
- sciegna i przyczepy do punktów kostnych
Schemat badania wg autora :
1) Wywiad :
• czas
• okolicznosci
• charakterystyka bólu : ostry, tepy, przewlekły
• kiedy nasila sie , kiedy ustepuje
• okreslenie miejsca wystepowania bólu
2) Obserwacja
• postawy ciała
• chodu
• wykonywania ruchów : ocena zakresu ruchu, nawyki, kompensacje
3) Badanie funkcjonalne
• ruchy czynne
• ruchy bierne
• napiecia izometryczne w połowie fizjologicznego zakresu ruchomosci
4) Badanie dotykowe
• w celu oceny nadmiernie napietych struktur
Badanie funkcjonalne :
Podczas badania tkanek niekurczliwych oceniamy :
- zgodnosc objawów w ruchach czynnych i biernych
- czas wystapienia objawów
- okreslamy zakres ruchomosci w kadej płaszczyznie
- obecnosc wzorca torebkowego
2
Przykład
Dolegliwosci w tym samym kierunku Dolegliwosci w przeciwnych kierunkach
- bolesny ruch czynny
- bolesny ruch bierny
- w kierunku zgiecia
- bolesny ruch czynny w kierunku zgiecia
- bolesny ruch bierny w kierunku wyprostu
Swiadczy o uszkodzeniu struktur
wewnetrznych
Swiadczy o uszkodzeniu struktur aktywnych
Wzorzec torebkowy – procentowe zestawienie ograniczen tych ruchów dla poszczególnych
stawów przedstawiony w ten sposób e na poczatku wymieniamy ruchy najbardziej
ograniczone a po nich mniej.
Rozpoznanie wzorca wskazuje nam na toczacy sie stan zapalny, zwyrodnieniowy w stawie
Staw Wzorzec torebkowy - ograniczenie
skroniowo – uchwowy
szczytowo – potyliczny
odcinka szyjnego
ramienny
mostkowo – obojczykowy
barkowo – obojczykowy
ramienno – łokciowy
ramienno – promieniowy
promieniowo - łokciowy bliszy
promieniowo – łokciowy dalszy
promieniowo – nadgarstkowy
sródrecznopaliczkowe, miedzypaliczkowe
odcinka piersiowego
odcinka ledzwiowego
krzyowo – biodrowy, spojenie łonowe
biodrowy
kolanowy
piszczelowo – strzałkowy
skokowo – goleniowy
sródstopno – paliczkowy palucha
sródstopno – paliczkowy palców II-IV
miedzypaliczkowe
Otwarcia ust
Wyprost i skłon boczny
Skłon boczny i skrety , wyprost
Rotacja zewnetrzna, odwodzenie, rotacja wewnetrzna
Ból na koncu zakresu ruchu
Ból na koncu zakresu ruchu
Zgiecie, wyprost
Zgiecie, wyprost, odwracanie, nawracanie
Odwracanie, nawracanie
Pełny zakres ruchu, ból na koncu odwraca. i nawracania
Zgiecie i wyprost
Zgiecie, wyprost
Skłon boczny i rotacje, wyprost
Skłon boczny i rotacje, wyprost
Ból podczas napiecia struktur okołostawowych
Wyprost, odwodzenie, rotacja wewnetrzna
Zgiecie, wyprost
Ból podczas napiecia struktur okołostawowych
Zgiecie, wyprost
Wyprost, zgiecie
Zmienny
Zgiecie, wyprost
Ocena czucia koncowego ruchu
Opór koncowy – uczucie przy palpacji, zalene od struktury tkankowej w koncowej fazie
ruchów biernych.
Zdeterminowane jest rozciagnieciem tkanek wewnetrznych.
Opór koncowy fizjologiczny
• Miekki-elastyczny -opór miesni,sciegien
• Silny-elastyczny -opór wiezadeł
• Twardy-elastyczny -opóe chrzestny,torebkowy
• Twardy-nieelastyczny,bezbolesny -opór kosci
3
Opór koncowy patologiczny
• Spastyczne -nagłe, bolesne zatrzymanie ruchu
-wzmoone napiecie miesniowe
• Torebkowe -wystepuje znacznie wczesniej
-jak w warunkach fizjologicznych
• Puste -bolesny w czasie prowadzenia ruchu
-przed fizjologicznym koncem
• Spreynujace -efekt odbicia
-na koncu zakresu ruchu
• Miesniowe -wystepuje znacznie wczesniej
-jak w warunkach fizjologicznych
• Kostne -odczuwany przed osiagnieciem
fizjologicznego zakresu ruchomosci
Odpowiedzi tkanek niekurczliwych :
1) Pełny zakres ruchu, bez bólu, opór koncowy prawidłowy – stan fizjologiczny
2) Ograniczenie ruchu w płaszczyznach, ból, opór koncowy nieprawidłowy – I / II stopien
uszkodzenia wiezadła lub lokalne zlepienie tkanek miekkich
3) Ograniczony ruch, bez bólu, opór koncowy nienaturalny – stan zapalny tk.kostnej
4) Ograniczony ruch, ból, opór koncowy niefizjologiczny – proces zwyrodnieniowy stawu
Badanie tkanek kurczliwych :
- poprzez napiecie izometryczne
- z jednoczesnym ustawieniem stawu nad którym przebiegaja
- w pozycji posredniej
Odpowiedzi tkanek niekurczliwych :
1) Napiecie silne, bezbolesne – stan fizjologiczny
2) Napiecie silne, bolesne – uraz miesnia (I / II stopien) , sciegna (stan zapalny),przyczepu
3) Napiecie osłabione, bolesne – uszkodzenie w pobliu stawu
4) Napiecie obnione, bezbolesne – uraz miesnia (III stopien) , dysfunkcja nerwów
1
METODA HOPPE
Charakterystyka :
Inna nazwa to gimnastyka osiowo-symetreyczna trójpłaszczyznowa GOST
Metoda ta ma zastosowanie w wadach postawy.
Zakładała ona e nieprawidłowe ustawienie stóp jest podstawa do tworzenia dysfunkcji
posturalnych , dlatego dua uwage zwraca sie w terapii na prawidłowe ustawienie konczyn
dolnych.
Metoda ta składa sie z oceny poszczególnych elementów ciała – badania oraz z czesci
terapeutycznej
Badanie :
1) Ocena symetrii (pion przedni – powinie przechodzic przez
srodek czoła , nos, brode, wciecie szyjne, wyrostek mieczykowaty, pepek,równa odległosc
miedzy kolanami i padac na czworobok podparcia ) -wszelki odstepstwa od symetrii swiadcza
o dysfunkcji
2) Ocena ustawienia osi konczyn dolnych ( powinny przebiegac od stawu biodrowego
poprzez centralna czesc stawu kolanowego po 2 palec stopy) – osie długie kkd powinny
byc równoległe wzgledem osi kregosłupa
3) Ocena rzepki ( czy centruja sie do wewnatrz czy na zewnatrz )
4) Ocena skretu osi sródstopia
5) Test Bertranda
6) Ocena chodu
Terapia :
- polega na zastosowaniu oryginalnych przyborów tzw.katowników o rónych
kształtach
• „ramka” – umoliwia korekcje głowy, obreczy barkowej i kkg
• „elka dua” – umoliwia korekcje tułowia i kkd
• „elka mała” – umoliwia symetryczne cwiczenia wyprostne kkd
• „zetka” – umoliwia symetryczna prace kkd
Cel katowników :
-utrzymanie odpowiedniej skorygowanej pozycji wyjsciowej
-umoliwiaja poprawne wykonanie cwiczenia
- pozycje wyjsciowe do cwiczen sa izolowane , tzn.niskie (leenie tyłem) poniewa
metoda zakłada e pozycje wysokie oraz chód powoduja pogłebienie bocznych
skrzywien oraz nieprawidłowe ustawienie kkd , odpowiednie wykonanie cwiczen
w pozycji leenia tyłem pozwala przejsc do pozycji wyszych
- ilosc cwiczen 2-3 powtarzanych około 10-15 minut kilka razy dziennie – czas i
ilosc cwiczen jest mała poniewa , metoda ta wymaga od pacjenta duej
precyzyjnosci,poprawnosci,koncentracji
2
- reedukacja chodu obejume pewien plan :
1) prawidłowe ustawienie stóp
2) nauka odwracania stopy (piety)
3) nauka centrowania rzepek
4) chód na pietach/palcach
5) symetria chodu ( wykrok, zakrok)
6) nauka prawidłowej propulsji
Cel metody :
- kształtowanie odpowiedniego wysklepienia stopy
- poprawa zakresu ruchu stawów kkd
- korekcja skoliozy I rzedu
- wyrównanie ruchów lokomocyjnych (likwidacja odbjawu Trendelenburga oraz
wychylen bocznych tułowia)
METODA KLAPPA
Charakterystyka :
Metoda ta polega na zastosowaniu odpowiednich pozycji izolowanych oraz schematu ruchu
– jakim jest sterowanie oddolne ( obrecza biodrowa ) oraz sterowanie odgórne ( obrecza
barkowa).
Metode ta wykorzystujemy w wadach postawy – głównie skoliozach.
Ze wzgledu na towarzyszace zmiany w pł.strzałkowej ( plecy okragłe, wklesłe i inne )
wyodrebniono specjalne pozycje wyjsciowe odpowiednio dobrane do wysokosci skrzywienia.
Wyróniamy 6 pozycji lordotyzujacych i 5 pozycji kifotyzujacych, ale sam autor preferuje
wykonywanie cwiczen w pozycjach kifotyzujacych.
„Im skrzywienie pierwotne jest wysze tym pozycja wyjsciowa do cwiczen jest
- nisza lordotyzujaca
- wysza kifotyzujaca
Im skrzywienie pierwotne jet nisze tym pozycja wyjsciowa do cwiczen jest
- nisza kifotyzujaca
- wysza lordotyzujaca
Metoda ta dzieli sie na dwie czesci : badanie i terapie
Badanie :
Dotyczy oceny poszczególnych elementów ciała ( ich wzajemne ułoenie )
1.głowa i szyja
2.barki
3.łopatki
4.trójkaty tali
5.miednica
6.kkd
Dodatkowo :
- klatka piersiowa (symetria)
- zarys pleców w skłonie ( test Bertranda)
- ruchomosc kregosłupa
- wysklepienie stóp
Terapia :
Pozycje wyjsciowe niskie
- p.leace , pół leace
- kleki podparte o rónym stopniu zgiecia kkg, kkd
- klek prosty z pochylenie tułowia
Cel pozycji :
- poprawa ruchomosci ( zwiekszenie )
- odciaenie kregosłupa
- zmniejszenie napiecia miesniowego
Cwiczenia wykonuje sie po wycinku koła.
Pacjent ustawiony jest czescia wypukła skrzywienia do srodka koła.
2
Wyróniamy nastepujace cwiczenia :
- czworakowanie - wskazane wszystkie typy skoliozy
- głebokie czworakowanie
- weowanie - rozciagniecie m.okołokregosłupowych
- skoki zajecze - wzmocnienie m.grzebitu,brzucha
- chód na kolanach
- slizganie - plecy okragłe (rozciagniecie m.piersiowych)
Inny podział to :
1) Mobilizujace (czworakowanie,weowanie)
2) Wydłuajace (slizganie,skoki zajecze)
3) Korekcyjne (głebokie czworakowanie,chód na kolanach)
4) Wzmacniajace (skoki zajecze, chód na kolanach)
Cwiczenia mobilizujace oraz wydłuajace stosuje sie na poczatku zajec , natomiast
korekcyjne i wzmacniajace w czesci głównej
W zalenosci od rodzaju skrzywienia ( jednołukowe, prawostronne etc) wyróniamy
odpowiedni schemat ruchu.
Ruch konczyn odbywa sie poprzez skosne ustawienie obreczy biodrowej, barkowej oraz na
boczny przesunieciu obreczy jednej wzgledem drugiej.
Przy skoliozach wyszych ruch zapoczatkowuje obrecz barkowa po stronie wklesłej
Przy skoliozach niszych ruch zapoczatkowuje obrecz biodrowa po stronie wypukłej
Cel cwiczen :
- kształtowanie goresetu miesniowego
- poprawa ruchomosci kregosłupa i klatki piersiowej
- zwiekszenie pojemnosci yciowej płuc
Przykłady schematów :
3
I) Skrzywienie jednołukowe piersiowe lewostronne
II) Skrzywienie jednołukowe piersiowe prawostronne
III) Skrzywienie dwułukowe pierwotnie piersiowe prawostronne
IV) Skrzywienie dwułukowe pierwotnie piersiowe lewostronne
V) Skrzywienie dwułukowe pierwotnie ledzwiowe lewostronne
VI) Skrzywienie pierwotnie dwułukowe piersiowo-ledzwiowe
METODA KLAPPA – została opracowana w 1906 roku dla korekcji bocznych skrzywien
kregosłupa (głównie leczenia skolioz idiopatycznych). Jej twórca był Rudolf Klapp – profesor
chirurgii Uniwersytetu w Berlinie.
Kontynuatorem metody opracowanej przez R. Klappa był jego syn Bernard Klapp, którego
praca pt. „Das Klappische Kriechverfahren” doczekała sie kilku wydan (Klapp 1973).
System cwiczen Klappa został oparty na obserwacjach chodu zwierzat czworononych
(głównie u psów) oraz wynikach badan z zakresu anatomii porównawczej.
Punktem wyjscia dla całosci metody stało sie kilka interesujacych spostrzeen.
Pierwsze z nich dotyczyło tego, e u zwierzat czworononych – z racji usytuowania
kregosłupa i wyłaczenia działajacego nan obciaenia osiowego – boczne skrzywienia
kregosłupa sa rzadkoscia (w zasadzie nie wystepuja), a dosc cze-sto wystepuja nie tylko u
ludzi ale i u ptaków. Obserwacja ta stanowiła niejako uzasadnienie dla wprowadzenia tzw.
niskich pozycji wyjsciowych do stosowanych tu cwiczen (pozycja leaca, kleki podparte o
ró-nym stopniu ugiecia konczyn górnych i dolnych, a nawet klek prosty z pochyleniem
tułowia w przód). Dostrzeona znaczna ruchomosc boczna kregosłupa u czworononych oraz
typ ruchów kregosłupa, jakie zachodza u psa w czasie chodzenia, nasuneły mysl opracowania
cwiczen o podobnych zało-niach kinetycznych w celu leczenia bocznych skrzywien
kregosłupa u dzieci. Zaobserwowano, e ruchomosc kregosłupa zmienia sie w zalenosci od
przyjetej pozycji. Jest ona bowiem wieksza w odcinku znajdujacym sie wyej, w stosunku do
ustabilizowanego odcinka, znajdujacego sie w danej pozycji niej.
W celu zwiekszenia moliwosci korekcji, postanowiono dobierac odpowiednie pozycje
wyjsciowe w odniesieniu do lokalizacji skrzywienia pierwotnego (im wyej zlokalizowane
skrzywienie, tym nisza pozycja). Dodatkowo zauwaono, e w zalenosci od przyjetej
pozycji, zmieniaja sie te moliwosci oddziaływania na krzywizny kregosłupa w płaszczyznie
strzałkowej. Na bazie tego wyodrebniono 6 pozycji lordotyzujacych poszczególne odcinki
kregosłupa i 5 kifotyzujacych.
Wszystko to ułatwia dobór najkorzystniejszej pozycji do cwiczen, aczkolwiek w kadym
indywidualnym przypadku konieczne jest jeszcze sprawdzenie, czy jest to rzeczywiscie
pozycja najwłasciwsza dla uzyskania zamierzonej korekcji. Ostatnie wreszcie spostrzeenie
podstawowe dotyczyło tego, e zmiana ułoenia obreczy ramiennej badz biodrowej w
płaszczyznie czołowej, zmienia te ukształtowanie kregosłupa w tej płaszczyznie. Daje to
wiec moliwosc korygowania skrzywienia poprzez unoszenie obreczy ramiennej po wklesłej
stronie skrzywienia (tzw. sterowanie odgórne) i/lub obreczy biodrowej po stronie wypukłej
(tzw. sterowanie oddolne), czyli poprzez skosne ustawienie jednej lub obu obreczy.
Przed przystapieniem do cwiczen konieczne jest ustalenie lokalizacji skrzywienia (co ma
znaczenie dla doboru pozycji wyjsciowej i sposobu sterowania) oraz jego kierunku, istotnego
dla sposobu wykonywania cwiczen. Przy skrzywieniach wielołukowych wane jest okreslenie
4
skrzywienia pierwotnego (wiekszego łuku), gdy na nie ukierunkowane jest głównie
pózniejsze oddziaływanie.
Cwiczenia Klappa sa w zasadzie asymetryczne, przeprowadzane czesto na obwodzie –
nakreslonego na podłodze – koła. Z pewnym uproszczeniem mona podac, e polegaja one na
wysuwaniu badz cofaniu i dołaczaniu odpowiednich konczyn, przede wszystkim w pozycji
„czworononej”, co – poprzez skosne ustawienia obreczy – powoduje korygowanie, a nawet
hiperkorekcje skrzywienia. Cwiczac na obwodzie koła, usprawniany musi byc tak
usytuowany, by wypukła strona skrzywienia (pojedynczego badz pierwotnego) skierowana
była ku jego srodkowi. Powysze ruchy konczyn (obreczy) moga byc wykonywane bez
przemieszczania całego ciała w przestrzeni (wysuwanie lub cofanie i powrót do pozycji
wyjsciowej), albo te w postaci swego rodzaju ruchów lokomocyjnych (przemieszczania sie
po obwodzie koła) – z zaakcentowaniem „fazy” korekcyjnej czy hiperkorekcyjnej. Zgodnie z
przedstawionymi powyej przesłankami, korekcje badz hiperkorekcje ułatwia odpowiednia
pozycja, z dodatkowa – w razie potrzeby – lordotyzacja lub kifotyzacja tego odcinka
kregosłupa, w którym zlokalizowany jest szczyt skrzywienia. W takiej pozycji, w przypadku
skrzywienia zlokalizowanego wyej, cwiczenie bywa zapoczatkowywane zmiana ustawienia
obreczy ramiennej, zas przy skoliozach niszych – biodrowej. Dalsza sekwencja ruchów
zaley natomiast od tego czy jest to skrzywienie jedno-, czy wielołukowe.
Zaleta omawianej metody jest odciaajace oddziaływanie na kregosłup oraz na klatke
piersiowa, a take zwiekszenie moli-wosci korygowania skrzywien – zwłaszcza
jednołukowych. Podstawowe jej mankamenty dotycza natomiast tego, i nie stwarza ona
moliwosci korekcji trójpłaszczyznowej oraz nie stwarza warunków do wspomagania
zwiekszonej korekcji napieciem miesniowym. Nie stanowi ona wiec dobrego sposobu na
kształtowanie „gorsetu miesniowego” w warunkach korekcji wady i nie wpływa te znaczaco
na kształtowanie nawyku prawidłowej postawy.
Metode te wykorzystuje sie w kadym wieku, choc zalecana jest raczej dla dzieci młodszych.
Z racji stosowania pozycji odciaajacych i znacznych moliwosci oddziaływania
hiperkorekcyjnego, elementy metody Klappa sa ciagle chetnie wykorzystywane w ramach
szerszych programów postepowania korekcyjnego.
System cwiczen Klappa miał jeszcze te wartosc historyczna, e w ortopedii przyczynił sie do
ostatecznego zarzucenia długotrwałego unieruchomienia gorse-tem gipsowym stosowanego w
leczeniu idiopatycznych skolioz. Zatem system ten wprowadzał czynne ruchy wykonywane
siłami chorego przy wyzyskiwaniu zalet pozycji horyzontalnej, które według Klappa i jego
zwolenników charakteryzuja:
a) odciaenie kregosłupa przez wyeliminowanie szkodliwego działania siły ciekosci na jego
krzywizne,
b) ułatwienie korekcji przez zmniejszenie napiecia miesni grzbietu,
c) wydatny w tej pozycji zakres ruchów kregosłupa w odcinku ledzwiowym i szyjnym,
d) korzystne warunki do oddychania i pracy układu kraenia.
Sposób wykonywania cwiczen
W systemie cwiczen Klappa wyrónia sie 5 zasadniczych faz:
1.Pozycja wyjsciowa – winna byc moliwie stabilna przy małym napieciu miesni.
2. Faza przygotowawcza – cwiczacy ustala odpowiednie stawy (izometryczny skurcz
miesni) inne ulegaja rozluznieniu.
3. Wykonywanie ruchu – przemieszczenie odpowiednich odcinków ciała.
4. Pozycja koncowa – przyjecie zaplanowanego ułoenia ciała (hiperkorekcja w
segmentach ze zmianami).
5. Faza odpoczynkowa – rozluznienie miesni i pogłebione oddechy.
5
Cwiczacy porusza sie wokół sali w pozycji reczno – kolanowej (w kleku podpartym),
powtarzajac cyklicznie ustalona indywidualnie pozycje, z utrzymaniem jej przez około 3
sekund. Istnieje bardzo wiele kombinacji ruchów.
W pozycjach lordozujacych istnieje okreslona zalenosc miedzy stopniem na-chylenia
kregosłupa w stosunku do podłoa (w pozycji kleku) z lokalizacja szczytu wygiecia
lordotycznego. Taka sama zalenosc wystepuje przy wygieciu kifotycznym kregosłupa.
Odwiedzenie ramion tylko do kata prostego, zwłaszcza przy ugietych stawach łokciowych,
pozwala na znaczne zblienie łopatek do kregosłupa. W plecach okragłych – zalenie od tego
czy dominuje nadmierna kifoza piersiowa czy te odstawanie łopatek – stosuje sie jedna z
wymienionych pozycji cwiczebnych.
W osrodkach wad postawy – opierajacych leczenie wyłacznie na tym systemie – spotykało sie
dzieci, które zdarły niejedne ochraniacze na kolanach i dłoniach a skolioza nie ustepowała.
Metoda ta z perspektywy czasu i w miare postepu rehabilitacji okazała sie niewystarczajaca.
Dzis cwiczenia Klappa znajduja zastosowanie przy korekcji skolioz oraz wad kregosłupa w
płaszczyznie strzałkowej jako jedna z wielu form wszechstronnego programu działania. Nie
naley przece-niac tego rodzaju cwiczen, ale i nie naley całkowicie ich zaniechac.
Metoda Mc Kenzie
Mechanical Diagnosis and Therapy
Metoda ta zawiera czesc diagnostyczna i terapeutyczna.
2
Badanie:
Przed podjeciem leczenia u pacjenta przeprowadza sie dokładny wywiad dotyczacy:
- ewentualnych czynników sprawczych,
- czynników mogacych przyczyniac sie do pogorszenia,
- przebiegu choroby,
- dotychczasowego leczenia,
- ocene postawy,
- ocene objawów neurologicznych,
- badanie funkcjonalne, które polega na wykonaniu testu powtarzanymi ruchami.
W badaniu funkcjonalnym ocenie podlega zmiennosc objawów.
Druga czesc badania jest charakterystyczna tylko dla tej metody – polega na wykonaniu
pojedynczych a nastepnie wielokrotnych ( 1x , 3x, 5x, 10x ) powtórzen ruchów w rónych
kierunkach i w rónych pozycjach wyjsciowych.
Test ten pozwala okreslic nam kierunki w których wystepuje ograniczenie ruchomosci oraz w
których pojedyncze lub powtarzane ruchy powoduja zmiane dolegliwosci pacjenta (poprawe
lub pogorszenie) oraz umoliwia ustakenie lokalizacji dysfunkcji lub zmiany patologicznej.
Kiedy stosuje sie metode?
Wiekszosc zespołów bólowych kregosłupa ma tło mechaniczne (spowodowane jest
zaburzeniami mechaniki kregosłupa)i nie kwalifikuje sie do leczenia operacyjnego.
Ból kregosłupa moe byc spowodowany przez nagłe dynamiczne badz długotrwałe statyczne
przeciaenie.
- bóle krzya,
- bóle karku,
- lumbago,
- dyskopatia,
- rwa kulszowa,
- rwa ramienna
Metoda rozrónia trzy zespoły bólowe kregosłupa pochodzenia mechanicznego:
1.Zespół posturalny, (postural syndrome)
Wynika z przyjmowania nieprawidłowych pozycji,postawy ciała (przeciaenie nie
zmienionych patologicznie tkanek miekkich)
Zmiana pozycji np.ustawienia głowy zmniejsza objawy bólowe.
2.Zespół dysfunkcyjny, (dysfunction syndrome)
Wynika z wieloletnich nawykach nieprawidłowej postawy jak i przebytych urazach,zmianach
zwyrodnieniowych,wczesniejszych przemieszczeniach jadra miadystego.
www.pandm.prv.pl
3
Dochodzi do przeciaenia zmienionych patologicznie tkanek miekkich i do ograniczenia
ruchomosci.
Ból pojawia sie jedynie w koncowej fazie ruchu.
3.Zespół zaburzen strukturalnych (derangement syndrome)
Charakteryzuje sie trwałymi zmianami napiec w obrebie kraka miedzykregowego i w
obrebie trzonów kregowych,miekkich tkanek okołokregosłupowych.
Moga wystepowac deformacje kifoza , skolioza reflektoryczna.
Wyrózniamy w tym zespole trzy okresy:
I) ostre dolegliwosci bólowe (pierwszy tydzien)
II) nawracajace dolegliwosci bólowe (2-7 tygodnia)
III) ból przewlekły (powyej 7 tygodnia)
Ból w tym zespole promieniuje.
Zaburzenia strukturalne:
Zespół nr 1 – ból centralny, symetryczny
Zespół nr 2 – ból centralny, symetryczny z ograniczeniem lordozy, przymusowa kifoza
Zespół nr 3 – ból asymetryczny z promieniowaniem do konczyny górnej lub dolnej, nie
przekraczajacy poziomu łokcia lub kolana
Zespół nr 4 – ból asymetryczny do poziomu kolana lub łokcia z dekompensacja
(przymusowym bocznym ustawieniem kregosłupa)
Zespół nr 5 – ból asymetryczny, promieniujacy poniej kolana lub łokcia
Zespół nr 6 – ból asymetryczny, poniej kolana lub łokcia z dekompensacja i deformacja
Zespół nr 7 – ból symetryczny lub asymetryczny posladków lub ud, pogłebiona lordoza na
skutek przedniego przesuniecia sie jadra miadystego
Rónicowanie zaburzen
Cecha Postural syndrome Dysfunction
syndrome
Derangement
syndrome
Wystepowanie bólu Statyczne
-dłusze
utrzymywanie pozycji
Dynamiczne
-na koncu zakresu
ruchu
Dynamiczne
-podczas ruchu
Postawa ciała wadliwa wadliwa wadliwa
-moga wystepowac
deformacje
Ograniczenie
ruchomosci
brak wystepuje wystepuje
Testy powtarzanej Brak bólu Ból na koncu zakresu Ból podczas ruchu
4
ruchomosci ruchu- ta sama
intensywnosc
-zmienia sie
intensywnosc
Objawy
neurologiczne
brak brak moga wystepowac
Zmiany obszaru
bolesnego
brak brak w zalenosci od
kierunku
Fenomen
centralizacji
brak brak wystepuje
Pojecia wykorzystywane w tej metodzie:
Fenomen centralizacji – powrót objawów bólowych z obwodu do centrum na skutek
repozycji dysku w swoje miejsce.
Peryferyzacja – wedrowanie bólu na obwód zwiazany z patologia ustawienia kraka
miedzykregowego.
Dziennie robimy srednio 400 zgiec kregosłupa. Na skutek skłonu dysk dostosowuje sie do
kształtów partnerów – kosci.
Podczas wykonywania ruchów wyprostnych tylne czesci trzonów danego segmentu
ruchowego zbliaja sie do siebie,zwiekszajac cisnienie wewnatrz kraka miedzykregowego
po stronie tylnej – powoduje to przodoprzesuniecie jadra miadystego z rozciagnieciem
wewnetrznych warstw przedniej czesci pierscienia włóknistego.
Podczas wykonywania ruchów zgiecia obserwuje sie analogiczne mechanizmy tylko w
odwrotnym kierunku przesuniecia jadra (tyłoprzesuniecia).
I.Wypuklina – wysuniecie sie czesci dysku bez przerwania sie czesci włóknistej
II.Protruzja – przepuklina – brak pełnego uszkodzenia pierscienia włóknistego
III.Ekskruzja – przerwanie ciagłosci pierscienia
IV.Sekwestracja – oddzielenie czesci jadra miadystego od reszty.
1 i 2 dotyczy terapii metoda Mc Kenziego3 i 4 nie dotyczy ju tej metody gdy zmiany sa ju
zbyt zaawansowane.
5
Terapia:
Wykorzystuje sie ruchy odwracajace mechanizm wywołujacy dolegliwosci bólowe tzn. w
procesach patologicznych charakteryzujacych sie tyłoprzemieszczeniem jadra miadystego
stosuje sie cwiczenia wykorzystujace przeprost a w przodoprzemieszczeniach wykorzystuje
sie cwiczenia bazujace na zgieciach kregosłupa.
Zespół zaburzen posturalnych
- własciwe ustawienie np.odcinka ledzwiowego w pozycji lordotyzujacej uzyskuje sie
dzieki czynnemu napieciu miesni antygrawitacyjnych,badz dzieki zastosowaniu wałka
ledwiowego – biernie utrzymujacego wygiecie w tym odcinku.
- Zniesienie objawów bólowych 5-6 dni
Zespół zaburzen funkcjonalnych i strukturalnych
- zastosowanie cwiczen w sekwencji :
- odcinek ledzwiowy
• leenie przodem
• leenie przodem w wyproscie kregosłupa (w przeproscie)
• wyprost kregosłupa w leeniu przodem
• wyprost kregosłupa w leeniu przodem z stabilizacja obreczy miednicznej pasem
lub reka terapeuty ( tzw.overpressure )
• podtrzymywane wyprosty
• wyprost kregosłupa w pozycji stojacej
• mobilizacja w przeproscie
• manipulacja w przeproscie
• mobilizacja rotacyjna w przeproscie
• manipulacja rotacyjna w przeproscie
• zgiecie kregosłupa w leeniu tyłem
• zgiecia w pozycji stojacej
• zgiecia w staniu z oparciem jednej konczyny dolnej na krzesle (noga zgieta pod
katem 90 stopni w st.biodrowym i kolanowym)
• korekcja przesuniecia bocznego tułowia
• autokorekcja przesuniecia bocznego kregosłupa
• mobilizacja w zgieciu
• manipulacja w zgieciu
• manipulacja rotacyjna w zgieciu
- w odcinku szyjnym
płaszczyzna strzałkowa
1) Korekta pacjenta – podczas tego moe nasilic sie ból(ucisk wysunietego jadra moe
bolec), repozycja dysku
2) Retrakcja szyi
3) Retrakcja szyi z dociskiem – ruch czynny, ostatnia faza z docisnieciem
4) Retrakcja z dociskiem terapeuty
(Retrakcja dla dolnego odcinka kregosłupa jest ruchem do wyprostu a górnego do zgiecia)
6
5) Retrakcja leac na plecach (wykonuje pacjent)
6) Retrakcja leac z dociskiem terapeuty
7) Retrakcja z przeprostem na siedzaco
8) Retrakcja z przeprostem leac
9) Trakcja, retrakcja, przeprost na leaco (tylko!)
10) Mobilizacja do przeprostu
płaszczyzna czołowa
11) Skłon do boku w kierunku bólu na siedzaco
12) Skłon do boku w kierunku bólu na leaco
13) Skret głowy w kierunku bólu (do granicy bólu)
Odbarczajaco – skłon od bólu, zgiecie glowy
Przykłady:
1.W sytuacji ograniczenia ruchu wyprostu stosuje sie :
- wyprost kregosłupa w leeniu przodem
- wyprost kregosłupa w leeniu przodem z stabilizacja obreczy miednicznej pasem lub reka
terapeuty ( tzw.overpressure )
- wyprost kregosłupa w pozycji stojacej
- mobilizacje w wyproscie
2. W sytuacji ograniczenia ruchu zgiecia stosuje sie :
- zgiecie kregosłupa w leeniu tyłem
- zgiecia w pozycji stojacej
- mobilizacje rotacyjne w zgieciu
Powtarzanie cwiczen : 10-15x co godzine
Leczenie zajmuje ok. 6 tygodni
3.W I okresie ostrym orzy tyłoprzemieszczeniu jadra stosuje sie :
- leenie przodem
- zastosowania wałka pod brzuch
- stopniowo włanczac cwiczenia wyprostne
- unikac pozycji zgieciowych
Powtarzanie cwiczen ; 5-6 serii po 10 powtórzen
4.I zespół zaburzen strukturalnych (ból centralny, symetryczny) stosuje sie:
- leenie przodem (ok. 5 minut)
- leenie przodem w wyproscie kregosłupa (w przeproscie ok.5 minut)
- wyprost w leeniu przodem (10 powtórzen w serii 2-6)
Jesli objawy nie zmniejszaja sie :
- mobilizacje wyprostne
- mobilizacja rotacyjna w przeproscie
- manipulacje w wyproscie
5.II zespół zaburzen strukturalnych (ból centralny, symetryczny z ograniczeniem
lordozy, przymusowa kifoza) stosuje sie :
- ułoenie pacjenta w pozycji leenia przodem ale w ustawieniu zgieciowym,podkładajac
pod brzuch wałek,klin ( całkowita pozycja leenia przodem przeciwwskazana)
- stopniowo zmniejszanie zgiecia kregosłupa a do momentu gdy pacjent potrafi przyjac
pozycje leenia przodem (zmiana II zespołu na I –dalsze postepowanie zmniejszenia
tyłoprzemieszzcenia odbywa sie tak jak w I)
6.III zespół zaburzen strukturalnych stosuje sie:
- podobnie co I zespół jesli nie pojawi sie objaw centralizacji wprowadza sie :
- wyprost kregosłupa w leeniu asymetrycznym,z przesunieciem miednicy w strone
niebolesna
- gdy ból bedzie odczuwany w okolicy kregosłupa to grupe traktujemy jak I
7.IV zespól zaburzen strukturalnych stosuje sie:
- usprawnianie jest trudniejsze gdy charakteryzuje sie reflektorycznym bocznym
skrzywieniem kregosłupa co zmniejsza efekt cwiczen wyprostnych
- poczatkowo trzeba uzyskac symetrie kregosłupa w płaszczyznie czołowej stosujac
przesuniecia boczne kregosłupa w pozycji stojacej
8.V zespól zaburzen strukturalnych stosuje sie:
- poczatkowo leczona jak zespól I lub III jesli dojdzie do pogorszenia przekształca sie w
IV
- stosuje sie wyciag o charakterze trakcyjnym
- czesto zabieg operacyjny
9.VII zespól zaburzen strukturalnych stosuje sie:
- korekcje przodoprzesuniecia jadra miadystego uzyskuje sie przez zgiecie kregosłupa w
leeniu tyłem oraz w staniu dodatkowo stosuje sie mobilizacje i manipulacje w zgieciu
www.pandm.prv.pl
1
PNF
Wyróniamy IV podstawowe techniki PNF :
1) powtarzane skurcze
2) rytmiczne zapoczatkowanie ruchu (wprowadzenie)
3) zmiana kierunku ruchu na przeciwny
4) rozluzniajaca
1) Powtarzane skurcze
• jest technika torujaca
• słuy do : - rozwijaniu siły
- rozwijaniu wytrzymałosci miesniowej
- wyuczenia ruchu
• polega na :
-serii ruchów ( skurcze izotoniczne ) wykonywane w tym samym kierunku i przez ta sama
grupe miesniowa
-ze zwiekszonym w miare moliwosci oporem
-w przypadku gdy miesien jest osłabiony znacznie lub nasila sie spastycznosc która utrudnia
wykonywanie skurczów ruch poprzedza sie rozciagnieciem miesni
-mona wykonywac ta technike w okreslonych wycinkach wzorca nie pozwalajac na skurcz w
danym stawie ( silniejszy opór = skurcz izometryczny , zatrzymanie ruchu ) w ten sposób
wzmacnia sie słabe komponenty wzorca .
Po kilkusekundowym skurczu izometrycznym , kontynuuje sie ruch poprzez zmniejszanie
oporu = skurcz izotoniczny , nie dopuszczajac do rozluznienia
2) Rytmiczne zapoczatkowanie ruchu
• technika zapoczatkowujaca
• słuy do :
- wyuczenia ruchu u osób , które maja trudnosci z
zapoczatkowaniem ruchu ( sztywnosc , spastycznosc )
• polega na :
-rozluznieniu miesni
-wykonaniu ruchów biernych
-wykonaniu ruchów bierno – czynnych
-właczenia stopniowo obciaenia skłaniajac cwiczacego do : „pchania”,”ciagniecia”,
”trzymania”
3) Zmiana kierunku ruchu na przeciwny
• technika która jest składowa wiekszosci ruchów
• słuy do :
- wyuczenia zmian kierunku ruchu ( przy spastycznosci )
- zwiekszenia siły ( przy obnionej sile )
- zwiekszenia wytrzymałosci miesniowej
- przywrócenia równowagii miesniowej
- przywrócenia koordynacji
• polega na :
-skurczu antagonistów
-skurcz agonistów ( jest silniejszy gdy poprzedzi go skurcz antagonistów )
-zwrócenie szczególnej uwagi na :
poprawnosc chwytu
odpowiedni dobór oporu
własciwa kolejnosc ruchów
www.pandm.prv.pl
2
-istnieja 3 zasadnicze odmiany ( techniki ) cwiczen powrotnych
• powolne zmiany kierunku ruchu
• powolne zmiany kierunku ruchu z trzymaniem
• rytmiczna stabilizacja
I ) Powolne zmiany kieruku ruchu
• polega na :
- nastepujacych po sobie ruchach w obu kierunkach czyli na
NAPRZEMIENNYCH SKURCZACH IZOTONICZNYCH agonistów i antagonistów
- zmiane kierunku ruchu mona cwiczyc w koncu wzorca lub w
dowolnie wybranym jego wycinku
II ) Powolna zmiana kierunku ruchu z trzymaniem
• polega na :
- wprowadzeniu dodatkowego kilkusekundowego skurczu
IZOMETRYCZNY ANGTAGONISTÓW , poprzedzajacy izotoniczny skurcz agonistów
- zmiane kierunku ruchu mona cwiczyc w koncu wzorca lub w
dowolnie wybranym jego wycinku
III ) Rytmiczna stabilizacja
• polega na :
- niedopuszczenia do rozluznienia
- terapeuta zmienia układ rak ( pcha , trzyma )
NAPRZEMIENNYCH SKURCZACH IZOMETRYCZNYCH agonistów i antagonistów
- zmiane kierunku ruchu mona cwiczyc w koncu wzorca lub w
dowolnie wybranym jego wycinku
4) Rozluzniajaca
• stosowana gdy wystepuje ból , ograniczenia ruchomosci ( przykurcze )
• polega na :
- wykorzystaniu zjawiska poizometrycznej relaksacji ,
stałym jej elementem jest SKURCZ IZOMETRYCZNY skróconych antagonistów
- wystepuja 2 odmiany tej techniki
I ) zastosowanie w przypadku ograniczenia ruchomosci ( np.przykurcze antagonistów ) z
równoczesnym wypadnieciem funkcji agonistów
Co robimy?
- ruch bierny do granic moliwosci
- izometryczny skurcz antagonistów ( trzymanie )
- rozluznienie
- ruch bierny
II) zstosowanie w przypadku zachowanej funkcji agonistów ( przy dostatecznej sile )
Co robimy?
- ruch bierny do granic moliwosci
- izometryczny skurcz antagonistów ( trzymanie )
- rozluznienie
- ruch czynny ( izotoniczny skurcz agonistów )
PNF
-opracowana przez H.Kabata
-opiera sie na sumowaniu bodzców aferentnych
-reedukacja podporzadkowana jest sekwencji ruchów podobnych do ruchów wykonywanych
w yciu codziennym , sa to wzorce ruchów globalnych
-metoda ta okresla rónie stan pacjeta ( które miesnie sa osłabione , zakres ruchomosci , czy
jest to ruchomosc bierna czy czynna, które komponenty wzorca sa słabe )
ZASADY
- p.w jest odwrotnoscia p.k
- czynny zakres ruchu
- rezygnacja z drobnych ruchów w poszczególnych stawach
- opór, synergie –wzmocnienie pracy miesni
- chwyt i opór lokalizowane sa dystalnie to obnia próg pobudliwosci
- stosowanie elemetnów torowanie : elongacja, trakcja, kompresja
Elongacja – rozciagniecie ,poprzedza wykonanie ruchu, moe byc stosowana równie w
trakcie wzorca zwiekasza siłe misni, stosowana w
• niemonosci wykonania ruchu
• szybkiej meczliwosci miesni
Trakcja – polega na oddaleniu osiowym od siebie pow.stawowych, stosuje sie ja na poczatku
wzorca ruchowego lub w trakcie, zwieksza napiecie zginaczy, działa przeciwbólowo,
odciaajaco
Kompresja – jest to docisniecie pow.stawowych , stosowana na koncu wzorca, zwieksza
napiecie prostowników , jej zadaniem jest stabilizacja stawów
Koncentracja – słuy wzmocnieniu miesni oraz pobudzeniu słabych ogniw
WZORCE RUCHOWE
1) wyprostny- wyprostny
2) wyprostny-zgieciowy ( w st.łokciowym )
3) zgieciowo-wyprostny (w st.łokciowym )
I. P.w
STAW RAMIENNY STAW ŁOKCIOWY REKA
-wyprost -wyprost -wyprost palców
-odwiedzenie -pronacja przedramienia -wyprost nadgarstka
-rotacja wewnetrzna -przywiedzenie dołokciowe
Chwyt : reka jednoimienna = dłon pacjeta , reka rónoimienna = powyej
st.nadgarstkowego
Chwyt wzorca powrotnego : reka jednoimienna = pow.grzebietowa palców i nadgarstka
reka rónoimienna = powyej st.łokciowego
Ruch:zgiecie palców,nadgarstka,przywiedzenie nadgarstka dopromieniowe,suplinacja
przedramienia,zgiecie,przywiedzenie,rotacja zew w st.ramiennym
Ruch powrotny:wyprost pralców, nadgarstka,przywiedzenie nadgarstka dołkociowe,pronacja
przedramienia,wyprost odwiedzenie,rotacja wew.w st.ramiennym.
II. P.w
STAW RAMIENNY STAW ŁOKCIOWY REKA
-wyprost -wyprost -wyprost palców
-odwiedzenie -pronacja przedramienia -wyprost nadgarstka
-rotacja wewnetrzna -przywiedzenie dołokciowe
Chwyt: reka róznoimienna = dłon pacjeta , reka jednoimienna= na ramieniu
Chwyt powrotny: reka rónoimienna = powyej st.łokciowego
reka jednoimienna = pow.grzebietowa palców i nadgarstka
Ruch: zgiecie palców,nadgarstka,przywiedzenie nadgarstka dopromieniowe,suplinacja
przedramienia,zgiecie w st.łokciowym,zgiecie,przywiedzenie,rotacja zew w st.ramiennym
Ruch powrotny : wyprost pralców, nadgarstka,przywiedzenie nadgarstka dołkociowe,pronacja
przedramienia,wyprost st.łokciowego,wyprost odwiedzenie,rotacja wew.w st.ramiennym.
III P.w
STAW RAMIENNY STAW ŁOKCIOWY REKA
-wyprost -zgiecie -wyprost palców
-odwiedzenie -pronacja przedramienia -wyprost nadgarstka
-rotacja wewnetrzna -przywiedzenie dołokciowe
Chwyt: reka róznoimienna = dłon pacjeta , reka jednoimienna= na ramieniu
Chwyt powrotny: reka rónoimienna = powyej st.łokciowego
reka jednoimienna = pow.grzebietowa palców i nadgarstka
Ruch: zgiecie palców,nadgarstka,przywiedzenie nadgarstka dopromieniowe,suplinacja
przedramienia,wyprost w st.łokciowym,zgiecie,przywiedzenie,rotacja zew w st.ramiennym
Ruch powrotny : wyprost pralców, nadgarstka,przywiedzenie nadgarstka dołkociowe,pronacja
przedramienia,zgiecie w st.łokciowym,wyprost odwiedzenie,rotacja wew.w st.ramiennym
I P.w
STAW BIODROWY STAW KOLANOWY STOPA
-wyprost -wyprost -zgiecie palców
-odwiedzenie -zgiecie stopy
-rotacja wewnetrzna -pronacja stopy
Chwyt: reka jednoimienna= pow.grzbietowa stopy , reka rónoimienna = na guzie
pietowym
Chwyt powrotny : reka jednoimienna = pow.podeszwowej stopy
reka rónoimienna = powyej st.kolanowego na udzie
Ruch:wyprost palców i stopy,supinacja stopy,zgiecie,przywiedzenie,rotacja zew.w
st.biodrowym
Ruch powrotny:zgiecie palców i stopy,pronacja stopy,wyprost,odwiedzenie,rotacja zew.w
st.biodrowym
II P.w
STAW BIODROWY STAW KOLANOWY STOPA
-wyprost -wyprost -zgiecie palców
-odwiedzenie -zgiecie stopy
-rotacja wewnetrzna -pronacja stopy
Chwyty pozostaja bez zmian!!!!
Ruch:wyprost palców i stopy,supinacja stopy,zgiecie w st.kolanowym,
zgiecie,przywiedzenie,rotacja zew.w st.biodrowym
Ruch powrotny:zgiecie palców i stopy,pronacja stopy,wyprost w st.kolnowym,
wyprost,odwiedzenie,rotacja zew.w st.biodrowym
III P.w
STAW BIODROWY STAW KOLANOWY STOPA
-wyprost -zgiecie -zgiecie palców
-odwiedzenie -zgiecie stopy
-rotacja wewnetrzna -pronacja stopy
Chwyty pozostaja bez zmian!!!!
Ruch:wyprost palców i stopy,supinacja stopy,wyprost w st.kolanowym
,zgiecie,przywiedzenie,rotacja zew.w st.biodrowym
Ruch powrotny:zgiecie palców i stopy,pronacja stopy,zgiecie w st.kolnowym,
wyprost,odwiedzenie,rotacja zew.w st.biodrowym
TUŁÓW
I wzorzec
Chwyt – reka lewa = powierzchniach grzbietowych palców i stóp
- reka prawa = guzach pietowych
Chwyt powrotny – reka lewa = udach , reka prawa=pow.podeszwowa stóp
II i III wzorzec
Chwyt – reka lewa=uda , reka prawa= powierzchniach grzbietowych palców i stóp
Chwyt powrotny – reka lewa = udach , reka prawa=pow.podeszwowa stóp
Inne:
PNF- metoda torowania prioprioceptywnego
PNF to metoda kinezyterapeutyczna stosowana w celu odtworzenia utraconej funkcji miesnia.
Moe byc stosowana u chorych neurologicznych istotne jest aby był z nimi kontakt, gdy
terapia ta wymaga koncentracji i zaangaowania pacjenta.
Zauwaono, e czynnosci, które wykonujemy w yciu codziennym przebiegaja w
płaszczyznach skosnych. Badania neurologiczne wykazały, e aby pobudzic receptory
odpowiedzialne za skurcz miesni naley :
- prowadzic ruch w płaszczyznie złoonej i połaczyc go ze skretem
- uyc oporu submaksymalnego
- wykonac elongacje na poczatku ruchu
- kady ruch zakonczyc krótkim napieciem izometrycznym
- uywac komend słownych - kady ruch prowadzic z kontrola wzroku pacjenta
Schemat ruchu jest to płaszczyzna w której prowadzony jest ruch.
Wyróniamy dwa schematy:
- z przywiedzenia do odwiedzenia
- z odwiedzenia do przywiedzenia
Kady schemat zawiera wzorce- jest to zespół ruchów wykonywanych w danym schemacie.
Wzorce okresla sie ze wzgledu na połoenie konczyny i ustawienie w stawie posrednim.
Przykładowo w konczynach górnych sa trzy wzorce poczatkowe i trzy koncowe. Wzorzec
poczatkowy to ustawienie konczyny górnej gdy wyprostowany jest staw główny, czyli staw
barkowy. Wzorzec koncowy to układ konczyny ze zgietym stawem głównym. Dodatkowo
wany jest układ konczyny w stawie posrednim. W przypadku konczyny górnej jest to staw
łokciowy. Moe on wystepowac w dwóch połoeniach w wyproscie i w zgieciu.
Stad trzy wzorce poczatkowe:
- wyprost w stawie głównym i posrednim
- ruch do zgiecia w stawie głównym i wyprostu w stawie posrednie
- wyprost w stawie głównym i posrednim- ruch do zgiecia w stawie głównym i
posrednim
- wyprost w stawie głównym i zgiecie w posrednim
- ruch do zgiecia w stawie głównym i wyprostu w posrednim
Ustawienie konczyny we wzorcu koncowym jest przeciwne do wzorca poczatkowego.
Jednorazowo wykonujemy kilka powtórzen, gdy jest to due obciaenie dla cwiczonych
miesni i szybko ulegaja one zmeczeniu . W metodzie PNF jest wiele technik, które pozwalaja
dostosowac terapie do aktualnego stanu pacjenta i optymalnie przywrócic zaburzona funkcje
miesni. PNF daje bardzo dobre rezultaty w usprawnianiu chorych po udarach.
Wykorzystywane wzorce w terapii sa składowymi ruchów czynnosci dnia codziennego.
Przygotowuja do nauki chodu, obracania sie, prawidłowego chwytu.
Metody oceny postawy
1) Metody subiektywne
*sposób opisowy
-schemat Klappa (analiza ustawienia rónych elementów ciała) w metoda Klappa
-sposób Lehnert-Schroth ( układ ciała jako układ specyficznych figur geometrycznych) w
metoda L-Schroth
-metoda punktowa Kasperczyka( w płaszczyznie czołowej)
1. Ocena – przód – pł.czołowa
- ustawienie głowy i szyi
- ustawienie linii barków
- układ brodawek
- trójkaty talii
- ustawienie kolców biodrowych przednich
- ustawienie kolan ( wysokosc podstaw rzepek)
- odległosc pomiedzy kolanami
- ustawienie stóp (odległosc pomiedzy kostkami przysrodkowymi)
2. Ocena tyłem – pł.czołowa
- ustawienie głowy i szyi
- ustawienie linii barków
- przebieg linii wyrostków kolczystych kregów
- ułoenie łopatek
- ocena trójkatów talii
- kolców biodrowych tylnych górnych
- linia fałdów posladkowych
- ustawienie kolan
- ustawienie kostek przysrodkowych
3.Ocena bokiem – pł.strzałkowa
- ustawienie głowy wzgledem tułowia
- wysklepienie klatki piersiowej i brzucha
- krzywizny kregosłupa
- stawy biodrowe
- stawy kolanowe
Metoda punktowania zaproponowana przez Wolanskiego
I. Ustawienie głowy:
0 - nos nie wystaje przed pion przechodzacy przez górna czesc rekojesci mostka;
1 - twarz nie wystaje w przód przed pion przechodzacy przez rekojesc mostka;
2 - twarz wystaje w przód przed rekojesc mostka, głowa jest silnie pochylona do przodu.
II. Ustawienie barków:
0 - szczyt barków znajduje sie na tle tylnej czesci szyi,
1 - szczyt barków znajduje sie na tle przedniej czesci szyi,
2 - szczyt barków znajduje sie przed konturem szyi.
III. Ustawienie i kształt klatki piersiowej:
0 - klatka piersiowa dobrze wykształcona;
1 - klatka piersiowa nieco spłaszczona;
2 - klatka piersiowa płaska.
IV. Ustawienie łopatek:
0 - łopatki tworza jednolita płaszczyzne pleców;
1 - łopatki odstaja od konturu pleców na wiecej ni jeden palec;
2 - łopatki odstaja od konturu pleców na wiecej ni 2 palce.
V. Skrzywienie boczne kregosłupa (skoliozy):
0 - kregosłup nie wykazuje widocznych bocznych skrzywien;
1 - linia wyrostków kolczystych odchyla sie ponad 2 cm od pionu przechodzacego przez
punkt cerricale w którymkolwiek punkcie;
2 - linia wyrostków kolczystych odchyla sie o ponad 4 cm od wspomnianego pionu.
VI. Ustawienie brzucha:
0 - brzuch płaski;
1 - brzuch uwypuklony, nie wystepujacy przed linia klatki piersiowej;
2 - brzuch obwisły, wystajacy poza linie klatki piersiowej.
VII. Ustawienie kolan (widok z przodu):
0 - konczyny proste, kolana i piety przylegaja do siebie;
1 - kolana nie przylegaja do siebie (odstep na l palec badanego);
2 - kolana nie przylegaja do siebie (odległosc wiecej ni na 3 palce).
VIII. Wysklepienie stopy:
0 - stopa dobrze wysklepiona;
1 - stopa spłaszczona;
2 - stopa płaska.
2) Metody obiektywne
*rejestyracyjno-pomiarowe
-cirtometria ( miekki ołowiany drut)
-przyrzady kołeczkowe (np. torakometr, torakograf)
-konturografy
-liniometr ( ocena krzywizn kregosłupa)
*metody bazujace na pomiarach bezposrednich
-dorsimetry
-antropometry(słuy do ustalenia połoenia punktów ciała w przestrzeni trójwymiarowej)
-inklinomertry(słuy do badania klinicznego pochylenia miednicy,cyrkiel+katomierz)
*sposoby oceny z zastosowaniem fotografii
-cieniografia
-sylwetkografia
-fotometria ( jednoczesne wykonanie zdjec w rónych projekcjach, punkty ciała oznaczone
metalowymi strzałkami)
-fotogranetria ( met normy projekcyjnej)- przełoenie obrazu przez rejestr zniekształcajacy
obraz
Ocena chodu
1) Analiza biomechaniczna
-cechy chodu fizjologicznego
-wyznaczniki chodu
2) Analiza dynamiczna
-praca miesni ( wewnetrzna)
-siła grawitacji( zewnetrzna)
3) Analiza kinematyczna
-wzajemne połoenie kkd wzgledem siebie
Chód- rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniajacych sie na przemian fazie
podporu i wykroku
Faza podporu-oparcie piety o podłoe , odbicie sie z przodostopia , faza ta zajmuje 60%
całego cyklu chodu.
Faza wykroku-zajmuje 40% cyklu , stopa nie ma kontaktu z podłoem
Chód-posiada moment podwójnego podporu
Bieg-posiada faze lotu brak podwójnego podporu
Analiza biomechaniczna
Cechy chodu fizjologicznego
-dwunonym
-naprzemienny
-przedsiebieny
-symetryczny
-harmonijny *izometryczny(jednakowa długosc kroku )
*izochroniczny(czas podporu taki sam po obu stronach)
*izotoniczny (stałe napiecie miesni)
Wyznaczniki chodu
Wyróniamy 6 wyznaczników chodu
I , II i VI – dotycza miednicy
III i V – dotyczy stawu kolanowego
IV – dotyczy ruchu stopy i stawu skokowo-goleniowego
Opis ten zaczerpniety z „Ortopedia i ... „ wg.Degii
I wyznacznik
Skret miednicy w płaszczyznie poziomej.
W chwili wysuniecia nogi wykrocznej do przodu miednica podaa za tym ruchem i wysuwa
swa wykroczna strone nieco do przodu.
Wykonuje w płaszczyznie poziomej – skret ok. 4° do przodu
- skret ok. 4° do tyłu
Ruch odbywa sie w obu biodrach, w skutek ruchu miednicy udo nogi wykrocznej ustawia sie
na zewnatrz , a udo nogi podpierajacej ustawia sie w rotacji do wewnatrz.
Skrecenie sie miednicy wydłua krok.
II wyznacznik
Pochylenie miednicy w płaszczyznie czołowej.
Równoczesnie z uniesieniem nogi w chwili rozpoczecia wykroku , miednica po stronie
wykrocznej nieco sie obnia , na skutek czego po stronie podporowej powstaje wzgledne
przywiedzenie, a po stronie wykroku wzgledne odwiedzenie uda.
Opadanie miednicy po stronie wykrocznej wymusza zgieciena kolanie, aby
uchronic stope przed zaczepieniem palcami o podłoge.
Dzieki pochyleniu miednicy , unoszenie srodka ciekosci zostaje zredukowane o połowe.
50% ß
III wyznacznik
Zgiecie w kolanie w fazie podporu.
W fazie podporu gdy stopa styka sie z podłoem , kolano jest wyprostowane.
Zaraz potem zgina sie o no do kata 15° , a stopa przyłoy sie podeszwa do podłoa , zaraz po
tym po okresie pełnego obciaenia stopy nastepuje znów całkowity wyprost. Zgiecie kolana ,
w chwili gdy masa ciała przenosi sie do przodu ponad nage podpierajaca , redukuje
wysokosc unoszenia srodka ciekosci. Wygładza to linie przebiegu srodka ciekosci.
IV wyznacznik
Ruchy stopy i stawu skokowo-goleniowego.
Gdy pieta nogi wykrocznej styka sie z podłoem, stopa jest uniesiona grzbietowo. Zaraz
potem zgina sie podeszwowo, przykłada do podłoa i ustala.
Golen wraz z kostkami zataczaja łuk ponad pieta. Nastepuje moment pełnego obciaenia
stopy , pod koniec którego zaczyna unosic sie pieta. Ruch odbywa sie wokół osi obrotu,
mieszczacej sie w przodostopiu ( głowa kosci sródstopia i stawy sródstopio-paliczkowe).
V wyznacznik
Ruch kolana.
Kolano sie zgina w momencie styku piety z podłoem, kostki unosza sie zakreslajac łuk
ponad stepem, oraz po raz drugi gdy pieta zaczyna unoscis sie a stopa przygotowuje sie do
odbicia.
Kolano zgina sie zawsze wtedy gdy długosc konczyny zwieksza sie wskutek unoszenia
kostek. Ruchy kolana i stopy sa spreyste.
Zgiecie kolana amortyzuje wydłuenie.
VI wyznacznik
Ruchy boczne miednicy.
Naprzemienne przekładanie masy ciała z jednej nogi na druga , powoduje
naprzemienne przesuwanie miednicy na boki w płaszczyznie poziomej. Boczne ruchy
miednicy łaczy sie z wyznacznikiem I i II.
Gdyby konczyny dolne nie zmieniały swego połoenia wzgledem miednicy , ruch jej
wprowadzałby os poprzeczna kolana oraz os stawu skokowo-goleniowego wraz ze
stopa z połoenia , które sprzyja ich funkcji propulsji ( przesuwania miednicy na boki)
I-miednica
Pł.pozioma
II-miednica
Pł.czołowa
VI-miednica
Ruch.boczne
III-kolano
F.podporu
V-kolano IV-ruchy
stopy i
stawu.
-zakres
skretu
8°
-zmniejszenie
srodka ciek.
-przekładanie
masy ciała
-zgina sie
do 15°
-kostki
zakreslaja
łuk
-stopa
grzbiet.
-stopa
podesz.
-wydłuenie
kroku
-chroni palce
przed
zaczepieniem
-łaczy sie z
poprzednimi
wyznacznik.
-po pełnym
obciaeniu
wyprost
-amortyzuje
wydłuenie
-golen i
kostki
zakreslaja
łuk
-
n.wykroczna
=rotacja
zew.
-
n.podporowa
=rotacja
wew.
-po stronie
wykrocznej=
odwiedzenie
-po stronie
podporowej=
przewiedzenie
UDA
---------------
-redukuje
wysokosc
unoszenia
srodka
ciekosci.
Wygładza
linie s.c
-kolano
zgina
sie gdy dł.
Konczyn
zwieksza sie
wskutek
unoszenia
kostek
--------------
Analiza dynamiczna
Czynnosc miesni podczas chodu
-tibialis anterior
-gluteus maximus
-prostownik grzbietu
Analiza ta okresla wielkosc siły okreslonego miesnia , potrzebna w trakcie prawidłowego
chodu. Ida po płaskim podłou człowiek poddany jest działaniu sił :
*zewnetrznych: siła grawitacji , reakcja podłoa
*wewnetrznych: sił pracujacych miesni
Ze wzgledu na role jaka okreslone miesnie spełniaja w cyklu chodu rozróniamy:
*miesnie stabilizujace
*miesnie przyspieszajace
*miesnie hamujace
FAZA PODPORU
1.przyłoenie piety do podłoa:
-mm.prostownik stopy- prostownik długi palców-prostownik długi palucha, piszczelowy
przedni skurcz izometryczny
-m.czworogłowy uda skurcz izometryczny
-mm.kulszowo-goleniowe skurcz koncentryczny przeciw zgieciu stawu biodrowego
2.stopa płasko:
-m.czworogłowy uda rozkurcz ekcentryczny
3.obciaenie własciwe:
-m.trójgłowy łydki koncentrycznie
-m.strzałowy długi koncentrycznie
-m.czworogłowy rozpoczyna prace koncentryczna
4.oderwanie piety od podłoa ( propulsja):
-m.trójgłowy łydki – w czasie propulsji koncentryczna
-mm.kulszowo-goleniowe praca izometryczna
FAZA PRZENOSZENIA
Podczas całej fazy na konczyne dolna działa jedynie siła ciekosci. Równoway ja siła
izometryczna mm.przedniej sciany goleni zapewniajaca czynnosciowe skrócenie kd:
-m.prostownik długi palców
-m.prostownik długi palucha
-m.piszczelowy przedni
-m.biodr.-ledzwiowy i prosty uda (utrzymuje zakres zgiecia 25°)
-mm.kulszowo-goleniowe (hamujace podudzie)
Analiza kinematyczna
Faza podporu
-staw skokowy zgiecie do 20° wyprost do 15° ( stopa płasko)
-staw kolanowyzgiecie do 40° wyprost 0° (oderwanie piety)
-staw biodrowyzgiecie do 20° wyprost do 20° (przyłoenie piety do podłoa)
Faza przenoszenia
-staw skokowyzgiecie 0° wyprost 0°
-staw kolanowyzgiecie do 60° wyprost 0° (przyłoenie piety do podłoa)
-staw biodrowyzgiecie do 25° wyprost 15°