Doping

" W piśmiennictwie naukowym środkami wspomagającymi lub sportowymi środkami wspomagającymi nazywa się substancje, stosowane przez sportowców w celu podniesienia sprawności sportowej. Termin ergogenik, pochodzący od greckich słów ergon (praca) i gennan (produkować), odnosi się zazwyczaj do czegoś, co produkuje energię lub zwiększa ilość wykonanej pracy."

Doping jest to stosowanie środków, w różnej postaci - leków, środków żywnościowych, metod oddziaływania psychologicznego (praca z psychologiem metodą Silvy, hipnoza, doping kibiców); wspomagających proces treningowych, pozwalających na zwiększenie zdolności do wykonywania pracy, przyspieszających procesy odnowy, czy oddziałujących na układ nerwowy już w trakcie samych zawodów.

Można wyodrębnić dwa rodzaje dopingu na podstawie legalności danego środka. Legalność osądza się na podstawie wpływu środka na organizm człowieka (szkodliwy - nielegalny, bez wpływu lub nieszkodliwy - legalny), zapisując ją w aktach prawnych organizacji sportowych lub kodeksach prawa karnego i cywilnego państw. Jednak w dalszej części, dla ułatwienia, stosując słowo doping będę miał na myśli nielegalne wspomaganie.

" Komisja Medyczna MKOl definiuje doping jako stosowanie niedozwolonych środków farmakologicznych. Lista środków i metod, których stosowanie jest zakazane, jest długa i obejmuje zarówno środki pobudzające (stymulanty), narkotyczne środki przeciwbólowe (narkotyki), środki anaboliczne, moczopędne (diuretyki) oraz hormony peptydowe i inne pochodne, jak metody dopingu krwią (oraz erytropoetyną - EPO), manipulacje farmakologiczne, chemiczne i fizyczne. Ponadto wymienia się środki, których stosowanie podlega pewnym ograniczeniom: alkohol, marihuana, środki znieczulające miejscowo, kortykosteroidy i beta-adrenolityki"

Właściwie można określić środki niedozwolone jako te które nie są produkowane przez organizm człowieka i nie są składem ciała człowieka oraz te które są wytwarzane przez organizm ale ich dostarczenie z zewnątrz mogłoby spowodować rozregulowanie naturalnego mechanizmu ich wytwarzania.

Środki dopingujące można podzielić na kilka klas. Środki pomagające regulować skład ciała w tym: odpowiadające za gospodarkę tłuszczową (główny cel stosowania to obniżenie zawartości tłuszczu ale również lepsze wykorzystanie wolnych kwasów tłuszczowych jako środka energetycznego w dycyplinach wytrzymałościowych), gospodarkę węglowodanową (wspomagające wykorzystanie węglowodanów przez mięśnie oraz przyspieszające proces superkompensacji) oraz bilans białkowy (wzrost masy mięśniowej). Kolejną klasą są środki wpływające na układ nerwowy w sferze mechanicznej, tj. szybkości przekazu informacji przez komórki nerwowe i połączenia synaptyczne (polepszające rekrutację komórek mięśniowych, zwiększające siłę skurczu, szybkość i odporność na zmęczenie). Podobną grupą są substancje oddziałujące na układ nerwowy w sferze psychicznej (poprawiające kocentrację, pamięć rozładowujące stres, pozwalające na szybszy wypoczynek mózgu i psychiki, które również są obciążone prącą podczas treningu).

Stosowanie środków farmakologicznych jest obwarowane ścisłymi normami prawnymi, pozostaje tylko pewien przedział środków zawarty pomiędzy lekami a żywieniem nazywany suplementami diety. Zaliczają się do niego takie środki jak karnityna, chrom, kreatyna, HMB i inne, które są naturalną częścią składową organizmu, ale są przez niego produkowane z dostarczonych poprzez układ pokarmowy substratów. Niezbadany jest wpływ stosowania takich suplementów, może zachodzić podejrzenie że ich długie stosowanie prowadzić może do ujemnego sprzężenia zwrotnego, podobnego jak przy stosowaniu hormonów lecz o o wiele mniejszych skutkach. Najnowsze badania wskazują również na to że niektóre ze środków żywnościowych (np. tłuszcze) a ściśle ich frakcje, izomery, mogą oddziaływać na organizm jak hormony i odpowiadają za sterowanie gospodarką organizmu.

Problemem jest sprzedawanie

O ile doping za pomocą suplementów dietetycznych, środków farmakologicznych, metod fizykalnych i modyfikacji genetycznych jest ujęty w ściśle określone normy etyczne i prawne, tak doping poprzez metody wpływu na psychikę człowieka jest jak dotąd mało poznany i nie wykorzystywany na tak wielką skalę jak wymienione środki. Trening mentalny jest powszechnie akceptowany pomimo nieznanego wpływu dłuższego i częstszego działania w ten sposób na umysł człowieka. Dzieje sie tak z powodu ocierania się tego typu metod o sferę metafizyczną, niski poziom wiedzy ludzkości w tej dziedzinie oraz małą świadomość społeczeństwa co tego typu oddziaływań.

Sankcje za doping:

Wśrod narzędzi prawnych z tego katalogu mamy zatem:

-sankcje dyscyplinarne (sportowe), orzekane wobec zawodnika lub osoby trzeciej winnej stosowania środków dopingowych, takie jak dyskwalifikacja (dożywotnia lub czasowa), zawieszenie w prawach członkowskich, czy wykluczenie z zawodów. Rodzaj i wysokość tych sankcji jest zróżnicowana w zależności od stopnia przewinienia (umyślność lub niedbalstwo w działaniu sportowca) oraz od faktu, czy ich skutki pozostają w ramach sportu, czy też wykraczają poza jego zakres, decydując także o statusie zawodowym i socjalnym sportowca

-sankcje cywilno-prawne, wiążące się z koniecznością naprawienia szkody wynikłej po stronie sportowca lub osób trzecich (sponsora, widzów) w związku ze stosowaniem dopingu. Występują one w praktyce jeszcze bardzo rzadko, ale wraz z postępującą komercjalizacją sportu liczba procesów może wzrosnąć.

-sankcje administracyjne, stosowane komplementarnie do sankcji sportowych głównie na podstawie prawa powszechnego. Adresowane są one zwłaszcza do osób z bliskiego otoczenia sportowców (lekarze, masażyści, trenerzy) i przybierają najczęściej postać zakazu wykonywania zawodu.

-sankcje karne, takie jak grzywna, inna kara pieniężna oraz kara pozbawienia wolności. Ta ostatnia, orzekana jest w wielu krajach, zwłaszcza wobec osób, które świadomie dostarczają środków dopingowych zawodnikom. Postacią kwalifikowanego przestępstwa jest udostępnianie zabronionych substancji farmakologicznych małoletnim sportowcom.

Tomasz Sahaj "Doping - koń trojański wpółczesnego sportu" Sport Wyczynowy 2002, nr 1-2, s. 81-89

Andrzej Wach "Sankcje za doping" Magazyn Olimpijski 2002 nr4 s 39-40