6. ZASADY RESOCJALIZACJI.

Zasady resocjalizacji zmierzają do osiągnięcia optymalnego rozwoju społeczno-moralnego jednostki dewiacyjnej i do najlepszego dostosowania jej do życia społecznego.

1. Zasady resocjalizacji wg Lipkowskiego:

A/ Zasada systematyczności – podkreśla konieczność planowego i konsekwentnego i systematycznego realizowania założeń wychowania; proces resocjalizacji jest często długotrwały i musi być realizowany w planowanych etapach.

B/ Zasada akceptacji – uznanie jednostki z odchyleniami od normy za jednostkę mającą prawo do szczególnej opieki i pomocy; jest to uznanie dziecka nie za „gorsze”, ale zasługujące na szczególną pomoc; implikuje to działania naprawcze.

C/ Zasada pomocy – pomoc w rozwoju jednostce niedostosowanej (niezdolnej samodzielnie osiągnąć pełni rozwoju społeczno-moralnego); ważne są tu dwa elementy:

¤ gotowość i umiejętność udzielania pomocy ze strony wychowawcy,

¤ gotowość przyjęcia tej pomocy przez wychowanka.

Pomoc wychowawcy powinna wynikać z troski o dziecko. Istotne jest dokładne poznanie potrzeb dziecka i dostosowanie do nich działań wychowawczych, a także wytworzenie u wychowanka zrozumienia potrzeby pomocy i gotowości jej przyjęcia. Zasada ta odnosi się zarówno do pobytu dziecka w szkole czy zakładzie jak i do pomocy postpenitencjarnej (kuratorzy sądowi, opiekunowie społeczni, organizacje społeczne).

D/ Zasada indywidualizacji – konieczne jest poparcie jej głęboką i dokładną diagnozą wykolejenia; realizacja jej następuje w bezpośrednim kontakcie z dzieckiem, w rozmowach indywidualnych, indywidualnej pomocy w nauce, w udzielaniu wskazań i porad w sprawach osobistych wychowanka, w ułatwianiu mu kontaktów z kolegami, nauczycielami i rodziną; duże znaczenie ma stosowanie jej w organizacji życia wychowanka w zakładzie, we właściwym doborze grupy, zespołu, w ukierunkowaniu w zajęciach pozalekcyjnych.

E/ Zasada kształtowania perspektyw – bardzo ważne są tzw. perspektywy bliskie („dnia bieżącego”), ponieważ dla jednostki niedostosowanej przyszłość jest bardzo odległa. W związku z tym wszelkie uwagi i upomnienia wychowawcy trafiają w próżnię. Ważne jest zmotywowanie dziecka do tego, aby znalazło sobie jakiś cel w życiu (aby odczuwało radość życia aktualnie przeżywanego i aby z zainteresowaniem czekało na to, co dziś jeszcze ma się przydarzy, do czego trzeba się przygotować).

F/ Zasada współpracy ze środowiskiem – dziecko społecznie niedostosowane charakteryzuje się przede wszystkim trudnościami w kontaktach społecznych i we współżyciu społecznym. Podstawą jest wiec wrobienie gotowości i umiejętności dostosowania się do zasad współżycie społecznego. Ważny jest w tym wypadku zarówno interes jednostki niedostosowanej społecznie, jak i środowiska, (głównie rodzinnego, które cierpi na skutek złego zachowania się dziecka).

2. Zasady wg Czapówa i Jedlewskiego

A/ Zasady ogólne:

¤ reedukacji – nakazuje dobór środków wychowawczych inspirujących procesy uczenia się eliminujące postawy skłaniające do dewiatywnych reakcji negatywnych (względnie trwałych, negatywnych stosunków do otoczenia społecznego),

¤ wszechstronnego rozwoju osobowości – efektem jest wszechstronny rozwój wychowanka, a równocześnie ukierunkowanie tego rozwoju, dzięki inspirowaniu twórczości,

¤ traktowania penitencjarnego – upoważnia do pewnej kontroli nad wychowankiem, a także uwzględnia fakt, iż osoby popełniające przestępstwa są potępiane przez znaczną część społeczeństwa.

B/ Zasady dotyczące strategii wychowania resocjalizującego:

¤ oddziaływania etiotropowe – usuwanie przyczyn (czynników) procesu uczenia się i wzmacniania niepożądanych postaw oraz w miarę możliwości ich usuwanie,

¤ działania ergotropowe – wytwarzanie motywacyjnych nawyków konkurencyjnych w stosunku do nawyków skłaniających do reakcji negatywnych (ukierunkowanie na zachowania pozytywne i akceptowane); odwołanie się wychowawcy do zainteresowań, wiadomości, umiejętności, uzdolnień wychowanka w celu wywołania u niego względnie stałej tendencji dążeniowej zakładającej reagowanie pozytywnie na określone społeczne oczekiwania,

¤ działanie semiotropowe – podtrzymywanie i wzmacnianie zachowań pozytywnych.

C/ Zasady dotyczące procedury wychowania resocjalizującego:

¤ akceptowania – akceptacja przez wychowawcę wychowanka takim, jakim jest, bez względu na to, jak bardzo dezaprobuje jego czyny; traktowanie kar i krytyki tak samo jak innych środków resocjalizujących (ze względu na ich celowość i efektywność), ocena natomiast jako element diagnozy,

¤ respektowania – liczenie się z wychowankiem jako osobą, która musi odegrać zasadniczą rolę w przemianach składających się na proces resocjalizacji; wychowawca jest inspiratorem procesu samowychowania,

¤ perspektywicznej opieki – konieczność liczenia się z potrzebami wychowanka oraz zaspokajania ich w toku działań resocjalizujących; uwzględnienie nie tylko potrzeb aktualnych, ale również potrzeb rozwojowych,

¤ wymagań – liczenie się z interesami ludzi, wśród których wychowanek żyje i żyć będzie w przyszłości.