KSIĘGI WIECZYSTE (prowadzone przez sądy)
Elementy k.w.: właściciel nieruchomości, ograniczone prawa rzeczowe i inne prawa obciążające nieruch., prawa przysługujące każdorazowemu właścicielowi, umowy sprzedaży, inne czynności prawne.
Najważniejsze zasady: jawność, publiczność, domniemanie zgodności ze stanem prawnym.
w razie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym;*treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według księgi wieczystej nabył własność;*jest to wyjątek od zasady, że nikt nie może udzielić więcej praw, niż sam ma.
Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie chroni nabywcy:
- w złej wierze,
- który nabył nieruchomość nieodpłatnie,
- w przypadku wpisania ostrzeżenia.
Działy k.w.
dział I:
dział I-O "Oznaczenie nieruchomości" - dane pochodzące z ewidencji gruntów, pozwalające na dokładne oznaczenie nieruchomości,
dział I-Sp "Spis praw związanych z własnością" - ewentualne prawa związane z prawem własności wpisanej nieruchomości,
dział II - oznaczenie właściciela (właścicieli),
dział III - ograniczone prawa rzeczowe (z wyjątkiem hipotek), prawa osobiste i roszczenia ciążące na nieruchomości,
dział IV - hipoteki, z dokładnym określeniem wysokości, waluty, zakresu, rodzaju, pierwszeństwa i ewentualnych innych cech hipoteki.
Posiadanie Stan faktyczny,
Sprawowanie faktycznego władztwa nad rzeczą
Rodzaje pos.
*Posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel jak i ten.
*Posiadaczem zależnym jest kto rzeczą faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.
*Posiadanie służebności- ten kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości
Skutki pos.:
*Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.
* Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.
* Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza
Ochrona pos.:
*Powództwo posesoryjne,
*Własnym działaniem np. dozwolona samopomoc
Dzierżenie: władanie w interesie posiadacza
UŻYTKOWANIE WIECZYSTE
Rodzaje gruntów, które mogą być oddane w użytkowanie wieczyste:
*grunty stanowiące własność Skarbu Państwa położone w granicach administracyjnych miast
*grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki
*grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków
Sposób ustanowienia użytkowania wieczystego
*Ustanawia się na rzecz osoby fizycznej lub prawnej,
*Umowa musi być sporządzona w formie aktu notarialnego,
*Wpis do księgi wieczystej
Treść użytkowania wieczystego
użytkownik może:
* korzystać z gruntu z wyłączeniem innych
osób,
*swoim prawem rozporządzać (jest zbywalne - stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przenoszenia prawa własności).
Ograniczenia u.w.:
1)Ustawy
2)Zasady współżycia społecznego
3)Umowa o ustanowienie użytkowania wieczystego
Różnice wobec prawa własności
*Czas trwania (od 40 do 99 lat)
*Sposób korzystania z gruntu
*Konieczność uiszczania opłaty rocznej.
Wygaśnięcie u.w.
*upływ czasu,
*przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie, w szczególności jeżeli wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń,
*zrzeczenie się prawa,
*Wywłaszczenie.
Ograniczone prawa rzeczowe
Ograniczonymi prawami są:
*użytkowanie,
*służebność,
*zastaw,
*spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
*hipoteka.
Zastaw
*W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy (…)
*Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.
*Zastaw może być ustanowiony na prawach.
Sposób ustanowienia z.
1).ustawowy: powstaje w chwili wskazanej w ustawie
2). Umowny: z. klasyczny wydania rzeczy *z. rejestrowy wpis do rejestru
Zastaw rejestrowy
*forma pisemna pod rygorem nieważności,
*służy zabezpieczeniu wierzytelności tylko niektórych podmiotów prawa,
*wymaga wpisu do rejestru zastawów,
*rzecz obciążona zastawem może pozostać w ręku dłużnika.
Hipoteka
*podobnie jak zastaw służy zabezpieczeniu wierzytelności,
*może być ustanowiona tylko na nieruchomości,
*ustanowienie wymaga aktu notarialnego i wpisu do księgi wieczystej,
*może być ustanowiona na nieruchomości dłużnika lub osoby trzeciej.
PRAWO RZECZOWE
Podział rzeczy
Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko:
* przedmioty materialne,
*wyodrębnione z przyrody,
*mogą być samodzielnym przedmiotem obrotu.
Nieruchomości i rzeczy ruchome
Nieruchomościami są:
*części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty),
*budynki trwale z gruntem związane lub
*części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Prawo własności
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą
Współwłasność
*Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).
*Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną
Współwłasność ułamkowa
*Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
* Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli.
*Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną.
Współwłasność w częściach ułamkowych
*Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.
*Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów;
*w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.
Zniesienie współwłasności
*Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć.
*Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez:
- podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości
- podział cywilny,
- przyznanie rzeczy właścicielowi
Współwłasność łączna
*powstaje na podstawie ustawy,
*nie jest określony udział we współwłasności,
Do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
UMOWY
Sprzedaż
Koszty umowy sprzedaży
*Jeżeli ani z umowy, ani z przepisów nie wynika, kogo obciążają koszty wydania i odebrania rzeczy,
*sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy,
*a koszty odebrania ponosi kupujący; jeżeli rzecz ma być przesłana do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.
*Inne koszty ponoszą obie strony po połowie.
Rękojmia
*Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).
*Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw (rękojmia za wady prawne).
Uprawnienia
Jeżeli rzecz ma wady, kupujący może:
*domagać się naprawy,
*domagać się wydania rzeczy,
*od umowy odstąpić (kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie) albo
*żądać obniżenia ceny; jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.
*jeżeli sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący.
Sądy powszechne
*rozstrzygają spory i inne sprawy poddane właściwości sądów,
*rozstrzygają w sprawach cywilnych i karnych
Cechy sądów
*Niezawisłość,
*Sędziowie są nieusuwalni, posiadają immunitet,
*Funkcjonują na zasadzie instancyjności - od wydanego orzeczenia przysługuje odwołanie (obecnie istnieje system dwuinstancyjny).
Organizacja sądów powszechnych
*Sądy rejonowe
*Sądy okręgowe
*Sądy apelacyjne
Nadzór nad tymi sądami w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy
Instancyjność
Sąd Najwyższy sąd apelacyjny sąd okręgowy
sąd rejonowy
Sąd Najwyższy
Rola:
*Sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez rozpoznawanie skarg kasacyjnych,
*Rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzenia ważności wyborów do Sejmu, Senatu oraz wyboru Prezydenta RP
*Opiniowanie projektów ustaw i innych aktów normatywnych.
Struktura
Sąd Najwyższy dzieli się na Izby:
1) Cywilną;
2) Karną;
3) Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych;
4) Wojskową.
Sądy administracyjne
sprawują wymiar sprawiedliwości przez:
*kontrolę działalności administracji publicznej oraz
* rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.
*kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.
Struktura:
Sądami administracyjnymi są:
*Naczelny Sąd Administracyjny oraz
*wojewódzkie sądy administracyjne.
Zakres spraw
*Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne.
*Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności:
-rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i
-podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz
- rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy innych ustaw.
Trybunał Konstytucyjny
zwany dalej jest organem władzy sądowniczej, powołanym do badania:
* zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych oraz
*wykonywania innych zadań określonych w Konstytucji.
Zakres kompetencji
orzeka w sprawach:
1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4) skargi konstytucyjnej,
5) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
6) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.
Organizacja TK
*W skład Trybunału wchodzi piętnastu sędziów Trybunału.
*Sędziego Trybunału wybiera Sejm na 9 lat.
*Skład zmienia się rotacyjnie co 5 lat 1/3.
Trybunał Stanu
Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą:
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2) Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów,
3) Prezes Narodowego Banku Polskiego,
4) Prezes Najwyższej Izby Kontroli,
5) członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
6) osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,
7) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.
Szerszy zakres odpowiedzialności
*Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.
*Podobnie Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.
Kary orzekane przez TS
Trybunał Stanu wymierza łącznie lub osobno następujące kary:
1) utratę czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego,
2) zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych,
3) utratę wszystkich albo niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.
Kary dotyczące utraty praw i zakazów, o których mowa w mogą być orzekane na czas od 2 do 10 lat.