Emocja
Nagły, zakłócający proces albo stan, który powstaje w psychologicznej sytuacji, a który objawia się sygnalizowanymi zmianami w mięśniach gładkich, gruczołach i całym zachowaniu - Young
Specyficzny, wrodzony wzorzec reakcji → emocja jest wrodzoną formą reagowania, która wyzwala zmiany w cielesnym układzie jako całości, a w szczególności w trzewiowych i gruczołowych podukładach. - Watson
Plutchik - emocje podstawowe - strach, zdziwienie, smutek, wstręt, gniew, nadzieja , radość, akceptacja.
Aby emocja była podstawowa:
- musi ujawnić związek z podstawowymi biologicznymi procesami adaptacyjnymi,
- musi występować w jakiejś grupie na wszystkich etapach ewolucji,
- nie może być wyraźnie zależna od jakiejś szczególnej strefy nerwowej czy części ciała,
- nie może być przyjęte tylko na podstawie samoobserwacji,
- musi być definiowana w kategoriach danych behawioralnych.
Pomiar emocji
Metody oparte na subiektywnie doświadczanych stanach emocjonalnych - tzw. subiektywne, psychofizjologiczne, behawioralne sposoby pomiaru emocji.
Wnioskowanie na podstawie pomiaru innych kategorii zjawisk - psychofizjologiczny
Bersheid i Hatfield:
Nominalna: są nie ma (Gasiul - 124 uczucia)
Porządkowa: skala Likert'a i Hermans'a oraz różnicowanie znaczeniowe Osgood'a
Bezwzględna: Gunnar Borg - subiektywny wymiar emocji na skali bezwzględnej
Techniki pomiaru:
Profil Emocji R. Plutchik i H. Kellerman - 43 pary itemów; osiem podstawowych emocji (społeczny - lubiący przygody; kłótliwy - świadomy siebie; uważny - przygnębiony)
MACL - /the mood adjective check list/ - przymiotniki na określenie aktualnie przeżywanych stanów (33, 130, 140 bądź 145 itemów)
POMS - /profile of mood states/ - 7 skal wg adaptacji, 65 itemów
Napięcia - niepokoju 9
Depresji - przygnębienia 15
Gniewu - wrogości 12
Wigoru - aktywności 8
Znużenia - inercji 7
Zakłopotania - zmieszania 7
Metody projekcyjne:
Test Piramid Barwnych
Test Lucher'a
Psychofizjologiczne wskaźniki pomiaru:
Pomiar aktywności elektrycznej skóry GSR, SCR
Elektromiograf EMG - różnicowanie pozytywnych i negatywnych emocji
EEG, EKG
EOG - elektrokulogram
Wariograf
Behawioralne wskaźniki pomiaru:
skala wyrazu mimicznego Woodworth i Schlosberg
przyjemność - nieprzyjemność; pozytywne bądź negatywne
odrzucenie - uwaga; zamknięcie bądź nastawienie na bodźce
FAST - /face affect scoring technique/ - Ekman, Friesen; obserwowanie trzech obszarów twarzy: brwi, powieki, dolna część twarzy (dzieci oraz osoby o obniżonej zdolności komunikacji)
Emocje w perspektywie obserwatora
- nie istnieją oznaki samego kłamstwa, pojawią sie tylko wskazówki tego, że ktoś jest słabo przygotowany i doświadcza emocji, które nie pasują do jego wypowiedzi.
- rzadko ponosimy odpowiedzialność za to, co ujawniamy mową swojego ciała. Ciało dostarcza przecieków, ponieważ lekceważymy je. Każdy jest zbyt zajęty kontrolowaniem twarzy i dobieraniem słów.
Słowa
- przejęzyczenia wyrażają to, co chcemy zataić,
- stłumienie intencji powiedzenia czegoś jest koniecznym do spełnienia warunkiem powstania przejęzyczenia. Kusząca jest hipoteza, że kłamcy przejęzyczają się, gdy chcą być przyłapani na kłamstwie, ponieważ występuje u nich poczucie winy z powodu okłamania,
- ryzyko Brokaw'a - istotne są różnice indywidualne, ktoś jest podenerwowany bo taka jest jego natura. Dlatego narażamy się na popełnieni błędu w przypadku oceny osoby, która jest dla nas kompletnie obca.
Głos
- pauzy - zbyt długie bądź zbyt częste,
- niewiadomo czy brzmienie głosu jest inne dla każdej nieprzyjemnie przeżywanej emocji: złości, strachu, rozpaczy, wstrętu czy pogardy, ale: głos podnosi się gdy jesteśmy podenerwowani - spada w przypadku smutku i zmatowienia; szybsza mowa w przypadku złości i strachu i bardziej cicha i spowolniona przypadku smutku,
- nie można w głosie mierzyć radości z oszukiwania, ponadto niektórzy ludzie nigdy nie ujawniają emocji w swoim glosie,
Błąd Otella - nie tylko kłamcy ale także niewinne osoby często odczuwają napięcie emocjonalne związane ze stresującą sytuacją.
Ciało
- ruchy ciała są dokładnym odzwierciedleniem emocji lub osobowości,
- emblematy - mają bardzo precyzyjne znaczenie, znane każdemu w danym kręgu kulturowym. Prawie zawsze wykonywane są świadomie, ale są od tego wyjątki - nie został wykonany cały emblemat ale jego fragment - przeciek, bądź został wykonany poza jego miejscem zwykłej prezentacji. Emblemat pomyłkowy zawsze jest wiarygodny,
- ilustrowanie - chodzi tu o takie ruchy ciała, które są wykonywane w trakcie wypowiadanych słów. Ułatwia nam wyjaśnianie pojęć które trudno wyrazić słowami. Pojawia się też wtedy, gdy nie można przypomnieć sobie jakiegoś słowa. Brak emocjonalnego zaangażowania - mało gestykulacji, zbyt duże - symulowanie zainteresowania,
Błąd Otella jak i ryzyko Brokawa muszą być brane pod uwagę w wypadkach ruchów ilustracyjnych, ale nie w przypadku emblematów pomyłkowych.
- manipulowanie - obejmuje wszystkie te ruchy, w których jedna część ciała czyści, masuje, utrzymuje, przyciska, chwyta, drapie lub w jakikolwiek inny sposób manipuluje drugą częścią ciała. Ruchy manipulowania są na styku tego, co świadome i nieświadome.
Wariograf
- Trafność wariografu zależy od rodzaj kłamstwa, kłamcy i wykrywającego kłamstwo,
- Wszystko co wariograf rejestruje, to oznaki napięcia powodowane aktywnością autonomicznego układu nerwowego - zmian fizjologicznych generowanych przede wszystkim przez napięci emocjonalne. Żaden wyraz mimiczny, gest, lub zmiana głosu nie jest oznaką kłamania per Se,
- Wariograf może nam jedynie powiedzieć, że ktoś przeżywa jakąś emocję, ale nie wiemy, jaka to emocja,
- Jeśli badany ujawni większą aktywność psychofizjologiczną na istotne pytanie niż inne uznawany jest za winnego,
Test pytań kontrolnych (Raskin) - jako potrzeba redukowania błędów Otella., najczęściej jest stosowany gdy ktoś podejrzewany jest o przestępstwo,
Test pytań kontrolnych eliminuje błąd Otella tylko wtedy, gdy niewinny podejrzany jest bardziej zaniepokojony pytaniem kontrolnym niż pytaniem istotnym dla przestępstwa. Inaczej może zostać popełniony błąd odrzucenia prawdy.
Test wiedzy ukrywanej (Lykken) - aby test pytań kontrolnych mógł spełniać stawianemu zadania , każdy badany musi zostać przekonany, że test jest prawie niezawodny,
- Niewinny podejrzany, który wie, że wariograf jest zawodny, może odczuwać większy strach, gdy zadawane są pytania istotne dla przestępstwa i z tego powodu może zostać uznany za winnego,
- Aby go zastosować tylko, wykrywający kłamstwo musi posiadać informacje o przestępstwie, które, może mieć tylko osoba winna. (ile to było 50, 100, 150…),
- Wielu pracodawców zleca badanie wariografem nie tyle po to, by na tej podstawie podejmować decyzje o zatrudnieniu bądź nie, a raczej na jakim stanowisku go zatrudnić. (alkoholicy).
Anatomia emocjonalna
- porwanie emocjonalne (hijacking) - jako niekontrolowana eksplozja emocjonalna, nie musisz wiedzieć czymś coś jest, by zorientować się, że może być groźne,
- hipokamp i ciało migdałowate - struktury limbiczne odpowiedzialne za znaczną część procesów uczeni się i zapamiętywania oraz sprawy emocjonalne - (ślepota uczuciowa, łzy, głaskanie jako forma uspokajania)
- podczas gdy hipokamp zapamiętuje suche fakty, ciało migdałowate przechowuje ich emocjonalną otoczkę
- sygnały sensoryczne wysyłane przez oko czy ucho do mózgu płyną najpierw do wzgórza, a potem - przez pojedynczą synapsę - do ciała migdałowatego; drugi sygnał ze wzgórza skierowany jest do nowej tkanki, mózgu myślącego (kogoś lubimy bądź nie)
- emocje prekognitywne - pomyłki emocjonalne biorące się stąd, że uczucie wyprzedza myślenie (jaka to melodia)
- przedni płat czołowy jako główny wyłącznik niepokojących emocji - termostat nerwowy
- przednie części prawego płata czołowego są siedliskiem uczuć negatywnych, takich jak strach czy agresja, natomiast lewy płat utrzymuje te surowe emocje w ryzach, prawdopodobnie hamując działanie płata prawego,
- lobotomie (Egas Moniz) - przerwanie dostępu do wiedzy emocjonalnej.
5