NIEDOŻYWIENIE
Nomenklatura:
PEM ( protein and energy malnutrition )
MARASMUS ( z greki: umierający / odchodzący)
KWASHIORKOR ( w języku ga używanym w Ghanie, oznacza chorobę starszego dziecka gdy rodzi się nowe)
Przyczyny
Marasmus - zaniżona podaż kaloryczna
Kwashiorkor - zaniżona podaż białek, do całkowitego wyłączenia ich z diety
Marasmic kwashiorkor - gdy kliniczny obraz obu rodzajów niedożywień jest obecny (najczęstszy)
Etiologia PEM
I-rzędowa
Nieprawidłowy pobór substancji odżywczych na skutek: głodu, suszy, klęsk żywiołowych, biedy, przesądów i złych nawyków żywieniowych
II-rzędowa
Zaburzenia trawienia
Zaburzenia wchłaniania
Zaburzenia metabolizmu substancji odżywczych
Zwiększone zapotrzebowanie (wzrost, ciąża, laktacja, choroby)
Zwiększony katabolizm (choroby, stany zapalne, oparzenia, wstrząsy, niewydolność organizmu)
WHO szacuje, że w krajach III Świata główne przyczyny PEM to:
Bieda
Konflikty wojskowe
Brak dostępu do świadczeń medycznych i edukacji
Nieprawidłowe decyzje rządowe i złe zarządzanie kapitałem
choroby
PEM
Zwiększone koszty społeczne
Zmniejszone szanse rozwoju gospodarczego danego kraju (zwiększona umieralność, śmiertelność, zaburzenia rozwoju neurologicznego)
Marasmus
Marasmus - cechy charakterystyczne
Utrata m.c. kosztem masy mięśniowej
Całkowity brak tkanki podskórnej
Obniżenie wskaźników antropometrycznych
Skóra sucha, pomarszczona
Starczy wygląd twarzy
Znaczne upośledzenie wzrostu
Rzadko hipoalbuminemia
Brak hepatomegalii i stłuszczenia wątroby
Często dobre łaknienie
Hipotermia
Rzadkie, matowe włosy (głowa łysiejącego staruszka)
Marasmus
Jest zespołem mechanizmów kompensacyjnych ~ adaptacja:
Zmniejszona aktywność
Letarg
Zahamowanie wzrostu
Ubytki metaboliczne
Skrajny spadek masy ciała - jako jeden z ostatnich objawów
Kwashiorkor
Brak białka, następuje bardzo szybka degradacja organizmu i jego odporności
Znacznie gorzej rokuje
Konieczna natychmiastowa interwencja lekarska gdy rozwija się pełen obraz kliniczny kwashiorkoru
Paradoksalnie dziecko z kwashiorkorem wygląda lepiej niż dziecko z marasmusem!
Kwashiorkor - cechy
Pozornie zdrowy wygląd
Twarz księżycowata
Upośledzenie wzrostu
Bardzo nasilona hipoalbuminemia
Obrzęki
Znacznie upośledzenie odporności
Stłuszczenie wątroby i hepatomegalia
Brak łaknienia
Zmiany struktury włosów: rzadkie, kruche, matowe, charakterystyczny kolor
Zmiany skórne
Apatia vs rozdrażnienie
Leczenie PEM (podejście starsze)
Kwashiorkor
2-3 g/kg/d białka
Szybkie uzupełnienie
Marasmus
Dowóz energii w bardzo małych dawkach - zmiany szlaków metabolicznych (śmierć z hiperglikemii)
Leczenie PEM wg UNWFP
Łagodny PEM
2-3 g/kg/d białka
100-150 kcal/kg/d
Uzupełnienie elektrolitów i witamin
Ostry PEM
Leczenie ostrych komplikacji
Leczenie niedożywienia
rehabilitacja
10 kroków leczenia PEM wg WHO
Hipoglikemia
Hipotermia
Odwodnienia
Bilans elektrolitów
Leczenie infekcji
Mikroodżywianie
Rozpoczęcie dokarmiania
Suplementacja diety - ułatwienie wzrostu
Stymulacja emocjonalno-zmysłowa
Badania kontrolne
Przyczyny zgonów z powodu PEM
Odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe
Zawał, zapaść
Infekcje
Ostre anemie
Hepatomegalia
Hipoglikemia
hipotermia
Kraje rozwinięte (Europa Zach., USA, Kanada, Japonia)
Zaburzenia odżywiania
Anorexia nervosa
- 1970 - 1/550 osób
- 1980 - 1/100 osób
Śmiertelność: 15% populacji chorującej (ew.30%)
Najwyższa śmiertelność spośród wszystkich chorób psychicznych
Anorexia nervosa - typy
Ograniczający (restricting type)
Żarłoczno-wydalający (binge-purging type)
Klinicznie rozwijają cechy kwashiorkor i marasmus
Wyniszczenie w anorexia nervosa
Redukcja tkanki mięśniowej i tłuszczowej
Redukacja metabolizmu hormonów tarczycy
Hipotermia
Zmniejszona liczba oddechów (kompensacja zasadowicy)
Zasinienie stóp i rąk
Hipoalbuminenemia
Obrzęki
Zespół małego serca
Czynność serca do 60 bpm
Zawroty głowy, omdlenia
Zaburzenia perystaltyki (wzdęcia, zaparcia)
Amenorhea
Zmiany wielkości jajników, bezpłodność
Łuszczenie skóry, „brudna skóra”, lanugo, łysienie wzgórka łonowego i okolic pachowych
Obkurczenie neocortex
Osteoporoza
Infekcje
„twarz wiewiórki” - obrzęk i chroniczne zapalenie gruczołów ślinowych (zaburzenia elektrolitowe - ślina dysfunkcjonalna - próchnica)
Oddech acetonowy, odleżyny
Przyczyny
Biologiczne (zaburzenia podwzgórzowe, mutacja genu kodującego białko AgRP, uzależnienie endorfinowe, teoria cynkowa
Psychologiczna (osobowość borderline, teoria psychodynamiczna - konflikt, teoria behawioralno-poznawcza - wychowanie/wzmocnienie)
Rodzinna - cechy: usidlenie, nadopiekuńczość, sztywność, unikanie konfliktów, wciąganie w konflikt, teoria ojca, córki i ambiwalentnej matki)
Społeczno-kulturowa: stereotypy społeczne, reklamy, mit lalki Barbie, foodism, unisex
Generalne zapobieganie
I stopnia - edukacja
II stopnia - screening populacji narażonych
III stopnia - leczenie/rehabilitacja