Obowiązek szczególnej staranności i rzetelności.

Rzetelność dziennikarska - to uczciwość, sumienność, solidność .

Dokonywanie wszelkich możliwych czynności zgodnie z wysokimi i specjalistycznymi kwalifikacjami zawodowymi, badanie wszystkich materiałów mogących mieć związek z tematem. Trzeba oddzielać fakty od komentarza, oceny, krytyki.

Dziennikarz jest obowiązany:
1) zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło,
2) chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie,
3) dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów.

Dziennikarzowi nie wolno prowadzić ukrytej działalności reklamowej wiążącej się z uzyskaniem korzyści majątkowej bądź osobistej od osoby lub jednostki organizacyjnej zainteresowanej reklamą.

Autoryzacja wypowiedzi.

Autoryzacja - wyrażenie zgody przez udzielającego informacji prasie na publiczne rozpowszechnienie swej wypowiedzi w danej formie.

art. 14, ust. 1 - publikowanie lub rozpowszechnianie w inny sposób informacji utrwalonych za pomocą zapisów fonicznych i wizualnych wymaga zgody osób udzielających informacji.

art.14, ust. 2 - dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana.

3. Osoba udzielająca informacji może z ważnych powodów społecznych lub osobi-stych zastrzec termin i zakres jej opublikowania.

5. Dziennikarz nie może opublikować informacji, jeżeli osoba udzielająca jej za-strzegła to ze względu na tajemnicę zawodową

art. 49 - kto narusza przepisy (m.in. art. 14 ust. 2) podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności → przestępstwo publicznoskargowe .

Prawo do informacji prostej oraz prawo do informacji przetworzonej.

Obywatel ma prawo do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne; dotyczy to też organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób i jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa / prawo to obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z publicznych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Informacja prosta jest to taka wiadomość, która występuje w urzędzie, np. wysokość rocznego budżetu samorządu. Jej zasadnicza tresc nie ulega zmianie przed udostępnieniem i nie wymaga wykonania interesu prawnego ani faktycznego.

Informacja przetworzona - wymaga zebrania i opracowania danych w celu udzielenia odpowiedzi na konkretny wniosek; do jej wytworzenia konieczna jest prawa intelektualna, a nie tylko techniczna; nowa informacja nieistniejąca w takiej formie i treści, ale powstała na podstawie istniejących dokumentów; do jej otrzymania konieczne jest wykazanie interesu publicznego (inaczej organ może odmówić!)

Prawo ochrony wizerunku

Wizerunek - cechy twarzy i całej postaci, które pozwalają zidentyfikować jakąś osobę jako określoną jednostkę fizyczną / rozpoznawalna podobizna danej osoby

rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej - w przypadku braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie

zezwolenia nie wymaga się w przypadku: osoby powszechnie znanej (jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych) / osoba stanowi szczegół całości (zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza)

można rozpowszechniać wizerunek osób znanych jeżeli:

• osoba należy do grona osób powszechnie znanych

• wizerunek został wykonany w związku z pełnieniem przez tę osobę funkcji publicznych (lub w innych okolicznościach, które mają wpływ na pełnione przez tę osobę funkcje)

• wizerunek wykonano w miejscu publicznym (w związku w funkcjonowaniu osoby w życiu publicznym)

• celem rozpowszechniania jest rzetelne informowanie obywateli, jawność życia publicznego, kontrola oraz krytyka społeczna (cel informacyjno - sprawozdawczy, a nie reklamowy czy wzrost sprzedaży gazety)

osoba powszechnie znana:

• sprawuje funkcje polityczne lub społeczne

• popularna poza swoim środowiskiem ze względu na prowadzoną działalność

• świadomie decyduje się na życie na oczach publiczności lub mimowolnie staje się obiektem zainteresowań

ochrona wizerunku niepełnoletniego - jeśli chodzi o wykorzystanie twarzy w materiale prasowym, jeśli osoba ma 17 lat, to jego zgoda jest wiążąca, ale jeśli chodzi o wykorzystanie twarzy do kampanii reklamowej, to musi zostać zawarta umowa, a pełną zdolność do czynności prawnych w tej sytuacji mają rodzice lub opiekunowie prawni

ochrona wizerunku zmarłego - jeśli ośmieszamy lub pomawiamy tę osobę, rodzina zmarłego może, powołując się na kult pamięci osoby zmarłej (dobro, które przysługuje każdej osobie jakoś związanej z tą osobą: niekoniecznie najbliższa rodzina), wnieść sprawę do sądu

Tajemnica dziennikarska

dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:

danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych

wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich

tajemnicą chroniony jest nie tylko informator, ale też przekazane przez niego informacje

treść tajemnicy dziennikarskiej: zakres podmiotowy (dane, informacje) / zakres przedmiotowy (dziennikarz, inne osoby z redakcji)

dziennikarz powinien informować redaktora naczelnego o sprawach związanych z tajemnicą dziennikarską - ona go również obowiązuje i może on ujawnić informację tylko gdy:

• informacja, materiał dotyczy przestępstwa określonego w art. 240 k.k. (niezawiadomienie o przestępstwie)

• autor lub osoba przekazująca informację wyrazi zgodę

zwolnienie z tajemnicy dziennikarskiej:

• informacja dotyczy przestępstwa określonego w art. 240 k.k. (ludobójstwo, zamach masowy, stosowanie lub wytwarzanie środków masowej zagłady, zbrodnia wojenna, niehumanitarne traktowanie cywili, stosowanie kar cielesnych, zamach na niepodległość RP, zamach na konstytucyjny organ RP, szpiegostwo na rzecz obcego wywiadu, zamach na życie Prezydenta RP, zamach na jednostkę Sił Zbrojnych RP, zabójstwo, pozbawienie wolności człowieka, wzięcie zakładnika)

• informator wyraził zgodę na ujawnienie tajemnicy

Odpowiedzialność wydawcy za reklamę

Reklama- przekaz handlowy, pochodzący od podmiotu publicznego lub prywatnego, w związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową, zmierzający do promocji sprzedaży lub odpłatnego korzystania z towarów lub usług; reklamą jest także autopromocja

Prawo do krytyki - Granice legalności krytyki

prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk

nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki

publikowanie rzetelnych, zgodnych z zasadami współżycia społecznego ujemnych ocen dzieł naukowych lub artystycznych albo innej działalności twórczej, zawodowej lub publicznej służy realizacji zadań określonych w art. 1 (rzetelne informowanie, jawność życia publicznego, krytyka i kontrola społeczna) i pozostaje pod ochroną prawa (stosuje się to do satyry i karykatury)

krytyka przedmiotowa - kontratyp / krytyka podmiotowa (osoby)

krytyka naukowa - krytyka utworu / dzieła

krytyka społeczno-polityczna - krytyka zjawisk

krytyka artystyczna

Anonimat

prawo do anonimatu - autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swojego nazwiska / bez zgody dziennikarza, redaktor naczelny nie może wyjawić, kto jest autorem, a w przypadku naruszenia prawa w materiale - odpowiada za nie redaktor naczelny

Wolność wypowiedzi i ograniczenia

Sprostowanie

sprostowanie pisze ten, o kim napisano nieprawdę / nieścisłość

sprostowanie ma być rzeczowe i mieć określone ścisłe ramy (max. dwukrotna objętość fragmentu materiału prostowanego - jeśli prostujemy zdanie, to w max. dwóch zdaniach) → redaktor naczelny ma zakaz prostowania za długiego i nierzeczowego

sprostowanie - rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie wiadomości nieprawdziwej lub nieścisłej zawartej w materiale prasowym

---