Arnold Gehlen, W kręgu antropologii i psychologii społecznej, 1957
- antropologia jest nauką o człowieku, nie posiada ścisłej definicji ale należy wyodrębnić różne sensy w jakich to słowo jest używane. I tak Gehlen wymienia:
- antropologia fizyczna-przede wszystkim pewny aspekt zoologii, bo studiuje ludzkie ciało, dawna antropologia fizyczna (czyt. Początek XX w.) rozszczepiła się na wiele nauk, np. wyłonienie się genetyki (oczywiście z antropologii)
- antropologia społeczna- kombinacja pytań biologicznych i socjologicznych, np. czy zachodzi związek między chorobami dziedzicznymi, np. imbecylizmem a przestępczością?
*- nasza ulubiona: antropologia kultury- odnosi się głównie do małych i możliwych do ogarnięcia społeczności- wszystkie sfery życia społeczno-kulturalnego zostają tu obmierzone
- antropologia filozoficzna- wg Kartezjusza- dualizm: podział człowieka na duszę i ciało: ,,człowiek jest to maszyna, w której mieszka nieśmiertelny duch”- w zw. Z tym nauki ścisłe (biologia, fizyka itd.) zajmują się badaniem ciała a humanistyczne (psychologia, językoznawstwo itd.) badaniem duszy; długo obowiązywał ten podział aż do innego spojrzenia Schelera
Scheler: zamiast szukać podobieństwa człowieka w Bogu pyta się jaka jest różnica między człowiekiem i zwierzęciem- wg Schelera podstawową ludzką zasadą, czyli różnicą, jest DUCH, czyli zdolność uwolnienia się od presji czynnika biologicznego; jednak tu nadal mamy dualizm rozpięty między duchem a ciałem mającym ducha
Co w związku z tym proponuje Gehlen?
Koncepcja człowieka jako istoty działającej- zerwanie z dualizmem; działanie jako czynność zmierzająca do zmiany przyrody na użytek człowieka (bo człowiek jest wybrakowany- odwołanie do Herdera: człowiek jako istota naznaczona brakiem)
Człowiek jako istota, która się uczy- człowiek uczy się ruchu; sekwencja ruchu ma nieskończone możliwości, jest nieskończona= zwierzęta mają ograniczoną ilość ruchu, ograniczoną przez popędy, przez instynkty a człowiek nieskończoną
Można więc nakreślić obraz człowieka (bez poglądów metafizycznych) gdzie anatomia, psychologia, językoznawstwo itd. Zajmują się poszczególnymi aspektami całej istoty i mamy miejsce na rozważania o KULTURZE
Kultura- natura zmieniona przez człowieka, gniazdo którego wybudowanie było niezbędnym warunkiem przeżycia, bo człowiekowi brakuje wrodzonego zwierzęciu przystosowania do świata; to stwarzanie porzadku i stabilizowanie
w jej obrębie funkcjonują instytucje (gosp. Rel., prawne) jako zewn. Wsporniki- mają char. CIĄGŁY
definicja instytucji wg Gehlena: formy rozwiązywania zadań decydujących o życiu; jednocześnie występują jako siły stabilizujące