Instytut Edukacji Szkolnej

Zakład Zintegrowanej Pedagogiki Wczesnoszkolnej i Przedszkolnej

PROGRAM NAUCZANIA

Przedmiot: METODYKA EDUKACJI PRZYRODNICZO-SPOŁECZNEJ W KLASACH POCZĄTKOWYCH

Przedmiot realizowany na kierunku studiów: PEDAGOGIKA

Specjalność: edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną

Program realizowany jest na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych

Liczba godzin: ogółem: 45

w tym 15 g. wykładów

25 g. ćwiczeń

5 g. w ramach projektu własnego

Forma zaliczenia: egzamin

Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Mirosława Parlak

Cel główny zajęć:

• zapoznanie studentów z ideą współczesnego kształcenia przyrodniczo-społecznego uczniów na etapie edukacji wczesnoszkolnej.

Cele szczegółowe zajęć:

• zapoznanie z celami kształcenia środowiskowego zgodnie ze współczesnymi taksonomiami celów kształcenia,

• zapoznanie z rolą nowoczesnych metod edukacyjnych, form organizacyjnych i środków dydaktycznych w toku edukacji przyrodniczo-społecznej uczniów w pierwszym etapie edukacji, poznanie zasad przygotowywania i prowadzenia projektów edukacyjnych w zakresie edukacji środowiskowej,

• kierowanie zdobywaniem przez uczniów wiadomości, umiejętności i kształtowanie ich postaw w zakresie problemów związanych z ochroną środowiska, poznanie sposobów kształtowania postaw proekologicznych dzieci w młodszym wieku szkolnym.

• poznanie dostępnych materiałów dydaktycznych i zasad ich opracowywania,

• wzbogacanie warsztatu metodycznego przyszłych nauczycieli.

• pogłębienie wiedzy merytorycznej studentów z zakresu nauk przyrodniczych i wiedzy o lokalnym środowisku.

Tematyka ćwiczeń

1. / 2 godz./ Cele i treści edukacji przyrodniczo-społecznej na szczeblu kształcenia

wczesnoszkolnego.

• Cele kształcenia.

• Układ treści programowych.

• Interpretacja kryteriów doboru i układu treści programowych w odniesieniu do celów i treści edukacji środowiskowej.

• Analiza i interpretacja „Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacji” w zakresie celów i treści edukacji środowiskowej.

• Analiza i interpretacja wybranych programów edukacyjnych - cele i treści edukacji przyrodniczo-społecznej.

• Zasady konstruowania autorskich programów edukacyjnych - określanie celów i dobór treści edukacji środowiskowej.

2. / 4 godz./ Metody i formy wspierania aktywności edukacyjnej uczniów w toku edukacji przyrodniczo-społecznej.

• Dobór metod edukacyjnych, form pracy nauczyciela i uczniów w edukacji środowiskowej.

• Specyfika i rodzaje metod edukacyjnych i form pracy nauczyciela i uczniów.

• Rola wycieczek i zajęć terenowych w poznawaniu przez uczniów otaczającego środowiska.

• Optymalne wykorzystanie metod edukacyjnych i form organizacyjnych w podnoszeniu efektywności edukacji środowiskowej.

• Przykładowe rozwiązania metodyczne - projektowanie procesu edukacyjnego z wykorzystaniem konkretnych metod i form pracy \na konkretnych przykładach\.

3. /2 godz./ Materialne warunki edukacji przyrodniczo-społecznej.

• Nowoczesne środki dydaktyczne w edukacji środowiskowej.

• Dobór środków dydaktycznych.

• Rola środków dydaktycznych w poznawaniu przez uczniów otaczającego środowiska.

• Optymalne zastosowanie środków dydaktycznych.

3. / 4 godz./ Proces kształtowania pojęć w edukacji przyrodniczej i społecznej.

• Istota pojęcia, definicje pojęcia z punktu widzenia dydaktyki, logiki, filozofii, psychologii.

• Klasyfikacje pojęć

• Metody kształtowania pojęć.

• Etapy kształtowania pojęć.

• Specyfika procesu kształtowania pojęć z poszczególnych subdyscyplin wiedzy o środowisku - pojęć przyrodniczych, geograficznych, społecznych, historycznych.

• Przykładowe rozwiązania metodyczne - projektowanie procesu kształtowania pojęć / na konkretnych przykładach/

4. / 4 godz./ Kształtowanie umiejętności uczniów w procesie edukacji przyrodniczej i społecznej.

• Definicje umiejętności.

• Etapy kształtowania umiejętności

• Kształtowanie umiejętności umysłowych i praktycznych związanych z poznawaniem otaczającego środowiska..

• Rola ogrodu szkolnego i kącików tematycznych w kształtowaniu umiejętności uczniów.

• Przykładowe rozwiązania metodyczne.

5. / 2 godz./ Praca domowa uczniów w zakresie edukacji przyrodniczej i społecznej.

• Funkcje pracy domowej w poznawaniu przez uczniów otaczającego świata.

• Formy i rodzaje pracy domowej.

• Rola pracy domowej w rozwijaniu zainteresowań dziecka otaczającym światem.

6. / 4 godz. / Kontrola i ocena osiągnięć uczniów w edukacji przyrodniczej i społecznej.

• Formy kontroli i oceny osiągnięć uczniów w edukacji środowiskowej.

• Zakres treści poddanych kontroli i ocenie - taksonomia celów kształcenia.

• Testy i sprawdziany jako narzędzia kontroli i oceny.

• Formy zadań testowych odpowiednie dla uczniów w młodszym wieku szkolnym.

• Etapy konstruowania testu lub sprawdzianu..

• Konstruowanie testu sprawdzającego osiągnięcia uczniów w zakresie edukacji środowiskowej.

7. / 2 godz./ Edukacja ekologiczna uczniów na szczeblu kształcenia wczesnoszkolnego.

• Pojęcie i cele edukacji ekologicznej.

• Treści edukacji ekologicznej. Programy edukacji ekologicznej.

• Zasady edukacji ekologicznej.

• Nowoczesne metody i formy oraz środki edukacji ekologicznej uczniów klas początkowych.

• Kształtowanie świadomości ekologicznej wychowanków.

8. / 4 godz./ Merytoryczne podstawy edukacji przyrodniczo-społecznej.

• Wybrane zbiorowiska roślinne oraz rodziny i gatunki zwierząt.

• Obiekty i zjawiska przyrody nieożywionej.

• Elementy społeczno-kulturowe środowiska.

• Poznawanie i wykorzystywanie kluczy dydaktycznych do rozpoznawania wybranych elementów otaczającego środowiska.

9. / 2 godz./ Planowanie pracy dydaktyczno-wychowawczej z zakresu edukacji środowiskowej.

• Plany pracy dydaktyczno-wychowawczej w edukacji wczesnoszkolnej a planowanie w zakresie edukacji przyrodniczo-społecznej.

• Cechy dobrego planu.

• Planowanie obserwacji fenologicznych oraz form kontaktowania się uczniów ze środowiskiem.

Projekt własny: Przygotowanie i przedstawienie projektu, w którym student zamieści autorskie rozwiązania w zakresie wykorzystania środowiska w edukacji uczniów w młodszym wieku szkolnym.

Kryteria zaliczenia przedmiotu: obecność na wykładach i na ćwiczeniach, uzyskanie pozytywnych ocen z dwóch kolokwiów, ocena pracy studenta na zajęciach, pozytywna ocena pracy wykonanej w ramach projektu własnego.

Literatura podstawowa:

1. Środowisko społeczno-przyrodnicze w klasach I-III. Książka przedmiotowo-metodyczna [red. H. Gutowska], Warszawa, 1989,

2. Praca nauczyciela w klasach 1-3 [red. M. Lelonek, T. Wróbel], Warszawa, 1990,

3. Budniak A., Edukacja społeczno-przyrodnicza dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym, Kraków 2009,

4. Zioło I.: Edukacja środowiskowa na poziomie nauczania zintegrowanego, Kraków 2002,

5. Parczewska T; Metody aktywizujące w edukacji przyrodniczej uczniów klas 1-3, Lublin 2005,

6. Frątczakowie E., J. Edukacja ekologiczna uczniów klas I-III, Pabianice 1993,

7. Klucze dydaktyczne do rozpoznawania wybranych elementów środowiska przyrodniczo-kulturowego Polski, Kraków 2004.

Literatura uzupełniająca:

1. Wichura H.: Optymalne środki wielostronnego kształcenia w klasach I-III, Białystok 1996,

2. Korzeniewski B.: Kształtowanie pojęć geograficznych w nauczaniu początkowym, Warszawa 1986,

3. Kufit G.: Kształtowanie wyobrażeń i pojęć historycznych w nauczaniu początkowym, Warszawa 1980,

4. Edukacja środowiskowa: założenia i rzeczywistość po reformie szkolnej [red. D. Cichy], Warszawa 2002,

5. Edukacja środowiskowa wzmocnieniem zrównoważonego rozwoju [red. D. Cichy], Warszawa 2005,

6. Parlak M.: Edukacja ekologiczna w procesie kształcenia wczesnoszkolnego - założenia, program, propozycje metodyczne, Kielce 2005,

7. Nauczanie Początkowe - kształcenie zintegrowane, 2005/2006 nr 4, Edukacja środowiskowo-społeczna,

8. Paśko I.: Kształtowanie postaw proekologicznych uczniów klas I-III szkół podstawowych, Kraków 2003,

9. Zioło I.: Kompetencje pedagogiczne nauczycieli klas początkowych szkoły podstawowej do edukacji przyrodniczej, Kraków 2005,

10. Hemmerling W.: Twórcza aktywność w poznawaniu środowiska społeczno-przyrodniczego w klasach początkowych, Poznań 1987,

11. Soida D.: Bądź mistrzem - Przyjacielem, czyli edukacja ekologiczna na wesoło, Kraków 1996,

12. Bogucka B.: Edukacja ekologiczna w klasach I-III: program, realizacja, ewaluacja: książka metodyczna, Jelenia Góra 2001,

13. Domka L.: Dialog z przyrodą w edukacji dla ekorozwoju, Warszawa, Poznań 2001.

4

---