„Podróż do twórczości”

Spis treści:

Wprowadzenie………………………………………………………………………

Cele programu ……………………………………………………………………..

Treści ……………………………………………………………………………………

Uczestnicy i realizatorzy ……………………………………………………….

Przebieg zajęć ………………………………………………………………………

Kompozycja proponowanych ćwiczeń ………………………………….

Formy pracy………………………………………………………………………….

Propozycje realizacji „Podróży do twórczości” w formie wyimaginowanych wypraw:…………………………………………………..

1. Wyprawa I: „Płyniemy z Kaliope na Wyspy Szczęśliwe”…

2. Wyprawa II: „Szukamy Kory w Królestwie Hadesa”……….

3. Wyprawa III: „W poszukiwaniu gwieździstej przygody”…

4. Wyprawa IV: „ W Krainie Uczuć”……………………………………

Zestawy ćwiczeń ……………………………………………………………………

Przykładowe testy …………………………………………………………………

Ewaluacja ………………………………………………………………………………

Spostrzeżenia i wnioski ………………………………………………………….

Wprowadzenie

Program nie jest programem zwartym i rozwiniętym ani też do takiego nie aspiruje. Jest raczej zestawem ćwiczeń nastawionych na stymulowanie elementarnych uzdolnień twórczych klas 1-6 szkoły podstawowej. Jego istotą jest stałe uzupełnianie i rozszerzanie zakresu wynikające ze stale wzbogacającego się warsztatu pracy osób prowadzących zajęcia. Jest programem elastycznym pod względem czasowymi ma otwartą formułę. Jest przewidziany do realizacji nie tylko dla małych grup ale dla całych klas .

Inspiracją do jego napisania była lektura licznych publikacji z zakresu pedagogiki oraz psychologii twórczości a także udział w warsztatach z zakresu psychodydaktyki twórczości. Część pomysłów zaczerpnięto z Programu edukacyjnego,, Żywioły. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym” K. J. Szmidta i J. Bonar. Duży udział miały też pomysły własne autorów programu.

Każdy kapitan zobowiązał się :

-cenić twórcze myślenie,

-zwiększać wrażliwość podróżników,

-zachęcać do manipulowania, operowania przedmiotami oraz ideami,

-uczyć sposobów systematycznej oceny każdego pomysłu,

-wyrabiać tolerancyjny stosunek do nowych idei, dzieł i pojęć,

-nie narzucać sztywnych schematów,

-kultywować atmosferę twórczą,

-cenić pomysły swoje i innych,

-udzielać informacji o aktualnym procesie twórczym,

-rozwiewać lęk i niepokój,

-popierać i oceniać inicjatywę podróżników,

-stwarzać sytuacje wymagające twórczego myślenia,

-wspierać prawdziwą niezależność,

-pomagać w walce z Inhibitorami

Po długiej i burzliwej dyskusji okazało się, że w czasie podróży najbardziej potrzebne będzie:

-pozytywne nastawienie do przeżycia wymarzonej przygody (bez jakichkolwiek ograniczeń formalnych),

-nieodparta chęć poznania (innych a przede wszystkim siebie),

-aktywność i radość w odkrywaniu nieznanych lądów swojej wyobraźni,

-pomysłowość w rozwiązywaniu powstałych trudności lub przeszkód,

-zdecydowanie w walce z Inhibitorami (największymi wrogami naszej wyprawy),

-wszechobecne poczucie humoru,

-zdolność wzajemnego odnoszenia do siebie rzeczy i uczuć,

-satysfakcja z najmniejszych nawet sukcesów,

-poczucie więzi z grupą,

-przekonanie, że każdy z nas jest zdolny inaczej.

Cele programu

Główny cel podróży odnaleźć można w słowach Janusza Korczaka:

„Nie zmuszajmy dzieci do aktywności,

lecz wyzwalajmy aktywność.

Nie każmy myśleć,

lecz twórzmy warunki do myślenia.

Nie żądajmy, lecz przekonujmy.

Pozwólmy dziecku pytać

i powoli rozwijajmy jego umysł tak,

aby samo wiedzieć chciało”

Mając w pamięci wyżej wymienione słowa, my-kapitanowie, będziemy przede wszystkim dążyć do tego, by w czasie wypraw rozbudzić uśpioną aktywność twórczą naszych podróżników.

Z tego względu za dodatkowe cele stawiamy sobie:

1. Stymulowanie predyspozycji i zdolności twórczych.

2. Pobudzenie i podtrzymywanie wielostronnej aktywności twórczej.

3. Przełamywanie sztywności myślenia.

4. Budzenie motywacji poznawczej.

5. Rozwijanie potencjału twórczego dzieci.

6. Rozwijanie wrażliwości zmysłowej, spostrzegawczości, umiejętności dostrzegania problemów, redefiniowania pojęć i problemów.

7. Stymulowanie myślenia dywergencyjnego.

8. Wspieranie twórczej współpracy z innymi.

9. Wspieranie umiejętności interpersonalnych.

10. Usprawnianie zdolności wyrażania myśli i uczuć w wybranym języku sztuki i ekspresji plastycznej.

11. Rozwijanie umiejętności komunikowania się i pracy w grupie.

12. Otwieranie się na nowe pomysły.

13. Lekceważenie konwencjonalnych sposobów i metod myślenia.

14. Wyostrzenie percepcji przedmiotów, osób i zjawisk.

15. Szukanie z rozmysłem nowych wyzwań.

16. Zadawanie mnóstwa pytań sądujących problem.

17. Wytwarzanie wielowariantowych pomysłów niezwykłego zastosowania prostych przedmiotów.

18. Realizowanie otwartych problemów plastycznych w taki sposób, aby wytwory były twórczą wizją pożądanych stanów rzeczy.

19. Przekraczanie barier myślenia konkretno-obrazowego.

Treści

W programie podróży zaplanowaliśmy odkrycie (spośród proponowanych przez I.P.Guilforda twórczych operacji umysłowych) następujące kategorie:

1. Rozumowanie przez analogię.

2. Kojarzenie.

3. Metaforyzowanie.

4. Definiowanie i redefiniowanie.

(Ela napisze kilka słów o każdej kategorii)

Każda wymieniona kategoria była realizowana w trakcie wszystkich wypraw, chociaż różnie była nazwana.

Uczestnicy i realizatorzy

W naszej podróży mogli uczestniczyć uczniowie klas I-VI, którzy tworzyli mniejsze lub większe załogi. Każda załoga mogła stworzyć swój totem, maskotkę lub znak rozpoznawczy oraz wymyśleć piosenkę, wiersz, rymowankę lub hasło. Wszyscy mieli prawo wypowiedzieć swoje zdanie na temat pomysłów innych i podać własną propozycję.

Każda załoga miała swojego kapitana, którym był nauczyciel. Jego rola polegała przede wszystkim na ukierunkowaniu pracy grupy i zachęcania do twórczego myślenia. Wspólnie ustalono kodeks podróży oraz jej trasę.

Kompasem każdej wyprawy stały się wskaźniki myślenia dywergencyjnego takie, jak: płynność, giętkość, elaboracja (staranność), oryginalność, wrażliwość na problemy i myślenie pytajne.

Nasi przeciwnicy- INHIBITORY nieustannie:

• nakazywali nam zmianę obranego kursu podróży,

• walczyli z naszą: oryginalnością, giętkością, płynnością, starannością i wrażliwością,

• zakazywali budzenia motywacji poznawczej, pozytywnego nastawienia, aktywności i radości,

• utrudniali przekraczanie barier myślenia konkretno-obrazowego,

• bronili stereotypowego myślenia, egoizmu, nudy i zwątpienia.

Przebieg zajęć

Każde zajęcia różniłyby się od siebie, ale przebiegały mniej więcej według następującej kolejności:

Etap I czyli rozgrzewka, która mogłaby obejmować ćwiczenia interpersonalne podnoszące nastrój i przygotowujące grupę do wysiłku umysłowego a także ćwiczenia ruchowe.

Etap II czyli ćwiczenia myślenia pytajnego i jego trzech zdolności- zdolności dostrzegania problemów, zdolności formułowania pytań oraz zdolności redefiniowania problemów.

Etap III czyli ćwiczenia myślenia kombinacyjnego mające na celu pobudzenie do twórczego łączenia.

Etap IV czyli ćwiczenia myślenia transformacyjnego aż po ćwiczenia technik heurystycznych dla bardziej wtajemniczonych.

Formy pracy

Każde spotkanie załogi to przede wszystkim szereg czynności zwanych gimnastyką umysłu i ciała. Może ona odbywać się w formie:

1. Organizacyjnej (indywidualnej, diady, triady, grupy-załogi, zbiorowej).

2. Podmiotowej (proosobowej, prospołecznej).

3. Przedmiotowej (percepcyjnej, intelektualnej, emocjonalno-motywacyjnej, zewnątrz słownej, percepcyjno-motorycznej.

Propozycje realizacji „Podróży do twórczości” w formie wyimaginowanych wypraw:

1. Wyprawa I: „Płyniemy z Kaliope na Wyspy Szczęśliwe”

Karta wyprawy twórczej

Nazwa wyprawy	„Płyniemy z Kaliope na Wyspy Szczęśliwe”
Termin wyprawy	Od 1IX 2005r. do 31 VI 2006r.
Przewidziany czas	40 jednostek lekcyjnych
Uczestnicy	Uczniowie różnych klas szkoły podstawowej
Kapitanowie	Nauczyciele realizujący program
Przewodnik	Piękna Kaliope (jedna z dziewięciu muz, córka Zeusa)
Cel indywidualny każdego podróżnika	Dotarcie na własne Wyspy Szczęśliwe (odkrycie, poznanie lub rozwinięcie swoich zdolności twórczych)
Trasa podróży	Miejsce rozpoczęcia wyprawy-szkoła podstawowa, Podróż po bezkresnych wodach twórczości i odwiedzenie czterech wysp: Wyspa (rozumowanie przez analogię), Wyspa (kojarzenie), Wyspa (metaforyzowanie), Wyspa (definiowanie i redefiniowanie). Dotarcie do Wysp Szczęśliwych- zakończenie wyprawy (ewaluacje, wnioski i spostrzeżenia). Powrót do miejsca rozpoczęcia wyprawy.
Inhibitory	Piraci

2. Wyprawa II: „Szukamy Kory w Królestwie Hadesa”

Karta wyprawy twórczej

Nazwa wyprawy	„Szukamy Kory w Królestwie Hadesa”
Termin wyprawy	Od 1IX 2006r. do 20 VI 2007r.
Przewidziany czas	40 jednostek lekcyjnych
Uczestnicy	Uczniowie różnych klas szkoły podstawowej
Kapitanowie	Nauczyciele realizujący program
Przewodnik	Demeter (matka Kory)
Cel indywidualny każdego podróżnika	Dotarcie do Królestwa Hadesa (odkrycie, poznanie lub rozwinięcie swoich zdolności twórczych)
Trasa podróży	Miejsce rozpoczęcia wyprawy-szkoła podstawowa, Podróż po podziemnych bezkresach twórczości i odwiedzenie czterech podziemnych księstw: Księstwo(rozumowanie przez analogię), Księstwo (kojarzenie), Księstwo (metaforyzowanie), Księstwo (definiowanie i redefiniowanie). Dotarcie do pałacu Hadesa- zakończenie wyprawy (ewaluacje, wnioski i spostrzeżenia). Powrót do miejsca rozpoczęcia wyprawy.
Inhibitory	Podziemne stwory, nimfy i boginki zła

Wyprawa III: „W poszukiwaniu gwieździstej przygody”

Karta wyprawy twórczej

Nazwa wyprawy	„W poszukiwaniu gwieździstej przygody”
Termin wyprawy	Od 1IX 2007r. do 20 VI 2008r.
Przewidziany czas	40 jednostek lekcyjnych
Uczestnicy	Uczniowie różnych klas szkoły podstawowej
Kapitanowie	Nauczyciele realizujący program
Przewodnik	Kometa Eureka (jedna z komet poruszających się po „gwieździstym szlaku”)
Cel indywidualny każdego podróżnika	Dotarcie na własne Orbity Ukrytej Wyobraźni (odkrycie, poznanie lub rozwinięcie swoich zdolności twórczych)
Trasa podróży	Miejsce rozpoczęcia wyprawy-szkoła podstawowa, Podróż po bezkresnych otchłaniach twórczości i odwiedzenie czterech fragmentów Wszechświata: Skaliste planety: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars oraz ich Księżyce (rozumowanie przez analogię), Gazowe planety: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun i ich Księżyce (kojarzenie), Planety karłowate (metaforyzowanie), Małe Ciała Układu Słonecznego (definiowanie i redefiniowanie). Dotarcie na Własne Orbity Ukrytej Wyobraźni- zakończenie wyprawy (ewaluacje, wnioski i spostrzeżenia). Powrót do miejsca rozpoczęcia wyprawy.
Inhibitory	Ufopsotki

4.Wyprawa IV: „ W Krainie Uczuć”

Karta wyprawy twórczej

Nazwa wyprawy	„ W Krainie Uczuć”
Termin wyprawy	Od 1IX 2008r. do 10 VI 2009r.
Przewidziany czas	40 jednostek lekcyjnych
Uczestnicy	Uczniowie różnych klas szkoły podstawowej
Kapitanowie	Nauczyciele realizujący program
Przewodnik	Mały Książę (podróżuje po różnych planetach i poznaje różne istoty, ich problemy i radości)
Cel indywidualny każdego podróżnika	Dotarcie do swojej Krainy Wyjątkowych Uczuć zgodnie z mottem Małego Księcia: „Szukać należy sercem” (odkrycie, poznanie lub rozwinięcie swoich zdolności twórczych)
Trasa podróży	Miejsce rozpoczęcia wyprawy-szkoła podstawowa, Podróż po bezkresnych poziomach twórczości i odwiedzenie czterech Krain: Kraina Smutku(rozumowanie przez analogię), Kraina Radości (kojarzenie), Kraina Gniewu i Złości (metaforyzowanie), Kraina Obojętności i Bezsilności (definiowanie i redefiniowanie). Dotarcie do Wysp Szczęśliwych- zakończenie wyprawy (ewaluacje, wnioski i spostrzeżenia). Powrót do miejsca rozpoczęcia wyprawy.
Inhibitory	Psujki, Płaczki, Gniewki i Krzykule

Zestawy ćwiczeń

………………………………………………………………………………………………

Przykładowe testy

…………………………..…………………………………………………………………

Ewaluacja

…………….………………………………………………………………………………

Spostrzeżenia i wnioski

………………………………………………………………………………………………

Wprowadzenie

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Schemat programu:

Wyprawa I: „Płyniemy z Kaliope na Wyspy Szczęśliwe”

Wyprawa II: „Szukamy Kory w Królestwie Hadesa”

Wyprawa III: „W poszukiwaniu gwieździstej przygody”

Wyprawa IV: „ W Krainie Uczuć”

---