Egz. Z antropologii kultury

WYKŁADY - ZAGADNIENIE NR 4

„Pojęcie kultury”

1. Podstawowe rozumienie kultury

*** Etapy / perspektywy ujęcia kultury:

1. badania ewolucyjne

2. badania holistyczne

3. badania ideacyjne

[ Ad. 1 ] rozwój przez zmiany

Perspektywa badań ewolucyjnych. Kultura towarzyszy człowiekowi od zawsze.

[ Ad. 2 ] badacze terenowi, kultura rozumiana w liczbie mnogiej

Mnogość kultur, koncentracja na różnicach między kulturami różnych społeczeństw. Badanie kultury to wydobywanie tego, co swoiste

RELATYWIZM KULTUROWY

[ Ad. 3 ] za każdym dorobkiem kulturowym stoją jakieś reguły, zasady etc

- dziś odchodzi się od perspektywy holistycznej na rzecz przestrzeni znakowej

- analogia pomiędzy kulturą a językiem (kod, określone reguły ukryte za konkretnymi zachowaniami - artefaktami)

KULTURA JEST Z IDEI, A NIE Z ZACHOWAŃ

*** Cycero:

CULTURA AGRI CULTURA ANIMA

(związana z uprawą ziemi) (uprawa duszy, kształtowanie i pielęgnowanie osobowości)

• Grecy nie używali jeszcze określenia „kultura” - używali określenia „paideia”

• społeczeństwo jest bardzo ważnym elementem dla wytwarzania kultury

*** Definicja F. Tylor'a:

„(…) takie pojęcie wiedzy, wierzeń, nauki, sztuki, moralności, prawa, zwyczajów, obyczajów, które w wyniku działalności człowiek sobie przyswaja”

*** Definicja A. Bastien'a:

„(…) nauka o człowieku w odniesieniu do jego socjalnego sposobu zachowania”

*** Definicja inna:

„(…) kultura, czyli cywilizacja (…)” (obejmująca sfery życia człowieka tj. wierzenia, moralność, sztukę, prawa, obyczaje)

***

• człowiek jest ogniwem socjalności

• kultura to uczenie się

• przechodzenie od form prostych do złożonych

*** Tekst Klobera i Kluckhohna:

• przebadali ok. 150 definicji kultury

• usystematyzowali

• podział na rodzaje definicji kultury

*** RODZAJE DEFINICJI KULTURY (wg Klobera i Kluckhohna):

1. Numeryczne (zbliżone do perspektywy ewolucyjnej)

• wyliczanie, tak jak w definicji Tylor'a. Kultura traktowana w sposób nominalny

2. Historyczne

• dziedzictwo kulturowe

• obiektywizacja

• tradycja

Stefan Czerniowski (głęboko związany ze szkołą Durkheima):

Jego definicja historyczna kładzie duży nacisk na długie trwanie kultur

M. Mead . Transmisja kultury poprzez kulturę:

• postfiguratywna (rodzice dzieci)

• konfiguratywna (zmieniony ład. Ingerencja zewnętrzna)

• postfiguratywna (dzieci rodzice)

3. Normatywne

• kultura to nie zachowania

• kultura to zasady, reguły, projekty, plany, w zgodzie z którymi się zachowujemy

W. Goodenough:

• kultura nie jest materiałem. Jest organizacją formami przedmiotów. Formy ludzie mają w głowie.

• kultura jest organizacją podstawowych idei, które wyznaczają sposób myślenia, działania i odczuwania (za każdym działaniem kryją się pewne „efekty uboczne”)

• system znaków nie zawsze uświadamiany

• kultura jest zjawiskiem mentalnym

Clifford Geertz:

„(…) kulturę ujmować można rozumieć najogólniej jako system mechanizmów kontrolnych, planów, reguł, instrukcji, które kierują ludzkim zachowaniem”

- badacz jako „deszyfrant”

Jakaś wiedza…(poznać !!!)

Jakiś obrzęd… (poznać !!!)

4. Psychologiczne

• kultura jest przyswajana w etapie socjalizacji

• „kultura to zespół zachowań wyuczonych i ich rezultatów” (R. Linton)

5. Strukturalne

• kultura jest swoiście zorganizowaną całością

• kultura to uporządkowany zbiór (instytucji)

• przedstawiciele : Filtr, Malinowski, Radcliff-Brown

• kultura jest jedyna w swoim rodzaju - nie ma dwóch identycznych kultur (nie można zatem porównywać kultur)

• ważne są relacje, powiązania

• zależności pomiędzy elementami kultury mają charakter funkcjonalny (czemuś służą)

• kultura ma zaspokajać potrzeby i integrować (aparat adaptacyjny)

6. Genetyczne

• kultura jako cecha gatunkowa człowieka

• definicje materialistyczne (kultura jako „sztuczne środowisko”)

• definicje ideacyjne:

• kultura dotyczy pewnych idei

• przedstawiciele: J. Huzinga, Lawrence, U. Kull

*** Badania a użycie definicji:

badania ewolucyjne:

• def. numeryczne

• def. genetyczne

• def. historyczne

badania holistyczne

• def. strukturalne

• def. psychologiczne

badania ideacyjne

• def. normatywne

2. Rozróżnienie

*** atrybutywne = dystrybutywne

• atrybutywne:

• „kultura” rozumiana w liczbie pojedynczej

• kultura jest uniwersalna

• odnosi się do cechy gatunkowej człowieka

• dystrybutywne:

• „kultura” rozumiana w liczbie mnogiej np. kultura chłopska, łowiecka etc

*** szerokie = wąskie /zakres słowa „kultura”/

• szerokie:

• kultura obejmuje przedmioty, idee i zachowania

• badania holistyczne

• wąskie:

• zawęża się pojęcie tylko do rzeczywistości znakowej (ideacyjna perspektywa).

• Łatwiej interpretować kultury, nawet odległe w czasie (+ porównanie)

• przy badaniach ideacyjnych

*** etik = emik

• 
  instytucje rzeczy namacalne, obserwowalne

• 
  zjawiska mentalne symboliczne wyposażenie naszego umysłu

Wyróżniamy 2 rodzaje badań (wg Goodenough i Pike)

• ETIK (etic):

• obserwowalne

• pozaznakowe

• EMIK (emic):

• odwoływanie się do świadomości badanych

• wg antropologii emicznej jeden człowiek to już jest kultura

Punktem wyjścia powinien być EMIK, punktem dojścia powinien być ETIK

1

---