I. PARADYGMAT BIOTECHNOLOGICZNY (wiek XIX do połowy XX)

Istota wf - rozwijanie ciała ucznia poprzez aktywność fizyczną

1.„Wychowanie ciała” (hodowanie) - J. Śniadecki

Fizyczne wychowanie dzieci

-od narodzin do siódmego roku życia

Sam proces wychowania dla Śniadeckiego jest procesem świadomego i celowego działania, mającego, , nie tyle zapewnić dzieciom osiągnięcie doskonałości, ile zbliżenie się do niej.

Śniadecki twierdzi iż, proces ten powinien odbywać się na wsi, gdzie warunki są zupełnie optymalne w przeciwieństwie do miasta. Dzieci wychowywane na wsi posiadają większą swobodę . Same w odpowiednim dla siebie tempie i czasie poznają życie . Dzięki czemu najpierw dochodzi do umocnienia ciała w naturalny sposób poprzez raczkowanie, pełzanie itd., co następnie owocuje nauczenie sztuki jaką jest chodzenie. W kolejnych etapach z chodu dzieci przechodzą do biegu. Ważnym elementem jest to aby odpowiednio dobierać miejsce do tej nauki, w celu zapewnienia dziecku należytego bezpieczeństwa. Oczywistym faktem jest przecież to, że dojście do perfekcji danej umiejętności poprzedza wiele niepowodzeń, które wg Śniadeckiego przynoszą w późniejszym życiu wiele pozytywów.

Poprzez małe porażki dziecko szybko nabiera sił i odwagi , która wg Śniadeckiego pochodzi z ufności we własne siły. Następnie należy przejść do kolejnej lekcji, która polega na zmianie warunków, na bardziej górzyste, nierówne a z czasem nawet niebezpieczne w celu odbycia „ostatniej lekcji chodzenia a pierwszej odwagi”.

Zupełnie inaczej ten sam proces chodzenia Śniadecki opisuje w środowisku miejskim. Twierdzi on, że dzieci te nie posiadają ważnej swobody, traktowane są zbyt „pieczołowicie”. Osoby dorosłe kierują ich każdym ruchem przez co ograniczają naturalny rozwój dziecka, co podobno ma ogromny wpływ na psychikę dziecka. Autor uważa, że dzieci z miast przez wszystkie te ograniczenia traktują siebie jako wyższe istoty, które spoglądają na innych z góry traktując ich jako niewolników lub własną służbę. Z drugiej strony ich ciało jest słabe i wszystkie wykształcone ruchy są niepewne i mało stanowcze.

Śniadecki twierdzi , że wychowanie dziecka aż do ukończenia siódmego roku życia powinno mieć tylko i wyłącznie charakter fizyczny.

Okres do siódmego roku życia ma za zadanie stworzenie „fundamentów dobrego zdrowia” Jak twierdzi autor poważnym elementem, który zagraża zdrowiu dziecka jest, zbyt szybkie wdrażanie go w proces nauki. Spowodowane jest to, jeszcze nie dostatecznie rozwiniętą pamięcią a co za tym idzie układem nerwowym. Nie dość, że nauka nie przyniesie pożądanych efektów to może spowodować osłabienie zdrowia. Doprowadzić to może wytworzenia w dziecku „nieprzełamanego wstrętu do każdej umysłowej pracy”

Zdaniem Śniadeckiego dzieci do lat siedmiu powinny się uczyć jak najbardziej, ale bez książek i innych podobnych pomocy naukowych. Proces nauki powinien odbywać się w toku „beztroskiej zabawy”. Zadaniem osób dorosłych jest kierowanie takim dzieckiem w takie miejsca oraz dobieranie takich zabawek i przedmiotów, które zagwarantują i umożliwią nauczenie tylko tych rzeczy, które w danym momencie są potrzebne temu dziecku.

Dziecko wg Śniadeckiego powinno być zawsze w ruchu i pracy, jedynymi możliwościami odpoczynku jakie powinny znać to sen oraz pora posiłków. Ich umysł, powinien być czysty i skupiony tylko i wyłącznie na zabawie. W momencie gdy ich układ nerwowy odpowiednio się rozwinie same poprzez ich naturalną ciekawość podejmą naukę

Kolejną ważną rzeczą wg Śniadeckiego jest system kar w procesie wychowania. Przy stosowaniu kar należy posiadać wiedze o tym, że nie odpowiednie władanie tym elementem może przynieść negatywne skutki w przyszłości. Nie należy korzystać z takich kar, które dzieci „mocno przerażają lub wstrząsają gwałtowanie” , a nawet w młodym wieku oswajać dzieci z rzeczami, które mogą wywoływać u nich strach lub też jakąkolwiek obawę np. żaby, pająki itd. Śniadecki w swej pracy porusza także kwestię hartowania organizmu , mówi o tym iż dziecko powinno być tak ubrane aby jego strój nie krępował żadnego jego ruchu, aby mogło swobodnie ćwiczyć i wzmacniać każdą część swojego ciała. Ta główna zasada tyczy się nie tylko chłopców ale także dziewczynek. Należy także dobierać ubiór do poru roku oraz panującej temperatury. Dziecko powinno zostać przyzwyczajane do gorąca, zimna, wiatru, burzy innych czynników pogodowych. Jak mówi Śniadecki powinno się umożliwić dziecku czasami wygłupy na deszczu lub śniegu, aby doświadczyło takich rzeczy jak odmrożenie czy przemoczenie. Lecz przy hartowaniu nie powinno się zapomnieć o najważniejszej zasadzie

uważa, że jako rodzice powinniśmy dawać możliwość dzieciom spać tak długo na ile im się podoba, ponieważ jest to ich naturalna cecha którą traci człowiek wraz z wiekiem. Aby zapewnić dziecku optymalne warunki snu ale także, odpowiednio długi sen nie powinno się doprowadzać do sytuacji kiedy dziecko zasypia późnymi wieczorami.

Autor uważa, że dzieci do 7 roku życia powinny być karmione bardzo często lecz małymi dawkami. W zasadzie dzieci mają jeść „kiedy się im chce i kiedy im dadzą”. Śniadecki wymienia także potrawy, które powinny być nie znane dla dzieci takie jak: potrawy korzenne, słone i mięsa mocno rozpalające oraz trunki gorące”.

Jednak zwraca istotną rolę mięsa w życiu dziecka. Te z nich, które są słabe lub leniwe muszą spożywać mięso lecz w odpowiednich ilościach.

KRYTYKA WYCHOWANIA CIAŁA JĘDRZEJA ŚNIADECKIEGO

1) Zbytnia koncentracja na celach doraźnych w wychowaniu fizycznym (ćwiczeniach cielesnych, hartowaniu, pielęgnacji itp.).

 

2) Ujęcie wychowania fizycznego wyłącznie jako wychowania zdrowotnego (lekarskiego).

3) Nie zwrócenie uwagi na cele perspektywiczne (osobowościowe) w wychowaniu fizycznym (w tym zdrowotnym).

2.„Wychowanie przez ciało” - E. Piasecki, W. Osmolski

CELE GŁÓWNE WG EUGENIUSZA PIASECKIEGO TO: CELE FIZYCZNE -Zdrowie -Sprawność, CELE DUCHOWE -Dzielność -Piękno

-ZDROWIE OSOBNIKA JEST UWARÓNKOWANE OD -wrodzonych właściwości osobnika -wychowania intelektualnego z zakresu nauk medycznych -profilaktycznego badania stanu zdrowia uczniów, -całokształtu organizacji i urządzeń, dotyczących higieny domowej, szkolnej i publicznej, -prac,.ly mięśniowej

- SPRAWNOŚĆ CIELESNA- Zależy od cech dziedziczonych, ale możemy ja spotęgować przez celowe zabiegi. Ćwiczenia cielesne wywołują przerost mięśni, wzmagają obszerność ruchów w stawach, poprawiają koordynację ruchów. Nauczyciel przedstawia nowe ruchy i postawy, albo pracuje nad ich doskonaleniem u ucznia.

- DZIELNOŚĆ- W tym przypadku cel i środki użyte są prawie wyłącznie natury psychicznej i jedynie nierozerwalny ich związek z ćwiczeniami ciała sprawiają, że pozostają domeną wychowawcy fizycznego.

Czas świadomej reakcji jest właściwością indywidualną ucznia. Wychowanie fizyczne obfituje w sytuacje, gdzie umówiony sygnał lub prawidłowa gra, czy też grożący cios lub upadek, wymagają celowej i szybkiej reakcji. Czas reakcji ulega skróceniu, dając dyspozycję, zwaną w mowie potocznej przytomnością umysłu, ciętością czy obrotnością.

- PIĘKNO- Nie jest to dziś jednoznaczne pojęcie. W kulturze panuje ogólny zarys piękna i przez ćwiczenia ciała dążymy do jego rozwoju. Ważny jest fakt , że ćwiczenia zapewniają prawidłową i piękną postawę. Oczywiście wszystko to pod warunkiem, że zastosowane ćwiczenia gimnastyczne i sportowe, będą wspomagać zamierzoną harmonię ciała, korygując wzajemnie jednostronność poszczególnych elementów. PIĘKNO RUCHU Piękno to pochodzi z trzech głównych źródeł:1.Z odczutej przez widza doskonałej celowości, odnosi się to do ruchów, ale również do budowy i postawy ciała.2.Objawia się w tańcu, jest to samoistna harmonia układu ciała, niezależnie od jakiegokolwiek celu-, prócz piękna.3.Polega na układzie ruchów w czasie- na rytmie.

WŁADYSŁAW OSMOLSKI

- wypowiadał się pośrednio na temat celów WF - proponował on wprawdzie w zamian za termin „Wychowanie Fizyczne” nazwę „fizjoedukacja”, który - jego zdaniem - lepiej oddaje źródło bodźców wychowawczych, a te są zarówno fizyczne, jak i psychiczne natomiast skutki zadziałania bodźców dalece rozpościerają się na całego człowieka, przebiegając od prostych stosunkowo odruchów do inteligencji i twórczej pracy umysłowej, użycie sił natury połączonych z ruchem mięśniowym dla celów wychowawczych odświeża organizm oraz daje efekty rozrywkowe i wypoczynkowe, Pośród zagadnień, na które Osmolski zwracał uwagę, znalazły się: przystosowanie do środowiska, hartowanie ustroju ,przyrost masy i budowa ciała, wzmacnianie zdrowia ,rozwijanie sprawności ruchowej, wdrażanie do lojalnego współzawodnictwa i wysiłku, panowanie nad odruchami, poczucie pełni przeżyć psychicznych oraz wyrabianie charakteru, dyscypliny i zaradności życiowej

KRYTYKA WYCHOWANIA PRZEZ CIAŁO OSMOLSKIEGO I PIASECKIEGO

1) Błędne przekonanie o tym, że wyłączne usprawnianie ciała prowadzi do wszechstronnego rozwoju osobowości, w tym osobowości dbającej o ciało. 

2) Zbytnia koncentracja na celach doraźnych wychowania fizycznego.

3.„Kształtowanie ciała i wychowanie [moralne]” - Z. Gilewicz

I przełom paradygmatyczny (lata 30 te) - oprócz potrzeby doraźnego kształtowania ciała pojawia się potrzeba oddziaływania na rozwój moralny ucznia

Teoria wychowania fizycznego - nauka o potrzebach, możliwościach i sposobach regulowania rozwoju somatycznego podłoża osobowości człowieka.

Ciało ludzkie to materialne podłoże przejawów ludzkiego ducha.

We wszystkich układach społecznych stosunków, aż po dzień dzisiejszy, wysoko ceniony był biologicznie mocny typ człowieka. Zmierzch cywilizacji Greków i Rzymian nastąpił wówczas, gdy ćwiczenia fizyczne przestały być jednym ze sposobów życia klas panujących i przeistoczyły się w krwawe widowiska (gladiatorstwo). Również kresowi państwa polskiego towarzyszyły zniewieściałość szlachty i fizyczne zaniedbanie ludu.

CELE KSZTAŁTOWANIA CIAŁA I WYCHOWANIA:

1) swoiste, bezpośrednie, bezwzględnie osiągalne, czyli kształtowanie ciała:

struktury somatycznej

czynności wegetatywnych, narządów zmysłowych

nawyków i upodobań ruchowych

ogólnych cech sprawności (szybkości, zręczności, siły, wytrzymałości)

2) nieswoiste, pośrednie, względnie osiągalne, czyli naciski wychowawcze:

rozbudzenie zainteresowań i zamiłowań

wdrażanie do wysiłku woli (motywującej do wysiłku fizycznego)

wpajanie nawyków świadomego działania i koncentracji uwagi

wpajanie wiary w swe siły i uczenie krytycznej ich oceny

rozbudzanie społecznie pożądanych postaw życiowych

(w zakresie charakteru, moralności i woli)

Cele nieswoiste muszą pokrywać się ze swoistymi, nadawać im kierunek,  być uzasadnieniem ich sensu i weryfikatorem ich społecznej wartości,  lecz wychowawca fizyczny powinien realizować przede wszystkim cele swoiste.

Faza rozwojowa człowieka 6 - 13 lat:

w fazie tej uczeń przyswaja (względnie) trwale wiele nawyków zachowania i postępowania, które cechując jego moralność, z trudem dają się przekształcić w kolejnych fazach rozwojowych.

W najważniejszym momencie kształtowania się osobowości (moralnej i nie tylko) oddajemy dziecko w ręce najmniej kompetentnych nauczycieli (moralizatorów).

Wysoko kwalifikowani nauczyciele ćwiczeń cielesnych, z dużym przygotowaniem pedagogicznym, spełniają rolę trenerów dorastającej młodzieży.

KRYTYKA KSZTAŁTOWANIA CIAŁA I WYCHOWANIA GILEWICZA

1) W praktyce podporządkowanie celów nieswoistych (nacisków wychowawczych) celom swoistym (kształtowaniu ciała). 

2) Zbytnia koncentracja na celach swoistych wychowania fizycznego.

3) Ograniczenie celów nieswoistych do kształtowania moralności ucznia (społecznie pożądanych postaw życiowych ).

II. PARADYGMAT KULTUROWY (od 1973 r. do dziś)

Istota wf - wyrobienie w osobowości ucznia trwałych nawyków dbałości o ciało przez całe życie

4.F. Znaniecki (1928) - wf to urabianie typów fizycznych na potrzeby grupy społecznej

Każda GRUPA SPOŁECZNA INTERESUJE SIĘ CIAŁAMI SWOICH CZŁONKÓW.

Znaniecki podkreślał że w wychowaniu fizycznym chodzi nie tylko o to

Aby wychowanek wykonywał pewne czynnośi bezpośrednio w trakcie procesu wychowawczego ale ważne jest to by nabrał on chęci i zdobył umiejętności ułatwiające mu działanie po uniezależnieniu się od wychowawcy. Znaniecki przedstawia nam typy. Typ higieniczny, typ geneonomiczny, typ obyczajowo- estetyczny, typ hedonistyczny, typ fizyczno-utylitarny

Higieniczne czyli rozwój właściwości zdrowotnych- Celem głównym jest walka przeciw śmierci, chorobie, niedostatkowi oraz zniszczeniu. Są w nią włączone często większe grupy ludzi (rodziny, wsie, parafie, gminy, miasta) Samobójstwo członka jest osłabieniem grupy w walce ze śmiercią, przełamaniem solidarności, której ta walka wymaga. Wspólne spożywanie pokarmu jest narzędziem wytwarzania mistycznej jedności między uczestnikami. Niektóre z zabiegów higienicznych mających na celu wzmocnienie osobnika jak np.. Zanurzenie w zimnej wodzie lub na śniegu ma charakter sprawdzianów żywotności danej jednostki. Higiena powinna być prowadzona od samego poczęcia i powinniśmy zwracać na nią szczególną uwagę , gdyż przy zaniedbaniu niektórych czynności możemy negatywnie wpłynąć na stan zdrowia i organizm co w konsekwencji może skończyć się chorobą a pozniej śmiercią co przeczy celowi głównemu wychowania higienicznego.

Geneonomiczny czyli rola genetyczna i troska o jakość i ilość przyszłych pokoleń- determinacja społeczna dokonująca się ze względu na rolę genetyczną ludzi, jako rodziców przyszłego pokolenia. Typy geneonomiczne - podział ogólny jednostek ludzkich:
a) dodatnie - pojęte jako płodne, zapewniające liczne potomstwo, albo jako takie, których potomstwo będzie pod wpływem biologicznym wysoce wartościowe bez względu na liczbę.
b) ujemne - pojęte jako bezpłodne, albo jako płodzące potomstwo mało wartościowe.

Hierarchiczne kategorie dzisiejszych typów geneonomicznych:
a) typy o potomstwie licznym i biologicznie dodatnim,
b) typy o potomstwie dodatnim choć nielicznym,
c) typy o potomstwie ujemnym lecz nielicznym,
d) typy o potomstwie licznym i biologicznie ujemnym.

Obyczajowo-estetyczny- Znaniecki pisząc o wychowaniu obyczajowo-estetycznym odnosi się głównie do ubioru, ciała oraz zachowań ruchowych. Bazuje on na grupach społecznych, na których obrazuje różnice i znaczenie w ubiorze mówiąc o tym iż każde społeczeństwo obiera sobie inny styl ideału estetycznego. Dla jednych może to być ideałem, a dla innych jest estetycznie ujemne. Często ideał estetyczny odnosi się do wzoru obyczajowego, przyzwyczajeń i tradycji, np. noszenie futer na północy, czy turbany u arabów, może to także mieć związek z warunkami klimatycznymi. W tym wypadku także mogą mieć znaczenie wierzenia magiczne np.. Tatuowanie ciała dla ochrony magicznej przed np. demonami w niektórych plemionach Afrykańskich. Typ obyczajowo-estetyczny zawiera 3 typy estetyczne elementarne: Stały typ cielesny (związany z ciałem) Typ kostiumowy (z ubiorem)

Typ kinetyczny (z ruchem)

Hedonistyczny czyli stosunek do doświadczeń przyjemnych i przykrych- Dwa główne typy hedonistyczne: I - typ hedonistyczny bierny: ciało jako źródło wartości hedonistycznej dla innych, II - typ hedonistyczny czynny: ciało jako źródło przyjemności i przykrości dla nas samych. BIERNY: Ciało jako przedmiot seksualny dla innych: Ciało jako wartość seksualna jest przedmiotem pozytywnego zainteresowania, Kształceni zaczyna się z chwilą rozpoczęcia dojrzewania płciowego lub później. Cudze ciało jako wartość spożywcza: Obcy stawiany jest w tej samej kategorii co zwierze, ale pokarm z ciała ludzkiego ma specjalną, wyjątkową moc, udzielającą się spożywającemu. CZYNNY: Środowisko społeczne wymaga od nich regulowania własnego życia hedonistycznego zgodnie z pewnymi ustalonymi ideałami, Osobnik jest charakteryzowany i oceniany biegunowo: Jeżeli jest zdolny do dania innym seksualnej rozkoszy - przedstawia wartość dodatnią, jeżeli nie jest zdolny - wartość ujemną

fizyczno-utylitarny czyli zręczność, uzdolnienia, przyzwyczajenia jako podstawa wszelkiego działania- Dwa typy fizyczno utylitarne: I - typ uprzedmiotawiany i oceniany ze względu na użytek jego ciała jako narzędzia własnych jego czynności: Ma charakter przejściowy, przygotowawczy, jest wynikiem przemyślanej, planowanej organizacji działalności wychowawczej, przy której przygotowanie fizyczne do jakiejś złożonej i trudnej funkcji zawodowej poprzedza samo ćwiczenie w wykonywaniu tej funkcji.

, II - typ, którego społeczne ujęcie i ocena zależy od roli, jaką jego ciało ma spełniać w charakterze narzędzia czynności cudzych: Typ ten charakteryzuje się opanowaniem określonych czynności elementarnych, umiejętnością ich łączenia w jakąś wyspecjalizowaną czynność.

W zakresie funkcji społecznej są wyłącznie organicznymi narzędziami „rękami roboczymi”

Przykład: dawnej służby wojskowej, gdzie operowało się zwartymi grupami żołnierzy. Dowódca wydawał rozkazy, a żołnierz mechanicznie, automatycznie je wykonywał - strzelał, walczył w ręcz, bo tak został wychowany w okresie przygotowawczym

Stan ciała człowieka decyduje o pełnieniu w grupie określonych ról społecznych.

WYCHOWANIE FIZYCZNE TO URABIANIE TYPÓW FIZYCZNYCH

ZGODNIE Z ZAPOTRZEBOWANIEM SPOŁECZNYM

obejmuje:

bezpośredni wpływ na ciało wychowanka bez jego woli oraz

wpływ na osobowość wychowanka, aby ta w przyszłości modyfikowała ciało.

KLASYFIKACJA TYPÓW FIZYCZNYCH:

1. TYP HIGIENICZNY - zdolny do dbałości o życiodajność swojego ciała dziś (za życia), dbałość rozumiana jest jako ratowanie i ochronę zdrowia - HIGIENA NEGATYWNA oraz doskonalenie witalności ciała - HIGIENA POZYTYWNA.

2. TYP GENEONOMICZNY - zdolny do dbałości o ciało ze względu na witalność następnego pokolenia (przekazujący „zdrowe geny” swoim dzieciom);

WYCHOWANIE GENEONOMICZNE to społeczny proces ochrony i potęgowania genetycznego potencjału człowieka („krwi gatunkowej” - narodu, państwa, rodu);

EUGENIKA - doskonalenie natury.

3. TYP HEDONISTYCZNY - zdolny do odczuwania przyjemności i przykrości poprzez ciało (hedonista - asceta); WYCHOWANIE DO KULTURY SEKSUALNEJ to uczenie korzystania ze środków komfortu, umiejętności erotycznych i kultury erotycznej oraz uczenie wstrzemięźliwości (odraczania gratyfikacji - zaspokajania potrzeb); grupa społeczna mało uwagi poświęca na uczenie swoich członków w/w umiejętności.

4. TYP OBYCZAJOWO-ESTETYCZNY - zdolny do dbania o swoją powierzchowność jako o byt społecznie ważny; 3 PODTYPY: CIELESNY (proporcje ciała), KOSTIUMOWY (ubiór) i ruchowy (taniec - pochodzenie religijne); każda grupa społeczna obiera sobie ideał piękności ciała; ten rodzaj wychowania fizycznego jest najefektywniejszy (łatwo jest grupie tę sferę kontrolować).

5. TYP UTYLITARNY - zdolny do dbania o ciało jako o narzędzie pracy (obejmuje: zręczności w posługiwaniu się narzędziami, uzdolnienia ruchowe, koordynację ruchową, automatyzmy, nawyki).

6. TYP SPORTOWY - dbający o ciało z zamiarem pokonania przeciwnika w uczciwej formie fizycznego przeciwdziałania; rodowód sportu - biegi, skoki, jazda konna to czyny, które straciły swą użyteczność i stały się tradycją kulturową przekazywaną z pokolenia na pokolenie w sporcie.

5.M. Demel - „Szkice krytyczne o kulturze fizycznej” (1973)

Maciej Demel - II przełom paradygmatyczny = „wychowanie do KF”, czyli kształtowanie świadomej, afirmatywnej i aktywnej postawy na rzecz dbałości o ciało.

Aby osobowość zmieniała ciało - zmieniaj osobowość ucznia

- zmieniaj ciało ucznia

Krytyka wychowania fizycznego - Demel

1. Konkluzje: usportowienie programów wf pociąga za sobą niedoceniane rangi przedmiotu wf i nauczyciela wf

2. Wyniki badań: tylk 14% uczniów ma predyspozycje do osiągania wyników w sporcie; 86% uczniów frustruje się sportem.

Pryczyny:
a) uznanie wf za przedmiot typowo dydaktyczny, z pominięciem funkcji wychowawczej; N staje się instruktorem ćwiczeń cielesnych.

b) WF gratyfikuje sport, który jest:

-elitarny - zakłada selekcję i eliminację

-operuje skalą bezwzględną - prowadzi do frustracji większości dzieci

-kreuje negatywne wzory wychowania

-hasło „sport masowy” się nie sprawdziło

Koncepcja wf :

1.Powinna obejmować wszystkie wartości, które wiążą się z funkcjonowaniem zdrowego człowieka (budowa, spr. fiz., wydolność, uroda ciała, postawy i przekonania, nawyki, odporoność)

2.Masowa KF powinna wykraczać poza ramy sportu

3.Krzewienie KF powinno być związane z kształtowaniem świadomej, afirmatywnej, aktywnej postawy wobec ciała i jego potrzeb

4.WF powinno być kursem propedeutycznym przygotowującym do przyszłego życia

5.WF jest fundamentem sportu, rekreacji, turystyki, a nie szeregowym składnikiem kf

6.Programy WF powinny obejmować formy szkolne oraz poza szkolne.

Nowoczesność WF powinna obejmować trendy rozwojowe systemu oświaty (edukację permanentną, prospekcję, intelektualizację, autoedukację, indywidualizację, humanizację).

Koncepcja Demela pozwoliła na oddzielenie tego, co tradycyjne od tego, co nowoczesne w sposobie patrzenia na cele wf i istotę.

Demel uznał wf za dział wychowania

Wychowanie fizyczne to przede wszystkim powodować pozytywne zmiany w świadomości jednostki oraz tworzyć właściwy zespół postaw i nastawień wyznaczających zachowania człowieka w stosunku do swej fizycznej postaci

Nowe kierunki sterowanej autokreacji człowieka wyznaczają:

a)kierunek - ŚWIADOMOŚĆ:
-przekazywanie wiedzy dotyczącej anatomii, fizjologii higieny osobistej

-poznanie sposobów dbałości o ciało (aktywność sportowo-rekreacyjna i hartowanie)

-uświadomienie w zakresie różnorodnych potrzeb organizmu i znaczenia poszczególnych umiejętności

-wiedza o tradycjach, współczesnych zadaniach i strukturze KF

b)kierunek - POSTAWY I MOTYWACJE:

-kształtowanie pozytywnego stosunku emocjonalnego do ciała i zdrowia

-wzbudzenie zamiłowań i zainteresowań w dziedzinie KF

-dążenie do uznania przyswojonej wiedzy o potrzebach organizmu za własną (internalizacja)

c)kierunek - POSTAWY I NAWYKI:

-rozbudowanie potrzeb aktywności ruchowej

-przyswojenie nawyków dbałości o higienę własnego ciała i zdrowie

-tworzenie potrzeb i nawyków racjonalnego korzystania z czynników WF -mechaniczne; -termiczne; itp.

d)kierunek - UMIEJĘTNOŚCI I SPRAWNOŚĆ:

-opanowanie poprzez ćwiczenia fizyczne umiejętności i sprawności z zakresu pielęgnacji - doskonalenia i władania ciałem

-odpowiednio urozmaicone ćwiczenia w posługiwaniu się daną umiejętnością z elementami kontroli i samokontroli

-umiejętność twórczego stanowienia niekonwencjonalnych form działalności sportowej i rekreacyjnej

-kształcenie cech motorycznych

-rozszerzenie granic tolerancji ustroju na bodźce wysiłkowe i środowiskowe (hartowanie)

DEMEL - reorientacja teoretycznych postaw procesu KF

Z tezy - że zdrowe i sprawne ciało jest warunkiem wychowania

Do tezy - że wychowanie jest warunkiem zdrowia i tężyzny fizycznej

REPEDAGOGIZACJA: polegała na przekształceniu znanej tezy pedagogiki tradycyjnej, że zdrowie, sprawne ciało jest warunkiem wychowania (psychicznego rozwoju) w jej odwrotność. Efektem było powstanie nowatorskiej doktryny, wg której Wychowanie jest warunkiem zdrowia i tężyzny fizycznej. Oznaczało to odwrócenie kierunku oddziaływań na wychowanka: z tradycyjnego „Przez ciało do osobowości” na nowoczesny „przez osobowość do ciała” Zmiana ta w niczym nie zagrażała interesom U w zakresie doraźnego kształtowania ciała stwarzając jednocześnie warunki do kształtowania osobowości pod kątem całożyciowej dbałości o ciało.

Przeprowadzenie przez M. Demela manewru repedagogizacji wychowania fizycznego wymagało odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania:

1.Kiedy działalność pedagogiczną na rzecz ciała można zaliczyć do wychowania?

2.Do jakiej dziedziny kulturowej rzeczywistości wychowania ma przygotować?
ODPOWIEDŹ: Pracę nad ciałem można zaliczyć do wychowania wtedy i tylko wtedy, gdy jej intencją i założonym celem jest ukształtowanie osobowości zdolnej i gotowej do samodzielnej dbałości o zdrowie i sprawność po zakończeniu procesu wychowawczego, natomiast dziedziną rzeczywistości społecznej w której proces ten ma przygotować, jest kultura fizyczna.

Oddziaływanie na całą osobowość wychowanka, a więc ukształtowanie zarówno jego kompetencji aksjologicznych (odnoszących się do jego sfery emocjonalno-wolicjonalnej) jak i technologicznych (dotyczących sfery intelektualno-sprawnościowej) w intencji przygotowania go do całożyciowej troski o ciało poprzez uczestnictwo w KF.

Dzięki tym zmianom i tej koncepcji cele WF zostały skierowane na całą osobowość (a dawniej wprost do ciała). Nazwa „wychowanie fizyczne” przestała mieć znaczenie fikcyjne, a podział na cele swoiste i nieswoiste tego procesu stracił rację bytu.

6.„Wychowanie w trosce o ciało” - H. Grabowski

wf - kształtowanie ciała oraz postaw prosomatycznych, prospołecznych

Wychowanie, a kultura

Kultura -> wychowanie

(ogół utrwalonych wzorów wartości i zachowań) -> (intencjonalny przekaz wzorców wartości i zachowań)

Kultura fizyczna -> Edukacja fizyczna

(ogół utrwalonych wartości i zachowań -> (intencjonalny przekaz wzorców wartości i

dotyczących ciała) zachowań dotyczących ciała)

Wychowanie w trosce o ciało

Ogół zachowań względem ciała <- Kultura fizyczna -> Ogół wartości dotyczących ciała

Kształtowanie sprawności i umiejętności Edukacja fizyczna Kształtowanie postaw i motywacji
(MOTORYCZNOŚĆ) (OSOBOWOŚĆ)

Fizyczne kształcenie Nauczanie tego, co warto robić w Fizyczne Wychowanie

zakresie dbałości o ciało

i jak to osiągnąć

Usprawnienie Nauczanie Postawa Postawa

Ciała Ruchu Prosomatyczna Prospołeczna

Celem wychowania fizycznego jest proces edukacji dzieci i młodzieży w tej dziedzinie. Wiąże się to z przygotowaniem młodych pokoleń do wzięcia na siebie odpowiedzialności za zdrowie, sprawność, budowę i urodę własnego ciała po zakończeniu edukacji szkolnej.

Polega to na doraźnym kształtowaniu ciała, jak również na kształtowaniu osobowości pod kątem dbałości o ciało, które po ukończeniu edukacji szkolnej nie zależy od poziomu sprawności organizmu, lecz od stanu świadomości na temat jego znaczenia.

Prawa fizycznego kształcenia:

1.PRAWO WSZELKIEGO ĆWICZENIA: rozwijają i doskonalą się tylko te narządy, które są ćwiczone (narząd ruchu obejmuje ponad połowę masy ciała, mózg waży około 2% masy ciała)

2.PRAWO NADREGENERACJI: procesy odnowy biologicznej po wysiłku odbywają się z nadwyżką

3.PRAWO AKTYWNEGO WYPOCZYNKU: wysiłek szkolny powoduje zmęczenie, zaś aktywny wypoczynek usuwa negatywne skutki zmęczenia i zapewnia właściwy rozwój wychowanka.

CEL -> kształtowanie sprawności władania ciałem

Prawa fizycznego wychowania:

1.PRAWO EFEKTU: wychowanek nabywa te zachowania, którym w procesie ich uczenia towarzyszył stan przyjemności

2.PRAWO REAKTANCJI: wychowanek, któremu ograniczamy wolność wyboru form aktywności ruchowej, przejawia niechęć do narzuconych przez wychowawcę rozwiązań

3.PRAWO DYSONANSU POZNAWCZEGO: wychowanek przejawia skłonność do usuwania przykrych napięć związanych z niezgodnością docierających do niego informacji z uświadamianym obrazem własnej osoby

4.PRAWO KONFORMIZMU: wychowanek zaaprobuje propozycje zachowania, które będą możliwe do przyjęcia dla większości innych ludzi lub większości jego rówieśników

5.PRAWO ZAANGAŻOWANIA: wychowanek jest bardziej podatny na wpływ wychowawcy, jeżeli wcześniej zostanie przez N odpowiednio zaangażowany emocjonalnie

CEL -> rozwój postaw dbałości o ciało i postaw moralnych

Cel wychowania wg Grabowskiego:

-Proces edukacji dzieci i młodzieży w tej dziedzinie

-Przygotowanie młodych pokoleń do wzięcia na siebie odpowiedzialności za zdrowie, sprawność, budowę i urodę własnego ciała po zakończeniu edukacji szkolnej

-Doraźne kształtowanie ciała, jak również kształtowanie osobowości pod kątem dbałości o ciało, które po ukończeniu edukacji szkolnej nie zależy od poziomu sprawności organizmu, lecz od stanu świadomości na temat jego znaczenia.

Postawa prospołeczna - to trwała osobowościowo-moralna dyspozycja ucznia przejawiająca się w umiejętnościach społecznych i moralnych w życiu dorosłego człowieka. „Wiem i potrafię żyć w społeczeństwie, a raczej żyję przykładnie dla społeczeństwa”

Postawa prosomatyczna - to stała osobowościowo dyspozycja do podejmowania w dorosłym życiu działań na rzecz dbałości o ciało. „Wiem i potrafię dbać o swoje ciało”

7.„Wychowanie do wartości ciała” - A. Pawłucki

a) uświadomienie uczniowi potrzeb dbania o różne wartości ciała (witalne, utylitarne, agonistyczne i estetyczne) przez całe życie

b) nauczenie ucznia sposobów dbałości o ciało (treningu zdrowotnego, rekreacyjnego, sportowego oraz tanecznego)

Aby osobowość zmieniała ciało - zmieniaj osobowość ucznia

- zmieniaj ciało ucznia

Kompetencje kulturowe ucznia wg Pałuckiego:

1.Aksjologiczne - po co warto żyć?

2.Komunikacyjne - co jest treścią życia?

3.Technologiczne - wiedza o sposobie uczestnictwa w kulturze; co mam robić?

4.Realizacyjne - wiedza o przebiegu czynności roli społecznej oraz zdolność do realizacji tych czynności wg przyjętego w grupie wzoru działania

W myśl koncepcji “wychowania do wartości ciała” idealnym “produktem” wychowania fizycznego są kompetencje kulturowe (osobowościowe dyspozycje człowieka), które decydują o treści i jakości ludzkich działań podejmowanych z myślą ludzkim ciele.

---