AKTYWIZM PEDAGOGICZNY

Istotny składnik ideologii pedagogicznej Nowego Wychowania. Jako idea filozofii wychowania zaznaczył się on już w epoce romantyzmu, jednak dopiero na przełomie XIX i XX w. stał się podstawową zasadą pedagogiczną dzięki pracom J. Deweya. Zdefiniował on wychowanie jako proces aktywnego wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku. Poznawanie świata okazywało się procesem samodzielnej eksploracji, a nie biernego przyswajania z góry narzuconych treści. Dziecko jest istotą działającą. Działanie musi być dostosowane do środowiska w którym żyje. Przesadny Aktywizm prowadził do ograniczenia rzeczowej wiedzy i zastępował czynności umysłowe czynnościami ruchowymi.

REALIZM SPOŁECZNY wg. Chmaja

Realizm społeczny- opozycja idealizmu. Widział w nim ograniczenie zarówno rozwoju jednostki- osobowość bowiem uczestniczy w czysto technicznej przemianie życia społecznego, jak i ograniczenie lub negację wartości przeżyć osobistych, kultura zaś zatraca swój duchowy charakter i demoralizuje jednostki. Realizm kieruje się zasadą, że kształtowanie człowieka ma się odbywać w związku z realnymi zadaniami, które jako obywatel i zawodowiec będzie musiał podjąć i wykonać w życiu.

NEOHUMANIZM

Neohumanizm- filozoficzno-kulturalny nurt. Neohumaniści zwracali się do źródeł helleńskich, aby odrodzić wzorce współczesnego człowieka zbudować nowy ideał harmonijnie rozwiniętej osobowości na wzór starożytnych Hellenów, którzy odznaczali się zarówno mocą ducha i ciała, jak i wrażliwością na dobro i piękno. Stąd znacznie wyżej zaczęto cenić kształcenie formalne niż materialne tzn. rozwijanie wewnętrznych sił i zdolności człowieka jego funkcji poznawczych i wolicjonalnych, a mniej

dostarczanie jedynie wiedzy materialnej. W reformach szkolnych w duchu neohumanizmu przodowały Niemcy. Inicjatorem tych reform w szkolnictwie średnim i wyższym w początkach XIX w. był jeden z najznakomitszych przedstawicieli neohumanizmu Wilhelm Humboldt.

PSEUDOWYCHOWANIE

Pseudowychowanie - wszystko to, co przyjmuje wymiar przeciwieństwa, wynaturzenia, zakłamania czy pozorności wychowania.

Dwa wymiary pseudowychowania:

• negatywny - występuje wtedy, kiedy jest ono przedmiotem moralnej krytyki i potępienia.

• pozytywny - pojawia się w sytuacji uwydatniania dzięki niemu pożądanych stanów czy wartości.

Pseudowychowanie w nurcie pedagogiki negatywnej to poszukiwanie szeroko rozumianej przemocy, zniszczenia, czynienia komuś krzywdy, braku szacunku dla jednostki ludzkiej czy pogardy bez względu na to, czy wynika ono ze słabości woli sprawcy Zła, czy z nieuświadomienia sobie charakteru Zła i jego następstw dla innych, czy też z chęci łatwego, bezproblemowego wpływania na czyjąś osobowość.

DIALOG

Należy rozróżnić trzy formy dialogu: metodę proces i postawę.

-Metoda dialogu jest to sposób komunikacji, w której podmioty dążą do wzajemnego rozumienia, zbliżenia i współdziałania (w miarę możności). Tak ujawniają się zgodnie z naukami psychologicznymi trzy sfery psychiki ludzkiej: poznawcza, emocjonalna i prakseologiczna (działaniowa).

- Proces dialogu zachodzi natomiast wtedy, gdy chociażby jeden z elementów zawartych w metodzie został uwzględniony. Zatem proces dialogowy może zacząć się od
któregokolwiek z elementów: poznawczego, emocjonalnego lub prakseologicznego i
stopniowo zmierzać (lub nie) do ogarnięcia stref pozostałych.

- Natomiast postawa dialogu to gotowość otwierania się na rozumienie, zbliżenie się i
współdziałanie (w miarę możności) w stosunku do otoczenia.

Dialog w ścisłym znaczeniu ma charakter interpersonalny. Można jednak używać tego terminu w szerszym znaczeniu, mając na myśli środowisko ożywione czy też świat w szerokim rozumieniu.

PEDAGOGIKA SERCA

Pedagogika serca jest definiowana jako nurt mający na celu rozwijanie u dzieci uczuć wyższych, zwłaszcza zdolności do kochania. Pedagogika Marii Łopatkowej w miejsce władzy rodzicielskiej wprowadza kategorię pieczy rodzicielskiej. W stosunkach miedzy rodzicami a dziećmi powinna występować mądra, wymagająca miłość, nie odwołująca się do władzy, siły czy poczucia wyższości. Dziecko powinno podlegać opiece rodziców, ich troskliwości, autorytetowi ich serc i ducha, a nie rodzicom jako osobom fizycznym z prawni instrumentem władzy. Fenomen pieczy zawiera w sobie komponent troskliwości, opiekuńczości, pielęgnacji i jest na tyle jednoznacznie pozytywny, że nie można go wkomponować w totalitarne struktury czy władzę. Rodzice sprawujący pieczę, mogą służyć jedynie dobru swojego dziecka, troszcząc się zarazem o siłę duchową swojego autorytetu wobec niego.

PEDAGOGIKA HUMANISTYCZNA

Pedagogika Humanistyczna zakłada, że człowiek rozwija się samoistnie, jego naturalnym dążeniem jest dążenie do aktualizacji wrodzonego potencjału człowieka. Według Rogersa szkoła powinna zapewnić: bezpieczeństwo, akceptację i przynależność a wtedy dziecko będzie chciało się uczyć i poznawać świat. W szkole Rogersa powinna panować atmosfera: wolna, ukształtowanie zdrowego i szczęśliwego dziecka, które będzie się samorealizować. Według Pedagogiki Humanistycznej na rozwój człowieka ma również wpływ środowisko, w jakim żyje jednostka.

SAMOWYCHOWANIE

Samowychowanie- to element wychowania. Samorzutna praca człowieka nad ukształtowaniem własnego poglądu na świat, własnych postaw, cech charakteru i własnej osobowości stosownie do założonych kryteriów, celów i ideałów. Aktywność własna jednostki, praca człowieka nad samym sobą, doskonalenie, kształtowanie siebie i samorealizacja. Sam przejmuje samodzielną odpowiedzialność za kształt własnego człowieczeństwa. Sam zaczyna określać cele do których dąży we własnym rozwoju, samodzielnie dobiera metody, stawia sobie zadania, wymagania, stara się sprostać wyzwaniom. Doprowadzenie wychowanka do rozpoczęcia przezeń procesu samowychowania jest celem i zwieńczeniem dążeń każdego wychowawcy.

WYCHOWANIE EGZYSTENCJALNE

Wychowanie egzystencjalne zakłada, że dialog między wychowawcą a wychowankiem, w którym obaj, zrzucając maski, wychowują siebie, wzajemnie bazując na swoich doświadczeniach i w oparciu o własne hierarchie wartości obserwują i określają poszczególne zachowania. Wchodząc w tę pedagogikę, korzystają z przysługującej im wolności, aby stanąć w prawdzie przed samym sobą i drugim człowiekiem, a przez to uczynić wychowanie spotkaniem personalnym w atmosferze autentycznego egzystencjalizmu.

PERSONALIZM

Ten nurt współczesnego myślenia różnie się rozwijał w poszczególnych krajach i przyjmował różne oblicza, jednak związany jest ze stanowiskiem prezentowanym przez E. Mouniera, uważanego za głównego założyciela personalizmu. W personalizmie zauważamy szczególne uprzywilejowanie dla myślenia egzystencjalnego i antropologicznego, a przez to także pedagogicznego. Personalizm przyjmuje na ogół, w wielorakości swoich ujęć, postawę otwarcia na egzystencję, ujmowaną w wymiarze przestrzenno- czasowym. Personalizm zdaje się także bardzo wyraźnie eksponować wątek porzucenia statycznej koncepcji „osoby” i poszukiwanie żywych, zanurzonych w egzystencję determinantów życia osobowego.

Ilona Szczepanik

Pedagogika SWzR

---