POJĘCIE POMOCY SPOŁECZNEJ

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

• Ustawa o pomocy społecznej nie posługuje się terminem „ryzyko socjalne” - termin ten został zastąpiony przez „trudne sytuacje życiowe”.

Cele pomocy społecznej:

1. wsparcie dla osób i rodzin, mające na celu zaspokojenie niezbędnych potrzeb i umożliwiające życie w warunkach odpowiadających godności człowieka;

2. zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji życiowych - to zapobieganie polega na podejmowaniu działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin.

Zasady pomocy społecznej:

• rodzaj, rozmiar i forma świadczeń z pomocy społecznej są dostosowane do potrzeb osób ubiegających się o świadczenia;

• osoby korzystające z pomocy społecznej są zobowiązane do współdziała-nia w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej.

Przesłanki nabycia prawa do świadczeń z pomocy społecznej:

• przesłanka obywatelstwa - z pomocy społecznej mogą korzystać obywatele polscy zamieszkujący i przebywający na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;

Wyjątki od przesłanki obywatelstwa - cudzoziemcy, którzy przebywają na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej z zamiarem dłuższego pobytu, to samo dotyczy obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

• trudna sytuacja życiowa → ustawodawca wymienia trudne sytuacje życiowe, których zaistnienie uzasadnia przyznanie świadczeń z pomocy społecznej - wyliczenie ma charakter przykładowy (art. 7):

• ubóstwo;

• sieroctwo;

• bezdomność;

• bezrobocie;

• niepełnosprawność;

• długotrwała lub ciężka choroba;

• przemoc w rodzinie;

• potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi;

• ochrona macierzyństwa lub wielodzietności;

• bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego;

• brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze;

• trudności w integracji cudzoziemców;

• alkoholizm lub narkomania;

• zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa;

• klęska żywiołowa lub ekologiczna.

• spełnianie kryterium dochodowego - kryteria ustalone dla osoby samotnie gospodarującej i dla osoby będącej członkiem rodziny:

1. w przypadku osoby samotnie gospodarującej progiem dochodowym jest 477 zł;

2. w przypadku osoby w rodzinie progiem dochodowym jest 351 zł na osobę w rodzinie.

Podmiotem ochrony są nie tylko osoby fizyczne, ale również rodzina jako całość - kryterium dochodowe dla rodziny jest ustalane poprzez sumowanie kryterium dochodowego na osobę w rodzinie

Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji - taka weryfikacja jest przeprowadzana raz na 3 lata, a podstawą weryfikacji są wyniki badań progu interwencji socjalnej.

• Podmiotem, który przeprowadza badanie progu interwencji socjalnej jest Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.

Postępowanie → tryb uzgadniania kryterium dochodowego prowadzony jest w Komisji Trójstronnej do spraw Społeczno-Gospodarczych:

• do dnia 15 maja roku kalendarzowego, w którym przeprowadzana jest weryfikacja, Minister Pracy i Polityki Społecznej przestawia Komisji Trójstronnej propozycję kwot kryterium dochodowego;

• do dnia 15 czerwca Komisja Trójstronna ma czas na to, aby zawrzeć porozumienie w sprawie ustalenia nowych kwot kryterium dochodowego;

• jeżeli do zawarcia porozumienia w sprawie ustalenia nowych kwot kryterium dochodowego nie dojdzie, wówczas kryteria te są określane w drodze rozporządzenia Rady Ministrów - takie rozporządzenie jest wydawane do dnia 15 lipca;

• nowe progi kryterium dochodowego obowiązują od dnia 1 października roku kalendarzowego, w którym przeprowadzana jest weryfikacja.

Przesłanki negatywne:

• marnotrawienie przyznanych świadczeń albo własnych zasobów materialnych;

• brak współdziałania osoby lub rodziny w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, np. odrzucenie propozycji podjęcia określonej pracy;

• dysproporcje stwierdzone przez pracownika socjalnego między udokumentowaną wysokością dochodów a sytuacja majątkową osoby lub rodziny;

• odbywanie kary pozbawienia wolności albo tymczasowego aresztowania.

Zadania pomocy społecznej:

1. udzielanie świadczeń z pomocy społecznej;

2. praca socjalna;

3. prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej;

4. analiza przyczyn postawania zapotrzebowania na świadczenia socjalne;

5. realizacja zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;

6. rozwój nowych form pomocy społecznej.

Administrowanie pomocą społeczną należy do organów administracji publicznej, a na zasadzie współpracy także do organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych oraz osób fizycznych i prawnych.

• Ustawa o pomocy społecznej rozdziela zadania z zakresu pomocy społecznej pomiędzy organy administracji samorządowej a organy administracji rządowej - zdecydowana większość tych zadań obciąża organy samorządu terytorialnego najniższego stopnia, czyli gminy.

Podział zadań z zakresu pomocy społecznej:

• zadania realizowane przez gminę:

• zadania własne gminy o charakterze obligatoryjnym, np. przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych i celowych;

• zadania własne gminy o charakterze fakultatywnym, np. prowadzenie i zapewnianie miejsc w domu pomocy społecznej;

• zadania realizowane przez gminę jako zlecone z zakresu administracji rządowej, np. wypłacanie zasiłków stałych z pomocy społecznej czy opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne;

• zadania realizowane przez powiat:

• zadania własne, np. organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci i młodzieży;

• zadania zlecone, np. zadania związane z pomocą cudzoziemcom;

• zadania realizowane przez województwo (zadania z zakresu samorządu województwa):

• zadania o charakterze koordynacyjnym - samorząd województwa opracowuje założenia polityki społecznej na terytorium danego województwa;

• zadania realizowane przez wojewodę:

• zadania z zakresu administracji rządowej, np. sprawowanie nadzoru nad domami pomocy społecznej (ten nadzór polega na wydawaniu decyzji zezwalających na utworzenie takiego domu oraz prowadzenie rejestru domów pomocy społecznej).

Przynależność do zadań z zakresu pomocy społecznej do określonej kategorii decyduje o finansowaniu tych zadań:

• zadania własne są finansowane z dochodów własnych;

• zadania zlecone z zakresu administracji rządowej realizowane przez organy samorządu terytorialnego są finansowane ze środków budżetu państwa.

Zgodnie z ustawa o pomocy społecznej zadania z zakresu pomocy społecznej mogą być powierzone - to powierzenie może nastąpić w drodze konkursu ofert, a podstawę realizacji zadań stanowi umowa zawierana z odpowiednią strukturą administracji publicznej.

• Formą realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej przez osoby prowadzące działalność jest prowadzenie domów pomocy społecznej.

1