UNIWERSYTET EKONOMICZNY

W KRAKOWIE

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA

KIERUNEK: ZARZĄDZANIE

SPECJALNOŚĆ: RACHUNKOWOŚĆ

Na podstawie dostępnej literatury przedmiotu wyjaśnij zasadę wyznaczania optymalnej partii dostaw towarów oraz wskaż problemy logistyczne, które są rozwiązywane przy pomocy tej formuły ze szczególnym uwzględnieniem podejść wymagających jej rozwinięcia.

KRAKÓW 2009

Spis treści

1. Pojęcie optymalnej partii dostaw 3

2. Wyznaczanie optymalnej partii dostaw towarów 3

3. Problemy logistyczne rozwiązywane za pomocą metody optymalnej partii dostaw. 6

1. Pojęcie optymalnej partii dostaw

Optymalna partia dostaw inaczej metoda ekonomicznej wielkości zamówienia (EOQ- economic order quantity), jest to optymalna wielkość danej liczby zapasów, której zamówienie będzie mogło doprowadzić do minimalizacji kosztów zakupu oraz łącznego kosztu utrzymania stanów magazynowych. W 1915 r. F.W. Harris rozwinął formułę ekonomicznej wielkości zamówienia. Później formuła ta znalazła zastosowanie w przemyśle dzięki wysiłkom konsultanta Wilsona. Dlatego też jest ona często nazywana formułą Wilsona. Aby obliczyć EOQ należy sformułować taki model matematyczny alby odzwierciedlał on rzeczywistość. Żeby model Wilsona można było uznać za obowiązujący, musi on opierać się na następujących założeniach:

- wielkość popytu jest stała, powtarzalna oraz znana i zakłada się kontynuację tego popytu do bliżej nieokreślonej przyszłości ,

- czas realizacji dostawy jest stały, i z góry ustalony ,

- nie są możliwe ograniczenia wielkości zamówienia wynikające z wyczerpania zapasów, ponieważ popyt i czas dostawy są stałe, można określić dokładnie kiedy należy zamówić towary w celu uniknięcia ich braku ,

- koszty utrzymania zapasów są wprost proporcjonalne do ich wielkości ,

- wszystkie ceny są stałe i z góry określone co oznacza, iż nie można uzyskać rabatu od zakupywanej ilości towarów ,

- zamawiana wielkość jest za każdym razem identyczna,

- każde zamówienie jest realizowane w postaci jednej dostawy.

Model optymalnej wielkości partii dostaw jest znaną i rozpowszechnioną koncepcją, którą najbardziej wykorzystuje się z zarządzaniu zapasami materiałów oraz towarów.

2. Wyznaczanie optymalnej partii dostaw towarów

Idea formuły ekonomicznej wielkości partii dostaw towarów polega na poszukiwaniu optimum kosztów utrzymania zapasów i kosztów składania zamówień. Wraz ze wzrostem wielkości zamówienia rośnie poziom przeciętnych zapasów, a to z kolei powoduje spadek kosztów tworzenia i wzrost kosztów utrzymania zapasów. Jeżeli częstotliwość zamówień towarów ulegnie zwiększeniu, to wielkość przeciętnych zapasów spadnie, zmniejszą się również koszty utrzymania, natomiast wzrosną koszty tworzenia zapasów.

Zgodnie z wyżej wymienionym założeniem przyjmuje się, iż koszty utrzymania zapasów są zmienne i wzrastają proporcjonalnie do przeciętnej wielkości zapasów. Oznacza to, że koszty utrzymania zapasów są uzależnione od przeciętnego stanu zapasów i jednostkowego kosztu utrzymania zapasu, opartego na iloczynie jednostkowej ceny zakupu i stopy kosztu utrzymania. Punktem wyjścia jest zatem obliczenie kosztu utrzymania zapasów oraz kosztu tworzenia zapasów. Posługujemy się tu następującym wzorem:

gdzie:

KU - koszty utrzymania zapasów,

Q/2 - przeciętna wielkość zapasu,

ku - jednostkowy koszt utrzymania zapasów.

W przypadku kosztów tworzenia zapasów przyjmuje się, że mają one charakter względnie stały oraz ,że ulegają wzrostowi proporcjonalnie do liczby dostaw. W związku z powyższym koszty tworzenia zapasów można wyrazić korzystając z następującego wzoru:

gdzie:

KT - koszty tworzenia zapasów (zamawiania zapasów),

Q - wielkość zamówienia,

P - prognoza rocznego popytu,

kz - koszt zakupu jednej partii dostawy.

Metoda optymalnej wielkości partii dostaw opiera się na analizie funkcji kosztów związanych z zarządzaniem zapasami. Metoda ta została zilustrowana na poniższym rysunku.

Źródło: Opracowanie własne, na podstawie John J. Coyle, Edward J. Bardi „ Zarządzanie logistyczne” Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2002 str. 227

Na podstawie funkcji kosztów utrzymania i tworzenia zapasów wyznacza się całkowite koszty posiadania zapasów. Punkt Q wyznaczony w miejscu przecięcia się funkcji kosztów tworzenia i utrzymania zapasów określane jest jako minimum i odpowiada optymalnej wielkości partii dostaw.

W związku z powyższym można wyznaczyć wzór na optymalną wielkość dostawy:

gdzie:

EOQ - optymalna wielkość partii dostawy,

P - prognoza rocznego popytu,

kz - koszt zakupu jednej partii dostawy,

ku - koszt utrzymania jednostki zapasu.

Ekonomiczna wielkość zamówienia musi być zawsze skorygowana o ewentualne różnice w kosztach związanych z transportem i ewentualne upusty cenowe. W związku z tym uzupełnieniem modelu optymalnej wielkości partii dostaw może być wzór na koszty całkowite, który jest przydatny w sytuacji gdy dostawca oferuje rabat za wartość zakupionych towarów.

gdzie:

KC - koszty całkowite,

c - cena jednostkowa kupowanego materiału, towaru.

3. Problemy logistyczne rozwiązywane za pomocą metody optymalnej partii dostaw.

Metoda optymalnej partii dostaw jest stosowana w praktyce w wielu odmianach, ale prowadzi do niewielkiej przydatności. Dąży się do eliminowania jej braków wynikających z rygorystycznych założeń: przez zróżnicowanie stawek transportowych, uwzględnienie dostawy towarów w wielu partiach, udzielenie rabatu ilościowego itp. Przedsiębiorstwo może być zaopatrywane na kilka sposobów. Można realizować niewiele dużych dostaw lub dokonywać częstszych zakupów, ale w małych partiach. W ten sposób dostarczana jest taka sama ilość towarów. Realizowanie niewielkich wielkościowo dostaw pozwala minimalizować koszty, natomiast dokonywanie częstych zakupów w małych partiach minimalizuje koszty utrzymania zapasów.

W metodzie optymalnej partii dostaw ważną rzeczą jest rozpoznawanie składania zamówienia. Jeśli zapotrzebowanie na dany towar przedstawia się w miarę regularnie to możemy posługiwać się wyżej wymienioną metodą, natomiast jeśli produkt jest wykorzystywany rzadko to brak jest podstaw do stosowania metody EOQ , gdyż mogłoby to spowodować istotne błędy.

Literatura:

John J. Coyle, Edward J. Bardi „ Zarządzanie logistyczne” PWE Warszawa 2002 str.225-229

Kompendium wiedzy o logistyce pod red. Elżbiety Gołembskiej PWN , Warszawa, Poznań 2001

C. Skowronek, Z. Saryusz- Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa

2003 s. 283

„Logistyka w biznesie” praca zbiorowa pod redakcją Marka Ciesielskiego , PWE, Warszawa 2006 str.53

Kompendium wiedzy o logistyce pod redakcją Elżbiety Gołembskiej, PWN Warszawa, Poznań 2001

C. Skowronek, Z. Saryusz- Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2003 s. 283

„Logistyka w biznesie” praca zbiorowa pod redakcją Marka Ciesielskiego , PWE, Warszawa 2006 str.53

4

---