Rady Unii Europejskiej (dawniej Rada Ministrów Wspólnot) nie należy mylić z Radą Europejską, ani też z Radą Europy (niezależna organizacja międzynarodowa). Rada UE ma na celu reprezentowanie interesów państw członkowskich na poziomie Wspólnoty oraz kształtowanie jej polityki we wszystkich dziedzinach. Jest ona również odpowiedzialna za koordynację ogólnych polityk gospodarczych państw członkowskich i podejmowanie decyzji w powierzonym jej zakresie merytorycznym. Można więc śmiało powiedzieć, że Rada UE jest głównym organem decyzyjnym i legislacyjnym Wspólnoty. Rada Unii Europejskiej to spotkania ministrów poszczególnych resortów każdego z państw członkowskich UE. Rada pełni funkcję organu decyzyjnego i prawodawczego UE. Przewodniczą jej kolejno wszystkie państwa członkowskie, każde przez pół roku. Na czele Rady UE stoi minister spraw zagranicznych kraju sprawującego przewodnictwo.
W skład Rady UE wchodzi jeden przedstawiciel w randze ministra z każdego państwa członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu tego państwa. W sumie, w obecnym stanie prawnym, po rozszerzeniu Unii w 2004 r., Rada UE liczy 25 członków. W zależności od przedmiotu obrad spotyka się ona w 16 składach. Co najmniej raz w miesiącu (z wyjątkiem sierpnia) obraduje rada ministrów spraw zagranicznych - Rada do Spraw Ogólnych (General Affairs Council). Pozostałe rady spotykają się 2 do 4 razy w roku. Spotkania odbywają się w Brukseli lub w Luksemburgu (w kwietniu, czerwcu i październiku). Przewodniczącym Rady zostaje na okres sześciu miesięcy państwo sprawujące prezydencję Unii.
Każde państwo członkowskie utrzymuje swoją delegację w Brukseli, określaną mianem Stałego Przedstawicielstwa. Szefowie tych delegacji tworzą Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER - Comité des Représentants Permanents). Działający od 1958 roku Komitet jest organem pomocniczym Rady UE. Tworzą go reprezentanci państw członkowskich w randze ambasadorów. COREPER jest pomostem łączącym administracje państw członkowskich z administracją UE. Zajmuje się wszystkimi dziedzinami działalności UE.
Najistotniejszym zadaniem państwa przewodniczącego jest reprezentacja Rady UE w stosunkach z innymi organami UE, zwłaszcza z Parlamentem Europejskim, a także w stosunkach z podmiotami trzecimi. Przewodniczący odpowiada za mediację i poszukiwanie kompromisu pomiędzy państwami członkowskimi. Prezydencja organizuje prace Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej, ustala półroczną agendę i dzienny porządek obrad, co oczywiście ma bardzo duży wpływ na prace UE.
Szczegółowy zakres praw i obowiązków Rady UE nie jest precyzowany traktatowo. Poza zapewnieniem koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich, w jej gestii znajduje się ogół decyzji istotnych z punktu widzenia realizacji traktatowych celów Wspólnoty. Zadania Rady wynikają więc przede wszystkim z jej uprawnień:
legislacyjnych;
kontrolnych;
nominacyjnych (prawo powoływania członków innych organów Wspólnot, np. Komitetu Regionów.
Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej przewiduje trzy sposoby głosowania w ramach Rady UE. Jeśli postanowienia Traktatu nie przewidują inaczej, Rada podejmuje decyzje na zasadzie zwykłej większości głosów swoich członków. Drugą możliwością jest głosowanie na zasadzie jednomyślności. W innych sytuacjach, kiedy Traktat tak stanowi, głosowanie jest przeprowadzane na zasadzie większości kwalifikowanej, przy czym każdemu z państw przysługuje inna wyraźnie określona liczba głosów. Przed rozszerzeniem Unii w 2004 r. Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy miały po 10 głosów; Hiszpania - 8 głosów; Grecja, Belgia, Holandia, Portugalia - 5 głosów; Austria, Szwecja - 4 głosy; Dania, Finlandia, Irlandia - 3 głosy; Luksemburg - 2 głosy.
Od 1 maja 2004 r. - po przystąpieniu nowych państw członkowskich - do 31 października tegoż roku, obowiązywały postanowienia przejściowe regulujące zmiany w ważeniu głosów.
Natomiast od 1 listopada 2004 r. państwa dysponują następującą liczbą głosów (ogółem 321): Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania - 29; Hiszpania i Polska - 27; Holandia - 13; Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia - 12; Austria i Szwecja - 10; Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia - 7; Cypr, Estonia, Łotwa, Luksemburg, Słowenia - 4; Malta - 3. Większość kwalifikowana zostanie uzyskana jeżeli większość państw członkowskich wyrazi zgodę oraz jeżeli zostanie oddanych 232 głosów "za", co stanowi 72,3 proc. Ponadto państwo członkowskie może poprosić o potwierdzenie, że głosy "za" reprezentują co najmniej 62 proc. całkowitej populacji Unii. Jeśli będzie inaczej, decyzja nie zostanie przyjęta.
Ostatnio wiele kontrowersji wywołuje sposób głosowania w Radzie UE zaproponowany przez Konwent Europejski w projekcie unijnej konstytucji. Na szczycie UE w Salonikach w czerwcu 2003 roku przewodniczący Konwentu, były prezydent Francji Valery Giscard d'Estaing przedstawił przywódcom państw członkowskich Unii projekt unijnej konstytucji opracowany przez to gremium. Zgodnie z propozycją Konwentu, do decyzji w Radzie UE powinny wystarczyć głosy połowy państw członkowskich (50 proc.), zamieszkanych przez co najmniej trzy piąte (60 proc.) obywateli Unii.
Przejściu na ten system od 2009 roku sprzeciwiły się Polska i Hiszpania, uważając, że osłabiłby on siłę ich głosu, przewidzianą Traktatem Nicejskim, a porównywalną z głosem najliczniej zaludnionych państw - Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Przedstawiciele największych krajów nie zgadzają się co do wysokości progów podejmowania decyzji.
Komisja Europejska jest organem wykonawczym Unii Europejskiej, po rozszerzeniu Unii w 2004 r. składający się z 25 komisarzy, po jednym z każdego kraju członkowskiego. Większość z nich to politycy z państw członkowskich. Kadencja Komisji trwa 5 lat. Komisja proponuje akty ustawodawcze, wydaje samodzielne akty prawne, czuwa nad przestrzeganiem prawa, zarządza budżetem i funduszami strukturalnymi.
Ale realna władza Komisji jest mniejsza niż wynikałoby to z powszechnej opinii. Chociaż Komisja wysuwa propozycje ustawodawcze, nie podejmuje głównych decyzji o polityce i priorytetach Unii. To należy do Rady Ministrów i Parlamentu Europejskiego. Komisja odpowiada przed Parlamentem Europejskim.
Do podstawowych zadań Komisji należy:
inicjowanie procesu tworzenia prawa instytucjonalnego;
prowadzenie bieżącej polityki wspólnotowej;
formułowanie i nadzorowanie wykonania polityk wspólnotowych;
mediacja miedzy państwami członkowskimi w celu zabezpieczenia realizacji idei o wymiarze europejskim;
utrzymywanie w imieniu Wspólnoty stosunków dyplomatycznych z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.
Komisja stoi także na straży traktatów Wspólnotowych. To przede wszystkim ona kieruje do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości skargi przeciwko państwom członkowskim w razie naruszenia traktatów i innych aktów wspólnotowych. Podobną skargę może ona również wnieść przeciw innym instytucjom UE.
Przewodniczący Komisji jest odpowiedzialny za nadzór całości prac Komisji oraz jej Dyrekcji Generalnych. Przewodniczący nie wybiera ani nie dymisjonuje komisarzy, nie decyduje, jaką tekę otrzymają w Komisji. Jego zasadnicza rola polega na przedstawieniu podziału obowiązków w celu realizacji stojących przed Komisją zadań. Faktyczne decyzje są jednak podejmowane przez samych komisarzy, większością głosów, jeśli zaistnieje taka konieczność. Aczkolwiek, zgodnie ze zmianami wprowadzonymi przez Traktat Amsterdamski, Przewodniczący ma prawo doboru, w porozumieniu z państwami członkowskimi, kandydatów na komisarzy. Traktat ten postanawia również, iż komisarze działają według politycznych instrukcji Przewodniczącego.
Komisja jest największą instytucją Wspólnot. Pracuje w niej 16 tys. ludzi, czyli połowa zatrudnionych w instytucjach europejskich. Jedna piąta personelu zajmuje się tłumaczeniami na 20 języków, obowiązujących w Unii. Większość spraw załatwiana jest w Komisji po francusku i angielsku.
Pierwowzorem Parlamentu Europejskiego było Zgromadzenie Ogólne Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), które następnie połączono ze Zgromadzeniami EWG i EURATOM-u podczas fuzji instytucjonalnej trzech Wspólnot. 20 marca 1958 roku, w trakcie pierwszej sesji wspólnego organu parlamentarnego Wspólnot Europejskich w Strasburgu, przyjął on nazwę Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego. Obecną nazwę - Parlament Europejski - ustalono w 1962 roku. Parlament Europejski ma dwie siedziby: w Strasburgu, gdzie odbywają się sesje plenarne oraz w Brukseli, która jest miejscem sesji dodatkowych oraz spotkań komisji.
Początkowo Zgromadzenie Parlamentarne Wspólnot składało się jedynie z delegatów parlamentów krajowych. Dopiero w 1979 roku, we wszystkich państwach członkowskich odbyły się pierwsze powszechne i bezpośrednie wybory. Wyłoniono wówczas 410 kandydatów. Wraz z powiększeniem się liczby państw członkowskich Wspólnot, liczba mandatów Parlamentu wzrosła do 626. W roku 2001 ich repartycja wyglądała następująco: Luksemburg - 6, Irlandia - 15, Dania - 16, Finlandia - 16, Austria - 21, Szwecja - 22, Belgia - 25, Grecja - 25, Portugalia - 25, Holandia - 31, Hiszpania - 64, Francja - 87, Wielka Brytania - 87, Włochy - 87, Niemcy - 99.
W obliczu kolejnego rozszerzenia Unii Europejskiej, w trosce o zapewnienie efektywnego działania Parlamentu, ustalono, iż wskutek dalszego rozwoju terytorialnego Unii maksymalna liczba deputowanych nie przekroczy 700. Jednakże podczas szczytu w Nicei, który odbył się w grudniu 2000 roku, podjęto decyzję o zwiększeniu liczby deputowanych europejskich do 732. Decyzja ta została zrealizowana w roku 2004 wraz z przyjęciem do Unii nowych członków. Traktat Nicejski precyzuje ponadto, iż po akcesji obywatele polscy będą mieli prawo wyboru 50 deputowanych do Parlamentu Europejskiego (w pierwszych wyborach w 2004 r., wyjątkowo 54, z powodu przydzielenia Polsce dodatkowych miejsc należnych Rumunii i Bułgarii, które nie zostały objęte rozszerzenim Unii z 2004 r.)
Do czasu rozszerzenia UE z 15 do 25 państw, w procesie integracji uczestniczyło ok. 375 milionów obywateli za pośrednictwem swoich 626 przedstawicieli w Parlamencie Europejskim. Po rozszerzeniu Unii w 2004 r. liczy ona 454 milionów obywateli, a liczba europarlamentarzystów - po wyborach 10-13 czerwca 2004 r. - wzrosła do 732.
Mandat do Parlamentu Europejskiego ma charakter mandatu wolnego, co oznacza, że deputowani nie są związani instrukcjami państw, których są obywatelami. Z tego powodu organizują się oni w Parlamencie według kryterium przynależności partyjnej - we frakcje.
W roku 2005 najliczniejsza w PE jest frakcja Europejskiej Partii Ludowej - Europejskich Demokratów (EPL-ED) - 268 mandatów.
Druga pod względem liczebności jest grupa Partii Europejskich Socjalistów (PSE) - 200 mandatów.
Trzecie jest Porozumienie Liberałów i Demokratów na Rzecz Europy (ALDE) - 88 mandatów.
Pozostałe frakcje:
Zieloni/Wolne Przymierze Europejskie (Greens/EFA) - 42,
Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej/Nordycka Zielona Lewica (EUL/NGL) - 41,
Niepodległość i Demokracja (IND/DEM) - 37 mandatów,
Unia na Rzecz Europy Narodów (UEN) - 27.
Niezrzeszonych jest 29 eurodeputowanych.
Kadencja Parlamentu Europejskiego trwa pięć lat. Parlament nie może zostać rozwiązany przed upływem kadencji. Parlament obraduje w trybie sesyjnym. Sesje trwają jeden rok z przerwą wakacyjną. W Parlamencie funkcjonuje 20 stałych komisji parlamentarnych specjalizujących się w różnych dziedzinach.
Podstawową cechą odróżniającą Parlament Europejski od parlamentów narodowych było to, że nie posiadał on uprawnień ustawodawczych. Udział Parlamentu w procesie decyzyjnym Wspólnot ograniczał się początkowo do procedury konsultacji. Wejście w życie Jednolitego Aktu Europejskiego rozszerzyło uprawnienia legislacyjne Parlamentu o procedurę współpracy, a w wyniku przyjęcia Traktatu z Maastricht - o procedurę współdecydowania.
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują (informacje na podstawie http://pl.wikipedia.org/):
współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy i współdecydowania; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej.
procedura konsultacji,
procedura współpracy,
procedura współdecydowania,
uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania,
uprawnienia kontrolne,
zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego,
prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów),
prawo zadawania pytań Komisarzom,
zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie,
powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.
Uprawnienia budżetowe Parlamentu Europejskiego dotyczą przede wszystkim ustalania wysokości nieobligatoryjnych wydatków Wspólnoty oraz możliwości odrzucenia przez Parlament projektu budżetu w całości. W ramach uprawnień budżetowych i kontrolnych Parlament posiada specjalną Komisję Kontroli Budżetu.
Uprawnienia kontrolne Parlamentu Europejskiego, dotyczące początkowo tylko Komisji Europejskiej, zostały z biegiem czasu rozszerzone także na Radę UE i inne instytucje Wspólnot. Komisja, jak i Rada UE zobowiązane są do udzielenia pisemnej lub ustnej odpowiedzi na pytania postawione przez Parlament lub jego członków. Parlament jest również uprawniony do przyjmowania i rozpatrywania petycji zawierających skargi od obywateli Unii Europejskiej oraz osób prawnych mających siedzibę na terytorium państw członkowskich.
Na czele Parlamentu Europejskiego stoi przewodniczący, który reprezentuje PE na spotkaniach oficjalnych i w kontaktach międzynarodowych. Przewodniczy też posiedzeniom plenarnym, zebraniom Prezydium i Konferencji Przewodniczących.
Prezydium Parlamentu Europejskiego odpowiada za politykę budżetową parlamentu, za sprawy administracyjne, organizacyjne i za politykę kadrową. Członków prezydium PE wybiera się na dwa i pół roku.
Ciałem wykonawczym parlamentu jest Konferencja Przewodniczących PE. W jej skład wchodzą: szef parlamentu i przewodniczący parlamentarnych frakcji politycznych. W PE po rozszerzeniu jest 20 stałych komisji. Parlament może także powoływać podkomisje, komisje tymczasowe i komisje śledcze, które zajmują się konkretnymi problemami.
Rada Europejska to regularne - dwa razy do roku - spotkania szefów państw i rządów krajów członkowskich Wspólnoty. Oprócz nich w dyskusjach uczestniczy przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada Europejska istnieje od 1974 roku, ale jej obecność w instytucjach Wspólnoty potwierdził dopiero Jednolity Akt Europejski wyznaczając jej rolę nadrzędną wobec Rady UE. Rada Europejska pozostaje poza instytucjonalnym systemem unijnych traktatów i nie ma formalnego statusu organu Unii Europejskiej.
Rada Europejska wytycza główne kierunki polityki UE, ustala priorytety polityki i rozwiązuje problemy sporne, którym nie podołała Rada Ministrów - rozstrzyga problemy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Po każdym szczycie przewodniczący Rady Europejskiej składa sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu, a co roku przedkłada pisemny raport na temat postępów integracji.
W każdym spotkaniu Rady Europejskiej - poza głowami państw, szefami rządów i ministrami spraw zagranicznych - uczestniczy przewodniczący Komisji Europejskiej. Posiedzeniom Rady przewodniczy szef rządu tego państwa członkowskiego, który w danym półroczu przewodniczy Unii Europejskiej, a jej spotkania odbywają się właśnie w tym państwie. Od 1 maja 2002 roku, zgodnie z postanowieniami Traktatu Nicejskiego, wszystkie spotkania szefów państw i rządów krajów członkowskich Unii odbywają się w brukselskim budynku Justus Lipsius. Wcześniej szefowie państw i rządów spotykali się w różnych miastach państwa, które akurat przewodniczyło UE.
Trybunał Sprawiedliwości jest organem niezależnym zarówno od państw członkowskich, jak i pozostałych instytucji oraz organów wspólnotowych. Działa on w imieniu Wspólnot Europejskich i w interesie poszanowania prawa wspólnotowego. Głównym zadaniem Trybunału jest zapewnienie przestrzegania prawa wspólnotowego poprzez wykładnię i jednolite stosowanie postanowień traktatowych oraz przyjętych na ich podstawie innych aktów normatywnych. Początkowo działalność Trybunału koncentrowała się na rozstrzyganiu sporów pomiędzy Komisją a rządami państw członkowskich, w związku z naruszaniem przez nie obowiązującego prawa Wspólnot. Z upływem czasu, coraz częściej pojawiały się sprawy wynikające ze skarg wnoszonych przez rządy państw członkowskich przeciwko decyzjom Komisji Europejskiej. Jego wyroki są niepodważalne i wiążące dla sądów państw członkowskich.
Od 1989 r. jest wspomagany przez Sąd Pierwszej Instancji, powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego.
Obecnie jurysdykcja Trybunału obejmuje rozstrzyganie następujących sporów:
pomiędzy państwami członkowskimi;
pomiędzy Wspólnotą a państwami członkowskimi;
pomiędzy organami Wspólnoty;
pomiędzy Wspólnotą a przedsiębiorstwami i osobami fizycznymi.
We wszystkich przypadkach Trybunał orzeka w pierwszej instancji. Może on jednak również stanowić instancję odwoławczą (a ściślej kasacyjną) w stosunku do orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji.
Kompetencje Trybunału można podzielić na trzy rodzaje:
kompetencje wiążące się z wykonywaniem funkcji strażnika prawa wspólnotowego;
kompetencje w zakresie kontroli legalności aktów wtórnego prawa wspólnotowego;
kompetencje w zakresie wydawania orzeczeń wstępnych (które polegają na wyjaśnianiu wątpliwości dotyczących zastosowania przez sędziów krajowych prawa wspólnotowego w danym państwie członkowskim).
Od 2004 roku Trybunał Sprawiedliwości liczy 25 sędziów, powołanych na sześć lat na mocy zgodnej woli państw członkowskich, z możliwością odnowienia kadencji. Sędziowie Trybunału wybierają ze swojego grona przewodniczącego na trzyletnią kadencję.
Trybunał Sprawiedliwości rozpatruje sprawy podczas sesji plenarnych lub w sześciu izbach - każda po trzech lub pięciu sędziów. Sesje plenarne odbywają się wówczas, gdy Trybunał tak zadecyduje, lub gdy zwróci się o to państwo czy instytucja, która wnosi sprawę. Sąd Pierwszej Instancji składa się z czterech izb; w każdej zasiada po trzech lub pięciu sędziów. W ważniejszych sprawach Trybunał zbiera się na sesjach plenarnych. Po rozszerzeniu każde państwo członkowskie nadal wyznacza jednego sędziego, ale z uwagi na efektywność pracy Trybunał odbywa posiedzenia w formie "Wielkiej Izby" liczącej zaledwie 11 sędziów, zamiast obowiązkowych sesji plenarnych z udziałem wszystkich sędziów.
Sędziów wspomaga dziewięciu adwokatów (rzeczników) generalnych, których zadaniem jest analiza spornych spraw na zasadzie pełnej bezstronności i niezależności oraz przygotowanie końcowych wniosków dla Trybunału.
Choć jedynie obywatel państwa członkowskiego może zostać powołany na sędziego, nie oznacza to jednak, że sędzia ma obowiązek reprezentowania interesów swojego państwa. Przeciwnie, niezawisłość sędziów i niezależność Trybunału sprawiają, iż oczekuje się od nich pełnienia roli ostatecznych gwarantów prawa wspólnotowego. W związku z tym, sędziowie powołani do Trybunału Europejskiego wywodzą się spośród osób, które spełniają warunki wymagane w swoich państwach do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych bądź są prawnikami o powszechnie uznanej kompetencji.
Trybunał może obradować tylko wtedy, gdy liczba sędziów biorących udział w posiedzeniu jest nieparzysta. W przypadku, gdy odbywają się posiedzenia plenarne kworum wynosi 9 sędziów. Kworum dla izb 3 i 5-cio osobowych wynosi 3 sędziów, zaś dla izb 7-mio osobowych 5 sędziów. Pełny skład Trybunału byłby niezbędny gdyby zażądało tego państwo członkowskie lub organ Wspólnoty będące stroną postępowania.
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, organu Unii Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu, nie należy mylić z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu, jak również z Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze.
Na podstawie Jednolitego Aktu Europejskiego, Rada UE utworzyła przy Trybunale Sprawiedliwości Sąd Pierwszej Instancji. Rozpoczął on swą działalność w 1989 roku. Elementem odróżniającym ten Sąd od Trybunału Sprawiedliwości jest merytoryczny zakres właściwości jurysdykcyjnej. Oznacza to, że w obliczu przeciążenia Trybunału przekazano Sądowi następujące zakresy orzekania:
spory pomiędzy Wspólnotami a ich funkcjonariuszami;
spory pomiędzy Komisją Europejską a przedsiębiorstwami w ramach Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali;
spory osób prawnych i fizycznych z organami Wspólnot w zakresie prawa konkurencji i dumpingu;
spory o odszkodowania za szkody wyrządzone osobom fizycznym i prawnym działaniami organów lub funkcjonariuszy Wspólnot.
Sąd Pierwszej Instancji zajmował się również do 22 lipca 2002 roku rozstrzyganiem spraw dotyczących funkcjonowania Euratomu oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), obecnie zaś czyni to tylko w stosunku do Euratomu.
W obecnym stanie prawnym osoby fizyczne i prawne mogą również wnosić do Sądu Pierwszej Instancji skargi dotyczące stwierdzenia nieważności aktu instytucjonalnego, skargi na zaniechanie działania prawotwórczego oraz skargi na sankcje zawarte w rozporządzeniach.
Podobnie jak Trybunał Sprawiedliwości, także Sąd Pierwszej Instancji jest organem niezależnym od państw członkowskich oraz instytucji i organów wspólnotowych. W skład Sądu wchodzi 15 sędziów, każdy pochodzący z innego państwa członkowskiego. W Sądzie tym formalnie nie ma rzeczników generalnych.
Jego siedziba mieści się w Luksemburgu, rozprawy odbywają się w języku francuskim.
Trybunał Obrachunkowy, zwany również Trybunałem Rewidentów Księgowych - finansowe sumienie Unii - powstał w 1977 roku na mocy Traktatu Brukselskiego z 1975 roku i uchwały Rady Europejskiej z 1977 roku. Jest on więc stosunkowo nowym organem Wspólnot. Zastąpił wcześniejsze struktury kontroli finansowej działalności Wspólnot (komitet kontroli Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Euroatomu). Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.
Kadencja Trybunału trwa 6 lat.
Poza kontrolą dochodów i wydatków Wspólnot, Trybunał sprawuje kontrolę legalności działalności finansowej, chociaż czasami jest to także kontrola dotycząca celowości i efektywności administrowania finansami Wspólnot.
Trybunał ma obowiązek przedstawiania instytucjom Wspólnot dorocznych sprawozdań. Ponadto, sprawozdania Trybunału muszą być co roku przedstawiane Parlamentowi Europejskiemu. Na tej podstawie, Parlament udziela Komisji Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu Wspólnot. Oznacza to, że Trybunał Obrachunkowy w poważnym stopniu wspiera Parlament Europejski w realizacji funkcji kontrolnej.
W skład Trybunału Obrachunkowego wchodzi po jednym członku z każdego państwa Unii Europejskiej. Reguła ta została utrzymana także po rozszerzeniu Unii. Członkowie są wybierani na okres sześciu lat spośród kandydatów, którzy w swych krajach pełnili znaczące funkcje w organach kontrolnych i mają w tym zakresie szczególne kwalifikacje. Są wybierani z uwagi na swoje kompetencje i niezależność, i pracują w Trybunale w pełnym wymiarze godzin. Członków Trybunału mianuje Rada UE, po zaopiniowaniu kandydatur przez Komisję Europejską. Członkowie wybierają spośród siebie Przewodniczącego na okres trzech lat.